Lengeni Icupo Ukuba Icakosa Kabili Umwaba Insansa

1-3. Mafya nshi ayo abaupana bakwata? (Moneni icikope icili pa muulu.)

UMWAUME umo uwaba mu cupo pa myaka 38 atile: “Nga ca kuti mulebombesha kabili mulefwaya no kuti mube ne nsansa mu cupo cenu, Yehova akamupaala.” Kanshi abalume na bakashi bafwile ukuba ne nsansa kabili bafwile baleafwana na mu tushita twa mafya.—Amapi. 18:22.

² Ca cine ukuti, abaupana balaba na “macushi mu bumi bwabo.” (1 Kor. 7:28) Mulandu nshi? Ni pa mulandu wa kuti amafya ya cila bushiku kuti yalenga baba na macushi mu cupo cabo. Na mu fyupo umo abaupana bekala bwino kuti bakalifyanya, baleka no kumfwana pa mulandu wa kukanabomfya bwino ululimi. (Yako. 3:2, 5, 8) Abaupana abengi balaba na mafya ya kusunga abana pa mulandu wa kuti babomba incito iilenga belakwata inshita ya kuba pamo nabo. Abaupana bamo tabakwata nshita ya kuba pamo no kulanshanya pa fingakosha icupo cabo pa mulandu wa kuti balanaka sana. Ababa mu cupo kuti baleka ukutemwana no kucindikana pa mulandu wa kukanakwata indalama, ukulwala, nelyo amafya yambi. Na kabili, “imicitile ya muntu umubembu,” pamo nga ubulalelale, imibele ya nsoni, ukupatana, ifikansa ubufuba, icipyu no lubuli kuti fyalenga icupo icali icakosa cakwata amafya.—Gal. 5:19-21.

³ Na fimbi ifilenga ukuti mu cupo muleba amafya, ni co twikala “mu nshiku sha kulekelesha” umo abantu abengi baba bakaitemwe, ababa ne mibele yabipa iyonaula icupo. (2 Tim. 3:1-4) Na kabili, abaupana bafwile ukutwalilila abakosa pa kuti umulwani, tabacimfishe. Umutumwa Petro asokele ukuti: “Umulwani wenu, Satana Kaseebanya, endauka nge nkalamo iilebuluma, iilefwaya untu ingalya.”—1 Pet. 5:8; Ukus. 12:12.

4. Cinshi cingalenga icupo ukuba icakosa na baupana ukuba ne nsansa?

⁴ Umwaume umo uwaupa uwikala ku Japan atile: “Nali sana na mafya aya ndalama. Apo nshalelanshanya no mwina mwandi, calengele ukuti na o alesakamikwa. Na kabili, umwina mwandi alilwele sana. E lyo limo limo twalepusana no kupusana.” Kwena takwaba icupo umushaba amafya, lelo te kuti tufilwe ukuyapwisha. Yehova kuti ayafwa abaupana ukutwalilila ukuba ne nsansa mu cupo. (Belengeni Amalumbo 127:1.) Natulande pa fintu fisano ifingalenga icupo ukutwalilila ukuba icakosa. Lyena twalalanda na pa fyo ukutemwa kwingalenga icupo ukuba icakosa.

MULECITA IFINGALENGA YEHOVA ABA MU CUPO CENU

5, 6. Finshi abaupana bafwile ukulacita pa kuti Yehova abe mu cupo cabo?

⁵ Icingaafwa sana icupo ukuba icakosa, kuba ne cishinka no kunakila katendeka wa cupo. (Belengeni Lukala Milandu 4:12.) Abalume na bakashi kuti balenga Yehova ukuba mu cupo cabo nga balekonka ukufunda kwakwe. Baibolo ilanda pa fyo Lesa aebele abantu bakwe aba kale ukuti: “Kabili nga mwaya ku kulyo nelyo nga mwaya ku kuso, amatwi yenu yakomfwa ishiwi ku numa yenu ilileti: ‘Iyi e nshila. E mo mwende.’” (Esa. 30:20, 21) Muno nshiku, abaupana kuti ‘baumfwa’ ishiwi lya kwa Yehova nga balebelengela pamo Icebo cakwe. (Amalu. 1:1-3) Kuti bakosha icupo cabo nga balekwata Amapepo ya Lupwa ayengalenga baba ne nsansa no kukosha icitetekelo cabo. Ukulapepela capamo cila bushiku nako kuti kwalenga icupo ukuba icakosa no kushipikisha ukusansa kwa kwa Satana.

