Wokem Prapa Garen Blong Yu
MAN BLONG WEKAP! LONG RIPABLIK BLONG SENTROL AFRIKA I RAETEM STORI YA
LONG plante kantri, ol man oli hadwok evri dei blong faenem kakae we i naf long famle blong olgeta. Praes blong ol kakae olsem taro mo kabis, i antap tumas. Be samfala oli faenem wan rod blong winim trabol ya. !Oli wokem wan smol garen long yad blong olgeta nomo!
Maet yu yu wantem traem planem sam kakae long yad blong yu. Ating yad blong yu i smol tumas, be maet i gat wan smol graon blong narafala man we i no longwe tumas, ale yu save askem long hem blong letem yu yu planem kakae long hem. !Tingbaot mane we bambae yu no moa westem, sipos yu planem ol gudfala kakae we i mekem bodi i strong! Mo tu, taem yu wok long garen, yu stap mekem eksasaes we i gud long bodi blong yu. Olgeta evriwan long famle wetem ol pikinini tu, oli save haremgud long wok ya. Yes, taem man i wokem garen, hem i lanem plante gudfala fasin, olsem longfala tingting. (Jemes 5:7) Mo tu, taem yu luk we ol kakae oli stap gru gud, samting ya i save pulum yu yu kam klosap moa long Man we i Wokem olgeta gudgudfala samting.—Ol Sam 104:14.
Yu no mas ting se i isi nomo blong wokem garen, mo se bambae yu luk frut blong hem hareap nomo. Nogat. !Be sipos yu gat strong tingting blong gohed, mo smol save, yu save wokem wan gudfala garen!
Famle We i Wokem Garen
Tingbaot Kristin man ya Timothée mo woman blong hem Lucie, wetem tufala pikinini blong tufala. Famle ya i stap long Bangui, bigfala taon blong Ripablik blong Sentrol Afrika. Olgeta oli luk se garen we oli wokem i givhan gud long olgeta long saed blong mane, mo tu, oli haremgud blong wok long hem.
Taem Lucie i gat 13 yia blong hem, hem i mekem wan smol garen klosap long haos blong hem. Hem i wok long garen ya taem hem i kambak long skul evri dei, mo long wiken tu. Hem i haremgud tumas taem i luk we ol kakae i stap gru gud. Be plante yia i pas we Lucie i no moa wokem garen, gogo wan dei, hem i tingbaot blong mekem wan garen blong givhan long prapa famle blong hem. Hem i luk wan graon klosap long haos blong hem we ol man oli stap sakem doti long hem, nao hem i askem long ona blong graon ya sipos hem i save yusum. Lucie i luksave se graon ya i save kam wan gudfala garen. Ol doti we ol man oli bin sakem long ples ya blong plante yia i no spolem graon ya, be i mekem i kam rij mo i gud blong planem kakae long hem. Ale, Lucie mo Timothée i mekemap tingting blong tufala blong wokem graon ya i kam wan gudfala garen.
Faswan Wok
Fastaem, tufala i mas lukaot save long saed ya. Ale, tufala i storian long ol man we oli gat save long saed blong garen, mo tufala i lesingud long advaes blong olgeta. I no gat wota long graon we tufala i wantem wokem, ale tufala i lanem blong digim wel. Mo tu, tufala i ridim sam buk we oli givhan long tufala blong mekem garen.
Tufala i kasem save se sam kaen kakae i save grugud wetem sam narafala kakae, mo sam kakae oli save spolem sam narafala kakae. Sam man oli faenem se ol karot oli grugud wetem tomato. Mo tu, seleri i save grugud wetem koliflaoa. Mo lif ya dil hem i wan “fren” blong grinpi, kukamba, salad, mo onion. Be, salad mo pasli tufala i no save grugud wanples. Onion i save spolem ariko mo grinpi. Taem ol kakae i no grugud tugeta, oli kam slak mo ol bebet oli save spolem olgeta isi nomo.
Timothée mo Lucie i kasem save tu se i no waes blong planem wan kaen kakae nomo long wan graon. Sipos ol bebet oli kam, bambae oli finisim olgeta kakae evriwan. I moagud blong planem ol defdefren kakae we oli grugud tugeta. Ol lif we oli smelgud mo ol flaoa, oli givim kala mo laef long garen, oli mekem i naes tu, mo oli pulum ol sugabag mo sam narafala bebet we oli givhan long garen blong gru gud.
Tufala i no yusum ol posen sprei long garen blong tufala, blong kilim ol bebet. Tufala i faenem se sipos tufala i planem lae long garen, samting ya i save ronemaot plante bebet.a
Timothée mo Lucie i wok had mo tufala i soem longfala tingting, be tede tufala i gat wan gudfala garen. Long garen ya, i gat kabis, pasli, tomato, karot, kukamba, mo obesin. !Sam samtaem, garen ya i givim plante kakae tumas, mekem se famle ya i no save finisim evriwan!
!Wokem Prapa Garen Blong Yu!
I no long Afrika nomo we ol man oli faenemaot se i gud blong wokem prapa garen blong olgeta. Long Jemani tu, i gat bitim wan milian smosmol garen long taon. Ol man oli singaot ol garen ya se Schrebergaerten (folem nem blong wan dokta blong Jemani, Daniel Schreber). Ol man long taon oli rentem ol smosmol graon ya (we wanwan long olgeta oli bigwan olsem 200 kasem 400 skwea meta). Wan man we i gat save long saed ya, hem i talem se ol smosmol garen ya oli “givim plante gudfala kakae mo frut, we ol man oli save go karem stret long garen nomo.” Mo tu, oli olsem ol smosmol “paradaes” long tingting blong ol man we oli wokem olgeta, wan ples blong wok mo wan ples blong spel.
Baebol i mekem promes se i no longtaem, fulwan wol ya bambae i kam wan bigfala garen, wan trufala paradaes. (Luk 23:43) Go kasem taem ya, maet yu save faenem wan smol graon mo kasem glad taem yu wokem prapa garen blong yu.
[Futnot]
a Blong kasem moa advaes olsem wanem blong blokem ol bebet we yu no yusum posen sprei, lukluk haf ya “Gardening the Organic Way,” long Wekap! (Franis mo Inglis) blong Maj 22, 2002.
[Tok blong pija long pej 24]
Timothée mo Lucie i pulum wota long wel, blong wasem garen blong tufala
[Tok blong pija long pej 24]
Wan smosmol garen long Munich, Jemani