Wan Wol We i Moa Gud​—⁠!I Kolosap!

THE Encyclopedia of Religion i talem se: “Fasin ya blong drim long paradaes i wan long ol drim we oltaem ol man oli stap drim long hem. Maet hem i gat moa paoa mo oltaem ol man oli stap drim long hem bitim ol narafala samting. Yumi save luk pruf long wan fasin blong lukaot paradaes long ol defren kaen bilif long saed blong skul.”

I luk olsem se ol man blong olgeta kantri oli wantem tumas blong stap long wan wol we i moa gud, olsem we oli stap krae from faswan gudfala ples we naoia i no moa stap. Samting ya i soem se ating i gat wan paradaes fastaem, ?be weples? Wan man blong talem mining blong ol tingting blong man, i save talem se tingting ya i soem se man i wantem kasem bakegen filing blong stap sefgud, we hem i haremgud long hem taem hem i stap olsem wan pikinini long bel blong mama blong hem. Be ol man blong stadi long histri blong ol skul, oli no agri long ol tok ya.

“Drim Long Paradaes”​—⁠?From Wanem?

?Fasin blong drim long samting we i pas, i blong mekem nomo se man i haremgud moa long sotfala laef blong hem we i gat plante trabol long hem, olsem sam man oli talem? ?No i gat wan narafala rod blong eksplenem?

?From wanem ol man oli wantem tumas blong stap long wan wol we i moa gud? Baebol i eksplenem long wan fasin we i klia mo i isi blong kasem save long hem: !Olgeta man oli kam long wan wol we i moa gud! I tru se bifo, wan paradaes i bin stap. Tok blong God i tokbaot paradaes ya olsem ‘wan garen’ we i stap long wan spesel ples long Medel Is, we i gat “ol narnarafala tri oli stap gru olbaot long ples ya. Ol tri ya oli gud tumas blong luk, mo ol frut blong olgeta oli gud tumas blong kakae.” God i givim garen ya long faswan man mo woman blong tufala i lukaot long hem. (Jenesis 2:​7-15) Hem i wan ples we i stretgud olgeta, we man i save kasem trufala glad long hem.

?From wanem Paradaes ya i no stap longtaem? From we fastaem, wan speret man i gat fasin agens mo biaen, faswan man mo woman, tufala i gat fasin ya tu. (Jenesis 2:​16, 17; 3:​1-6, 17-19) Taswe, ol man oli lusum Paradaes, mo antap long samting ya, oli lusum bodi mo helt we i stretgud olgeta, mo laef we i no gat en blong hem. Ol samting we oli stat blong kamaot, oli no givhan nating long laef blong ol man. Long defren fasin, sloslou ol samting oli bin go moa nogud kam kasem taem blong yumi, we laef i kam nogud olgeta.​—⁠Eklesiastis 3:​18-20; Rom 5:12; 2 Timote 3:​1-5, 13.

Lukaot Paradaes—⁠Histri Blong Tingting Ya

Maet yu bin tingbaot se, “drim long paradaes” i gat wan histri we i longfala tumas, mo samting ya i tru. Ol man Suma oli tingtingbak long wan taem we pis i stap long olgeta ples long heven mo wol: “Fasin fraet i no gat, no i no gat wari se ol nogud samting bambae oli kamaot, man i no gat wan enemi nating. . . . Long olgeta ples long heven mo wol, olgeta man oli joengud, long wan lanwis, blong givim ona long Enlil,”a hemia ol naesfala tok blong wan man Mesopotamia. Samfala man, olsem ol man Ijip bifo, oli hop blong kasem wan wol we i moa gud afta we oli ded. Oli bilif se wan sol we i no save ded, bambae i kasem samting we oli kolem ol garen blong Aru. Be fastaem mo maet biaen tu, ol rijman nomo oli gat hop ya; ol pua man oli no save drim blong kasem wan naesfala wol.

Long bilif blong wan defren skul, long plante handred yia, ol Hindu oli bin stap wet long wan taem (yuga) we i gat wan wol we i moa gud. Folem ol tijing blong Hindu, i gat fofala yuga we oli stap gohed blong jenjenisim olgeta, mo naoia yumi stap laef long hemia we i rabis olgeta. Sore tumas, Kali Yuga ya we i stap naoia (nogud taem), wetem olgeta trabol soa mo ol rabis fasin blong hem, bambae i stap gogo kasem 432,000 yia i pas, olsem samfala man oli talem. Nating se i olsem, ol man we oli strong long Hindu, oli stap wet long Golden Ej ya, Krita Yuga.