⁶ Ba Gerhard abekala ku Germany batile, “Nga twaba na mafya, ukufunda ukwaba mu Cebo ca kwa Lesa kulatwafwa ukuba abatekanya no kwelelana. Iyi mibele e ifwile ukuba mu cupo umwaba insansa.” Nga ca kuti abaupana balebombesha ukucitila pamo ifya kwa Lesa, bakaba na bucibusa na Lesa kabili bakatemwana sana no kuba ne nsansa.

MWE BALUME —MULESUNGA BWINO ULUPWA

7. Bushe abalume bafwile ukulatungulula shani ulupwa?

⁷ Pa kuti icupo cibe icakosa kabili umwaba insansa, umulume afwile ukulasunga bwino ulupwa lwakwe. Baibolo itila: “Umutwe wa mwaume onse ni Kristu; no mutwe wa mwanakashi mwaume.” (1 Kor. 11:3) Aya mashiwi yeba abalume ukulatungulula ulupwa lwabo nga filya Kristu atungulula abaume. Yesu taali uwaculukusu nelyo uwa bukali lelo aali no kutemwa, icikuuku, alelangulukilako, aali uwafuuka, kabili uwaiceefya.—Mat. 11:28-30.

8. Finshi umwaume afwile ukucita pa kuti umukashi wakwe amutemwe no kumucindika?

⁸ Abaume Abena Kristu tabafwile ukulafwaya fye ukuti abakashi babo balebacindika lyonse. Lelo, bafwile ‘ukulaikala ifi fine na bakashi babo ukulingana no kwishiba.’ Baibolo yeba abaume ukuti: “Mulebacindika nge cipe icanaka, pantu banakashi.” (1 Pet. 3:7) Abaume bafwile ukulanga ukuti balicindika no kutemwa abakashi babo mu fyo balanda no kucita ilyo bali pa bantu nelyo nga bali fye beka, bafwile ukulanga ukuti abena mwabo balicindama. (Amapi. 31:28) Abaume nga balecita ifi ilyo baletungulula ulupwa lwabo, kuti calenga abakashi babo babatemwa no kubacindika kabili Lesa kuti apaala icupo cabo.

MWE BAKASHI —MULENAKILA ABALUME BENU

9. Bushe umwanakashi kuti alanga shani ukuti alanakila umwina mwakwe?

⁹ Ukutemwa Yehova no mutima wesu onse kuti kwayafwa ifwe bonse ukuiceefya mwi samba lya kuboko kwa maka ukwa kwa Lesa. (1 Pet. 5:6) Inshila imo iyacindama iyo umukashi uunakila alangilamo ukuti alicindika ubutungulushi bwa kwa Yehova kulabombela pamo no mulume no kulamutungilila. Baibolo yeba abanakashi aiti: “Mwe bakashi, mulenakila abalume benu, pantu e cawama mu menso ya kwa Shikulu.” (Kol. 3:18) Ukulanda fye icishinka, te fyonse ifyo umwaume apingulapo ukucita ifyo umukashi wakwe e ngatemwa. Lelo ifyo umwaume apingulapo ukucita nga tafilepusana na mafunde ya kwa Lesa, umukashi wakwe nga wa cumfwila afwile ukumutungilila.—1 Pet. 3:1.

10. Mulandu nshi ukunakila kwawamina mu lupwa?

¹⁰ Umwanakashi alikwata umulimo uwacindama mu lupwa uwa kuba “kafwa” ku mulume wakwe. (Mal. 2:14) Alaafwa umulume wakwe ukupingula pa fintu ifikumine ulupwa pa kulanda ifyo aletontonkanya ne fyo aleumfwa, lelo alanakila pa kucita ifi. Umwaume uwa mano alakutika ku fyo umukashi wakwe alelanda. (Amapi. 31:10-31) Umwanakashi nga alenakika umulume wakwe, mu lupwa kuti mwaba insansa, umutende, ukwikatana, kabili abaupana kuti baba ne nsansa nga baishiba ukuti balalenga Lesa ukusekelela.—Efes. 5:22.

