Nali Umushilika Mukalamba E Lyo Naisaba ‘Umushilika wa kwa Kristu’

Abashimika ili lyashi ni ba Mark Lewis

“Mwashibukeni mukwai Mulopwe.” “Mwatusheni Mukwai Kanabesa.” “Cungulopo mukwai mwe Makombe ya Mfumu.” Ifi e fyo naleposha bakanabesa ilyo nali umukalamba wa baleensha indeke sha bashimucindikwa ba mu Australia. Naleensha intungulushi sha calo na bashimucindikwa ba buteko, mu Australia e lyo no kubatwala na mu fyalo fyonse umo baleya. Lelo nomba incito momba, ala isuma nga nshi. Lekeni nshimike ifyo cali.

NAFYALILWE mu Perth mu Australia mu mwaka wa 1951 kabili nakulile mu lupwa umo batata balebomba incito ya bushilika. Ilyo nali ne myaka 15 naingile mu kalabu umo balesambilisha ukwensha indeke ishabula amainjini lelo ishalebomfya fye umwela pa kupupuka. Apa e po natendekele ukutemwa ukwenshe ndeke.

Ilyo papitile inshita abafyashi bandi balipaatukene, kabili ulupwa lwesu lwalisalangene. Uwali umukalamba wa baleensha ndeke sha nkondo no lupwa lwakwe balinsendele kabili uku e ko nailepwishisha amasambililo yandi aya pa muulu. Ifyo alelanda ne fyo alecita fyalengele ukuti mfwaishe ukuyasambilila ifya kuba umukalamba wa bashilika abenshe ndeke mu Australia.

Nalipwishishe Kosi ya Kwenshe Indeke

Cansendele imyaka 6 pa kuti mpwishe kosi mu fya kwenshe ndeke kabili napokele digri mu fya sayansi. Incito nabalilepo ukubomba yali ya kwensha indeke ishaletunsha ifyo abashilika balekabila mu Australia, mu South Pacific, na mu Southeast Asia. Ilingi line twalepita pa kati ka mpili ishitali sana e lyo na mu mikonko, no kuyaimika ndeke pa cibansa apali fye ifyani. Uyu mulimo wali uwayafya sana. Twalilufishe indeke ishingi sana na bantu besu bamo abaishibe sana incito nabo balobele umo mwine. Nangu cibe fyo, twaleafwa abaleikala mu ncende ishali ukutali. Twaletwala ifya kupangila amabriji, ukusenda fimashini ifya kupangilako imisebo, e lyo no kutwala ifya kulya, na badokota na banasi. Na kabili twaleya mu kusenda abalwalishe na bacenekwe ukubatwala ku fipatala.

Mu 1978 nalifikilepo ukusambilisha abashilika ifya kwenshe ndeke, e mulandu wine nabwelelemo kwi sukulu ilya bashilika uko naile mu kubombela pamo na bakafundisha bambi. Kuno kwine e ko na kabili twatendeke ukulaumfwana na Diane, mukamfwilwa uwakwete umwana umwanakashi uwa myaka itatu. Nalesambilila no mulume wa kwa Diane pe sukulu lya bushilika, aishilefwa mu busanso bwa mu ndeke. Ilyo nafwaile ukumuupa, tasumine apo pene lelo atile atale atontonkanyepo. Calemusakamika nampo nga kuti aupwa na kabili ku wenshe ndeke.

Pali iyi ine nshita, nalisumine ukubomba pamo na Mushika Mukalamba uwa mu Australia pa mwaka umo, ukulamupandako amano mu milimo yakwe. Ukubomba mu ng’anda ya kwa Mushika Mukalamba mu Canberra kwalengele njishibe ificitika mu mapolitiki kabili calengele ndebomba mu kupalamisha na bekala calo, na bashilika e lyo na bashimapepo. Ilyo inshita yandi iya kubomba nge mpanda mano iyacetekelwa yapwile, nabwelele ku milimo yandi iya kusambilisha abashilika ukwenshe ndeke. Tapakokwele mu 1980 twalyupene na Diane.

Mu 1982 naile ku Amerika pa myaka ibili ku kusambilila pa fya kushininkisha ukuti indeke ili bwino ilyo ishilaima, e lyo no kusambilila pa fya kwishiba icilenga amasanso ya ndeke. Ilyo ine naile ku kusambilila ku Amerika umbi nao ukufuma ku Amerika aishile kuno ku Australia ku kusambilila incito imo ine. Iyi ncito yalengele ukuti ndeendauka mu United States ukufika fye na ku Northern Ireland. Muli iyi ncito mwali ukufwailikisha ifilenga amasanso ya ndeke, no kumona ifyo indeke bashipanga e lyo ne fyo shibomba pa kuti bacefyeko amasanso ya ndeke.

