?En Blong Ol Skul i Kolosap?

Wol ya bambae i fulap tru long save blong Jeova olsem we ol wora oli kavremap solwora.”

AESEA, WAN PROFET BLONG ISREL LONG OL YIA 700 B.K.T. (BIFO KRISTIN TAEM).

LONG ol tok ya, Hibru profet Aesea i bin talemaot se wan dei, olgeta man long wol bambae oli joen tugeta long wosip blong God ya we i gat olgeta paoa. Be, tede, maet i luk olsem se samting ya i stap longwe tumas i bitim bifo.

Eksampel, kolosap wan handred yia i pas finis, ol Komunis we oli rebel agensem gavman blong Rasia, oli bilif se sipos oli spolem olgeta skul, bambae oli mekem ol man we oli no gat plante samting, oli fri. Oli talem se sipos ol man oli bilif se i no gat God, samting ya i save mekem ‘ol puaman we oli wokhad, oli fri long ol fasin agens mo gyaman bilif we oli gat bifo.’ Long 1939, Stalin i bin mekem namba blong ol jyos blong Otodoks long Soviet Yunion, i godaon kasem 100 nomo. Be bifo 1917, i gat 40,000 jyos haos long ples ya.

Hitler tu, i luk se ol skul oli stap blokem hem blong bos fulwan long olgeta man. Hem i bin talem se: “Wan man i save stap olsem wan Kristin no olsem wan man Jemani. Be, hem i no save stap olsem tufala wantaem.” Sloslou, hem i wantem finisim olgeta kaen wosip we hem i no save bos long olgeta. Blong traem mekem samting ya, ol Nasi oli wokem ol prapa prea blong olgeta, ol lafet, baptaes, mo sevis blong berem dedman. Hitler i olsem mesaea blong olgeta, mo kantri blong olgeta i olsem god blong olgeta. Ol man oli rere blong mekem enikaen rabis samting sipos Hitler i wantem se oli mekem olsem.

?Hemia Lasdei Blong Ol Skul?

Stalin mo Hitler, tufala i no win long hadwok blong tufala blong finisim olgeta skul. Be tede, i luk olsem we tingting ya blong no kea nating long saed blong skul, i winim fasin ya blong bos strong long ol man long saed blong skul. Ol jenis ya, oli no mekem ol Baebol studen oli sapraes bigwan. Aposol Pol i talem long Timote se long ol ‘lasdei,’ bambae ol man oli ‘wantem tumas ol samting we oli stap haremgud long hem, i winim we oli stap laekem God.’​—2 Timote 3:​1-4.

?Baebol i tijim se ol ‘lasdei’ ya, we ol man oli no moa intres long skul, bambae oli kamaot jes bifo we olgeta skul oli lus? No gat. Hem i no talem se en blong olgeta skul i kolosap. Baebol i eksplenem se olgeta gyaman skul​—we Baebol i kolem Bigfala Babilon​—bambae oli kasem en blong olgeta.a Buk blong Revelesen i talem se: “Wan strong enjel i tekem wan ston we i bigfala tumas, i sakem i go long solwora. Mo i talem se “Babilon, yu yu wan bigfala taon. Hemia wan saen blong soemaot fasin we God bambae i mekem long yu. Hem bambae i sakemdaon yu, we bambae man i no save luk yu bakegen samtaem.’ ”​—Revelesen 18:21.

Be, sipos olgeta gyaman skul oli lus, samting ya bambae i no mekem se i no moa gat man we i bilif long god. Defren olgeta, profet tok blong Ol Sam 22:27 i talem se: “Hae God, olgeta man blong evri kantri bambae oli tingbaot yu bakegen. Olgeta evriwan long evri ples long wol bambae oli kambak long yu. Olgeta man blong evri kala bambae oli mekem wosip long yu.” !Tingbaot taem ya we “olgeta man blong evri kala” bambae oli joengud blong mekem wosip long God ya we hem nomo i trufala God! Nambawan promes ya bambae i kamtru aninit long rul blong Kingdom blong God. (Matyu 6:​10) Long taem ya, skul, yes, trufala skul, bambae hem i impoten tumas. ?Be olsem wanem long taem blong yumi tede?

