Kilim Pikinini Long Bel—I No Wan Rod Blong Winim Trabol
BILL i gruap wetem bilif ya se fasin blong kilim pikinini i ded taem i stap yet long bel blong mama blong hem, i wan bigfala sin we i sem mak olsem wan man i kilim narafala man i ded. Hem i holemstrong long bilif ya blong plante yia. Be long yia 1975, Bill i jenisim tingting blong hem, from we hem wan i mas mekem wan desisen long saed ya. Gelfren blong hem, Victoria, i gat bel, be Bill i no wantem maredem hem mo i no wantem kam wan papa. Hem i talem se: “Mi jusum isi rod blong stretem trabol ya, ale mi talem long Victoria se hem i mas kilim i ded pikinini ya we i stap long bel blong hem.”
Plante man oli jusum isi rod olsem Bill, taem oli sek se bambae oli gat wan bebi be oli no plan from mo oli no wantem bebi ya. Long yia 2007, wan stadi we oli mekem long fulwol i soemaot se long yia 2003, i gat samwe long 42 milian woman long wol we oli kilim i ded pikinini we i stap long bel blong olgeta. Ol woman we oli kilim pikinini i ded long bel blong olgeta, oli kamaot long evri laen mo kantri long wol, oli kamaot long ol defdefren jos, mo oli mekem fasin ya nomata se oli pua no oli rij, oli skul gud no oli no skul gud, mo nomata wanem yia we oli gat. ?Olsem wanem long yu? ?Sipos i no longtaem bambae yu gat wan bebi we yu yu no plan from, bambae yu mekem wanem? ?From wanem plante oli jusum blong kilim pikinini long bel?
“Mi Luk Se Hemia Nomo Rod Blong Winim Problem Ya”
Wan woman we i gat 35 yia blong hem, i talem se: “Taem mi gat bel long laswan pikinini blong mi, mi kasem plante problem long helt blong mi, mo biaen i hadwok tumas long mi blong bonem pikinini ya. Mifala i gat plante wari tu long saed blong mane mo famle. Be sikis wik afta we mi bonem bebi ya, mi gat bel bakegen. Mi mo man blong mi, mitufala i jusum blong kilim pikinini ya long bel. Long hat blong mi, mi save se i rong blong mekem olsem, be mi luk se hemia nomo rod blong winim problem ya.”
I gat plante risen we i mekem se ol woman oli kilim pikinini i ded long bel blong olgeta. Ating oli no gat mane blong lukaot long pikinini ya, no oli no moa wantem stap wetem man we i givim pikinini long olgeta from we hem i mekem i raf tumas long olgeta. Sipos no, maet wan woman, no wan man mo woman blong hem, tufala i ting se wan pikinini bambae i spolem ol plan we tufala i gat.
Samtaem wan woman i jusum blong kilim pikinini i ded long bel blong hem, from we hem i no wantem se samting ya i spolem gudnem blong hem mo sam narafala. Dokta Susan Wicklund i soemaot samting ya long buk blong hem (This Common Secret—My Journey as an Abortion Doctor). Hem i stori long saed blong wan woman we i gat bel, nao i kam luk hem blong i kilim pikinini ya long bel blong hem. Woman ya i talem se: “Papa mama blong mi tufala i wok strong insaed long jos. . . . Sipos mi bonem pikinini ya be mi no mared, samting ya bambae i spolem gudnem blong tufala. Bambae evri fren blong tufala oli talem se gel blong tufala i mekem sin.”
Dokta Wiklund i askem se: “Oraet, long tingting blong olgeta, yu yu mekem sin. ?Be wanem tingting blong olgeta sipos yu yu kilim pikinini ya i ded?” Gel ya i talem se: “?Sipos mi kilim pikinini ya i ded? O, bambae oli neva fogivim mi. Be hemia i moagud i bitim we oli luk se mi gat bel. Sipos mi kilim pikinini ya, mi save haedem samting ya long olgeta. Sipos mi kilim pikinini ya long bel, ol fren [blong papa mama blong mi] bambae oli neva save long samting ya.”
