Ukulingana na Baibolo
Ni Lilali Twingalanda Ukuti Ukuicingilila Kulaba fye Bwino?
MWAUMFWA fye icongo pa kati ka bushiku, e lyo no kumubuusha ca mubuusha. Mwaumfwa inshindo panse. Umuntu umo amwingilila, ica kuti ni cikanga umutima ufume ku kutunta. Amaka yapwa tamwishibe ne fyo mwalacita.
Ifi kuti fyacitikila fye umuntu onse. Imisoka nangu ulukakaala taficitika fye mu fyalo fimo fimo nangu mu misumba iikalamba imo imo. Pa mulandu wa kutiina sana ulukakaala, abantu abengi balashita ifyanso fya kuicingilila e lyo bambi nabo balasambilila ifya kushashaala ne cipondo. Ifyalo fimo fyalibikako amafunde ayapeela abekala calo insambu sha kubomfya fye ne fyanso ifikali ifingepaya umuntu pa kuti bengaicingilila. Nomba bushe Baibolo yena itiilapo shani? Bushe umuntu alaba uwa kaele ilyo lyonse abomfya icanso pa kuti aicingilile nangu pa kuti acingilile ulupwa lwakwe?
Lesa Alipata Ulukakaala
Baibolo ilakaanya ulukakaala ukubikako fye ne ntalamisoka. Kemba wa malumbo Davidi alandile ifi pali Yehova atile: “Apato watemwo lufyengo.” (Amalumbo 11:5) Lesa alipeele umulandu inko sha kale ishingi, ukubikako na bantu bakwe, pantu balecita ulukakaala e lyo no kwipaya abantu banabo. (Yoele 3:19; Mika 6:12; Nahumu 3:1) Mu Mafunde bapeele abena Israele, nangu fye uwaipaya umuntu mu kukanaishiba pa mulandu wa kukanabika amano ku fintu, na o wine waleba mulandu uukalamba.—Amalango 22:8.
Baibolo ikoselesha abantu umo umo ukuti pa kuti bengalaikala bwino ukwabula ukulaumana kano bakonkelelo mutende. Abantu nga batampa ukulwa ilingi icibalilapo, kuumana. Baibolo itila: “Umulilo ulashima pa kubule nkuni, na pashaba wa kantepentepe ulubuli lulatalala.” (Amapinda 26:20) Ukutekanya kulapwisha bukali e lyo kabili kulacilikila no kuumana. Umutumwa Paulo alembele ati: “Nga cingacitwa, ilyo cili mu maka yenu, mube aba mutende ku bantu bonse.”—Abena Roma 12:18.
Nga Mwasanswa
Ukufwaya ukuba no mutende ku bantu tacipilibula ukuti tamwakabale amusanswa. Pantu abantu ba cishinka abapepa Yehova ukutula fye na kale balisanswa imiku ne miku. (Ukutendeka 4:8; Yobo 1:14, 15, 17) Nga ca kuti umuntu asanswa ne cipondo icili ne canso, finshi alingile ukucita? Yesu atile: “Mwilakaanya umubifi.” (Mateo 5:39) Alundilepo no kuti: “No wakupoka umwingila obe uwa ku nse, wimukaanya no mwingila wa mu kati.” (Luka 6:29) Yesu tasuminishe ukubomfya ifyanso pa kuti umo acingilile ukumupoka ifyo akwata. Umuntu wa mano nga asanswa ku cipondo te kuti alelwisha pa kuti bemupoka ifyuma fyakwe. Ubumi bwalicindama nga nshi, te kuti tubulinganye na ku fikwatwa nangu fye panono!
Nomba ni shani nga ca kuti ubumi bwa muntu buli mu busanso ku cipondo? Ifunde ilyo Lesa apeele ku bena Israele lilalondololapo bwino pali uyu mulandu. Nga ca kuti umupupu bamwikata akasuba akatande mono no kumwipaya bamwipaya, uwamwipaya kuti aba no mulandu wa kwipaya umuntu. No mulandu calebela ifi mulandu wa kuti, ubupuupu tawali mulandu wa kwipailapo umuntu, nga ca kuti bamwikata balemutwala mu kumupingula nangu ukumukanda ukulingana ne fyali mu mafunde. Nomba nga ca kuti, umuntu aingilila umuntu munankwe mu ng’anda ubushiku, e lyo na o amuuma no kufwa afwa, umwine wa ng’anda kuti aba wa kaele pantu kuti cayafya ku mwine wa ng’anda ukwishiba ifyo uwamwingilila alecita mu ng’anda mu mwakwe kabili te kuti eshibe na bwino bwino ifyo alefwaya. Umwine wa ng’anda kuti asondwelela ukuti aba mu ng’anda yakwe bali mu bwafya, e ico kanshi kuti afwaya ukuti abacingilile.—Ukufuma 22:2, 3.
Baibolo ilanda ukuti umuntu kuti aicingilila no kucingilila aba mu ng’anda yakwe nga ca kuti ifipondo fyabekata no kutampa ukuboma. Kuti limbi aesha ukusoola ikofi nangu ukutandula icanso, nangu ukumutandula umwine, nangu fye ukumumamo pa kuti engafulunganishiwa no kumupwisha amaka. No mulandu wa kucitila ifi kufwaya ukumunenuna nangu pa kuti aleke ukusansa. E ico kanshi nga ca kuti ifi e fyo umo ayasansa abantu mu ng’anda, nga ca kuti bamucena icabipisha nangu nga bamwipaya, ninshi imfwa yakwe yaba fye nkuma, te ku mufulo nangu ku mumbo iyo.
Ukuicingilila Kwacilapo Ubusuma
Kwena, kulaba inshita ilyo ukuicingilila kwalinga kuba fye bwino. Abantu balikwata insambu sha kuicingilila no kucingilila ulupwa lwabo ku lukakaala e lyo na ku masanso ayengalenga imfwa. Nga ca kuti cayafya ukubutuka, mu Baibolo tamwaba ifunde ilikaanya ukuicingilila kwalinga. Na lyo line nga twamona ukuti konse uko tuli nalimo kuti kwaba ubwafya, icingawama ukucita kubombesha ukufwaya inshila ya kuleukilamo amafya.—Amapinda 16:32.
Baibolo itukoselesha “ukufwaya umutende no kuukonkelela.” (1 Petro 3:11) Iyi ni nshila iisuma iingalenga ukuti abantu baleikala umutende.
BUSHE MWALIBALA AMUIPUSHAPO AMUTI
◼ Mulandu nshi tulingile ukupatila ulukakaala?—Amalumbo 11:5.
◼ Kuti mwacita shani nga ca kuti ifipondo filefwaya ukumupoka ifikwatwa fyenu?—Amapinda 16:32; Luka 12:15.
◼ Mutima wa musango nshi uwingatwafwa pa kuti tatuleumana?—Abena Roma 12:18.
[Amashiwi pe bula 11]
Baibolo ilanda ukuti umuntu kuti aicingilila no kucingilila aba mu ng’anda yakwe nga ca kuti ifipondo fyabekata no kutampa ukuboma