Ukulanda Ifyebo Fingafunda Abantu

PA KUTI ifyebo fyenu fingafunda abantu, te kulanda fye pa mulandu usuma. Ipusheni amuti: ‘Mulandu nshi aba bantu balingile ukumfwila pa lwa uyu mulandu? Finshi ningasosa ifingalenga ibumba ukumfwa ati cine cine nabanonkelamo muli ili lyashi?’

Mwi sukulu, nga mwebelwe ukulangilila ifya kushimikila kuli umo, umwine wa ng’anda e bumba lyenu. Inshita shimbi, napamo kuti mwalanda ku cilonganino conse.

Fintu Abo Mulelandako Baishiba. Ipusheni amuti, ‘Finshi aba bantu baishibapo pali uyu mulandu?’ Ico e cilingile ukumwafwa ukwishiba apa kutendekela. Nga mulelanda ku ba mu cilonganino umwaba na Bena Kristu bakosoka abengi, te kulanda fye icine ca kutendekelako ico abengi aba muli bene baishiba. Lelo ilyo mwalanda pa cine ca kutendekelako, cibomfyeni fye ku kutampilapo ukulondolola ifyashika. Kwena, nga ca kuti mwi bumba muli abapya abatendeke fye ukusambilila icine, mufwile mwabalangulukilako na bo.

Umusenselo wa kulandilapo ilyashi ukashintilila pa fintu abo mulelandako baishiba pali uyo mulandu. Nga muli no kulandako ifyebo ifyo abengi baishiba, mwikokolapo sana. Lelo pa kulanda ifyebo ifingaba ifipya kuli bakomfwa wenu abengi, tekanyeni pa kuti bafyumfwikishe bwino.

Ifyebo Fingafunda. Ukulanda ifyebo fingafunda te kutila lyonse kulanda ifipya. Bakalanda bamo kuti balanda ifishinka ifyo bonse baishiba, ukufilanda mu nshila yayanguka ica kuti abengi mwi bumba e lyo bafyumfwikisha umuku wa kubalilapo.

Ilyo muli mu butumikishi bwa mwi bala, tamufwile fye ukulanda pa lyashi limo ku kulanga ukuti cine cine tuli mu nshiku sha kulekelesha. Bomfyeni Baibolo ukulondolola ubupilibulo bwa ico cintu. Ici e cikafunda mwine ng’anda. Na lintu mulelanda pa lwa mafunde yatungulula fimo ifyalengwa na Lesa atemwa pa lwa fimenwa nelyo inama, ubuyo bwenu tabufwile ukuba bwa kulanda ifishinka fya sayansi ifya kusungusha mwine ng’anda, ifyo ashatalaumfwapo. Lelo ubuyo bwenu bulingile ukuba bwa kubika pamo ubushininkisho bwa fyabumbwa ne fyebo fya mu Baibolo ku kulondolola ukuti Kabumba alitutemwa. Ici cikaafwa mwine ng’anda ukutampa ukumwene fintu mu nshila ipya.

Cilafya sana ukulanda pa mulandu umo kwi bumba ilyaumfwapo uyo mulandu imiku ne miku. Lelo pa kuti mube kasambilisha ulenga abantu ukumfwa, mulekabila ukwishiba ifya kubomba pali ubu bwafya. Kuti mwacita shani?

Ukusapika kukamwafwa. Ukucila ukusansha fye mu lyashi ifishinka ifyo mwaibukisha mu kupumikisha, bomfyeni ifya kusapikilako ifyalandwapo pa mabula 33 ukufika ku 38. Tontonkanyeni pa mitubululo yaba pali yalya mabula pa lwa buyo mulingile ukwesha ukufikapo. Ilyo mulesapika, kuti mwasanga ukuti icacitike ku kale icishaishibikwa sana nacikuma sana umulandu muli no kulandapo. Atemwa kuti mwaumfwa cimo mu lyashi mu nyunshipepala nelyo pa mulabasa ico mwingabomfya ukupeela icilangililo pa cishinka mulepanga ukulandapo.

