“Bushe Lesa te Wilula Ifiloto?”

ELENGANYENI Yosefe alebomba incito iyakosa mu cifungo umuli fye ulubuuto ulunono. Mu cifungo namukaba icine cine, kabili Yosefe napiba nga nshi. Apo ici icifungo caba fye kwati e ng’anda yakwe, alishiba ne milale yonse iyaba ku cibumba. Abafungwa banankwe balimucindika sana, lelo nangu bamucindika, mufungwa fye.

Afwile aletontonkanya sana pa fyo aleikala mu Hebrone, incende umwali impili, umo alecema impaanga sha kwa wishi! Ali ne myaka nalimo 17 ilyo wishi Yakobo, amutumine mu kucema impaanga ku ncende iyali ukutali sana. Lelo pali iyi nshita, Yosefe taleya ukuli konse pantu ali mufungwa. Bandumenankwe abamufimbiile balimwalukiile, balefwaya fye no kumwipaya, lelo bamushitiishe mu busha. Bamusendele ku Egupti, kabili abalilepo ukubombela mu ng’anda ya kwa Portifa, cilolo wa bena Egupti. Yosefe balimucetekele sana ukufikila lintu muka Portifa amubepeshe ukuti alefwaya ukumucenda, kabili ici calengele ukuti Yosefe bamukake mu cifungo.a—Ukutendeka ifipandwa 37 na 39.

Yosefe nomba ali ne myaka 28, kabili ninshi naikala mu busha na mu cifungo imyaka mupepi na 10. Ifyo imikalile yali te fyo ale-enekela. Bushe akafuma mu cifungo? Bushe akamonanapo na bawishi no mwaice wakwe Benjamini? Myaka inga ali no kwikala mu cifungo?

Bushe ifi ifyacitikile Yosefe fyalimucitikilapo na imwe? Limo ifitucitikila nga tuli abaice fintu ifyo tatwenekela no kwenekela. Ifitucitikila inshita shimo fimoneka kwati te kuti fipwe, kabili tatwishiba ifyo fingapwa e lyo ne fyo twingacita pa kuti tushipikishe. Natusambilile ku fyo Yosefe acitile, uwali ne citetekelo.

“YEHOVA ALI NA YOSEFE”

Yosefe alishibe ukuti Lesa wakwe, Yehova tamulabile, ici calengele ashipikishe. Nangu ca kuti Yosefe ali mu cifungo ku calo cimbi, Yehova alimupaalile. Tubelenga mu Baibolo ukuti: “Yehova ali na Yosefe kabili alemulanga icikuuku no kumulenga ukutemwikwa ku mukalamba wa cifungo.” (Ukutendeka 39:21-23) Lesa alepaala Yosefe pantu alitwalilile ukubombesha. Yosefe afwile alitemenwe pa kwishiba ukuti Yehova tamulabile!

Bushe Yehova ali no kuleka Yosefe ukutwalilila ukuba mu cifungo? Yosefe taishibe bwino, lelo afwile alepepelapo kuli Lesa lyonse. Nga fintu ciba ku bengi, Lesa alyaswike ipepo lyakwe mu nshila ashale-enekela. Bushiku bumo mu cifungo mwali sana icongo ilyo abaume babili abalebomba kwi sano lya mfumu Farao, babengishe mu cifungo. Umo ali mukalamba wa balepanga imikate, e lyo umbi ali mukalamba wa balepeela imfumu ifya kunwa.—Ukutendeka 40:1-3.

Umukalamba wa bamalonda asalile Yosefe ukuti aleyangalila aba abaume babili abacindikwe sana.b Bushiku bumo, aba baume balotole ifiloto ifyabapapwishe. Ilyo bwacele ulucelo, Yosefe alimwene ukuti ifintu tafyali bwino kuli aba baume. E co abepwishe ukuti: “Cinshi ico ifinso fyenu fibelele ifya bulanda lelo?” (Ukutendeka 40:3-7) Ilyo bamwene Yosefe abepusha ifi cikuuku cikuuku, balimwebele icalengele babe no bulanda. Yosefe taishibe ukuti ilyashi bamwebele lyali no kulenga ifintu ukuwama ku ntanshi. Yosefe nga tabamulondolwelele ifiloto balotele nga ca kuti tali ne cikuuku kuli aba abaume. Ifyo Yosefe acitile kuti fyalenga twayipusha atuti, ‘Bushe ndalanga ukuti nalitetekela Lesa, mu nshila nandilamo ku bantu banandi?’