MULEELELANA

11. Mulandu nshi cacindamina ukuti abaupana baleelelana?

¹¹ Na cimbi icacindama icingafwa icupo ukuba icakosa, kulaelelana. Icupo cilakoselako nga ca kuti abaupana ‘baleshipikishanya no kubelelana uluse.’ (Kol. 3:13) Lelo nga ca kuti abaupana balesunga ifilubo no kulafilandapo ilyo bapusana, kuti calenga baleka ukumfwana. Nga ca kuti abaupana balesunga ifilubo no kulaenda ne cikonko kuti caba kwati milale mu cibumba iingalenga ukuti ciba icakosa, na baupana bene nga bali ne yi mibele kuti balafilwa ukulaelelana. Lelo nga ca kuti abalume na bakashi balepashanya Yehova pa kulaelelana, icupo cabo kuti caba icakosa.—Mika 7:18, 19.

12. Bushe ukutemwa kufimba shani pa “membu ishingi”?

¹² Mu kutemwa kwa cine “tamwaba ukusunga ifilubo.” Na kuba, “ukutemwa kufimba pa membu ishingi.” (1 Kor. 13:4, 5; belengeni 1 Petro 4:8.) Mu nshila imbi, kuti twatila ukutemwa takwakwata umwakupelela ilyo tuleelela imembu. Ilyo Petro aipwishe Yesu ukuti miku inga afwile ukwelela umuntu, Yesu amwaswike ati: “Imiku 77.” (Mat. 18:21, 22) Pa kulanda ifi, Yesu alelanga fye ukuti Umwina Kristu tafwile ukupenda imiku afwile ukwelela bambi.—Amapi. 10:12.a

13. Cinshi cingafwa abaupana ukulaelelana?

¹³ Ba Annette batile, “Abaupana nga tabaleelelana, kuti balaenda ne cikonko kabili kuti baleka ukucetekelana, kabili iyi mibele kuti yalenga mu cupo mwaba amafya. Ukwelelelana kuti kwakosha icupo kabili kuti kwalenga mwatemwana sana.” Abaupana nga baletasha pa fyo abena mwabo bacita kuti calenga balaelelana. Lyonse muletasha abena mwenu no mutima onse. (Kol. 3:15) Abaupana nga baleelelana bakaba no mutende, bakaba abaikatana, kabili Lesa akabapaala.—Rom. 14:19.

MULEKONKA IFUNDE LYA MULINGANYA

14, 15. Bushe Ifunde lya Mulinganya ni cinshi, kabili kuti lyabomba shani mu cupo?

¹⁴ Ukwabula no kutwishika mulafwaya abena mwenu balemucindika. Mulomfwa bwino nga ca kuti abena mwenu basuminishako ku fyo muletontonkanya ne fyo muleyumfwa. Lelo bushe mwalyumfwapo uko bamo batila, “ali no kucimona”? Nalimo bamo bamona ukuti ukucita ifi limo kwaliba fye bwino, lelo Baibolo itweba ukuti: “Witila: ‘Filya fine ancitile, e fyo na ine nalamucita.’” (Amapi. 24:29) Na kuba, Yesu alandile pa nshila iisuma iyakupwishishamo amafya. Iyi nshila yalishibikwa sana ica kuti abengi baita ukuti Ifunde lya Mulinganya, ilitila: “Ifyo mufwaya abantu bamucitile, e fyo na imwe mulebacitila.” (Luka 6:31) Yesu aloseshe mu kuti, tufwile ukucitila abantu ifyo na ifwe twingafwaya batucitila kabili tatufwile ukubwesesha icabipa pa cabipa. Kanshi, ababa mu cupo bafwile ukulakonka Ifunde lya Mulinganya pa kupwisha amafya.

