Ol Yangfala Oli Askem
?From Wanem Mi Mi Fraet Blong Talemaot Bilif Blong Mi?
“Long skul, i gat sam gudfala janis blong mi mi talemaot bilif blong mi. Be mi no mekem.”—Kaleb.a
“Tija blong mifala i askem wanem tingting we mifala i gat long saed blong evolusen. Mi save se hemia i wan nambawan janis blong mi talemaot bilif blong mi. Be mi mi fraet bitim mak mo mi no talem wan samting. Biaen, mi harem nogud tumas.”—Jasmine.
SIPOS yu yu wan yangfala Kristin, maet yu luk se filing blong Kaleb mo Jasmine i sem mak long filing blong yu. Olsem tufala, maet yu laekem tumas ol trutok blong Baebol we yu yu lanem mo yu wantem talemaot ol trutok ya long ol narafala. Nating se i olsem, yu yu fraet tumas taem yu tingbaot se yu mas tokbaot bilif blong yu. Be yu yu naf blong kam wan man we i no fraet blong toktok. ?Olsem wanem blong mekem olsem? I gud we evri yia yu folem ol step we oli stap daon, taem yu stap rere blong gobak long skul:
1. Faenemaot se wanem stret we yu yu fraet long hem. !Taem yu stap tingbaot blong talemaot bilif blong yu, i isi nomo blong tingbaot ol nogud samting we oli save hapen long taem ya! Be, samtaem yu save daonem ol fraet blong yu taem yu raetemdaon olgeta long wan pepa.
Ridim toktok ya mo raetemdaon tingting blong yu.
◼ Sipos mi mas talemaot bilif blong mi long skul, hemia nao samting we i save hapen:
․․․․․
Maet bambae yu haremgud long tingting blong yu sipos yu save se ol narafala yangfala Kristin tu oli fraet olsem yu. Tingbaot Christopher, we i gat 14 yia blong hem. Hem i talemaot se: “Mi mi fraet se ol pikinini bambae oli jikim mi mo oli talem long evri man se mi mi narakaen.” Mo Kaleb we yumi tokbaot hem finis long stat blong haf ya, i talem se: “Mi mi wari se wan man bambae i askem kwestin long mi be mi no save ansa long hem.”
2. Rere blong fesem traem ya. ?Olsem wanem? ?Yu yu fraet blong nating nomo? Yumi no save talem se i olsem. Ashley i talem se: “Sam pikinini oli giaman nomo se oli intres long bilif blong mi. Be afta, oli tanem ol toktok blong mi blong agensem mi mo jikim mi long fored blong ol narafala.” Nicole we i gat 17 yia blong hem, i talem samting we i hapen long hem i se: “Wan boe i tekem wan vas long Baebol blong hem mo i jekem sem vas long Baebol blong mi, mo i luk se ol toktok long Baebol blong mi oli no sem mak long hemia blong hem. Hem i talem se Baebol blong mi i no sem mak long ol narafala Baebol. !Mi mi sapraes bitim mak! Mi no save wanem blong talem.”b
!Ol samting olsem oli save mekem se yu yu fraet tumas! Be yu no mas ronwe. Defren olgeta, i gud we yu lukluk traem ya olsem wan haf blong laef blong wan Kristin. (2 Timoti 3:12) Matthew we i gat 13 yia blong hem, i talem se: “Jisas i talem se ol man bambae oli mekem i nogud long ol man blong hem, taswe yumi no mas ting se evri man bambae oli laekem yumi mo bilif blong yumi.”—Jon 15:20.
3. Tingbaot ol gudfala samting we bambae yu kasem from. ?Olsem wanem? ?Wan gudfala samting i save kamaot taem yu talemaot bilif blong yu be ol samting oli go rong? Amber we i gat 21 yia blong hem, i ting se yes. Hem i talem se: “I had blong talemaot bilif blong yu long ol man we oli no respektem Baebol. Be samting ya i givhan long yu blong kasem save gud moa long bilif blong yu.”—Rom 12:2.