Nomata se i olsem wanem, be plante taem i no isi blong mekem desisen ya blong kilim wan pikinini i ded long bel. Plante taem olgeta we oli jusum rod ya oli safa bigwan. ?Be olsem wanem? ?Fasin blong kilim pikinini long bel i wan rod blong winim trabol?
Tingbaot Ol Frut We Bambae Oli Kamaot
Long yia 2004, oli mekem wan stadi long 331 woman Rasia mo 217 woman Amerika we oli bin kilim pikinini long bel blong olgeta. Stadi ya i soemaot se stret haf blong ol woman long tufala grup ya oli harem nogud long filing blong olgeta afta we oli kilim bebi long bel blong olgeta. Klosap 50 pesen blong ol woman Rasia mo klosap 80 pesen blong ol woman Amerika oli harem se oli bin mekem wan samting we i rong. Bitim 60 pesen blong ol woman Amerika oli harem se oli ‘no save fogetem samting ya we oli bin mekem.’ Yes, plante woman we oli bin kilim pikinini i ded long bel blong olgeta, wetem ol woman ya tu we oli no intres nating long jos, oli filim se oli bin mekem wan rong samting. ?Taswe, from wanem plante yangfala woman oli gohed yet blong kilim pikinini long bel blong olgeta?
Plante taem ol narafala oli fosem ol yangfala woman ya blong oli kilim bebi blong olgeta long bel. Samtaem papa mama, hasban no boefren, no sam fren we oli wantem givhan long olgeta, oli talem se beswan rod i blong kilim pikinini i ded, i bitim we oli bonem mo oli mas lukaot long hem. Samting ya i save pusum ol yangfala woman ya blong mekem wan desisen hareap we oli no tingtinggud long hem fastaem. Dokta Priscilla Coleman i save gud long trabol we ol mama oli kasem long tingting blong olgeta, afta we oli kilim pikinini blong olgeta i ded long bel. Hem i talem se: “Afta we ol wari blong desisen ya mo fasin ya blong kilim pikinini long bel i finis, tingting blong ol woman ya i wok bakegen. Long taem ya nao, plante oli harem se tingting blong olgeta i stikim olgeta tumas se oli mekem wan rong samting, oli harem nogud tumas, mo oli sore tumas from samting we oli bin mekem.”
Plante taem ol woman ya oli sore taem oli tingbaot kwestin ya: ?Bebi ya i laef finis taem mi mi kilim hem long bel? Wan ripot we wan grup (South Dakota Task Force to Study Abortion) i mekem, i soemaot se plante woman we oli gat bel mo we oli stap tingbaot blong kilim pikinini long bel, “oli kasem rong tingting from giaman toktok we samfala oli talem se i no wan laef samting we oli spolem long bel, be hemia sam sel nomo, mo oli talem se sipos oli bin save trutok ya se hem i wan pikinini we i laef finis, bambae oli no save kilim hem i ded.”
Oli mekem wan stadi long 1,940 woman we oli bin kilim pikinini i ded long bel blong olgeta, mo “ol stori” blong olgeta oli mekem man i sek mo i sore bitim mak. Ripot blong stadi ya i talem se: “Plante long ol woman ya oli sore tumas mo oli kros tumas, from we oli lusum wan pikinini we ol man oli talem se i no wan laef samting nating.” Olgeta we oli mekem stadi ya oli talem tu se: “Taem wan woman i save se hem nao i kilim prapa pikinini blong hem i ded, samting ya i save wok long tingting blong hem gogo i spolem gud helt blong hem.”
?Be wanem samting i tru? ?Taem wan woman i kilim pikinini blong hem long bel, hem i jes spolem sam sel nomo? ?Pikinini ya we i no bon yet, hem i wan man we i laef finis, nating se hem i stap yet long bel blong mama blong hem?