Ilyo Tamulaya mu Kushimikila, Mufwile Ukwishiba Abalanda Ululimi Lumbi
1. Mulandu nshi ifilonganino ifyakwata ififulo fya kubombelamo umwaba abalanda indimi ishingi bafwile ukufyakanishisha ukulingana ne ndimi?
1 Pa Pentekoste mu 33 C.E., pa numa ya kupokelela umupashi wa mushilo, abasambi ba kwa Yesu ‘batendeke ukulanda indimi shalekanalekana’ ku bantu abafumine ukutali. (Imil. 2:4) E calengele ukuti abantu 3,000 babatishiwe. Icawemeko ca kuti, abengi abaishile balelanda no lulimi ulo abengi abaleikala kuli ilya incende balelanda, nalimo iciHebere nelyo iciGriki. Na lyo line, Yehova alefwaya ukuti bomfwe imbila ya Bufumu mu lulimi lwabo. Te kuti tutwishike ukuti abantu nga baumfwa imbila nsuma mu lulimi lwabo balatemwa sana. E co muno nshiku, ifilonganino ifyakwata ififulo fya kubombelamo umwaba abalanda indimi ishingi bafyakanya ukulingana ne ndimi. (Moneni Abaiteyanya, ibu. 107, amapara. 2-3) Amabumba abalanda ululimi lwa ku calo cimbi tababapeela icifulo ca kushimikilamo icabo, lelo bashimikila mu cifulo ca cilonganino umo baba nelyo ififulo fya kushimikilamo ifya filonganino fyaba mupepi.
2. (a) Kuti twasanga shani abalanda ululimi lwa lumbi, kabili fifulo nshi umo tufwile ukufwaya aba bantu? (b) Bushe ifilonganino ifyaba mu cifulo umo balanda indimi ishalekanalekana kuti fya-afwana shani? (c) Kuti twacita shani nga twasanga ulefwaya ukumfwa icine nomba alanda ululimi lumbi?
2 Nga mwikala mu cifulo umo bonse balanda ululimi lumo, kuti cayanguka ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Lelo te kuti canguke nga ca kuti mwikala mu cifulo umo balanda indimi ishalekanalekana. Ifilonganino fimbi ifilanda indimi shimbi na fyo kuti fileshimikila mu cifulo cimo cine. Nangu ca kuti aba mu filonganino ifilanda ululimi lumbi kuti bamupeela abantu abalanda ululimi lwa cilonganino cenu, icilonganino cenu e cifwile ukuifwaila abantu aba kushimikilako. (Moneni akabokoshi akaletila: “Muleafwana.”) Kanshi tulingile ukubombesha no kulaipushako bambi uko twingasanga abantu abalanda ululimi lumbi. Nomba kuti twacita shani pa kuti tulefwaya abantu abalanda ululimi ulo icilonganino cesu cilanda?
3. Bushe aba mu cilonganino nelyo ibumba kuti bashiba shani ukwa kusanga abalanda ululimi lumbi kabili kuti baishiba shani inshita bengapoosapo?
3 Ifyo Mwingacita pa Kufwaya Abalanda Ululimi Lumbi: Inshita twingapoosa ukufwaya abalanda ululimi lumbi mu fifulo umo balanda indimi ishalekanalekana ilapusana ukulingana ne cifulo. Ku ca kumwenako, bantu banga abalanda ulo lulimi muli ico icifulo? Ni bakasabankanya banga ababa muli ico cifulo? Bushe mayanda yanga aya kushimikilamo ayo icilonganino nelyo ibumba lyakwata? Aba mu cilonganino tabalingile ukulafwaya mu fifulo fyonse, lelo kuti basalapo ukufwaya sana mu cifulo cabo umwaba abantu abengi. Kwena, ukwishiba ifya kucita pa kufwaya abantu abalanda ululimi lumbi kwalicindama pa kuti twafwe abantu abengi ukulilila kwi shina lya kwa Yehova.—Rom. 10:13, 14.
4. (a) Kuti mwacita shani pa kufwaya abalanda ululimi lumbi? (b) Ni nshila nshi shimo isho mwingakonka pa kusanga abalanda ululimi lwenu?