Aba abaume babili balilondolwele ukuti ifiloto balootele fyalibapapwishe, kabili tabakwete uwa kubelwila. Abena Egupti balicetekele sana mu filoto, na mu baume abalebelwila. Aba abaume tabaishibe ukuti uwalengele balote ifiloto, ni Yehova, Lesa wa kwa Yosefe. Lelo Yosefe alishibe. Abebele ukuti: “Bushe Lesa te wilula ifiloto? Nondolweleni ifiloto fyenu.” (Ukutendeka 40:8) Amashiwi Yosefe alandile yalicindama kuli bonse abafwaya ukusambilila Baibolo. Nga ca kuti bonse abaitunga ukuba Abena Kristu bali abaicefya! Tatufwile ukuba ne cilumba, lelo tulingile ukutetekela Lesa, pantu e lyo tukeshiba ifyaba mu Cebo cakwe!—1 Abena Tesalonika 2:13; Yakobo 4:6.

Uwalepeela imfumu ifya kunwa e wabalilepo ukulondolwela Yosefe iciloto cakwe. Aebele Yosefe ukuti alotele umwangashi uwali no tumisambo tutatu utwatwele imyangashi. Imyangashi yalipiile e lyo uwalepeela imfumu ifya kunwa abuulile imyangashi no kuikamina mu lukombo lwa kwa Farao. Ilyo line fye, Yehova alyafwile Yosefe ukwishiba ubupilibulo bwa ici ciloto. Yosefe aebele uwalepeela imfumu ifya kunwa ukuti, utumisambo tutatu ni nshiku shitatu; muli ishi shine inshiku shitatu, Farao ali no kubwesesha uwalepeela imfumu ifya kunwa pa cifulo cakwe. Ilyo uwalepeela imfumu ifya kunwa aumfwile ifyo Yosefe amwebele, ubulanda bwalipwile. Kabili Yosefe amwebele ukuti: “Ukanange icikuuku kabili ukanandepo kuli Farao.” Yosefe amwebele ukuti bamusendele ukufuma ku calo ca kumwabo, kabili bamufyengele fye pa kumukaka.—Ukutendeka 40:9-15.

Uwalepanga imikate alitemenwe ifyo Yosefe alondolwelele uwalepeela imfumu ifya kunwa, kabili na o alondolwelele Yosefe iciloto cakwe. Atile alotele imiseke itatu iya mikate, kabili ifyuni fyalelya imikate iyali mu museke uwali pa mutwe wakwe. Yehova na kabili alengele Yosefe ukwishiba umwalolele ici iciloto. Lelo ifyo Yosefe ali no kweba uwalepanga imikate fyali no kulenga aba no bulanda. Yosefe atile: “Uku e kwilulwa kwa ciloto: Imiseke itatu ni nshiku shitatu. Mu nshiku shitatu ukufuma nomba, Farao akakufumya no kukuputulako umutwe no kukukulika ku cimuti; ne fyuni fikalya umubili obe onse.” (Ukutendeka 40:16-19) Yosefe alilondolwelele abafungwa banankwe amashiwi ya kwa Lesa ayasuma e lyo na yalelanda pa bupingushi bwa kwa Lesa nga fintu na babomfi ba kwa Lesa ino nshita bacita.—Esaya 61:2.

Ilyo papitile inshiku shitatu, ifyo Yosefe alandile fyalicitike. Kwali ukusefya kwa kufyalwa kwa kwa Farao, uko abantu ba kwa Lesa aba ku kale bashalesefya, kabili pali uku kusefya e po Farao apingwile uwalepanga imikate no mukalamba wa balepeela imfumu ifya kunwa. Nga fintu Yosefe alandile, uwalepanga imikate balimwipeye, lelo uwalepeela imfumu ifya kunwa balimubweseshe pa cifulo cakwe. Lelo icabipile ca kuti, umukalamba wa balepeela imfumu ifya kunwa taibukishe Yosefe.—Ukutendeka 40:20-23.

