Fesem Ol Traem Long Paoa Blong God
STEPAN KOZHEMBA I TALEM STORI YA
Wan naet long stat blong manis Eprel 1951, sam trak we oli fulap long ol ami blong Rasia oli kam long vilej blong mifala, Stenyatyn, long Yukren. Ol soldia we oli holem masket oli raonem ol haos we oli makemaot finis, nao oli karem plante famle we oli Witnes blong Jeova oli go long kantri ya Saebiria. Mi mi gat 12 yia nomo long taem ya, mo tingting blong mi i wok se from wanem oli mekem samting ya, mo olsem wanem ol Witnes oli save stanap strong taem oli safa olsemia.
MI MI bon long manis Oktoba 1938, long vilej ya Stenyatyn. Tu wik nomo afta we mi mi bon, mama blong mi i ded. Long 1944, papa blong mi tu i ded. Hem i stap faet long ami blong Rasia agensem Jemani. Tufala sista blong papa blong mi, Olena mo Anna, tufala i tekem mi mi go long haos blong tufala blong lukaot long mi.
Taem mi mi smol, mi save sam Witnes blong Jeova long taon blong mifala. Long evri janis we oli gat, oli storian long mi mo long ol narafala long saed blong Kingdom blong Mesaea. Sloslou, mi mi fren wetem sam yangfala Witnes. Taem ol ami blong Rasia oli sanem olgeta oli go long Saebiria, mi mi sek.
Be oli no sanemaot olgeta Witnes evriwan. I gat boe ya Stepan, we hem i stap klosap long haos blong mifala. Hem i wan Witnes, be oli letem hem i stap, from we papa mama blong hem i no Witnes. Hem i bon fastaem long mi, 6 yia bifo. Taem mi mi finis long skul, mi mi go wok wetem hem blong bildim ol haos. Hem i yusum ol Wajtaoa we hem i gat blong stadi Baebol wetem mi. Stepan i glad tumas taem mi mi tekem baptaes long Julae 1956. Naoia, hem i stap mekem wok blong trufala God Jeova, long Estonia.
Oltaem, ol man blong Jeova long Yukren oli bin fesem hadtaem. Ol man blong gavman oli stap kam jekem ol haos blong ol Witnes blong traem faenem ol buk we oli tokbaot Baebol. Mi mi haedem ol buk blong mi long plante defren ples, i no long wan ples nomo. Tufala anti blong mi, Olena mo Anna, tufala i joen long Katolik jos blong Gris. Tufala i no glad we mi mi stap joen wetem ol Witnes. Tufala i traem blong pulum mi blong lego skul ya. Plante taem, mi harem olsem aposol Pol, se “trabol ya i bigfala tumas, i hevi tumas.” Be mi frengud wetem Jeova God, mo samting ya i givim paoa long mi blong winim olgeta hadtaem.—2 Korin 1:8; Filipae 4:13.
Traehad Blong No Joen Long Wol
Loa i fosem ol yangfala man we oli gat 18 yia, blong joen long ami blong Rasia. Be mi mi save wanem we Baebol i talem, taswe mi gat strong tingting blong no joen long ol bisnes blong wol. Hemia i min se mi no joen long ami. (Aesea 2:4; Jon 17:14-16) Olena mo Anna tufala i traem pulum mi blong kam wan soldia, nating se papa blong mi we i stret brata blong tufala, i ded long faet.
Ami i sanem ol pepa long mi blong fulumap. Be mi mi girap, mi go long hed ofis blong olgeta blong eksplenem bilif blong mi. Wantaem nomo, oli holem mi, oli putum mi long kalabus gogo mi pas long kot. Ol man olbaot oli no save kam long kot, mo tufala anti blong mi tu oli no save stret dei blong kot ya. Mi mi givim wan gudfala witnes long jaj, loea, mo tufala man we oli sidaon blong jajem mi. Kot i finis long 20 menet. Oli givim panis long mi blong stap 5 yia long kalabus, mo long faef yia biaen, bambae mi no gat raet long sam samting we ol narafala oli save kasem.