Ilyo mulebebeta ifyebo, cincimuneni umuntontonkanya wenu pa kwipusha amepusho nga ya kuti cinshi? mulandu nshi? ni lilali? ni kwi? nani? ne ca kuti ni shani? Ku ca kumwenako kuti mwaipusha amuti: Mulandu nshi ici cibelele ica cine? Cinshi ningasosa pa kuti bashininkishe? Fisumino nshi fyaseeka ifilenga cilekosela bamo ukumfwikisha ici cishinka ca mu Baibolo? Mulandu nshi cacindamina? Ni shani fintu ici cilingile ukukuma imikalile ya muntu? Ca kumwenako nshi cilanga ubusuma bwa kucibomfya? Finshi ici cishinka ca mu Baibolo cisosa pa lwa mibele ya kwa Yehova? Ukulingana fye ne fyebo mulelandapo, kuti mwaipusha amuti: Ni lilali ici cacitike? Kuti twabomfya shani ifi fyebo ilelo? Ukwipushako amepusho ya musango yu no kuyasuka ilyo mulelanda kuti calenga ne milandile yenu ukucincimuka.

Mu lyashi lyenu napamo kuti mwakabila ukubomfya amalembo ayakaaya. Kuti mwacita shani pa kuti aya malembo yafunde ibumba? Mwiyabelenga fye; yalondololeni.

Ukulanda pa malembo ayakaaya kuti kwafunda bakomfwa nga ca kuti mwayakanya ilembo mu fiputulwa, ukulanda pa fiputulwa fikumine ku mutwe wa lyashi lyenu no kufilondolola. Moneni ifyo mwingacite co kwi lembo pamo nga Mika 6:8. Bushe “ubupingushi” cinshi? Bupingushi bwa kwa ani bulelandwapo? Cilangililo nshi mwingalandapo icingalanga ifyo cipilibula “ukucito bupingushi”? Nelyo ukulanga ifyo cipilibula “ukutemwo luse”? Bushe ubufuke cinshi? Kuti mwabomfya shani ifi fyebo ku mukoloci? Lelo kwena, ifikapima ifyebo fya kubomfya mutwe wa lyashi, ubuyo bwenu, abo mulelandako, ne nshita mukwete.

Ilingi line cilaafwa ukulondololako amashiwi mu kwanguka. Abantu bamo balasunguka no kutemwa ukwishiba “ubufumu” bwalandwapo pali Mateo 6:10. Ukucinkulako bakomfwa ulwa bupilibulo bwa fimo kuti kwayafwa na Bena Kristu abakokole ukwiluka bwino bwino ico ilembo lilesosa. Ici kuti caumfwika sana ilyo twabelenga 2 Petro 1:5-8 no kulondolola imibele yalekanalekana iyalandwapo muli ici cikomo: icitetekelo, ubulumba, ukwishiba, ukuiteka, ukushipikisha, bukapepa, ukutemwa aba bwananyina, no kutemwa. Nga ca kuti amashiwi ayapalana sana ubupilibulo yabomfiwa capamo, ukuyalondolola kuti kwalenga ubupusano bwamoneka. Kuti mwacite fyo ku mashiwi pamo nga amano, ukwishiba, umucetekanya, no kwiluka ayabomfiwa pa Amapinda 2:1-6.

Ibumba kuti lyanonkelamo nga mwapelulula fye pe lembo. Abengi balasunguka ilyo baumfwa pa muku wa kubalilapo ati umupashi wa mushilo te muntu lelo waba maka yabomba aya kwa Lesa nga fintu calangililwa na pa Abapingushi 14:6. Inshita imo, Yesu apapwishe abaSaduke ilyo alandile pe lembo ilyo abene baleti balitetekela ilya Ukufuma 3:6, lyene alibomfeshe ku kushininkisha ukuti kukaba ukubuuka ku bafwa.—Luka 20:37, 38.