¹⁵ Abaupana kuti bakosha icupo cabo nga ca kuti balebika amano ku fyo umwina mwabo aleyumfwa. Umwaume umo uwaupa uwikala ku South Africa atile, “Ine no mwina mwandi tulesha ukukonka Ifunde lya Mulinganya, nangu ca kuti kulaba inshita shimo isho tupusana, lelo tulabombesha ukucita ifisuma no kupeeleshanya umucinshi.”

16. Finshi ifyo abaupana bashilingile ukulacita?

¹⁶ Mwe baupana mwilaeba bambi ifyo abena mwenu bacita ifyo mushatemwa, tamufwile no kulafilandapo mu nseko. Muleibukisha ukuti tamulingile ukulacimfyanya na bena mwenu pa kuti bamone nani uwakosa, uwaishibisha ukulanda nelyo uwaishiba ukulanda amashiwi ya kukalifya. Ca cine, ukuti ifwe bonse tulalufyanya kabili limo limo tulakalifya bambi. Lelo uyu te mulandu uo umulume nelyo umukashi afwile ukulalandila amashiwi yabipa kabili ayamusaalula ku mwina mwakwe.—Belengeni Amapinda 17:27; 31:26.

17. Bushe abaume abaupa bafwile ukukonka shani Ifunde lya Mulinganya?

¹⁷ Nangu ca kuti mu ncende shimo abaume abapuma abena mwabo ba bamona ukuti ba maka, Baibolo itila: “Uukokola ukukalipa awama ukucila impalume, no ulama ubukali bwakwe awama ukucila uwapoka umusumba.” (Amapi. 16:32) Ukuilama kulafwaikwa sana pa kuti umwaume alepashanya Yesu Kristu. Umwaume uulanda amashiwi ya musaalula nelyo uupuma umukashi wakwe ailanga umwine ukuti wa maka, lelo alonaula bucibusa bwakwe na Yehova. Davidi uwaimbile amalumbo, uwali uwakosa kabili uwashipa, alandile ati: “Nga ca kuti mwakalipa, mwileka ubukali bwenu bumulenge ukubembuka. Landileni mu mutima wenu, ilyo muli pa busanshi bwenu, no kuba tondolo.”—Amalu. 4:4.

‘FWALENI UKUTEMWA’

18. Mulandu nshi cacindamina ukuti abaupana batwalilile ukutemwana?

¹⁸ Belengeni 1 Abena Korinti 13:4-7. Ukutemwa kwalicindama sana mu cupo. Baibolo itila: “Fwaleni umutima wa nkumbu, icikuuku, ubupete, ukufuuka, no kushishimisha. Lelo, pali ifi fyonse, fwalilenipo no kutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Kol. 3:12, 14) Nga mwaba no kutemwa uko Kristu akwete, kuti mwalenga icupo cenu ukuba icakosa. Ukutemwa kuti kwalenga icupo ukuba icakosa ilyo abena mwenu balufyanya, balwala, baba no bwafya bwa ndalama, no kukanalaumfwana bwino na bena buko.

19, 20. (a) Bushe abaupana kuti balenga shani icupo cabo ukuba icakosa kabili umwaba insansa? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

¹⁹ Pa kuti icupo cibe icakosa kabili mube insansa, abaupana bafwile ukuipeelesha, ukuba aba cishinka no kulabombesha. Nga kwaba amafya mu cupo, abaupana tabafwile ukupwisha icupo lelo bafwile ukutwalilila ukusunga icupo cabo icakosa. Abena Kristu abaupana abaipeela kuli Yehova, balapwisha amafya pa mulandu wa kuti balitemwa Lesa kabili balitemwana, pantu “ukutemwa takupwa.”—1 Kor. 13:8; Mat. 19:5, 6; Heb. 13:4.

²⁰ Ukukwata icupo icakosa kabili umwaba insansa muli shino nshiku “ishayafya nga nshi” isho tuleikalamo calyafya. (2 Tim. 3:1) Lelo Yehova kuti amwafwa ukuba ne cupo icakosa. Nangu cibe fyo, abaupana bafwile ukulwisha na maka ukukanaba ne mibele yabipa iyaba muli ici calo. Mu cipande cikonkelepo tukasambilila ifyo abaupana bengakosha bucibusa bwabo na Lesa.