Long Kalabus
Afta long kot ya, oli karem mi mi go kalabus long taon ya Lviv. Stat long taem we oli holem mi, go kasem taem we oli sanem mi mi go long wan kamp we oli fosem ol man blong wok strong, hemia tri manis. Long taem ya, mi no joen nating wetem ol narafala Kristin, mi no gat wan Baebol mo ol buk we oli tokbaot Baebol. Be mi stap strong long bilif blong mi, from we mi storian oltaem wetem ol man long kalabus. I had long olgeta blong kasem save from wanem mi no wantem joen long ami. Long ol manis ya, mi mi stap strong from ol stadi we mi bin mekem bifo we oli putum mi long kalabus. Mi lanem wan impoten lesen: Stadi blong Baebol, i givhan long yumi blong hivimap ol save mo paoa we bambae i mekem yumi stanap strong taem yumi kasem traem.—Jon 14:26.
Long Eprel 1958, oli karem mi mi go long kamp 21, klosap long taon ya Dnepropetrovsk. Taon ya i 700 kilometa longwe long ples blong mi. Mi mas stap long ples ya go kasem taem we panis blong mi i finis. Evri dei, mifala i girap long 6 klok moning, dring ti, nao oli karem mifala long ol bigfala kameong, i go 50 kilometa long ples blong wok. Mifala i wok eit aoa blong bildim ol haos, nao mifala i kambak long kamp blong slip.
Haos blong slip, i olsem wan haos blong ol wokman nomo. Klosap handred blong mifala i slip long hem. I no gat gudfala kakae mo plante samting blong laef. Be samting we i gud se, mi stap wetem tu narafala Witnes. Mitrifala i traehad oltaem blong lefleftemap tingting blong mitrifala. Ol Kristin brata, hemia nao wan narafala rod we Jeova i stap yusum blong givim paoa long ol man blong hem long hadtaem.—2 Korin 7:6.
I gat 12 Witnes evriwan long kamp ya. Sam long olgeta oli gat ol famle afsaed long kamp we oli sanem sam pej blong Wajtaoa oli kam long mifala. Oli haedem ol pej ya long kakae we oli sanem i kam. Ol gad oli stap openem ol paket, blong jekem samting we i stap insaed. Be ol famle ya oli fulumap ol pej blong Wajtaoa long wan plastik fastaem, nao oli haedem olgeta insaed long ol tin blong jam. Ol gad oli no openem ol tin ya. Taem mifala i kasem ol pej ya, mifala i raetem ol kopi blong olgeta mo givimaot long wanwan Witnes.
Mo tu, mifala i mekem bes blong mifala blong talemaot Kingdom blong God, mo Jeova i blesem ol traehad blong mifala. I gat wan man long kamp ya we nem blong hem Sergei. Hem i bin mekem wok blong lukaot long mane blong wan bisnes we gavman i gat long is Yukren. Nao oli faenemaot se samfala oli stap stilim mane blong kampani ya, ale oli putum poen i go long man ya, mo oli givim panis long hem blong stap ten yia long kalabus. Plante Witnes long kalabus, oli stadi wetem man ya long ol magasin. Sergei i bilif long samting we hem i stap lanem, nao hem i talem long mi se: “!Taem mi mi aot long kamp ya, mi mi wantem tekem baptaes blong kam wan Witnes blong Jeova!” Hem i no giaman, jes afta we hem i aot, hem i tekem baptaes, mo hem i gohed blong mekem wok blong Jeova go kasem we hem i ded.
Tingting i Fasfas Long Saed Blong Rom Japta 13
Long Jenuware 1963, oli letem mi mi gofri long kamp ya, mo mi gobak long vilej blong mi, Stenyatyn. Wantaem nomo, mi haremsave se wan samting i rong long grup blong ol Witnes long Sokal. I olsem we ol brata oli no tratrastem olgeta. ?Wanem samting i rong? ?Wanem samting i bin kamaot blong oli gat tingting we i hafhaf olsemia?