Inshita shimo cilaafwa ukumfwikisha nga mwalanda pa mashiwi yashingulwikeko pa cikomo mulebelenga, ifyo cali pa kuti ifyo fintu filembwe, no walandile ayo mashiwi nelyo untu baleeba. AbaFarise balishibe bwino Amalumbo 110. Nalyo line, Yesu abebele icishinka cimo icacindama icaba mu cikomo ca kubalilapo. Aipwishe ati: “Mutila shani ulwa kwa Kristu? Mwana wa kwa ani? Batile kuli wene, Wa kwa Davidi. Atile kuli bene, Nga kanshi Davidi pa kuba mu Mupashi amulumbula shani Shikulu, ati, Shikulu [“Yehova,” NW] aeba Shikulu wandi, ati, Ikala ku kwa kulyo kwandi nsuke mbike abalwani bobe mwi samba lya makasa yobe? E ico apo Davidi amwita Shikulu, bushe mwana wakwe shani?” (Mat. 22:41-45) Nga mwapelulula pa Malembo nge fyacitile Yesu, mukaafwa abantu ukupoosako sana amano pa kubelenga Icebo ca kwa Lesa.

Ilyo kalanda alanda inshita ibuuku lya mu Baibolo lyalembelwe nelyo ilyo icintu cimo cacitike, alingile no kulondolola ifyo ifintu fyali pali yo nshita. Ico kuti calenga ibumba ukumfwikisha bwino ubucindami bwa ilyo ibuuku nelyo ubwa ico cacitike.

Ukulinganya ifintu kuti kwalenga mwasosa ifingafunda sana abantu. Kuti mwacilanya cintu abengi basumina pa cintu cimo na cintu Baibolo isosa pali co cine cintu. Atemwa kuti mwalinganya amalembo yabili mu Baibolo ayalanda pa cintu cimo cine. Bushe pali ubupusano? Mulandu nshi? Cinshi tulesambililako? Ukucite fyo kuti kwalenga bakomfwa wenu ukwishibapo ifipya pali uyo mulandu.

Nga mwaebwa ukulanda pa lubali lumo ulwa butumikishi bwa Bwina Kristu, kuti mwalenga ilyashi lyenu ukuba ilya kufunda nga mwatampilapo ukusupula. Landeni pa mulimo uli no kubombwa, umulandu ufwile ukubombelwa, na fintu wayampana na mabuyo yesu pamo nge Nte sha kwa Yehova. Lyene londololeni ukwa kubombela uyo mulimo, inshita ya kuubomba, ne fya kuubomba.

Ni shani nga ca kuti ilyashi lyenu lilimo “ifyashika fya kwa Lesa”? (1 Kor. 2:10) Nga mwatendekela pa kusoobola ifipulilemo muli uyo mulandu no kufilondolola, abantu bakomfwikisha bwino ifishinka. Kabili pa kusondwelela nga mwapituluka panono mu fyebo, abantu kuti baumfwa bwino abati cine cine nabasambililako fimo.

Ukufunda pa Mikalile ya Bwina Kristu. Abantu mulelandako bakanonkelamo sana nga mwabafwa ukumona fintu ifyebo fye lyashi lyenu fingabomfiwa mu mikalile yabo. Ilyo mulebebeta amalembo yali mu fyebo fyenu, ipusheni mwe bene amuti, ‘Mulandu nshi ifi fyebo fyasungiilwe mu Malembo ukufika na lelo?’ (Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11) Tontonkanyeni pa fyo abali mwi bumba lyenu bapitamo mu mikalile yabo. Tontonkanyeni pali fyo fintu ilyo mulemona na pa kufunda kwa Malembo ne fishinte fya yako na fintu fingabomfiwa. Mu lyashi lyenu, pelululeni pa Malembo ku kulanga ifyo yengaafwa umuntu ukubomba mano mano pa fintu alepitamo. Mwilalanda ifya munsaunte. Landeni pa mibele ya kulungatika ne micitile.

Pa kubala, salenipo imitubululo imo nangu ibili pa yalondololwa muli cino cipande, iyo mwingabomfya mu lyashi mulepekanya. Ilyo muleya mulebelesha, kuti mwalundako na imbi. Mu kupita kwa nshita mukasanga ukuti abantu bakalafwaisha ukumfwa amalyashi yenu, pantu bakeshiba abati lyonse bakomfwamo cimo icili no kubanonsha icine cine.