Nabwelela ku Australia

Ilyo nabwelele ku Australia, umwana wesu umwanakashi Kerry alifyelwe, kanshi nomba twali bane. Pa mulandu wa kuti incito shalifulile isho nalebomba, Diane alebomba fye fyonse, ukuba nyina kabili alebomba nga wishi ku bana besu babili, ne ci calengele ulupwa lwesu ukukanaba bwino. Pa numa ya myaka itatu, natendeke umulimo wa kwangalila ibumba lya bashilika abaleensha bashimucindikwa nge fyo nacilandapo pa kutendeka. Nomba mu 1991 lintu abena Iraq bapokele icitungu ca Kuwait kwalimine inkondo, ibumba lya bashilika besu pamo na bena Pakistan, abena Afghanistan, abena Israel ne fyalo fya mu Afrika baile mu kusungilila umutende kabili twalebomba ne ncito shimbi isha ba United Nations.

Mu 1992, natendeke ukwaafwa Umushilika Mukalamba mu cipani icicingilila icalo. Ukulabomba nankwe kwalengele njishibe bwino bwino ifyo abashilika, aba mapolitiki, na ba United Nations babomba. Naishilesanga ukuti ba United Nations tabalefishapo imilimo yabo lelo ebo twacetekele ukuti e bengawamya fye fintu. Ifyalecitika mu ng’anda mu mwesu fyalengele ukuti ntampe ukutontonkanya pa fyo nalemona.

Ifipusho Diane Akwete Fyayasukwa

Ilyo umulume wakwe uwa kubalilapo afwile, Diane uwalepepa ku Katolika afwaile ukwishiba amasuko ku mepusho akwete, lelo takwali uwa mwaswike. Ifintu fyalicililepo ukwafya ilyo umwana wesu umwanakashi Renee, atendeke ifya majiki. Ilyo Diane atandalile cibusa wakwe ku ng’anda ku mwakwe, amwene magazini ya Awake! umo balebilisha icipande icali no kulanda pa kupepa Satana.a Tatalile amonapo iyi magazini ya Awake! Ilyo aleya ku ng’anda aletontonkanya fye ati ‘bushe iyi magazini nkaisanga kwi?’

Papitile fye inshiku shitatu Inte sha kwa Yehova shaishile pa ng’anda pa mwesu, kabili Diane alipokele magazini intu alefwaya. Pa numa alitendeke ukusambilila Baibolo kabili alesangwa na mu kulongana. Nalitemenwe ukuti alesambilila Baibolo kabili nalemukonka mu kulongana limo limo. Lelo nshamwene ukuti calicindeme ukusambilila Baibolo, pantu nshali umuntu uwatemenwe ukupepa. Nalisumine muli Lesa, lelo ubumbimunda ubo nalemona mu macalici bwalifulile sana, ne ci calengele ukukanabika sana amano ku kupepa. Nalefilwa ukumfwa umulandu bashimapepo abapepelela abashilika balelandila pa kutemwa no mutende, ilyo baletungilila inkondo.

Mu mucenjelo Diane alebika Ulupungu lwa kwa Kalinda na Awake! apalemoneka pa kuti ndebelengamo. Nalebelengako yamo yamo no kuyabwesesha palya pene fye alebika. Nshalefwaya ukuti eshibe ukuti naliyatemenwe. Ilyo nasambilile ifingi pali Baibolo, kwali amalembo yabili ayansakamike. Limo lyali, Ukusokolola 19:17,18, lyalelanda pa fyuni ifyali no kulya imibili “ya bamushika wa fita.” Ilembo limbi lya Ukusokolola 17:3, lilanda pa “ciswango icakashika.” Inte sha kwa Yehova balondolola ukuti iciswango cimininako United Nations. Lelo ici calipusene ne fyo naletontonkanya pali aka kabungwe akaikatanya ifyalo ifingi.b Nangu cibe ifyo nshalefwaya ukutontonkanyapo sana.