“TE KU MAKA YANDI!”

Imyaka ibili yalipitile. (Ukutendeka 41:1) Tontonkanyeni pa fyo Yosefe aleumfwa ububi! Afwile alicetekele sana ukuti Yehova aali no kumwafwa pantu alimwafwile ukwilula iciloto ca walepeela imfumu ifya kunwa no walepanga imikate. Yosefe afwile lyonse alemona ukutila balamufumya mu cifungo, lelo tabalemufumya, papitile ne myaka ibili. Cifwile calyafishe sana ukuti Yosefe ashipikishe. Lelo atwalilile fye ukucetekela Lesa wakwe Yehova. Yosefe alishibe ukuti akafuma mu cifungo, e ico atwalilile fye ukushipikisha, kabili ku ntanshi alifumine mu cifungo.—Yakobo 1:4.

Apo twikala mu nshiku shayafya, bonse fye tufwile ukulashipikisha. Pa kuti tuleshipikisha amafya, tufwile ukutwalilila ukuba abatekanya kabili tufwile ukuba no mutende uo Lesa apeela. Nga fintu Lesa ayafwile Yosefe, na ifwe kuti atwafwa ukushipikisha pa kuti twatwalilila ukuba ne subilo.—Abena Roma 12:12; 15:13.

Uwalepela imfumu ifya kunwa nalimo alilabile Yosefe, lelo Yehova ena tamulabileko. Bushiku bumo, Yehova alengele Farao ukulota ifiloto fibili ifyo ashali no kulaba. Mu ciloto ca kubalilapo, imfumu yamwene ing’ombe 7, ishaina kabili ishisuma, shilefuma mu mumana wa Naelo, e lyo amwene ne ng’ombe 7 ishaonda kabili ishibi. Ing’ombe ishaonda shatendeke ukulya ishaina. Mu ciloto ca bubili Farao amwene ulupimbili ukwalefuma imitwe ya ngano 7 iisuma. Na kabili amwene imitwe ya ngano 7 iyapapa kabili iyapya ku mwela yafuma, kabili yatendeke ukumina imitwe ya ngano iisuma. Ilyo Farao abukile ulucelo, alisakamikwe kabili aitile aba mano na bashimapepo bonse aba finjelengwe pa kuti bamwilwile ifiloto fyakwe. Bonse balifililwe ukumwilwila. (Ukutendeka 41:1-8) Tatwaishiba nga ca kuti ifiloto Farao alotele fyalibapapwishe nelyo nga bamwilwilile ifyalekanalekana. Farao tatemenwe ilyo bafililwe ukumwilwila ifiloto, lelo alefwaisha ukwishiba umwalolele ifyo alotele.

Pali iyi nshita, uwalepeela imfumu ifya kunwa e lyo aibukishe Yosefe! Kampingu yakwe yatendeke ukumucusha kabili aebele Farao ukuti, napapita imyaka ibili ukutula apo umulumendo mu cifungo ailwilile iciloto cakwe ne ca walepanga umukate. Ilyo line fye, Farao aebele abakuyaita Yosefe.—Ukutendeka 41:9-13.

Elenganyeni ifyo Yosefe aumfwile ilyo amwene abo Farao atumine ku kumwita. Yosefe taikete na ku cani, ailefwala ifya kufwala fimbi no kubeya umushishi pantu e wali umwata wa bena Egupti. Afwile alipepele kuli Yehova ukuti amupaale ilyo aleya mu kulanda ne mfumu! Tapakokwele, Yosefe balimwingishe mwi sano lya mfumu. Baibolo itila: “E lyo Farao atile kuli Yosefe: ‘Nindota iciloto, lelo tapali uwa kwilula. Nomba ning’umfwa ukuti iwe kuti waumfwa iciloto no kwilula.’” Ifyo Yosefe ayaswike Farao filanga ukuti ali uwaicefya kabili alicetekele Lesa. Atile: “Te ku maka yandi! Lesa e walasosa ifya mutende kuli Farao.”—Ukutendeka 41:14-16.