Mo bakegen, ol man Gris mo ol man Rom, oli stap drim blong kasem ol Naes Aelan, long Solwo ra blong Atlantik, we i stap long kastom store blong olgeta. Mo plante man blong raetem store, olsem Hesiod, Virgil, mo Ovid, oli tokbaot wan nambawan Golden Ej blong bifo, oli hop se wan dei, bambae taem ya i kambak bakegen. Kolosap long en blong faswan handred yia B.K.T., Virgil, wan man blong raetem ol naesfala tok long Latin i talem se wan nyufala aetas aurea (Golden Ej) we i save stap longtaem, i kolosap nomo. The Encyclopedia of Religion i talem se, long ol handred yia we oli kam biaen, “sikistin no moa hed gavman blong Rom oli talem se rul blong olgeta i stanemap Golden Ej bakegen.” Be olsem yumi savegud tede, hemia i wan gyaman tingting blong politik nomo.

Plante man Selt oli tingting tumas blong kasem samting we oli tingbaot olsem wan ples we i saen we i saen long wan aelan (no long wan grup blong aelan) narasaed long solwora, we oli bilif se long ples ya, ol man oli hapi oltaem nomo. Folem wan kastom store, nating se King Arthur i kasem kil we i ded from, hem i gohed blong stap laef afta we hem i faenem naesfala aelan we oli kolem Avalon.

Long taem bifo mo long Medel Ej,b plante man oli ting se wan garen we i gat ol samting we i save mekem man i haremgud, garen blong Iden, i stap yet samples, “long top blong wan bigfala hil we man i no save kasem, no narasaed long wan bigfala solwora we man i no save gokros long hem,” olsem man ya blong histri, Jean Delumeau i eksplenem. Nating se Dante, wan man blong raetem ol naesfala tok long Itali, i bilif long wan paradaes long heven, hem i bilif se wan paradaes long wol i stap yet long top blong hil blong Pegatri blong hem, narasaed long taon blong Jerusalem. Sam man oli bilif se oli save faenem paradaes ya long Esia, long Mesopotamia, no long ol hil blong Himaleia. Mo long Medel Ej, ol kastom store long saed blong paradaes long Iden oli plante tumas. Plante man oli bin bilif se kolosap long paradaes ya, i gat wan naesfala kingdom we Pris John, wan man we i soemaot hem wan olsem wan man blong ona long God, i rulum. From we ples ya i stap kolosap nomo long paradaes long wol, oli talem se laef long kingdom blong Pris John i longfala mo i fulap long glad, wan stampa ples we plante samting mo ol rij samting oli kamaot long hem. Ol narafala, we tingting blong olgeta i fulap long ol kastom store blong ol man Gris bifo, oli stap tingting yet se oli save faenem ol aelan blong paradaes long Atlantik. Ol map blong Medel Ej oli soem se ol man oli rili sua se garen blong Iden i stap, mo tu oli stap soemaot ples we oli ting se garen ya i stap long hem.

Long ol yia biaen long 1400 mo 1500, i olsem we ol kapten long sip we oli krosem Atlantik, oli stap lukaot wan wol we, i gat tufala fasin wantaem, i nyuwan mo i blong bifo. Oli ting se long narasaed blong solwora, oli save faenem ol aelan blong Indis, be tu oli save faenem garen blong Iden. Eksampel, Christopher Columbus i lukaot garen blong Iden long medel blong ol hil, long ol ples we oli no hot tumas mo long ol hot ples long Saot mo Sentrol Amerika. Taem ol man Yurop we oli go blong faenem ol nyufala ples, oli kasem Brasil, oli sua se paradaes we i lus i mas stap long Brasil, from gudfala weta mo plante kakae mo ligim long ples ya. Be, smoltaem biaen, oli mas luksave trufala hadtaem we i stap.

Ol Ples We Oli Olsem Drim—⁠?Oli Stretgud Olgeta?

