Icipandwa 26

Inkama Yashishiwa iya kwa Lesa—Akalume ka Iko Kabamo Ubukata

1. (a) Ni shani Yohane atwebo kuti inkama yashishiwa nailetwa ku kupwa? (b) Mulandu nshi imilalo ya bumalaika ilandila mu kupongomoka?

BUSHE uleibukisha ukubilisha kwabamo ukulapa kuli malaika wakosa kwalembwa pa Ukusokolola 10:1, 6, 7? Alandile ati: “Takwakabe [kushingashinga, NW] kabili; lelo mu nshiku [sha kulisha kwa, NW] kwa malaika uwalenga cinelubali, ilyo alaswa alishemo, e lyo cikafishiwapo ica nkama ca kwa Lesa, ifyo alandile bwino bwino ku basha bakwe bakasesema.” Inshita ya kwa Yehova yalinga yalifika iya kulishamo intandala ya kupelako! Ni shani caba, lyene, ukuti inkama yashishiwa iletwe ku kupwa? Yohane mu cine cine aba uwasekelela ukutweba! Alemba ati: “Kabili malaika uwalenga cinelubali alishishemo; pakonkele na mashiwi yakalamba mu mulu, ayati, Ubufumu bwa pe sonde bwaisabo bwa kwa Shikulwifwe, no bwa kwa Kristu wakwe, na o akulabe Mfumu umuyayaya umuyayaya.” (Ukusokolola 11:15) Iyo milalo ya bumalaika yakwete umulandu wa kusosa mu kupongomoka, na mu fiunda fyabamo ukubulukuta mwine! Pantu uku kubilisha kwa kucindama kwa mu lyashi lya kale kwa bucindami bwa mu kubumbwa konse. Kwaba kwa kwangwako kukalamba ku bubumbo bonse ubwa mweo.

2. Ni lilali kabili kuba na ca kucitika nshi uko inkama yashishiwa yaletwa ku kupwa kwabamo ukucimfya?

² Inkama yashishiwa iisa ku kalume ka iko kabamo insansa! Mu kubamo bukata, mu kuyembesha, yaletwa ku kupwa kwabamo ukucimfya mu 1914 lintu Shikulu Yehova abikile pa cipuna ca bufumu Kristu wakwe nge Mfumu inankwe. Ukubombelako Wishi, Yesu Kristu abuula ukuteka kwacincila mu kati ka calo ca bulwani ica mutundu wa muntu. Ngo Lubuto lwalaiwa, apokelela amaka ya Bufumu mu kuleta kuli tapali Icisoka no bufyashi bwa ciko no kubwekesha umutende wa paradise kuli lino isonde. (Ukutendeka 3:15; Ilumbo 72:1, 7) Nge Mfumu ya buMesia, muli fyo Yesu akafikilisha Icebo ca kwa Yehova no kwebelako Wishi, “Imfumu ya muyayaya,” uwalinga ukuteka nga Shikulu Mulopwe “umuyayaya umuyayaya.”—1 Timote 1:17.

3. Mulandu nshi Yehova Lesa, nangula aba lyonse Imfumu, asuminishisha bumulopwe bumbi ukubapo pe sonde?

³ Lelo ni shani “ubufumu bwa pe sonde bwaisabo bwa kwa Shikulwifwe,” Yehova? Bushe Yehova Lesa tabe Mfumu lyonse? Ico ca cine, pantu Asafi umwina Lebi aimbile ati: “Lelo Lesa e Mfumu yandi ukufuma ku kale.” Kabili kemba wa malumbo umbi abilishe ati: “Yehova [umwine naba Imfumu, NW] . . . Capampamikwa icipuna cenu ukufuma ku kale.” (Ilumbo 74:12; 93:1, 2) Mu mano yakwe, nangu ni fyo, Yehova alisuminisha bumulopwe bumbi ukubapo pe sonde. Muli fyo ifikansa fyaimishiwe mu Edene ifya kuti nampo nga umuntu engaiteka umwine eka ukwabula Lesa fyalyeshiwa mu kukumanina. Ukuteka kwa muntu kwalifilwa mu kubamo ubulanda. Amashiwi ya kwa kasesema wa kwa Lesa yaba aya cine, mu cine cine, aya kuti: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) Ukutula pa kupondoka kwa bafyashi besu ba ntanshi, isonde lyaikalwamo lyonse lyaba pe samba lya kutekwa kwa “cisoka cikote,” Satana. (Ukusokolola 12:9; Luka 4:6) Ili ni nshita, nomba, iya kwaluka kwamonekesha! Ku kwebela icifulo cakwe icawaminwa, Yehova atendeko kubomfya bumulopwe bwakwe pe sonde mu nshila iipya, ukupitila mu Bufumu bwakwe bwasontwa ubwa buMesia.

