ABACAICE BEPUSHA UKUTI
Bushe Calicindama Ukuba ne Mibele Isuma?
‘Apo abantu tabanjiswilako iciibi, na ine nshifwile ukubeswilako.’
‘Umuntu nangu talanda amashiwi ya kuti “mukwai,” “natotela,” nelyo “banjeleleko mukwai,” ninshi aliba fye bwino.’
‘Nshifwile ukuba no mucinshi kuli bandume na bankashi yandi pantu ni balupwa lwandi.’
Nga ca kuti na iwe kuti walandako ifya musango uyu, ninshi tawaishiba ubusuma bwaba mu kukwata imibele isuma!
Ifyo ulingile ukwishiba pa mibele isuma
Ukuba ne mibele isuma kuti kwakwafwa mu fintu fitatu:
Ifyo abantu bambi bengalakumona. Ifyo ucita kuti fyalanga abantu bambi nga ca kuti waliba bwino nelyo iyo. Nga ca kuti walikwata umucinshi, abantu bakulakumona ukuti uli wa mano no kuti walibika amano ku bantu bambi kabili nabo bakulakupeela umucinshi. Lelo nga tawaba na mucinshi, abantu bakalamona kwati ubika fye amano ku fikukumine, ne ci kuti calenga balafilwa ukukwingisha incito, kabili kuti ulepuswa na ku fintu fimbi. E co Baibolo ilandila ukuti, “umunkalwe ailetela amacushi pa mubili wakwe.”—Amapinda 11:17.
Ukukwata ifibusa. Baibolo itila: ‘Fwaleni ukutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.’ (Abena Kolose 3:14) Tufwile ukuba no kutemwa pa kuti tube cibusa musuma. Abantu balatemwa ukukwata cibusa uwaba ne mibele isuma kabili uucita ifisuma kuli bena. Na kuba takwaba uwingatemwa ukukwata cibusa uushakwata mucinshi nelyo uwa mutima uubi.
Abantu bambi bakakucindika. Jennifer atile: “Nga watwalilila ukuba no mucinshi, mu kuya kwa nshita na bantu abashakucindike bakatendeka ukukupeela umucinshi.” Lelo nga tawaba na mucinshi, abantu nabo tabakulakucindika. Baibolo itila: “Ku cipimo ico mupiminako bambi, e ko na imwe bakamupimina.”—Mateo 7:2.
Ico ulingile ukwishiba: Cila bushiku tulaba na bantu balekanalekana. Ifyo ucita e fikalenga bambi ukwishiba ifyo waba e lyo no kulakupeela umucinshi nelyo iyo. Kanshi kuti twatila, ukuba ne mibele isuma kwalicindama!
Ifyo wingaba ne mibele isuma
Uletontonkanya pa mibele wakwata.’ Uleyipusha ukuti: ‘Bushe ndacindika abakalamba?’ ‘Miku inga mbomfya amashiwi ya kuti “mukwai,” “natotela,” nelyo “munjeleleko mukwai”?’ Bushe ndabika amano ku bantu ndelanda nabo, nelyo bushe mbika amano ku kubelenga nelyo ukulemba meseji?’ ‘Bushe ndacindika abafyashi na baice bandi na bakalamba bandi, nelyo bushe nshibabikako amano pa mulandu fye wa kuti “ni balupwa lwandi”?’
Ifyo Baibolo ilanda: “Ku kucindikana ni mwe mubalilepo.”—Abena Roma 12:10.
Lemba ifyo ulefwaya ukulacita. Lemba ifintu fitatu umo ulefwaya ukulalanga imibele isuma. Allison, uuli ne myaka 15 atile, afwile “ukulakutika sana nga ca kuti bambi balelanda ukucila ukulalanda sana.” David, uuli ne myaka 19 atile afwile ukuleka ukutumina bambi amameseji pa foni ilyo alelanda na balupwa nelyo ifibusa. Alandile no kuti, “tacilanga umucinshi pantu ciba kwati ndebeba ukuti ndefwaya ukulanda no muntu umbi ukucila ukulanda nabo.” Edward, uuli ne myaka 17, atile alingile ukuleka ukucilima bambi nga balelanda. Jennifer uo tulandilepo kale, alefwaya ukulacita ifintu ifya kulanga umucinshi ku bakalamba. Atile, “Kale naleposha abakalamba lubilo lubilo e lyo natendeka ukulanda na banandi. Lelo ino nshita ndalanshanya nabo pa nshita iikalamba. Ici calingafwa ukuba ne mibele isuma.”
Ifyo Baibolo ilanda: “Tamubika fye amano ku fyo mulefwaya fye mwe bene, lelo mulabika amano na ku fyo bambi bafwaya.”—Abena Filipi 2:4.
Ulemona nga ulecita bwino. Pa mweshi umo, esha ukumona ifyo ulanda ne fyo ucita nga filelanga ukuti ulecita bwino muli filya walefwaya ukubombelapo. Umweshi nga wapwa, ukaipushe ukuti: ‘Bushe ukuba ne mibele isuma nakulenga naba umuntu musuma? Ni muli finshi umo ncili ndekabila ukulacita bwino?’ Tontonkanya pali fimbi ifyo ulingile ukulacitamo bwino.
Ifyo Baibolo ilanda: “Ifyo mufwaya abantu bamucitile, e fyo na imwe mulebacitila.”—Luka 6:31.