Yehova alitemwa abaicefya kabili abacishinka, e mulandu wine apeeleele Yosefe amano ya kwilula iciloto ca kwa Farao ico abantu ba mano na bashimapepo bafililwe. Yosefe alondolwele ukuti ifiloto fibili ifyo Farao alotele fyalepilibula fye icintu cimo. Filya Farao alotele ifiloto fibili calelanga ukuti ifyo Yehova apangile ukucita ‘fyalipampamikwe’ kabili fyali no kucitika. Ing’ombe ishisuma ne mitwe ya ngano fyaleimininako imyaka 7, ilyo kwali no kuba ifya kulya ifingi nga nshi mu Egupti. E lyo ing’ombe ishaonda kabili ishibi shaleimininako imyaka 7, ilyo mu Egupti mwali no kuba icipowe icikalamba.—Ukutendeka 41:25-32.

Farao alishibe ukuti ifyo Yosefe alandile fyali fya cine. Nomba finshi aali no kucita? Yosefe aebele Farao ukufwaya “uwashilimuka kabili uwa mano” pa kuti aleangalila abalelonganika ifya kulya mu matala mu myaka 7 ilyo kwali no kuba ifya kulya ifingi. Ifi ifya kulya bali no kulapeela abantu mu myaka ilyo kwali no kuba insala. (Ukutendeka 41:33-36) Filya Yosefe ali uwa mano, uwa citetekelo kabili uwaicefya e lyo ne fyamucitikile, fyalengele alinge ukubomba uyu mulimo. Na ifwe nga twalicetekela sana Yehova, tatwakulafwaya ukulumbuka nelyo ukuisansabika. Nangu natukwata amafya, tulingile ukushila fyonse mu maboko ya kwa Lesa, uwingatupeela umutende!

“BUSHE KUTI ASANGWA UMUNTU NA UMBI UWABA NGO YU?”

Farao na babomfi bakwe balimwene ukuti ifyo Yosefe alandile fyali fye bwino. Farao alishibe no kuti Lesa wa kwa Yosefe e walengele abe na mano. Aebele abantu abalebombela kwi sano ukuti: “Bushe kuti asangwa umuntu na umbi uwaba ngo yu uwabamo umupashi wa kwa Lesa?” Aebele Yosefe ukuti: “Apo Lesa nakulenga ukwishiba ici conse, tapali umbi uwashilimuka kabili uwa mano nga iwe. Ni we wine uleba umukalamba pa ng’anda yandi, na bantu bandi bonse bakalakunakila muli fyonse. Ku bufumu fye e ko nalakucila.”—Ukutendeka 41:38-41.

Ifyo Farao alandile, e fyo acitile kuli Yosefe. Amufwikile ifya kufwala ifyatelela ifisuma, amupeele no munyololo wa mu mukoshi uwa golde, inindaminwe, ne celeta lya mfumu. Amupeele ne nsambu sha kupita mu calo conse ica Egupti pa kuti atendeke ukubomba umulimo amupeele. (Ukutendeka 41:42-44) Mu bushiku fye bumo, Yosefe alifumine mu cifungo no kutendeka ukubombela kwi sano. Ilyo bwacele ali fye musha, lelo ukufika ku kuwa kwa kasuba, ali ni nkonkani ya kwa Farao. Cali-ilangile fye apabuuta tuutu ukuti Yosefe ali ne citetekelo muli Yehova Lesa! Pa myaka yonse iyo Yosefe ali mu cifungo, Yehova alemona ifyabipa fyonse ifyalemucitikila. Yehova alimufumishe mu cifungo pa nshita iyalinga. Yehova alefwaya ukulungika ifilubo ifyo bacitile kuli Yosefe, e lyo alefwaya no kupususha abena Israele. Mu cipande cikafuma ku ntanshi, tukalanda pa fyo caishileba pa numa.

Na imwe nga mwaliba na mafya, nelyo balimufyenga pa myaka iingi, mwilasakamikwa. Muleibukisha ifyacitikile Yosefe. Yehova alimupaalile pantu ali uwa cikuuku, uwaicefya, ali ne citetekelo kabili alishipikiishe amafya.