Mu 1993, Diane alinjitile ukumona uko alebatishiwa. Nshaleenekela ukuti, kuti anjita ukuyamona uko alebatishiwa. Nalimwipwishe ukuti, “Nga wali no kusala pali Yehova na ine, nani wingasala?” Ayaswike ukuti: “Yehova. Nomba atile nshilingile ukusalapo Yehova e ka, bonse nalimutemwa.” Nomba naishileiluka ukuti mfwile ukwishiba Yehova uo Diane asalile. Eluda wa pa cilonganino alinjebele ukulasambilila Baibolo na ine, kabili nalisumine.

Nalitemenwe sana amalyashi ayalelanda pa kusesema ukwaba mu Baibolo, maka maka ukwalelanda pa nkondo na mapolitiki. Ilyo nalesambilila ukwensha indeke sha bashilika nalisambilile na pa fyo aba Griki ba kale balecimfya mu nkondo. Nomba naishileishiba ukuti ili lyashi, lyalilembelwe kale sana muli Daniele icipandwa 8. Uku kusesema e lyo no kusesema kumbi, kwalengele ukuti panono panono nshininwe ukuti Baibolo yalipuutwamo na Lesa.

Natendeke ukutontonkanya pali United Nations na kabili. Nalishibe ukuti ukulwa inkondo te kuti kupwishe amafya ya bantu, kabili umutende wa cine cine te kuti wishile mu fintiinya fya kulwisha ifyalo fimbi. E lyo nalishibe no kuti United Nations tayakapwishe akapaatulula ka mishobo, e lyo no kupusana ukwaba mu mapolitiki, na mu mipepele, pantu ifi e fileta inkondo. Natampile ukumona ukuti ni Lesa fye eka e wingapwisha amafya ya bantu. Nalimwene ukuti Lesa kale kale alepwisha amafya pa Nte shakwe mwi sonde lyonse fye kabili alebekatanya. (Amalumbo 133:1; Esaya 2:2-4) Lelo naleipusha nati, ‘bushe ndeke ncito ya bushilika, no kutendeka ukubombela Lesa?’

Napingwilepo Ukubombela Lesa

Mu mwaka wa 1994, ilyo nasangilwe ku kulongana kwa citungu ukwa Nte sha kwa Yehova mu Sydney, inshita yalifikile iya kuti mpingulepo ukubombela Lesa. Pa kulongana pali icilangililo ica mu Baibolo, cali pa fyo abena Israele bali no kupingulapo nampo nga bali no kubombela Yehova nelyo Baali, lesa wa bena Kanaani. Abali muli ici cilangililo bafwele filya fine aba kale balefwala. Kasesema wa kwa Yehova Eliya asuushishe abena Israele pa kubepusha ukuti: “Bushe ukufika pa nshita nshi mukaba abasunta ba mitima ibili? Nga Yehova e Lesa, mukonkeni; nga ni Baali, mukonkeni.” (1 Ishamfumu 18:21) Ifyo fyebo fyalimfikile pa mutima. Nali kwati bena Israele abali ne mitima ibili. Nalekabila ukupingulapo: Bushe mfwile ukubombela Yehova nelyo ukutwalilila mu bushilika?

Ilyo twalebwelela ku ng’anda bulya bushiku, naebele Diane ukuti nali no kuleka incito no kuba Inte ya kwa Yehova. Alipapile pa fyo napingwilepo bwangu bwangu lelo alinkoseleshe sana. Ilyo papitile inshiku ishingi na lyo line napampamine fye pa co napingwilepo, e co natwele kalata ya kuleke ncito.

Pali ilya nshita nali umukalamba wa bashilika balolesha pa cipani ca balesambilila ifya kucingilila icalo mu musumba ukalamba uwa Canberra. Naleangalila abashilika no kwangalila isukulu lyalesambilisha abashilika aba pa makasa, na bashilika ba pa menshi, e lyo na bashilika abalwile nkondo mu muulu e lyo na bashilika bakalamba abaleangalila imilimo e lyo na bashali bashilika, bonse pamo bali nalimo 1,300. Pa bushiku bwa kulekeleshako ubwe sukulu, naebele abashilika bakalamba e lyo na babomfi bonse abali pamo 400, ukuti nalaleka incito kabili nomba na kulashimikila ukufuma ku ng’anda ne ng’anda ukusambilisha abantu Baibolo ukwabula ukufola. Amashiwi ya kubashalikapo yalengele tulanshanye na bamo pali Baibolo.

Natendeka Umulimo wa Nshita Yonse

Ubushiku bwine nalekele incito, e bushiku natendeke ukushimikila. Mu April 1995, ilyo papitile imyeshi itatu ukutula apo natendekele ukushimikila nalibatishiwe. Lyena tapakokwele natendeke bupainiya bwa nshita yonse, e kutila ukulapoosa inshita iikalamba ukulashimikila abantu cila mweshi.