Kasem Ol Save We Ol Man Oli No Gat Long Saed Blong Speret

Bighaf blong ol man Yurop tede, oli no gat save long ol samting blong speret, sem mak olsem samting we i bin kamaot long ol ples we Rom i rul long olgeta long faswan handred yia. Wan man blong stadi long histri, Will Durant, i eksplenem olsem wanem Kristin skul long faswan handred yia i givim save long saed blong speret we ol man oli nidim long taem ya, i se: “Long taem ya, ol hiten man oli no mekem ol stret fasin, ol man Stoik oli no soemaot enikaen filing, man blong Epikurian bilif oli mekem kruked fasin. Ol man blong wol oli taed long raf fasin, fasin blong spolem mo mekem i strong tumas long narafala man, mo doti fasin long saed blong seks, mo i luk olsem se oli no moa kea long bigfala paoa blong man no paoa blong ol god blong faet. Be, ol Kristin oli karem ol nyufala gudfala fasin oli kam, olsem fasin blong joen tugeta olsem wan brata, kaen fasin, stret fasin, mo pis.”

Tede tu, ol man oli no gat ol gudfala fasin mo save long saed blong speret, insaed long laef blong olgeta. Be, semfala mesej we i gat paoa long ol faswan Kristin mo we oli bin talemaot long ol man we gavman blong Rom i rul long olgeta, i save fulumap ol man tede. Mo plante man oli wantem lesin long mesej ya. Plante man Yurop oli gat tingting ya se God i impoten long laef blong olgeta, nating se oli no soemaot se oli gat tingting long saed blong skul. Maet samfala oli no moa go long jyos, be oli kasem ol samting we oli nidim long saed blong speret, long wan narafala ples.

Juan José, wan yangfala man blong Pama de Maloka, Spen, i bin go long wan Katolik skul blong ol pikinini, mo hem i bin mekem wok blong olta boe insaed long jyos go kasem taem we hem i gat 13 yia. Hem i go long Lames evri Sande wetem famle blong hem, be taem hem i kam bigwan moa hem i no moa go long jyos. ?From wanem? Juan José i eksplenem se: “Wan samting hemia se, mi harem se Lames i mekem mi mi les. Mi save ol tok blong Lames baehat. I luk olsem se evri Sande mi stap harem mo mekem sem samting olsem bifo. Mo tu, plante taem, pris long ples blong mifala i mekem i strong tumas long mi mo long ol narafala olta boe. Mo, long tingting blong mi, i no stret we pris i mekem ol puaman oli pem hem blong berem wan famle no fren blong olgeta.

“Mi bilif yet long God, be long tingting blong mi, mi save mekem wok blong hem long prapa fasin blong mi we mi no nidim blong go long jyos. Ale, mi mo wan narafala grup blong ol fren, mifala i traem mekem evri samting blong haremgud long laef. Yes, mi save talem se ol pleplei oli kam olsem faswan samting long laef blong mi.

“Taem mi kasem 18 yia, mi stat blong stadi Baebol wetem ol Wetnes blong Jeova. ?Olgeta ya oli givim wanem samting long mi we mi no bin faenem long jyos blong mi bifo? Hemia wan strong bilif we i stanap long Baebol. Samting ya, i moagud i bitim ol kastom mo ‘tokhaed’ ya we mi neva kasem klia save long olgeta long jyos bifo. Be, ol nyufala bilif ya oli minim se mi mas mekem sam bigfala jenis long laef blong mi. Naoia, long ol wiken mi no stap westem taem blong mekem ol lafet long ol naetklab, be mi stat blong go prij long ol haos wanwan blong talemaot nyufala bilif blong mi long ol man raonabaot. From we mi bisi blong halpem ol narafala, samting ya i mekem se laef blong mi i gat mining. Long ol seven yia we oli jes pas, mi bin mekem wok blong prij fultaem olsem wan Wetnes blong Jeova.”

I no ol yangfala nomo we oli traem faenem rod blong fulumap nid blong olgeta long saed blong speret. Antonia, wan olfala woman long Ekstremadura, Spen, i talem se hem i spenem bighaf blong laef blong hem blong “traem faenem God.” Taem hem i yangfala, hem i go long Lames evri dei, mo biaen, hem i go stap long wan haos blong ol Katolik sista. Hem i bilif se “sipos God i no stap long haos ya blong ol Katolik sista, hem i no save stap long wan narafala ples bakegen.” Be, tri yia biaen, hem i lego haos ya blong ol sista, we hem i harem nogud moa i bitim bifo.

Taem hem i gat bitim 50 yia, hem i kam wan Wetnes blong Jeova. Hem i eksplenem se: “Mi glad tumas taem ol Wetnes oli visitim mi mo taem oli ansarem ol kwestin blong mi wetem prapa Baebol blong mi. Stat long taem ya we mi kam wan Wetnes blong Jeova, laef blong mi i gat mining. Mi gat sam problem, be naoia mi naf blong winim olgeta, from we mi faenem trufala God finis.”