Plante yia finis, gavman blong Rasia i bin traem blong mekem ol man blong Jeova oli seseraot. Oli holem ol brata blong askem kwestin long olgeta, nao oli givim tingting long olgeta se ol man Amerika oli stap yusum olgeta nomo blong winim wan samting blong Amerika. Ol man blong gavman ya oli talem long ol Witnes blong stanemap wan prapa grup blong olgeta long Rasia, nao oli save gat pis wetem gavman, mo bambae oli no moa mekem trabol long olgeta. Ol haeman ya oli toktok long fasin we i save pulum man.
Nao, Wajtaoa blong Novemba 15, 1962, i tokbaot wan niufala tingting long saed blong Rom japta 13. Biaen, semfala toktok i kamaot long lanwis blong Yukren long Wajtaoa blong Julae 1, 1964. Bifo, mifala i bin ting se “gavman” we vas 1 blong japta ya i tokbaot, hemia Jeova God mo Jisas Kraes. Be, Wajtaoa ya i talem se “gavman” ya i minim ol gavman blong wol ya, mo se “God nomo i putumap olgeta.”—Rom 13:1.
I had long sam Witnes blong bilif long niufala tingting ya, from we ol lida blong gavman blong Rasia oli bin mekem i nogud tumas long ol man blong God blong traem blokem trufala wosip. Taswe, sam Witnes oli bin ting se Wajtaoa ya wetem niufala tingting ya i no kamaot long ol Witnes blong Jeova. Oli ting se olgeta we gavman i pulum olgeta blong lego trufala wosip oli bin raetem ol save ya, blong traem pulum ol Witnes long Rasia blong obei moa long gavman.
Taswe, wanwan man blong Jeova long Yukren i mas tingbaot se: ?Hu nao i tru mo hu i giaman? Mi stap lukluk ol Witnes long tufala saed mo mi stap tingbaot se: ‘?Wanem tingting i stap pusum olgeta?’ I no longtaem, mi luksave wan samting we i mekem tufala saed ya i defdefren.
Bighaf blong ol Witnes blong Jeova, oli wantem fasgud long Jeova mo ol man blong hem, nating se oli no kasem save fulwan long niufala tingting long saed blong Rom japta 13. Be, sam narafala, oli no moa sua nao se ol niufala buk blong Watch Tower Sosaeti oli stap kamaot long ol Witnes blong Jeova no nogat. Olgeta ya oli gat ol narakaen tingting long sam narafala samting tu. Oli ting se woman i no mas werem klos blong mared we i waet, mo i no mas putum ring blong mared. Samfala oli no moa joen wetem ol Witnes blong Jeova. Be, biaen, plante long olgeta oli luksave se oli rong, nao oli kambak, oli mekem wok blong Jeova bakegen.
Wok Haed
Nating se gavman i putum tabu long ol Kristin wok blong mifala, be mifala i traehad blong mekem miting evri wik long ol grup we oli gat 10 no 15 man long wan grup. Long ol miting ya, mifala i stadi Baebol tugeta, mo biaen, mifala i storian tugeta. Samting ya i givim paoa long mifala blong stanap strong. Mifala i stori long ol samting we i stap kamaot long mifala wanwan. Samting ya i givhan long mifala blong luksave se mifala evriwan i stap kasem semfala trabol. Mifala i tinghevi long tok blong aposol Pita se: “Long evri ples long wol, ol brata blong yumi oli stap kasem trabol from nem blong Jisas, stret olsem we yufala i stap kasem.”—1 Pita 5:9.