Samfala man, oli no traehad blong faenem ples we i stretgud olgeta long sam ples long wol we i stap farawe, be oli bin traem blong wokem gudfala ples ya. Taswe, long 1516, Engglis man ya, Thomas More, wan man blong stadi long ol intres blong man, i tokbaot wan aelan long drim, wan ples we i naes tumas, i gat pis, wan ples we olgeta samting oli joengud, wan ples we i defren olgeta long rabis wol ya we hem i save long hem. Ol narafala tu oli traem blong wokem wol we i moa gud, wol we i gat moa glad: long ol yia bitwin 600 mo 500 B.K.T., Plato i traem wokem long Ripablik blong hem; long 1602, man Itali ya, Tommaso Campanella, we i wan haeman blong skul, i traem blong wokem long Taon blong San, taon blong hem we ol samting oli rongud; sam yia nomo biaen, Engglis man ya Francis Bacon, we i gat save long waes blong wol, i traem blong wokem plan blong wan wol we i moagud taem i tokbaot Nyufala Atlantis blong hem, “wan hapi ples we i gat plante samting” long hem. Long ol handred yia we oli pas, olgeta kaen man we oli stap tingting plante (nating se oli man blong skul no oli no man blong skul), oli bin tokbaot plante, plante tingting long saed blong ol naesfala ples we oli olsem drim nomo. Be, ol man oli bilif long sam nomo blong ol drim ya, no ating oli no bilif nating.

I gat samfala we oli bin traem blong mekem drim blong olgeta i kamtru. Eksampel, long 1824, Robert Owen, wan Engglisman we i rij tumas, i mekem disisen blong go stap long Indiana, Yunaeted Stet, blong mekem drim blong hem i kamtru long velej we hem i kolem Nyu Hamoni. From we hem i bilif se ol man oli save kam moa gud sipos ol samting raonabaot long olgeta oli stret, kolosap hem i yusum evri mane mo ol samting blong hem blong wokem samting we hem i stap drim long hem olsem wan nyufala wol we i gat stret fasin. Be ol frut we oli kamaot oli soem se ol nyufala fasin blong laef oli no naf blong mekem ol nyufala man.

Kolosap olgeta tingting blong politik oli talem se man i mas mekem plan long saed blong wol folem prapa save blong hem, mo tingting blong hem long samting we i tru, blong karem paradaes we oli stap drim long hem i kam long wol. Be, samting we i narakaen, se ol traehad blong mekem ol tingting ya oli kamtru, oli bin mekem ol faet mo ol fasin agens oli kamaot, olsem Franis Revolusenc long 1789 mo Bolsevik Revolusen long 1917. Ol traehad ya oli no bin mekem wan paradaes, be plante taem, oli bin mekem moa trabol soa i kamaot, mo man i harem nogud moa.

Ol tingting we man i laekem tumas, ol plan, ol drim, mo ol traehad blong mekem olgeta oli kamtru​—⁠oli ol store blong ol plan we oli foldaon nomo, ale man i harem nogud from. Long taem blong yumi, sam man oli tokbaot wan “drim we i brok long plante pis” mo “en blong taem blong drim,” ale oli askem yumi blong “laef we i no gat fasin blong drim from ol gudfala wol.” ?I gat wan hop blong luk wan wol we i moa gud, no tingting ya i olsem wan drim nomo?

Ol Kristin Mo Wan Wol We i Moa Gud

!Wan nyufala wol i no wan drim nating​—⁠hem i wan hop we i sua blong kamtru! Jisas Kraes, Man we i stanemap Kristin Skul, i save se yumi save stap long wan wol we i moa gud bitim wol blong naoia. Hem i tijim se ol kwaet man bambae oli tekem graon ya i blong olgeta, mo se bambae wil blong God i kamaot long wol. (Matyu 5:5; 6:​9, 10) Jisas mo ol disaepol blong hem oli save se Setan, enemi blong God, i stap kontrolem wol blong naoia, mo se hemia nao stampa risen blong ol trabol blong olgeta man. (Jon 12:31; 2 Korin 4:4; 1 Jon 5:19; Revelesen 12:12) Ol man Jyu we oli stap tru long God oli bin wet long dei ya we God bambae i finisim blong olwe ol faet, trabol soa, mo sik long wol, blong fulumap wol ya wetem ol man we oli laekem pis mo stret fasin. Long sem fasin, ol Kristin long faswan handred yia tu, oli bin gat strong tingting blong wet long wan “nyufala skae mo nyufala wol” blong tekem ples blong olfala wol blong naoia.​—⁠2 Pita 3:13; Ol Sam 37:11; 46:​8, 9; Aesea 25:8; 33:24; 45:18; Revelesen 21:⁠1.