4. Ilyo ukulishiwa kwa ntandala kwabeleko mu 1922, cinshi caletelwe pa ntanshi? Londolola.

⁴ Lintu ukulishiwa kwa ntandala cinelubali kwabeleko mu 1922, ibungano lya Basambi ba Baibolo pa Cedar Point, Ohio, lyakwete ilyashi kuli presidenti wa Watch Tower Society, J. F. Rutherford, ilyashimpilwe pe lembo lyaleti “Ubufumu bwa mu mulu na bupalama.” (Mateo 4:17, King James Version) Asondwelele na ya mashiwi: “Lyene bweleleni kwi bala, mwe bana baume ba kwa Lesa Wapulamo! Ipangasheni ifyanso fyenu! Beni abashilimuka, beni abapempwila, beni abacincila, shipeni. Beni inte sha busumino kabili isha cine isha kwa Shikulu. Kabiyeni ku ntanshi mu kulwa ukufikila umulondo onse wa Babiloni walala uwapomonwa. Bilisheni ubukombe ukutali na mu kusaalala. Icalo cifwile ukwishiba ukuti Yehova ni Lesa na Yesu Kristu ni Mfumu ya shamfumu kabili Shikulu wa ba shikulu. Ubu e bushiku bwa nshiku shonse. Moneni, Imfumu ileteka! Imwe ni mwe fibombelo fyakwe ifya kusabankanya. E ico sabankanyeni, sabankanyeni, sabankanyeni, Imfumu no bufumu bwa iko.” Ubufumu bwa kwa Lesa kuli Kristu Yesu bwaletelwe pa ntanshi, kabili ico cakakwile ukusumbana kwa kushimikila kwa Bufumu uko kwasanshishemo amapingushi yabilishiwe ku kulishiwa kwa ntandala sha bumalaika shonse cinelubali.

5. Mu 1928, cinshi cacitike pe bungamo lya Basambi ba Baibolo icalangishe ukulila kwa ntandala ya cinelubali?

⁵ Iciunda ca ntandala ya kwa malaika wa cinelubali cabelebeshiwe mu fishinka fikalamba fye bungano lya Basambi ba Baibolo mu Detroit, Michigan, July 30–August 6, 1928. Pali ilya nshita ifitesheni fya mulabasa 107 fyakobenkanishiwe mu co The New York Times yalondolwele nga ‘ukulundanishiwa kwa mulabasa kwacililepo ukukula no kwa mutengo mu lyashi lya kale.’ Ibungano mu kucincimuka lyapokelele “Ukubilisha kwa Kulwisha Satana Kabili Ukwa Kwafwilisha Yehova” ukwakosa, ukusonta pa Amargedone, ukwa kwa Satana no kuteyanya kwakwe kwabipa no kulubulwa kwa bonse abatemwo bulungami. Abatekwa ba cishinka aba Bufumu bwa kwa Lesa basekelele ukupokelela icakakwilwe pe bungano, icitabo ca mabula 368 Government. Ici capeele ubushinino bwalengamisha ubwa “kuti Lesa abikile Imfumu yakwe Yasubwa pa cipuna ca bufumu mu 1914.”

Yehova Abuula Amaka

6. Ni shani Yohane ashimika ukubilisha kwa kubikwa pa cipuna ca Bufumu kwa kwa Kristu mu Bufumu bwa kwa Lesa?

⁶ Kristu abikwa pa cipuna ca bufumu mu Bufumu bwa kwa Lesa—ifyo kuli ukusekelela uko uku kubilisha kwitako! Yohane ashimika: “Na bakalamba amakumi yabili na bane, abaikala ku cinso ca kwa Lesa pa fipuna fyabo, bawile ubukupeme no kupepa Lesa, abati, Twatoota kuli imwe, mwe Shikulu [Yehova, “NW”] Lesa, [Wa] maka yonse uulipo kabili uwalipo; ico mwabuula amaka yenu yakalamba, no kube Mfumu.”—Ukusokolola 11:16, 17.

