Amepusho Ukufuma ku Babelenga

Uwalembele Amapinda 30:​18, 19 alandile ati “ifyo umwaume acita nga ali no mukashana” ‘fyalimupeseshe amano.’ Ni mwi aloseshe?

Abantu abengi tabaishiba bwino umo aya amashiwi yalola, kumo fye na basambilila sana ifya mu Baibo. Muli Baibo—Amalembo ya Calo Cipya pali ifi fikomo patila: “Kwaliba ifintu fitatu ifyampesha amano [nelyo, “ifisuma nga nshi kuli ine,” futunoti], ne fintu 4 ifyo nshaishiba: Ifyo kapumpe apupuka mu lwelele, ifyo insoka yenda pa cilibwe, ifyo ubwato bwenda pali bemba, ne fyo umwaume acita nga ali no mukashana.”—Amapi. 30:​18, 19.

Kale twaishibe ukuti amashiwi ya kuti “ifyo umwaume acita nga ali no mukashana” tayalanda pa fintu ifisuma. Cinshi calengele twishibe ifi? Ni co ifikomo fimbi muli ici cipandwa filanda pa fintu ifibi ifishilanda ukuti “fyafula.” (Amapi. 30:​15, 16) Kabili icikomo 20 cilanda pa “mwanakashi cilende” uulanda ukuti tacitile icabipa nangu cimo. Kanshi twaletontonkanya ukuti nga filya fine kapumpe apupuka mu muulu, nelyo filya insoka yenda pa cilibwe, nangu filya icibwato cenda pali bemba, no mwaume na o kuti acita ifyabipa ukwabula ukuti abantu beshibe. Ifi fyalengele tuletontonkanya ukuti amashiwi ya kuti “ifyo umwaume acita nga ali no mukashana” yalanda pa fintu ifyabipa. E kutila yalanda pa mwaume incenjeshi uwingasembeleka umwanakashi ica kuti no kulaala alaala nankwe.

Nomba kwaliba ifilanga ukuti ifi fikomo tafilanda pa fintu ifyabipa. Uwalembele ifi fikomo alepapa fye pa fintu ifyo alumbwile muli ifi fikomo.

Ama manyuskripiti ya ciHebere nayo yalangilila ukuti ici cikomo cilanda pa fintu ifisuma. Ukulingana na dikishonari iilondolola ifyo amalembo ya ciHebere yapilibula, amashiwi ya kuti “ifyampesha amano” ayaba pa Amapinda 30:​18, “yalanda pa fintu ifingalenga umuntu apapa, nelyo ifyo alemona ukuti te kuti ficitike, nangu ifisuma sana.”

Ba Profesa Crawford H. Toy aba pa Harvard University ku United States nabo balandile abati ici cikomo tacilanda pa fintu ifyabipa. Balandile abati: “Uwalembele ici cikomo alelanda fye pa fyo ifintu alandapo fipesha amano.”

Kanshi amashiwi yaba pa Amapinda 30:​18, 19 yalanda pa fintu ifisuma sana ica kutila kuti fyatupesha na mano. Nga filya fine uwalembeleko Baibo apeshiwe amano, na ifwe bene cilatupesha amano nga twamona ifyo kapumpe apupuka mu muulu, ifyo insoka ishakwata amolu yenda pa cilibwe, ifyo icibwato icafina cenda pali bemba ne fyo umwaume no mukashana batemwana ica kuti balaikala na pamo ne nsansa.