Mifala i tokbaot ol stori long Wajtaoa. ?Olsem wanem mifala i stap kasem ol magasin? Sam Witnes we oli stap long narafala kantri klosap, oli stap karem i kam long fasin haed. Oli putum ol save blong Wajtaoa long film olsem film blong ol foto, nao mifala i pasem film ya i goraon long sam Witnes. Olgeta ya oli mekem ol kopi blong givim long wanwan man long kongregesen blong olgeta. Mi tu mi bin joen long wok blong mekem ol kopi ya. Mi wok fuldei, mo long naet mi bisi long wok blong Jeova. Mi mekem ol kopi blong Wajtaoa mo sam narafala wok tu. I hadwok blong gohed oltaem blong mekem ol samting ya, be ol brata we oli lukaot long kongregesen oli luksave se “olgeta we oli taed, [Jeova] i stap givim paoa long olgeta.”—Aesea 40:29.
Mifala i tekem evri janis blong tokbaot Baebol wetem ol man we mifala i mitim. Plante long mifala oli storian wetem ol man long tren no long bas. Blong statem wan storian, mifala i ridim niuspepa mo storian long ol nius wetem man we i sidaon klosap long mifala. Taem storian i gohed, mifala i tanem i go long wan tingting blong Baebol. Long fasin ya, mifala i talemaot gud nius long ples blong mifala.
Gudfala Waef
Long 1965, mi maredem Tamara. Hem i gruap long wan famle we i wosip long trufala God, mo from strong bilif blong hem, hem i bin winim plante hadtaem. Brata blong hem, Sergei, polis i holem hem mo mekem hem i pas long kot tri taem, from wok blong hem olsem wan Witnes. Long namba tri taem, oli faenem Wajtaoa we hem i stap haedem, nao oli givim panis long hem blong stap ten yia long kalabus. Tamara tu, oli karem hem i go long ofis blong polis blong askem kwestin long hem, mo oli tokbaot kalabus blong traem mekem hem i fraet.
Afta we mitufala i mared, i hadwok blong faenem wan rum blong slip. Be wan famle long Sokal we oli laekem ol Witnes, oli givim wan smol rum long mitufala long wan smol praes nomo. Famle ya i promes long mitufala se Tamara i save gohed blong stap long rum ya sipos polis i holem mi bakegen mo sakem mi long kalabus. Mitufala i talem tangkiu long Jeova from blesing we hem i givim, mo long famle ya tu from kaen fasin blong olgeta. Biaen, wan long famle ya i ded. Nao Tamara i tekem janis blong eksplenem laef bakegen long gel ya Galina. Sid blong trutok blong Baebol we hem i planem, i karem frut, nao Galina i stat laekem Bigman We i Wokem hem. Hem i tekem baptaes, mo naoia hem wetem man blong hem tugeta i stap mekem wok blong Jeova.
Afta long 1970, klosap evri wiken mi wokbaot i go long ol defdefren ples long Yukren mo Moldavia mo ol Hil blong Carpathian, blong leftemap tingting mo joen wetem ol Kristin brata we oli stap lukaot long ol grup blong ol Witnes blong Jeova. Mi mi aot long haos long sapa long Fraede, mo mi kambak let long Sande naet. Klosap oltaem, Tamara i no save weples bambae mi go long hem, mo sam samtaem, hem i no save sipos bambae mi kambak. Mi stap mekem wok ya blong plante yia. Mi mi agri fulwan long tok blong Baebol long saed blong wan gudfala waef, se: “Praes blong woman olsem i antap we i antap, i winim praes blong ol flas ston ya perel.”—Ol Proveb 31:10.
Long taem ya, man we i mekem enikaen wok blong ol Witnes blong Jeova i save kasem trabol. Mifala i save gohed nomo from paoa we Jeova i givim long mifala. Plante taem, mi mi no save wanem blong mekem. Ale, mi prea long Jeova long hat blong mi, mo mi stanap long paoa blong hem. Samting ya i kam olsem fasin blong laef blong mifala.—Ol Wok 4:29.