Taem Jisas Kraes i stap hang long pos blong i ded, hem i talem bakegen promes blong wan wol we i moa gud, long wan man nogud we i soem bilif long Hem. “Jisas i talem long hem, i se: ‘Tru mi mi talem long yu tede, bambae yu yu stap wetem mi long paradaes.’ ” (Luk 23:​40-43) ?Man nogud ya i kasem wanem mining long tok ya? ?Jisas i minim se bambae man nogud ya i ‘stap wetem hem’ long heven long sem dei ya nomo, olsem tingting we sam Baebol blong Katolik mo Protestan oli givim? No gat, Jisas i no minim olsem, from afta we hem i laef bakegen long ded, Jisas i talem long Meri ya we i woman Magdala se, Hem ‘i no go antap long Papa blong hem yet.’ (Jon 20:​11-18) Nating se Jisas i tijim ol disaepol blong hem blong tri yia haf bifo long dei blong Pentekos 33 K.T., neva ol disaepol oli tingting long wan paradaes long heven. (Ol Wok 1:​6-11) Man nogud ya i kasem sem tingting we bighaf blong ol man Jyu long taem ya oli kasem: Jisas i stap givim promes blong wan wol we i moagud, we bambae i kamaot olsem wan paradaes long wol. Wan man Jemani we i man blong stadi i talem se: “Tijing ya se man i kasem pei long wan laef afta ded i no kamaot long Ol Testamen.”

Long leta blong aposol Pol long ol man Hibru, hem i soem se bambae i gat wan paradaes long wol blong yumi. Taem hem i stap leftemap tingting blong ol Kristin brata sista blong hem blong no ting nating long ‘rod ya we God i yusum blong sevem man, we Jisas Kraes i faswan blong talemaot rod ya,’ Pol i talem se Jeova God i givim paoa long Jisas blong rulum “nyufala wol ya [Grik, oi·kou·meʹne] we bambae i kamtru.” (Hibrus 2:​3, 5) Long Grik haf blong Baebol, tok ya oi·kou·meʹne, oltaem i minim wol blong yumi we i fulap long man, i no minim wan wol long heven. (Lukluk Matyu 24:14; Luk 2:1; 21:26; Ol Wok 17:31.) From samting ya, Kingdom blong God we Jisas Kraes i King long hem, bambae i rulum olgeta man long evri ples long wol. !Bambae wol i rili wan nambawan ples blong stap long hem!

Nating se Kingdom ya i stap long heven, bambae hem i stretem ol trabol blong wol. ?Wanem ol frut we bambae oli kamaot? Ol sik, ol rabis fasin, fasin pua, mo ded, bambae oli kam olsem ol samting blong bifo nomo. Mo tu, fasin we man i kam kros from laef blong hem mo man i no glad long samting we hem i gat, bambae oli lus olgeta. (Revelesen 21:​3-5) Baebol i talem se ‘God bambae i openem han blong hem mo evri samting we oli laef bambae oli kasem olgeta samting we oli wantem.’ (Ol Sam 145:16) Ol problem olsem we man i no gat wok, fasin blong sakem doti long win, wora, mo graon, bambae i gat wan rod we i wokgud blong blokem olgeta blong olwe. (Aesea 65:​21-23; Revelesen 11:18) !Antap long ol samting ya, yumi glad we blesing blong God bambae i mekem se trutok, stret fasin, mo pis​—⁠ol fasin we kolosap oli no moa stap tede​—⁠bambae oli win olgeta!​—⁠Ol Sam 85:​7-13; Galesia 5:​22, 23.

?Olgeta samting ya, oli ol drim nomo, we oli no save kamtru? No gat, taem blong yumi we laef i had moa bitim ol narafala taem bifo, i soemaot se yumi stap long “Lasdei” blong wol ya mo from samting ya, nyufala wol i kolosap. (2 Timote 3:​1-5) ?Yu yu wantem stap long nyufala wol ya? Sipos yes, ale stadi Baebol wetem ol Wetnes blong Jeova blong lanem samting we yu mas mekem blong stap long nyufala wol ya. Wan wol we i moa gud i kolosap, i moa gud bitim hemia we yumi stap drim long hem. !Hem i no wan drim​—⁠hem i wan trufala samting!

[Ol futnot]

[Tok blong pija long pej 7]

Wan wol we i moa gud—⁠bambae i kamtru i no longtaem