4 Pa kuti bonse tatulebombela mu cifulo cimo cine fye, baeluda, maka maka kangalila wa mulimo, afwile ukutantika ifya kubomba pa kufwaya abalanda ululimi lumbi. (1 Kor. 9:26) Mu mabumba aya balanda ululimi lwa ku calo cimbi, baeluda ba mu cilonganino umwaba ilyo ibumba balasala eluda nelyo umubomfi utumikila uwa kutungulula. Ifilonganino ifingi na mabumba balikwata ifyo bakonka pa kufwaya abalanda ululimi lumbi. Balamona mu citabo umwaba amashina ya balanda ulo lulimi na manambala ya mafoni e lyo balamona na pa Intaneti. E lyo pa kubafwaya kulaba ukubatumina foni nelyo ukubatandalila pa kuti twishibe nga bekala mu cifulo tubombela. Ifi nga kuti fyabomba, ninshi baeluda mu cilonganino umwaba ilyo bumba kuti bapekanya ukuti limo limo icilonganino conse cilebombako umulimo wa kufwaya abalanda ululimi lumbi.—Moneni akabokoshi akaleti: “Ifyo Mwingafwaya Abalanda Ululimi Lwenu.”
5. (a) Finshi fimo ifyo bakasabankanya abalebomba umulimo wa kufwaya abalanda ululimi lumbi bafwile ukucita? (b) Finshi twingalanda ilyo tulefwaya abalanda ululimi lumbi?
5 Tufwile ukwishiba ico tuleila mu kufwaya abalanda ululimi lumbi. Apo ukufwaya abalanda ululimi lumbi na o mulimo wa kushimikila, kanshi imifwalile yesu ilingile ukuba isuma. Abengi basanga ukuti ukupituluka mu fyo balaya mu kulanda no kulalanda ulo lulimi ilyo baleya balefwaya abantu cilabafwa ukutemwa sana ulo lulimi no kwishiba bwino ifya kulanda. Kuti twapenda inshita tupoosa pa kufwaya abalanda ululimi lumbi lelo te kuti tupende inshita tupoosa pa kupekanya mapu ya cifulo ca kushimikilamo na mashina ya bantu. Nga twasanga uulanda ulo lulimi, tufwile ukubombesha ukumushimikila imbila nsuma lyena bwangu bwangu kuti twaeba kangalila wa mulimo nelyo munyinefwe umbi uo bapeela umulimo wa kulolekesha pa cifulo ca kubombelamo pa kuti twalemba pa calembwa ca cifulo ca kubombelamo. Tufwile ukweba kangalila wa mulimo nampo nga uyo muntu alefwaya ukumfwa nelyo iyo. Umulimo wa kufwaya abalanda ululimi lumbi walicindama, na lyo line tatulingile ukulekelesha umulimo wa kushimikila nga fintu tucita lyonse.—Moneni akabokoshi akaleti: “Ifya Kulanda Ilyo Mulefwaya Abalanda Ululimi Lumbi.”
6. Mafya nshi yaba mu kufwaya bankomamatwi?
6 Fwayeni Bankomamatwi: Umulimo wa kufwaya bankomamatwi walyafya kabili ufwaya ukubombesha no kukanaleka. Te kuti mwishibe ukuti uyu ni nkomamatwi ku fyo alemba ishina lyakwe, ifyo amoneka ne mifwalile yakwe. Na kabili, balupwa ne fibusa kuti baesha ukucingilila umuntu wabo e co te kuti bafwaye ukweba bakasabankanya ifyo baleipusha pali uyo muntu. Ifingatwafwa pa kufwaya bankomamatwi kuti fyatwafwa na pa kufwaya abashili bankomamatwi. Natulande pa fingatwafwa.
7. (a) Finshi twingepusha abantu mu mayanda ilyo tulefwaya bankomamatwi? (b) Kuti twacita shani pa kuti tatulengele abo tuleipusha ukututwishika?
7 Ukwipusha mu mayanda ukwingasangwa bankomamatwi kulafwa ifilonganino na mabumba ababomfya ululimi lwa bankomamatwi. Limbi uwikala kuli ico cifulo alishibako nkomamatwi umwina mupalamano, uo abomba nakwe, nelyo uo asambilila nakwe. Apo mu fyalo fimo balalemba ifipampa fya kwishibisha banamutekenya ukuti abana bankomamatwi balacilukilapo umusebo, uwikala kuli iyo ncende kuti nalimo atweba. E lyo nalimo kuti alikwata na lupwa wakwe nkomamatwi. Mufwile ukwibukisha ukuti bambi kuti batwishika ico mulefwaila bankomamatwi. Na lyo line, kuti mwaesha ukuba aba bucibusa, ukubeba bwangu bwangu ico mulefwaya, no kuba aba cishinka, kabili no kubalondolwela mu mucinshi pa kuti ilyo mulebepusha tabakwete umwenso. Bambi nabo calibafwile lintu balangishe abene ba ng’anda Baibolo nelyo amavidio yambi ilyo baile baleipusha abene ba ng’anda nga balishibako bankomamatwi. Pa numa kuti babalondolwela ukuti balefwaya ukulanda na nkomamatwi pe subilo lyaba mu Baibolo. Nga ca kuti umwine wa ng’anda talefwaya ukumweba ifyebo pali lupwa wakwe nkomamatwi, limbi kuti asumina nga mwamupeela kardi apalembwa adresi yenu nelyo akapepala ka kwitilapo nkomamatwi nelyo cibusa wakwe ukwisasangwa mu kulongana.
