Ukulingana na Baibolo
Bushe Umwaume Nga Aba Umutwe E Kuti Shani?
MU FYALO ifingi ukulingana no lutambi abaleupana balacita imilapo kabili umwanakashi alalaya ukuti akalaumfwila umulume wakwe. Lelo abanakashi abengi tabatemwa ukutungululwa na baume mu cupo. Natulande pa co Baibolo isosa pali ili lyashi. Yena itila umwaume afwile ukutungulula bwino umukashi wakwe kabili nga acita ifyo ifintu filawama.
Ifyo Lesa Afwaya Umwaume Ukutungulula Umukashi
Ifyo Baibolo ilanda ukuti e fyo ubutungulushi bufwile ukuba fisangwa pe lembo lya Abena Efese 5:22-24: “Abakashi banakile abalume babo nga kuli Shikulu, pantu umulume e mutwe wa mukashi ifyo na Kristu e mutwe wa cilonganino, . . . Na kuba filya icilonganino cinakila Kristu, e fyo na bakashi banakile abalume babo muli fyonse.” Umulume pa kuba “umutwe wa mukashi,” afwile ukutungulula ulupwa lwakwe kabili umukashi afwile ukukonka ukutungulula kwa mulume wakwe no kumucindika.—Abena Efese 5:33.
Nangu ca kutila umwaume e utungulula umukashi, alikwata umwakupelela pantu na o afwile ukunakila Lesa na Kristu. Takwata insambu sha kupatikisha umukashi wakwe ukutoba amafunde ya kwa Lesa nelyo ukumulenga ukucita ifintu ifyapusana ne fyo asambilila muli Baibolo. Nangu ca kuti umwanakashi alikwata amaka ayapelela, Lesa alimupeela umulimo wa kupingulapo pa fintu ifyacindama mu lupwa.—Abena Roma 7:2; 1 Abena Korinti 11:3.
Baibolo ifunda umulume ukutungulula umukashi wakwe bwino tafwile ukuitemwa, lelo afwile ukulatontonkanya pa fyo umukashi alekabila intanshi. Abena Efese 5:25 itila: “Mwe balume, twalilileni ukutemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cene.” Umulume uukonka ifyo Yesu alecita alalanga ukutemwa no kutungulula bwino umukashi wakwe.
Baibolo na kabili, yeba umwaume ukwikala no mukashi wakwe “umwabela ukwishiba.” (1 Petro 3:7) Uku te kwishiba fye ukuti umwaume no mwanakashi balipusana mu fyo bapangwa ne fyo batontonkanya. Afwile ukwishiba ifyo umukashi wakwe alekabila.
‘Umukashi Obe Munobe’
Bushe umukashi afwile ukunakila fye muli fyonse? Natulande pali Sara uo balandapo mu Baibolo ukuti alenakila umulume wakwe, Abrahamu. (1 Petro 3:5, 6) Alenakila mu fintu ifyacindeme sana ne fishacindeme sana. Alimunakile na pa kusumina ukuti ashe imikalile isuma sana no kutendeka ubumi bwa kulaendauka no kwikala mu matenti. Inshita shimo alepekanya fye ne fya kulya fya batandashi mu kwangufyanya. (Ukutendeka 12:5-9; 18:6) Lelo ilyo kwali umulandu umo uwakakele sana, Sara alepamfya umulume wakwe Abrahamu no kumweba ifyo aleyumfwa nangu ca kutila fyalipusene ne fyo umulume wakwe aletontonkanya. Ici cacitike ilyo Sara alefwaya ukuti Abrahamu atamfye cishiko wakwe Hagari, no mwana wakwe Ishmaele. Lesa takalipile Sara, lelo aebele Abrahamu ukuti, “umfwe shiwi lyakwe.” Nangu ca kuti Sara aleilishanye ifyo, atwalilile fye ukunakila umulume wakwe no kulolela ukuti Abrahamu e o atamfye Hagari no mwana wakwe Ishmaele.—Ukutendeka. 21:8-14.
Ici ca kumwenako ca kwa Sara ciletulanga fye ukuti umukashi na o alikwata insambu sha kulandapo fimo mu ng’anda pantu umulume no mukashi fibusa kabili umukashi alicindama. (Malaki 2:14) Apo umukashi ni cibusa wa mulume, alamwafwako mu fintu ifingi kabili alikwatako na maka ya kupingulapo mu fya lupwa. Ici cisanshamo ukusakamana imilimo ya pa ng’anda nelyo ukumwafwako muli fimo fimo ifya ndalama. Lelo, kwena, umwaume pamo ngo mutwe wa lupwa, e wakwata insambu shonse isha kupingulapo pa fintu.—Amapinda 31:10-31; 1 Timote 5:14.
Cindikeni Uwatendeke Icupo
Yehova Lesa abumbile umwaume no mwanakashi. Apo e wabofishe icupo cabo cali ica mushilo. (Ukutendeka 2:18-24) Kabili apeele umulume no mukashi umulimo uwali no kubaletela insansa ishafulisha nga nshi.—Amalango 24:5; Amapinda 5:18.
Apo Yehova e wabalilepo ukuufya abantu, kanshi alikwata insambu na maka ya kupanga amafunde ya cupo. Abaupana balabomba umulimo Lesa abapeela kabili balakonka ukutantika kwa kwa Lesa ukwa bumutwe, te mulandu fye wa kuti mwaliba ubusuma mu kucite fyo, lelo ni pa mulandu wa kuti bafwaya ukucindika ifyo Lesa atantika. Ukucita ifi kwalilenga ukuti Lesa abapaale kabili alebafwa mu fintu ifingi.
BUSHE MWALITONTONKANYAPO PALI IFI?
◼ Bushe nani aali ica kumwenapo cisuma ica kuba umutwe?—Abena Efese 5:25.
◼ Bushe Lesa alipeela umulume umwakupelela mu kubomfya amaka?—1 Abena Korinti 11:3.
◼ Mulandu nshi Lesa apangile icupo no kubika umwaume ngo mutwe?—Amapinda 5:18.
[Icikope pe bula 18]
Umwaume nga apashanya ifyo Yesu aletungulula icilonganino, kuti aba ne nsansa pamo no mukashi wakwe