Lukluk bakegen long toktok we yu raetem long Namba 1 Step. Traem tingbaot tu gudfala samting we i save kamaot taem toktok ya we yu raetemdaon i kamtru, mo raetem tufala long spes daon.
1 ․․․․․
2 ․․․․․
Blong Givhan: ?Taem yu talemaot bilif blong yu long ol narafala, olsem wanem samting ya i save blokem olgeta blong oli no moa pulum yu blong folem olgeta? ?Olsem wanem i save givhan long yu blong gat strong tingting? ?Olsem wanem bambae i givhan long filing we yu gat long Jeova God mo long filing we hem i gat long yu?—Ol Proveb 23:15.
4. Reregud. Ol Proveb 15:28 i talem se: “Oltaem, gudfala man i tingting gud fastaem, nao biaen i tok.” Yu mas tingting gud long wanem samting we bambae yu talem, be yu mas traem tu blong tingbaot wanem kwestin we maet ol narafala bambae oli askem. Stadi yu wan long ol kwestin ya blong kasem moa save, mo mekem rere sam ansa we yu harem se bambae yu naf blong givim.—Lukluk bokis ya “Rerem Ol Ansa Blong Yu Fastaem,” long pej 17.
5. Statem wan storian. Taem yu reregud finis blong tokbaot bilif blong yu, ?bambae yu statem wan storian olsem wanem? Yu save jusum. Taem yu talemaot bilif blong yu, i lelebet olsem taem yu go swim long solwota: Sam man oli go insaed long solwota sloslo nomo; sam narafala oli jam i go stret. Long sem fasin, yu save statem storian blong yu long wan samting we i no joen nating wetem Baebol, mo sloslo yu save traem luk sipos narafala i intres no nogat, olsem we yu stap traem tajem solwota blong luk se i hot no i kol. Be sipos yu luk we yu yu wari tumas se wan samting bambae i gorong long storian ya, ating beswan rod hemia blong yu ‘jam i go stret,’ i min se yu go stret mo tokbaot bilif blong yu. (Luk 12:11, 12) Andrew we i gat 17 yia blong hem, i talem se: “Plante taem, mi faenem i had tumas sipos mi tingbaot fastaem se bambae mi talemaot bilif blong mi, i bitim we mi gohed mo talemaot. !Taem we mi statem wan storian finis, mi faenemaot se hemia i moa isi i bitim we mi tingting long hem fastaem!”c
6. Tingting gud. I nogud yu jam i go long ples we solwota i no dip. Long sem fasin, yu mas lukaot gud se yu no jam i go long ol storian we oli blong pulum raorao nomo. Tingbaot se i gat wan taem blong toktok mo wan taem blong stap kwaet. (Prija 3:1, 7) Samtaem, Jisas tu i no ansa long kwestin blong ol narafala. (Matiu 26:62, 63) Mo rimemba stamba rul ya: “Man we i gat gudfala tingting i save luksave we trabol i stap kam, nao i save ronwe long hem, be man we i no save tingting gud, hem i save letem trabol i kam, i kasem hem, we biaen i sore from.”—Ol Proveb 22:3.
Taswe, sipos yu harem save se storian ya bambae i pulum rao, yu no ‘jam i go stret long hem.’ Defren olgeta, givim wan sot ansa we i no tokbaot bilif blong yu. Olsem nao, sipos wan fren blong yu long skul i wantem traem yu mo i askem se: ‘?From wanem yu yu no smok sigaret?,’ yu save talem nomo se: ‘!From se mi mi no wantem posenem bodi blong mi!’ Taem yu harem ansa blong hem, bambae yu save jusum nao sipos yu eksplenem bilif blong yu moa, no nogat.