7. Ni shani ukutootela kwapeelwe kuli Yehova Lesa (a) ku bashalapo ba bakalamba ba cimpashanya 24 pe sonde? (b) kuli abo bakalamba ba cimpashanya 24 ababuushiwa ku fifulo fyabo mu mulu?

⁷ Abo bapeela ukutootela kuli Yehova Lesa bakalamba 24, ukulangilila bamunyina ba kwa Kristu basubwa mu fifulo fyabo fya mu mulu. Ukutula 1922 ukuya ku ntanshi abashalapo pe sonde aba muli aba 144,000 basubwa bapamfiwe no mulimo watendeke ukuseshiwa ku kulila kwa ntandala. Baishile ku kwishibisha ukukatama kwakumanina ukwa cishibilo ca pali Mateo 24:3–25:46. Nangu fye ni mu kubangilila mu bushiku bwa kwa Shikulu, nangu cibe fyo, inte shinabo abo kale kale ‘bashininkishe ukuba aba citetekelo ukufika ku mfwa’ balibuushiwe ukubuula ififulo fyabo mu mulu, mu kuti nomba beminineko ibumba lyonse ilya 144,000 mu kuwa ubukupeme ukupeela umucinshi kuli Yehova. (Ukusokolola 1:10; 2:10) Ifyo bonse aba baba aba kutootela mu kuti Shikulwibo Mulopwe tacelwishe ukuleta inkama yashishiwa ku kupwa kwabamo akalume!

8. (a) Ca kufumamo nshi ico ukulishiwa kwa ntandala ya cinelubali kwakwata pa nko? (b) Kulwisha nani uko inko shalumbulula ubukali bwa shiko?

⁸ Pa lubali lumbi, ukulishiwa kwa ntandala ya cinelubali takuleta kusekelela ku nko. Inshita naisa kuli bene ukukumanya ubukali bwa kwa Yehova. Nge fyo Yohane ashimika: “Kabili inko shalikalipe, no bukali bwenu nabwisa; yaisa ne nshita ya kupingula abafwa, iya kupeele cilambu ku basha benu bakasesema, na ku ba mushilo abatiine shina lyenu, abanono na bakalamba, kabili iya konaula abaleonaule calo.” (Ukusokolola 11:18) Ukufuma 1914 ukuya ku ntanshi inko sha mu calo shalumbulula mu kutiinya ubukali bwa shiko ukulwishanya umo no munankwe, ukulwisha Ubufumu bwa kwa Lesa, no kucilisha ukulwisha inte shibili sha kwa Yehova.—Ukusokolola 11:3.

9. Ni shani inko shonaule calo, kabili cinshi Lesa apampamina ukucita pa lwa cene?

⁹ Ukupulinkana mu lyashi lya kale inko shilonaule calo ku micitile yabo ya nkondo iyabulo kuleka no kulama kwabipa. Ukutula 1914, nangu cibe fyo, uku konaula kwasumbana ukufika ku cipimo ca kutulumusha. Ubufunushi no kubola fyafumamo ukulundulula ifiswebebe no kulufya kwakulisha ukwa mushili umesha. Imfula ya asidi na makumbi ya bungululu fyaonaula imbali shikalamba. Intulo ya fya kulya yalikoweshiwa. Umwela tupeema na menshi tunwa fyalikoweshiwa. Ifisoso fya fyakupangapanga fitiinya ubumi bwa pa mulundu no bwa muli bemba. Kabili amaka yakalamba yatiinya ukonaula kwapwililika ku nshila ya kwipayaula kwa manyukiliya ukwa mutundu wa muntu onse. Ukubamo insansa, Yehova “akonaula abaleonaule calo”; akaputunkanya ubupingushi pali abo bantunse ba cilumba, abashipepa abashingamwa ne mibele yabamo ubulanda iye sonde. (Amalango 32:5, 6; Ilumbo 14:1-3) E ico, Yehova atantikila akalanda ka citatu, ukuleta aba bancitatubi ku kulubulula.—Ukusokolola 11:14.