8. Bushe icilonganino ca mupepi kuti cayafwa shani icilonganino icibomfya ululimi lwa bankomamatwi?
8 Umuku umo nelyo ibili mu mwaka, icilonganino umo babomfya ululimi lwa bankomamatwi kuti baitako icilonganino ca mupepi ica balanda ululimi lumbi ukubafwa ukufwaya bankomamatwi mu ncende umwafula abalanda indimi ishalekanalekana ishabela mu cifulo cabo ica kushimikilamo. Ilyo kuli ukukumana kwa mulimo wa mwi bala uko ababa mu cilonganino ca bankomamatwi baletungulula, bafwile ukulondolola ifyo balabomba no kulangilila ifyo bengacita. Pe bumba ilili lyonse ilyo bayakanya pafwile ukuba uwaba mu cilonganino ca babomfya ululimi lwa bankomamatwi kabili balingile ukubapeela mapu apo balangilila bwino bwino incende uko bengasanga bankomamatwi.
9. Kuti twacita shani ilyo tulefwaya bankomamatwi ku fifulo uko bakumanina pa kulesha icitendwe nelyo uko bapokela ubwafwilisho?
9 Ilyo tulefwaya bankomamatwi kuti twaya ku fifulo uko bakumanina pa kulesha icitendwe nelyo uko bapokela ubwafwilisho. Bakasabankanya bafwile ukufwala ifya kufwala ukulingana no mulimo balebomba. Kuti cawama ukulanda fye no muntu umo nelyo babili ukucila ukulanda ne bumba kabili mufwile ukuba abacenjela. Abo mulelanda nabo nga kuti batemwa ukumfwilapo na fimbi limbi kuti mwapeeleshanya ama-adresi nelyo amanambala ya foni.
10. Bushe bakasabankanya kuti bacita shani pa kufwaya bankomamatwi pa fifulo fya makwebo?
10 Inshila na imbi iyo twingabomfya pa kufwaya bankomamatwi kupekanya mapu iilelanga ififulo fya makwebo ifyaba mu cifulo mushimikila e lyo no kuyamo pa nshita iyalinga. Pali iyo mapu nalimo kuti paba ne fifulo apo banwesesha imyotoka amafuta. Pali mapu imbi kuti nalimo paba ififulo uko bacapila ifya kufwala, umo bashitishisha ifya kulya, nelyo amahotela ne ncende shimbi isha makwebo. Nga ca kuti pali mapu ya cifulo tuya mu kushimikilamo paliba ififulo fya makwebo yamo yene, bakasabankanya kuti babomfya inshila imo ine iya kushimikililamo kabili kuti calenga baishiba bwino sana ifya kubomba uyu mulimo. Ku ca kumwenako, apo mu mahotela ilingi mulaya bankomamatwi, mu kwipifya kuti twalondolwela uupokelela abeni pa hotela umulimo wesu kabili kuti twamupeela DVD no tupepala twa kwitilapo abantu ku kulongana pa kuti ababomba muli iyo hotela balepeela abeni babo bankomamatwi. Pambi apo bacita ubukwebo pena kuti twaipusha fye nga paliba bankomamatwi ababombapo nelyo abatemwa ukuyapo. Nga kwaliba isukulu lya bankomamatwi mu cifulo ca kushimikilamo kuti mwabapeelako DVD pa kuti babika mu laibrare.
11. Mulandu nshi umulimo wa kufwaya abantu abalanda indimi shalekanalekana wacindamina?
11 Umulimo Uwacindama: Ukufwaya abantu abalanda ululimi lumbi kulanasha kabili kulatendusha. Na kabili, cilaafya ukusunga ifyalembwa fya mashina ya bantu fimo fine pantu abantu balakukakuka. Na lyo line, mu ncende ishingi umulimo wa kufwaya abantu abalanda ululimi lumbi na o mulimo uwacindama uwa kushimikila. Yehova uwatupeela mulimo wa kushimikila taba na kapaatulula. (Imil. 10:34) “Afwaya ukuti abantu balekanalekana bakapusuke no kwishiba bwino bwino icine.” (1 Tim. 2:3, 4) Kanshi, natulebombela pamo na Yehova na bamunyinefwe ukufwaya abantu aba ndimi shalekanalekana ababa ne “mitima iisuma nga nshi.”—Luka 8:15.
