ABACAICE BEPUSHA UKUTI
Bushe Kuti Nacita Shani pa Kuti Ndelanshanya Bwino na Bantu?
Ifili muli cino cipande
Mulandu nshi ufwile ukulalandila na bantu pa kanwa nkati?
Abantu bamo balanda ukuti ukulanshanya no muntu pa kanwa nkati takwa-anguka, maka maka nga bakulinganya ku kubomfya amameseji pa kulanshanya.
“Taca-anguka ukulanshanya no muntu pa kanwa nkati, no mulandu wa kuti te kuti walule nelyo ukufuuta ifyo walandile nga filya wingacita pali meseji.”—E fyalandile Anna.
“Ukutumishanya amameseji kwaba kwati ni programu iyo bakopela limo, lyena ukulanshanya no muntu pa kanwa nkati kwaba kwati kutamba programu iilecitika pali iyo ine nshita. Ilyo ndelanshanya no muntu ntontonkanya ukuti ‘nshifwile ukulufyanya!’”—E fyalandile Jean.
Icishinka ca kuti kukaba inshita ilyo ukakabila ukwishiba ifya kulanshanya na bantu pa kanwa nkati. Ku ca kumwenako, pa kuti ukwate ifibusa, pa kufwaya no kusunga incito, nelyo pa kutendeka ukwishishanya ufwile ukwishiba ifya kulanshanya bwino na bantu.
Nomba ubusuma bwa kuti, taufwile ukulatiina ukulanshanya na bantu pa kanwa nkati. Nangu ca kuti waliba ne nsoni, kuti wasambilila ifya kulanshanya na bantu pa kanwa nkati.
“Inshita shimo kuti walufyanya pa kulanda kabili ici kuti calenga waumfwa insoni. Taufwile ukutontokanya ukuti te kuti ulufyanye.”—E fyalandile Neal
Ifya kutendeka ukulanshanya na bantu
Uleipusha ifipusho. Ule-esha ukutontonkanya pa lyashi ilyo abantu bengatemwa ukumfwa, lyena ule-esha ukutendeka ukulanshanya nabo ukubomfya ilyo line ilyashi. Ku ca kumwenako, kuti waipusha umunobe ati:
“Bushe walilepo mu kutandala ku ncende imo?”
“Iyi ni webusaiti iisuma. Bushe wali-imonapo?”
“Bushe waliumfwa ukuti . . . ?”
Cimbi icingakwafwa, kutontonkanya pa fyo mwapalanamo no muntu ulelanshanya nankwe. Ku ca kumwenako, bushe musambilila pe sukulu limo line nelyo mubomba incito imo ine? Ulebomfya ifyo mwapalanamo ilyo uleipusha ifipusho.
“Uletontonkanya pa fipusho ifisuma kabili ifyo wingatemwa ukwishiba ifyasuko.”—E fyalandile Maritza
Ifyo ufwile ukucenjelako: Taufwile ukulaipusha ifipusho ifingi ica kuti fyalenga no umuntu atendeka ukumfwa umwenso. Na kabili taufwile ukulaipusha ifingalenga umuntu aumfwa insoni. Ifipusho pamo nga “Finshi utiina sana?” nelyo “Cinshi lyonse ufwalila fye ifya kufwala fya bulu?” Ukwipusha umuntu ifi kuti fyalenga aumfwa insoni. Lyena icipusho calenga bubili kuti caumfwika kwati ulelengulula umuntu!
Nga ca kuti na iwe ulelandapo ifyo uletontonkanya pa cipusho wipwishe umuntu ilyo ashila-asuka nelyo pa numa yakulanda ifyo aletontonkanya, kuti calenga emona kwati ulefwailikisha fimo. Ukucita ifi kuti kwalenga walalanshanya bwino na bantu kabili tawakalaipusha fye ifipusho ilyo mulelanshanya no muntu.
Bushe ulepusha ifipusho kwati muntu uulefwailikishapo fimo?
Ishinte lya mu Baibo: “Ifyo umuntu apanga mu mutima wakwe, fiba nga menshi ayali mu cishima icitali, umuntu wa mano wena kuti eewayatapamo.”—Amapinda 20:5, Bible wa Mushilo.
Ulekutikisha. Pa kuti mulelanshanya bwino na bantu, ufwile ukulakutikisha e lyo no kukanalalandapo sana.
“Lyonse ndesha ukwishibako icintu cimo pa muntu ndelanshanya nankwe. Lyena pa numa ndesha ukwibukisha ifyo twalanshenyepo pa kuti njishibe icipusho ningamwipusha ilyo tukalanshanya na kabili.”—E fyalandile Tamara.
Ifyo ulingile ukucenjelako: Wilasakamana pa fyo walalanda. Nga ca kuti ulekutikisha, ukeshiba ifya kwasuka umuntu mulelanshanya nankwe.
Ishinte lya mu Baibo: ‘Ufwile ukuba uumfwa bwangu, uukokola ukulanda.’—Yakobo 1:19.
Ulelanga ukuti nautemwa umuntu ulelanda nankwe. Ukalaipakisha sana ukulanshanya no muntu nga ca kuti naumubikako amano ilyo ulelanda nankwe.
“Nga ca kuti ulecita ifilelanga ukuti naubika amano ku fyo umuntu alelanda, kuti mwalanshanya bwino nangu ca kuti inshita shimo kuti waumfwa insoni.”—E fyalandile Marie.
Ifyo ufwile ukucenjelako: Wilalanda pa fingalenga umuntu aumfwa insoni. Ku ca kumwenako, taufwile ukwipusha umuntu ati: “Naufwala ica mpepo icisuma. Bushe washitile shinga?” Ukwipusha ifipusho fya musango uyu kuti kwakalifya umuntu mulelanshanya nankwe.
Ishinte lya mu Baibo: “Mwilabika fye amano ku fyo mwe bene mufwaya, lelo mulebika amano na ku fyo bambi bafwaya.”—Abena Filipi 2:4.
Finshi wingalanda ilyo mulepwisha ukulanshanya? Jordan alandile ukuti: “Ule-esha ukupwisha ukulanshanya no muntu mu nshila iisuma. Kuti wa walanda fye ukuti, ‘naumfwa bwino sana ukulanda na iwe’ nelyo ukulanda fye ukuti ‘cisuma, ushale bwino.’ Ukucita ifi kuti kwalenga ca kwangukila ukwisalanshanya bwino na kabili.”