Akalanda ku Bonaula!

10. (a) Akalanda ka citatu cinshi? (b) Ni mu nshila nshi umo akalanda ka citatu kaleta ifyafula ukucila pa kulungulusha?

¹⁰ Pano, lyene, epali akalanda ka citatu. Kaisa bwangu! Kali ni nshila ya kwa Yehova iya kuletela ubonaushi kuli abo basaalula “icipuna ca makasa” yakwe, linwe sonde lyawamisha ilyo twikalapo. (Esaya 66:1) Kabikwa mu kusela ku Bufumu bwa buMesia—inkama yashishiwa iya kwa Lesa. Abalwani ba kwa Lesa, ne ntungulushi sha Kristendomu, mu kucilapo, balilungulushiwa ku tulanda twa ntanshi tubili—utwafuma apakalamba ku cinkunka ca makanta ne milalo ya ba pali bakabalwe; lelo akalanda ka citatu, ako Ubufumu bwa kwa Yehova ubwine butungulula, kaleta ifyacila pa kulungulusha. (Ukusokolola 9:3-19) Kapayanya impumo ya mfwa mu kufumyapo sosaite ya buntunse yonaula na bakateka ba iko. Ici cikesa nga kalume ka kupingula kwa kwa Yehova pa Armagedone. Caba nga fintu Daniele aseseme ati: “Kabili mu nshiku sha shamfumu ishi [bakateka abaleonaule isonde] Lesa wa mu mulu akemyo bufumu ubushakonaulwe umuyayaya, no bufumu bwa buko tabwakashiilwe ku bantu bambi; bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse, kabili bukeminina umuyayaya.” Ukupala ulupili lwalulubala, Ubufumu bwa kwa Lesa bukateka isonde lyakatamikwa, ukwebela bumulopwe bwa kwa Yehova no kuleta ubuseko bubelelela ku mutundu wa muntu.—Daniele 2:35, 44; Esaya 11:9; 60:13.

11. (a) Kukonkana nshi kwa fya kucitika fyabamo insansa uko ubusesemo bulondolola? (b) Cikuuku ca pa fye nshi cashininkishiwa, shani kabili kuli nani?

¹¹ Akalanda ka citatu kashindikilwa no kukonkana kwa ficitika fyabamo insansa ifyo ifikatwalilila mu kulundulukilako ukupulinkana mu bushiku bwa kwa Shikulu. Ni nshita ‘ya bafwa ukupingulwa, ne ya kwa Lesa ukupeela icilambu cabo ku basha bakwe bakasesema na ku ba mushilo na kubatiina ishina lyakwe.’ Ico cipilubula ukubuushiwa ukufuma ku bafwa! Ku ba mushilo basubwa abo kale kale balaala mu tulo twamfwa, ici cicitika mu kubangilila mu bushiku bwa kwa Shikulu. (1 Abena Tesalonika 4:15-17) Mu nshita yalinga aba mushilo bashalako bailunda kuli abo mu kubuuka kwa ilyo line. Bambi na bo bali no kulambulwa, ukusanshako abasha ba kwa Lesa bakasesema ba nshita sha pa kale na bambi bonse aba mutundu wa muntu abesa ku kutiina ishina lya kwa Yehova, nangu bali be bumba likalamba abapusunsuka ubucushi bukalamba nelyo ‘abafwa, abakalamba na banono,’ ababuushiwa ku bumi mu kati ka Kuteka kwa kwa Kristu ukwa Myake Kana Limo. Apo Imfumu ya kwa Lesa iya buMesia yakwata imfungulo sha mfwa ne sha ku Mbo, ukuteka kwa Bufumu bwakwe kwisula inshila kuli wene ukupeela ubumi bwa muyayaya kuli bonse batinamina uko kupayanya kwauma umutengo. (Ukusokolola 1:18; 7:9, 14; 20:12, 13; Abena Roma 6:22; Yohane 5:28, 29) Nangu bwingaba bumi ubushifwa mu mulu nelyo ubumi bwa ciyayaya pe sonde, ubu bupe bwa bumi cikuuku ca pa fye ukufuma kuli Yehova, pa co kapokelela umo na umo engaba uwa kutootela kuli pe na pe!—AbaHebere 2:9.