Ol step we yumi tokbaot antap, oli save givhan long yu blong “rere blong givim ansa” long ol narafala we oli gat kwestin long saed blong bilif blong yu. (1 Pita 3:15) Nating se yu rere gud, be hemia i no min se bambae yu no fraet, nogat. Alana we i gat 18 yia blong hem, i talem se: “Nating se yu fraet, be sipos yu eksplenem bilif blong yu, yu filim se yu winim wan samting—yu winim fraet blong yu mo yu gohed nomo nating we yu save se maet wan samting bambae i gorong long storian ya. !Mo sipos storian ya i go gud, bambae yu harem gud moa! Bambae yu glad se yu no fraet blong toktok.”
[Ol futnot]
a Mifala i jenisim nem blong samfala long haf ya.
b Olgeta Baebol oli no yusum ol semfala wod. Be, samfala oli yusum ol wod we oli klosap moa long faswan lanwis we oli raetem Baebol long hem.
c Lukluk bokis ya “Askem Kwestin Blong Statem Wan Storian,” long pej 18.
SAM SAMTING BLONG TINGBAOT
◼ ?Yu ting se wan fren blong yu long skul i save gat tingting olsem?
‘Mi save se yu yu wan Witnes blong Jeova. Maet yu ting se bambae mi jikim yu, be rili mi mi respektem yu. ?Olsem wanem yu no wari from ol trabol we oli stap hapen long wol tede? Mi mi fraet. ?Olsem wanem? ?Bambae i gat wan wo long kantri blong yumi? ?Papa mama blong mi bambae tufala i naf blong pem skul fi blong mi, blong mi save finisim skul blong mi? ?Wan dei bambae wan man i kilim mi long skul ? Mi mi gat plante kwestin, be mi luk olsem se yu yu gat wan laef we i gat mining, mo yu yu save wanem samting we yu wantem mekem. ?Hemia i from jos blong yu? Mi mi wantem storian long saed ya, be mi fraet blong tokbaot poen ya. ?Yu yu save statem storian ya plis?’
[Bokis blong pija long pej 18]
SAMTING WE OL NARAFALA YANGFALA OLI TALEM
“I gat sam pikinini we oli laf long mi taem mi talemaot bilif blong mi. Be plante taem oli lego mi mi stap kwaet, taem oli luk se mi mi no wari long olgeta.”—Francesca, Luxembourg.
“Sipos yu no talemaot bilif blong yu long ol narafala, bambae yu fogetem se yu yu wan Kristin, mo yu stat blong mekem olsem ol narafala. Be yu no mas folem fasin blong ol narafala; yu mas folem Kristin bilif blong yu nomo.”—Samantha, Yunaeted Stet.
“Taem mi mi yangfala, mi no wantem stap defren long ol narafala pikinini. Be biaen, mi stat blong kasem save olsem wanem bilif blong mi i givhan long mi blong gat wan laef we i gud tumas. Samting ya i mekem se mi trastem moa bilif blong mi—mi harem se mi praod from samting we mi mi bilif long hem.”—Jason, Niusilan.
[Tok blong pija long pej 18]
ASKEM KWESTIN BLONG STATEM WAN STORIAN
◼ “?Yu yu plan blong mekem wanem long taem blong spel?” [Afta we fren blong yu i ansa, tokbaot ol samting long saed blong wosip we bambae yu yu mekem long taem blong spel, olsem maet joen long wan asembli no mekem moa long wok blong prij.]
◼ Tokbaot wan nius we evri man oli save long hem, mo biaen askem long fren blong yu se: “?Yu yu harem nius ya? ?Wanem tingting blong yu?”
◼ “?Yu yu ting se trabol ya we fulwol i stap kasem long saed blong mane [no wan narafala problem] bambae i kamgud yet? [Letem hem i ansa.] ?From wanem yu yu harem olsem?”
◼ “?Yu yu joen long wanem skul?”
◼ “?Long faef yia, yu ting se laef blong yu bambae i olsem wanem?” [Afta we man i ansa, talemaot ol mak we yu yu wantem kasem long saed blong wosip blong yu.]