Apo nali umushilika mukalamba e lyo naisaba ‘umushilika wa kwa Kristu’ kanshi nali no kwaluka mu fingi. (2 Timote 2:3) Umulimo wa kubalilapo bampeele pa cilonganino kupishamo ifisoselo. Mu nshita ya kulaeba abantu ifya kucita, nasambilile ukulomba imilimo ya kubomba mu cilonganino. Ukulangulukilako bambi no kubalanga ukutemwa kwalicindama sana kuli ine ukucila ukufwaya ukuti balecite ifintu bwangu bwangu, lelo nangu cibe fyo tacayanguka, ndesha na maka ukucita ifyo fine. Apo nshalefola indalama ishingi, twalilekele ukufwaisha ifyacilamo.

Naleipakisha sana ukushimikila ku bantu kabili na nomba line ndaipakisha sana. Kasuba kamo ilyo twaleshimikila no mwana wesu umukashana Kerry ilyo ali ne myaka 9, namwebele ukulamona nga ca kuti abo tuleshimikilako baletemwa ukumfwa nelyo iyo. Twamwene ukuti abengi tabalefwaya ukukutika lelo bamo bali abasuma kabili balefwaya no kusambilila. Twalitemenwe nga nshi ukusanga abantu ba musango yo. Umwana wesu umbi umukashana alisambilile Baibolo pa kashita kamo, lelo alisalapo ukukanabombela Yehova pali ino nshita.

Ine na Diane twalikoseleshe Kerry ukuti akabombeko umulimo wa nshita yonse. Nomba line nalitemenwe nga nshi ukusangwa kwi Sukulu lya Mulimo wa Bupainiya na Kerry. Wali e muku wa kubalilapo kuli Kerry ukusangwa kwi sukulu, lelo ine wali e muku walenga bubili. Ndomfwa bwino ukumona uko Kerry na bacaice bambi balekosha bucibusa bwabo na Yehova kabili ne fyo baletwalilila mu mulimo wa Bwina Kristu.—Amalumbo 110:3.

Ukupaalwa Sana

Nga natontonkanya pa ncito ya bushilika nalebomba e lyo na pa kuba umushilika wa kwa Kristu, ndamona ukuti muli ifi fibili mwaliba fimo ifyapalana e lyo ne fyapusana. Incito shonse shibili shifwaya umuntu kuba uwa cishinka, uwa cumfwila, uwa bufumacumi, uwailama e lyo no kuba uwaipeelesha. Nangu ca kuti abashilika abengi kuti baipeela ukufwila icalo cabo ne fibusa, Abena Kristu ba cine bena bafwile ukutemwa na balwani babo. (Mateo 5:43–48) Abashilika bena nga bacimfya nangu fye umuku umo, balabapeela imendulo, lelo Abena Kristu ba cine bena Lesa alabapaala nga batwalilila fye abacishinka mu mulimo wakwe. Kanshi umuntu alekabila ukuba uwakosa lyonse pantu bakulamukaanya, ukumupumya e lyo akulakumanya na mesho yambi lyonse. (AbaHebere 10:36–39) Abena Kristu banandi e bantu fye beka nacetekela ukuti e bakwata imibele isuma.

Nomba ino nshita nshiposha abantu nga filya nandile pa kutendeka kwa lino ilyashi, lelo ntila “Mwashibukeni Nkashi” nelyo “Cungulopo Munyinane.” Ndatemwa ukubomba umulimo wa mwi bala na bantu abatemwa sana Lesa! Na lyo line, icacilapo kucindama kubombela Yehova Lesa, Uwapulishamo. Takwaba icili conse ico ningatontonkanya ukucita icingandetele nsansa ukucila pa kubombela Lesa!

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 22]

Nangu ca kuti abashilika abengi kuti baipeela ukufwila icalo cabo ne fibusa, Abena Kristu ba cine bena bafwile ukutemwa na balwani babo

[Icikope pe bula 20, 21]

Ndeensha indeke balesendelamo bashimucindikwa, tulepita pa muulu wa Parliament House, mu musumba wa Canberra

[Icikope pe bula 23]

Icilangililo ca mu Baibolo pa kulongana kwa citungu mu 1994 mu Sydney, mu Australia

[Icikope pe bula 23]

Na Kerry pe Sukulu lya Mulimo wa Bupainiya

[Icikope pe bula 23]

Ndi na Diane na Kerry