Moneni Icipao ca Cipingo Cakwe!

12. (a) Ukulingana na Ukusokolola 11:19, cinshi Yohane amona mu mulu? (b) Icipao ca cipingo cabele icimpashanya ca cinshi, kabili cinshi cacitike kuli cene lintu Israele aile mu bunkole mu Babiloni?

¹² Yehova aleteka! Ukupitila mu Bufumu bwakwe bwa buMesia, alebomfya bumulopwe bwakwe ukulosha ku mutundu wa muntu mu nshila ya kusungusha. Ici cashininwa ku fintu Yohane amona mu kukonkapo: “E lyo [umwashishiwa mwe, “NW”] tempele lya kwa Lesa ilya mu mulu lyaliiswilwe, ne cipao ca cipingo cakwe camwenwe mwi [umwashishiwa, “NW”] tempele lyakwe; kwali ne myele ya nkuba, na mashiwi, ne fibulumo ne cinkukuma, ne mfula ya citalawe.” (Ukusokolola 11:19) Uku e kulumbula kwekwa fye mu Ukusokolola ukwa cipao ca cipingo ca kwa Lesa. Icipao cali cishibilo cimoneka ca kubapo kwa kwa Yehova na bantu bakwe Israele. Mwi hema, na pa numa mwi tempele lyakuulilwe kuli Solomone, casungilwe Umwashilisha. Lelo lintu Israele aile mu bunkole mu Babiloni mu 607 B.C.E., Yerusalemu alipomwenwe ne cipao ca cipingo calilubile. Ilyo cali lintu abakwimininako iŋanda ya kwa Davidi balekele ukwikala “pa cipuna ca kwa Yehova ku kube mfumu.”—1 Imilandu 29:23.a

13. Cinshi cilangishiwa ku cishinka ca kuti icipao ca cipingo ca kwa Lesa cimonwa umwashishiwa mwa kwa Lesa mu mulu?

¹³ Nomba, pa numa ya kucile myaka 2,500, Icipao camoneka na kabili. Lelo mu cimonwa ca kwa Yohane ici Cipao tacili mwi tempele lya pe sonde. Camonekela umwashishiwa mwa kwa Lesa mu mulu. Na kabili, Yehova ateka ukupitila mu mfumu ya mu mutande wa cifumu wa kwa Davidi. Iyi nshita, nangu cibe fyo, Imfumu, Kristu Yesu, abikwa pa cipuna ca bufumu muli Yerusalemu wa mu mulu—icifulo casumbukisha ukufuma pali ico aputunkanishishapo amapingushi ya kwa Yehova. (AbaHebere 12:22) Ifipandwa fyakonkapo ifya Ukusokolola fikatufimbwila pali ifi.

14, 15. (a) Mu Yerusalemu wa pa kale, ni bani beka fye bamwene icipao ca cipingo, kabili mulandu nshi? (b) Mu Umwashishiwa mwe tempele lya mu mulu ilya kwa Lesa, ni bani bafika ku kumona icipao ca cipingo cakwe?

¹⁴ Muli Yerusalemu wa pa kale uwa pe sonde, Icipao tacalemonwa ku bena Israele mu cinkumbawile, nelyo fye kuli bashimapepo balebombela mwi tempele, pantu cali Umwashilisha umwapaatwilwe ukufuma ku Cifulo ca Mushilo ku cipembe. (Impendwa 4:20; AbaHebere 9:2, 3) Ni shimapepo mukalamba eka fye ewalecimona lintu aingile Umwashilisha pa Bushiku bwa pa caka ubwa Kukonsolwela. Nangu ni fyo, ilintu umwashishiwa mwe tempele lya mu mulu mwaisulwa, icipao ca cimpashanya cilamoneka te kuli Shimapepo Mukalamba wa kwa Yehova eka, Yesu Kristu, lelo na kabili na kuli bashimapepo banono, ba 144,000, ukusanshako Yohane.