[Tok blong pija long pej 18]
(Lukluk niuspepa)
Rerem Ol Ansa Blong Yu Fastaem !Kipimgud Hemia!
Wan tingting: Tokbaot bokis ya wetem papa mama blong yu mo wetem ol fren blong yu. Fulumap ol emti spes. Biaen, traem luk sipos yu save tingbaot sam narafala kwestin we ol fren blong yu oli save askem.
Kwestin Ansa
?Wanem tingting blong → Mi mi no gat fasin ya →
ol gudfala yu long fasin ya blong blong no laekem nating
fasin man i slip wetem man ol man we oli slip wetem
bakegen? man mo ol woman we oli
slip wetem woman bakegen.
Be mi no save agri long
fasin blong olgeta.
frenem boe ?From wanem yu yu → Mi mi jusum blong no →
no gel no frenem wan gel? frenem wan gel gogo kasem
we mi kam bigwan moa.
no joen ?From wanem yufala → Mi mi respektem kantri →
long politik yufala i no ona blong mi, be mi no
mo faet long flaeg? wosipim kantri ya.
blad ?From wanem → Mi mi save tekem sam →
yufala i no merisin i kam long bodi blong
tekem blad? mi we i no givim ol rabis sik
olsem AIDS. Be Baebol i talem
se yumi no mas yusum blad.
Taswe mi mi save tekem
sam narafala meresin
be mi no tekem blad.
ol samting ?From wanem → !Mifala i lanem ol samting we →
we yu yu yu yu no mekem God i wantem mifala blong
jusum samting we man ya mekem, be narafala i no stap
i mekem? Yutufala fosem mifala! Mifala wanwan
i sem jos nomo. i save jusum samting we
mifala i wantem mekem.
God i ?From wanem yu no → ?From wanem mi mi mas bilif →
wokem bilif long evolusen? long evolusen? !Ol saentis
olgeta oli gat bigfala save long
samting saed ya, be olgeta tu oli
gat defdefren tingting!
Nekis Lukaotem
Kwestin Moa Save Ansa
Ol → ?Be hemia → 1 Korin 6:9, 10; → Nogat, from we mi mi
Gudfala i no soem Questions Young agensem evri rabis fasin se yu yu gat People Ask long saed blong seks,
nogud tingting —Answers That i no fasin ya blong
long hem? Work, Volume 2, man i slip wetem
japta 28.d man nomo.
→ ?Hemia i from → Sing blong Solomon → Yes. !Mifala i frenem
Frenem jos blong yu? 8:4; Young People Ask, wan gel no wan boe
boe no Volume 2, japta 1. nomo taem mifala i gat
gel tingting blong mared,
mo mi save se mi mi
no rere yet blong mared!
→ ?Taswe, → Aesea 2:4; Jon 13:35; → Nogat, mo plante
No joen bambae yu ?Wanem Samting We milian Witnes blong
long yu no faet Baebol i Rili Tijim? Jeova long ol
politik blong sevem pej 148-151.e narafala kantri
mo faet kantri bambae oli no save
blong yu? kam faet agensem
kantri ya tu.
→ ?Be sipos yu → Ol Wok 5:28, 29; → ․․․․․
no tekem blad Hibrus 11:6; Baebol
Blad nao yu yu ded, Tijim, pej 129-131.
God bambae i
fogivim yu?
Ol → ?Samting ya i → ․․․․․ → ․․․․․
Samting no soemaot se
we yu yu yufala i folem
jusum ol defdefren rul?
God i → ․․․․․ → ․․․․․ → ․․․․․
wokem olgeta
samting
[Ol futnot]
d Ol Witnes blong Jeova oli printim buk ya.
e Ol Witnes blong Jeova oli printim buk ya.
[Tok blong pija long pej 18]
Taem yu talemaot bilif blong yu, hemia i olsem we yu swim long solwota: !Yu save stat sloslo nomo, no yu save jam i go stret!