I No Longtaem i Pas
Taem ol yia oli stap pas, laef i kam isi moa long ol man blong Jeova long Yukren. Oli no moa ronem mifala, mo oli givim faen i winim we oli sakem mifala long kalabus. Afta long 1980, gavman i luksave se ol Witnes blong Jeova oli wan skul we i stap long olgeta kantri blong wol. Taswe, sipos oli putum ol Witnes long kalabus long Yukren mo Rasia, ol narafala kantri bambae oli tingting nogud long gavman ya. Wan haeman we i askem kwestin long mi se: “Naoia, mifala i luksave se skul i no wan nogud samting. Mifala i wantem nomo se skul i no spolem gavman.”
Klosap long 1990, long Is Yurop, Aean Ketena i stat blong foldaon. Stat long taem ya, mifala i fri moa long Yukren. Long 1991, gavman i agri se wok blong mifala i folem loa. Long Septemba 1998, Watch Tower Sosaeti i bildim wan ofis long Lviv. Long stat blong 1999, oli stat wokem wan niufala ofis we 170 man oli save stap long hem. Naoia, long Yukren i gat 112,000 oli stap joen long wok blong talemaot gud nius, mo bitim 250,000 oli bin joen long Memoriol blong ded blong Kraes long yia 2000. Samting we i mekem plante man oli sek, hemia bigfala namba blong ol yangfala we oli Witnes blong Jeova. Long wan asembli long Kiev long 1991, wan woman blong raetem ol stori long niuspepa i askem long mi se:
“?Ol man ya oli kam wea? !Mi bin ting se i no gat Witnes long Rasia, be wantaem nomo mi luk plante taosen!”
Mi mi ansa long hem se: “Mifala i no kamtru long wan naet nomo. Plante yia finis, mifala i stap mekem wok blong Jeova long ples ya.”
Hem i wantem save se: “?Olsem wanem yufala i stap pulum plante yangfala olsem?”
“I moagud we yu yu askem kwestin ya stret long ol yangfala ya. Bambae oli talem long yu from wanem oli wantem wosip long Jeova.”
Hem i ansa se: “Saye, mi mi askem olgeta finis. Oli talem se oli haremgud tumas blong mekem wok blong God.”
Ale, mi mi talem long hem se: “Hemia nao. Sipos ol yangfala blong mifala oli talem olsem, hemia nao stret risen from wanem oli joen.”
I no ol yangfala nomo we oli haremgud blong wosip long Jeova. Mi mo Tamara tugeta i bin mekem wok blong hem blong bitim 80 yia nao, mo mitufala i no wantem jenisim bilif blong mitufala nating. Be ol Witnes blong Jeova oli save kasem trabol tu. Mifala i save se go kasem taem we rabis fasin blong wol ya i finis, bambae yumi evriwan i mas kasem hadtaem. Be mifala i rere moa blong fesem ol traem i bitim eni narafala grup long wol. Mifala i gat strong tingting blong gohed blong winim ol traem, olsem we mifala i mekem finis, long paoa blong God ya we i antap olgeta, Jeova. Mifala i gat tingting olsem Moses taem hem i winim wan bigfala trabol nao hem i singsing se: “Hae God ya, hem i strong. Hem i stap blokemgud mi, mo hem nao i sevem mi.”—Eksodas 15:2.
[Futnot]
a Tingting blong politik we i seraotem ol kantri blong Yurop mo ol kantri we Rasia i kontrolem bifo.
[Tok blong pija long pej 22]
Mi wetem sam narafala Witnes long kamp 21
[Tok blong pija long pej 22]
Film blong wan “Wajtaoa” long lanwis Yukren (stret saes blong hem)
[Tok blong pija long pej 23]
Mi wetem woman blong mi, Tamara
[Tok blong pija long pej 24]
Plan blong niufala ofis we oli stap wokem long Lviv
[Tok blong pija long pej 25]
?From wanem plante yangfala long Yukren oli stap mekem wok blong Jeova?