¹⁵ Aba kubalilapo ababuushiwa ukuya ku mulu bamona ici cipao ca cimpashanya mu kupalamisha, pantu balibuula ififulo fyabo ngo lubali lwa bakalamba 24 abashinguluka icipuna ca kwa Yehova. Kabili ibumba lya buYohane pe sonde lyalisanikilwa ku mupashi wa kwa Yehova ukwiluka ukubapo Kwakwe mwi tempele Lyakwe lya ku mupashi. Na kabili kwalibako ifishibilo fya kucebusha umutundu wa muntu mu cinkumbawile kuli uku kulunduluka kwa kusungusha. Icimonwa ca kwa Yohane cisosa ulwa myele ya nkuba, amashiwi, ifibulumo, icinkukuma, ne mfula ya citalalwe. (Linganyako Ukusokolola 8:5.) Cinshi ifi filangilila?

16. Ni shani kwabako imyele ya nkuba, amashiwi, ifibulumo, ne cinkukuma, ne mfula ya citalawe?

¹⁶ Ukutula 1914 kwabako ukubuukana kwa kulisha mu bufumu bwa butotelo. Mu kubamo insansa, nangu ni fyo, ici “cinkukuma” cakonkwapo na mashiwi yaipeela ayapeela ubukombe bwaumfwika ubwa Bufumu bwa kwa Lesa bwaimikwa. ‘Ukusoka kwa nkuuka’ kwabamo ukubuluma kufuma muli Baibolo kwalilishiwa. Ukupala umwele wa nkuba, ukubyata kwa kushilimuka pamo nga ku Cebo ca kwa Lesa cabamo ubusesemo kwalimonwa no kusabankanishiwa. “Imfula ya citalawe” fipama mu kukosa amapingushi ya bulesa yafumfumunwa ukulwisha Kristendomu no butotelo bwa bufi mu cinkumbawile. Fyonse ifi fyalingile ukwikasha ukusakamana kwa bantu. Ku ca bulanda, nangu ni fyo, icinabwingi—ukupala abantu ba mu Yerusalemu mu nshita ya kwa Yesu—balifilwa ukwiluka ukufikilishiwa kwa ifi fishibilo fya mu Ukusokolola.—Luka 19:41-44.

17, 18. (a) Ukulishiwa kwa ntandala sha bamalaika cinelubali kwaleta kushingamwa nshi ku Bena Kristu baipeela? (b) Ni shani fintu Abena Kristu balefikilisha ukutumwa kwabo?

¹⁷ Bamalaika cinelubali batwalilila ukulisha intandala shabo, ukulangisha ifya kucitika fya mu lyashi pano pe sonde. Abena Kristu baipeela bakwata ukushingamwa kukalamba ukwa kutwalilila ukushimika uku kubilisha ku calo. Fintu bafikilisha uku kutumwa mu kusekelela! Ici calangishiwa mu kuti, mu kati ka myake kumi, ukutula 1978 ukufika 1987, bacishishepo ukucite miku ibili amaawala yapooswa cila mwaka mu butumikishi bwabo bwa cibulungwa conse—ukufuma kuli 307,272,262 ukufika kuli 739,019,286—ukwingilishiwako kwa peresenti wa 140. Mu cine cine, “inkama yashishiwa ya kwa Lesa ukulingana ne mbila nsuma” ilelengwa ukwishibikwa “ku mpela sha [pano isonde, NW].”—Ukusokolola 10:7, NW; Abena Roma 10:18.

¹⁸ Ifimonwa fimbi nomba filetupembelela lintu imifwaile ya Bufumu bwa kwa Lesa iletwalilila ukufimbulwapo.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 173]

Ifishinka Fikalamba Fyambilingwa ya Bupingushi bwa kwa Yehova Bwapale Ntandala

1. 1922 Cedar Point, Ohio: Ukusonsomba ku ntungulushi sha Kristendomu mu butotelo, amapolitiki, na makwebo yakalamba ukusuminisha ukufilwa kwabo kwa kuleto mutende, ulubanda, ne nsansa. Ubufumu bwa kwa Mesia e kundapa.