I no gat tufala store ya nomo. Plante moa man tede oli no stap folem fasin ya blong lego bilif, be oli stap joen wetem ol Wetnes blong Jeova. Oli faenemaot se taem oli mekem laef blong olgeta i laenap wetem bilif we oli gat, mo taem oli talemaot bilif ya long ol narafala man, samting ya i givim mining mo hop long laef blong olgeta.

Trufala Skul i Impoten Moa Naoia i Bitim Bifo

Nating se yumi stap laef long wan taem we plante man oli sakemaot ol skul, i no waes blong jajem se yumi no nidim skul nating. I tru se, long ol yia 1900, ol man oli stap sakemaot ol kastom we oli no gat mining mo ol olfala tijing no ol tijing we oli no stanap long Baebol, mo oli stap agensem fasin we man i go long jyos jes blong traem soem se hem i wan man blong skul. Be, Baebol i talem se yumi mas stap longwe long ol skul we oli gat tu fes. Aposol Pol i talemaot finis se long ol ‘lasdei’ ya, bambae i gat sam man we oli ‘stap folem fasin blong Kristin man, be oli no wantem paoa blong God nating long laef blong olgeta.’ Ol man olsem oli stap soemaot se oli folem wan skul, be fasin blong olgeta i soemaot klia se oli stap gyaman. ?Yumi mas mekem wanem taem yumi luk fasin tu fes ya blong ol skul? Pol i givim advaes ya se: “Yu no go kolosap nating long ol man olsem.”​—2 Timote 3:​1, 5.

Be, Pol i talem tu se “skul i save karem plante gudfala samting i kam long yu.” (1 Timote 6:​6, New English Bible) Pol i no stap tokbaot enikaen skul nomo. Grik tok we oli tanem i kam “skul” long ples ya, hem i eu·seʹbei·a, we i minim “fasin fasgud no ona, we i go long God.” Trufala skul, trufala fasin fasgud long God, “i gat promes blong hem long laef ya long wol, mo bakegen long laef ya tu we bambae i kamtru biaen.”​—1 Timote 4:8.

Olsem ol store antap oli soemaot, trufala skul i save givim mining long laef blong yumi mo i save givim paoa long yumi blong fesem ol problem. Antap moa, trufala skul i save mekem yumi suagud blong kasem wan gudfala fyuja we i no save finis. Kaen wosip olsemia hem i stret nomo we yumi traem kasem, from we Baebol i promes se bambae hem i ‘fulumap wol ya.’b (Aesea 11:9; 1 Timote 6:​11) I klia se, naoia i stret taem blong tingbaot trufala skul from we hem i moa impoten naoia i bitim bifo.

[Ol Futnot]

[Bokis/Foto blong pija long pej 10]

Store Blong Tu Haos

Spen i fulap long ol jyos haos, be strong tingting ya we bifo i bin pusum ol man blong bildim ol sas jyos haos ya, i lus finis. Eksampel, long Mejorada del Kampo, jes afsaed long taon blong Madrid, ol man oli stap bildim wan bigfala jyos haos blong Katolik. Justo Gallego Martínez, wan man we bifo hem i stadi blong kam pris wetem grup blong ol Benediktin, i statem haos ya 20 yia bifo. Be, haos ya i no finis yet. Martínez, we hem wan nomo i stap bildim haos ya, naoia i gat 60 yia blong hem, taswe i luk olsem se maet jyos haos ya bambae i neva finis. Be, 300 kilomita long saot, i gat wan narafala samting i hapen.

“Bilif i Save Muvum Ol Bigfala Hil.” Hemia nao tok we i stap long lokol nyuspepa we i tokbaot wok blong ol Wetnes blong Jeova long Matos, Jaén, Spen, taem oli bildim wan Haos Kingdom long tu dei nomo. Nyuspepa ya i askem se: “Long wol ya, we man i tingbaot hem wan nomo, ?olsem wanem plante man we oli no tingbaot olgeta fastaem mo oli no kasem pei, oli save aot long ol defren ples [long Spen], wokbaot longwe i kam long Matos, mo bildim wan haos long fasin we i kwik moa, i stret moa, mo oli folem wan plan we i gud moa bitim olgeta narafala haos long ples ya?” Blong ansarem kwestin ya, nyuspepa ya i raetemdaon tok blong wan Wetnes we i joen long wok blong bildim haos ya, se: “Hemia i kamaot from we Jeova nao i tijim mifala.”

[Tok Blong Pija Long Pej 10]

Mejorada del Kampo

Haos Kingdom long Matos