[Akabokoshi pe bula 5]
Muleafwana
Kangalila wa muputule akeba icilonganino cenu nga kuli ifilonganino fimbi ifilanda ululimi lumbi na mabumba ayabela ku ncende yenu. Ilyo muleshimikila nga mwasanga umuntu uo mulemona ukuti kuti afwaya ukumushimikila mu lulimi lumbi, mufwile ukulemba adresi yakwe no lulimi alanda, e lyo nga cingacitika ne shina lyakwe, no kupeela kangalila wa mulimo nelyo munyina umbi uo bapeela uyu mulimo. Kangalila wa mulimo akamulemba pa fyalembwa fya mashina ya balanda ululimi lumbi. Nga ca kuti ifilonganino fimbi nelyo amabumba abalanda ululimi lumbi baipusha ama-adresi ya bantu abalefwaya ukusambilila, kangalila wa mulimo kuti abapeela. Bakangalila ba mulimo aba mu filonganino kuti balanshanya pa kuti beshibe ifyo bengapwisha ukubombela mu cifulo ca kushimikilamo umwaba abalanda indimi ishalekanalekana kabili no kutungulula abalefwaya ukumfwilapo ifingi ku cilonganino nelyo ibumba ababomfya ululimi balanda.
Nga mwasanga uulanda ululimi lumbi uulefwaya ukumfwilapo na fimbi (nelyo nkomamatwi), mufwile ukwangufyanya ukulemba pali formu ya kuti Mukwai Fwayeni Uyu Muntu (S-43) no kupeela kalemba. Ukucita ifi kukalenga tukaleafwa bwangu abantu abalefwaya ukwishiba pali Lesa.—Moneni km 5/11 ibu. 3.
[Akabokoshi pe bula 6]
Ifyo Mwingafwaya Abalanda Ululimi Lwenu
• Ipusheniko bambi pamo nga abo musambilila nabo Baibolo, balupwa, abo mubomba nabo, e lyo na bambi.
• Bomfyeni icitabo umwaba amashina na manambala ya foni pa kufwaya amashina ya balanda ululimi lumbi. Icitabo umwaba amashina na manambala umo babalilapo ukubika amanambala ya twampani yalasangwa pa Intaneti nelyo ku twampani twa mafoni.
• Kuti mwaipushako na pa fifulo ifibomfiwa na bantu bonse pamo nga pa malaibrare, pa maofeshi ya buteko e lyo na pa makoleji.
• Mulemona na mu manyunshipepala nga kuli ifyo abalanda ululimi lwa ku calo cimbi bapekenye ukucitila pamo.
• Tandalileni amatuuka ne fifulo fya makwebo umusangwa abalanda ululimi lwa ku calo cimbi.
• Lombeni ulusa pa kuti mubike itebulo lya mpapulo pa cifulo apo abantu balanda ulo lulimi basangwa sana, pamo nga pa cifulo ca makwebo, pa yuniversiti, e lyo na pa citesheni.
• Nga ifunde lya calo lilasuminisha, kuti mwashita icitabo icibomfiwa na bamakwebo umwaba amashina na manambala ya mafoni nelyo programu ya pa kompyuta iingamwafwa ukumona pa Intaneti uko mwingasanga abalanda ululimi lumbi.
[Akabokoshi pe bula 7]
Ifya Kulanda Ilyo Mulefwaya Abalanda Ululimi Lumbi
Ukuba uwa bucibusa, uwa cishinka, ukulanda ukwabula ukupita mu mbali kuti kwalenga batucetekela. Kuti cawama ukubalilapo ukubalanga impapulo mu lulimi lwabo.
Pa numa ya kubaposha, nalimo kuti mwatila: “Tulefwaya abalanda ․․․․․ pa kuti tulande nabo pe subilo lya mu Baibolo. Bushe mwalishibako bamo abo twingalanda nabo?”
Pa kufwaya bankomamatwi, kuti mwatila: “Mwapoleni. Bushe kuti namulangako fimo? [Balangeni ilembo limo ilya muli New World Translation—On DVD, bomfyeni akalimba ka kutambilapo amavidio aka kwenda nako.] Ifi fyebo fifumine muli Baibolo iya lulimi lwa bankomamatwi ulwa American Sign Language. Twalikwata na mavidio ayengi ayo tupeela ukwabula ukulipilisha ayaafwa bankomamatwi ukwishiba Lesa. Bushe mwalishibako bankomamatwi nelyo abakwata ubwafya bwa kumfwa nelyo ababomfya ululimi lwa bankomamatwi?” Nga ca kuti umwine wa ng’anda taleibukishako nangu umo, kuti cawama mwamwipusha nga alishibako ififulo uko nalimo amwene bankomamatwi, pamo nga pa ncito, pa sukulu, nelyo mu bwina mupalamano.