2. 1923 Los Angeles, California: Ilyashi lya pa cintubwingi, “Inko Shonse Nomba Shileya ku Armagedone, lelo Amamilioni Abali Aba Mweo Nomba Tabakafwe,” lyaitile pa “mpaanga” shatemwa umutende ukusha bemba uletako imfwa uwa buntunse.

3. 1924 Columbus, Ohio: Ba shimacalici bapeelwa umulandu wa kuininikisha no kukaana ukushimikila Ubufumu bwa kwa Mesia. Ca cine Abena Kristu balingile ukushimikila icilandushi ca kwa Lesa no kusansamusha abantunse baloosha.

4. 1925 Indianapolis, Indiana: Ubukombe bwe subilo ukucilana ne mfifi ya ku mupashi mu Kristendomu mu kuba no bulayo bwa Bufumu bwabembela ubwa mutende, ulubanda, ubutuntulu, ubumi, ubwanalale, ne nsansa sha ciyayaya.

5. 1926 London, England: Ukucite cinkunka capala makanta kuli Kristendomu na bashibutotelo bakwe, ukusansalika ukukaana kwabo Ubufumu bwa kwa Lesa, no kwawila ukufyalwa kwa ulya kamfulumende wa ku mulu.

6. 1927 Toronto, Canada: Ubwite, bwasendelwe ku milalo ya ba pali bakabalwe, ukwita abantu ukusha ‘ubuKristu bwateyanishiwa’ no kupeela ukunakila kwa ku mutima kuli Yehova Lesa na ku Mfumu yakwe no Bufumu.

7. 1928 Detroit, Michigan: Ukubilisha ukwa kulwisha Satana kabili ukwa kwafwilisha Yehova, ukucilenga ukumfwika ukuti Imfumu yasubwa ya kwa Lesa, yabikilwe pa cipuna mu 1914, ikonaula ukuteyanya kwabipa kwa kwa Satana no kulubula umutundu wa muntu.

[Akabokoshi pe bula 175]

Ukonaule Calo

“Amasekondi yatatu yonse icipimfya ca mitengo ya citendekelo ubukulu bwa cibansa ca mupila cilafumapo. . . . Ukulufya kwa mitengo ikalamba ukonaula amakana ya fimenwa ne mishobo ya nama.”—Illustrated Atlas of the World (Rand McNally).

“Pa myaka imyanda ibili ya misokolwe, [Ifishiba Fikalamba] fyasanguka na kabili ifya kupoosamo ubusali ifyacilishapo ukukula mu calo.”—The Globe and Mail (Canada).

Mu April 1986 ukupuulika no mulilo pa capu ca manyukiliya mu Chernobyl, U.S.S.R., “cali icacilapo ukumonekesha ica ficitika fya manyukiliya . . . ukutula pa kuponya amabomba pa Hiroshima na Nagasaki,” ukusuumya “ukufula kwa myengelele mu mwela wa calo, umushili wa pa mulu na menshi nge fyo ukwesha konse ukwa manyukiliya na mabomba kupuushiwa.”—JAMA; The New York Times.

Mu Minamata, Japan, icapu ca kupangilamo imiti casuumishe sumu mu musoso wa bemba. Ukulya isabi lyakoweshiwa ku fyasuumine kwalengele ubulwele bwa Minamata (MD) “ubulwele bwa lukanko. . . . Ukufika ilelo [1985], abantu 2578 ukupulinkana mu Japan balishininkishiwa ku bulashi ukukwata MD.”—International Journal of Epidemiology.

[Akabokoshi pe bula 176]

Amashiwi yakatama pa Ukusokolola 11:15-19 ya kutangilila ifimonwa fikonkapo. Ukusokolola icipandwa 12 ukubwekelamo ukukusha mu kwebekesha ukubilisha kukalamba pa Ukusokolola 11:15, 17. Icipandwa 13 cipeela ifya ku numa ku 11:18, lintu cilondolola intulo no kulunduluka kwa kuteyanya kwa bupolitiki kwa kwa Satana ukwaleto bonaushi ku calo. Ifipandwa 14 na 15 fyebekesha amapingushi yalundwapo ya Bufumu yakakanishiwa mu kulishiwa kwa ntandala ya cinelubali na kalanda ka citatu.

[Ifikope pe bula 174]

Yehova akonaule “abaleonaule calo”