Baebol—?Hem i Kamaot Long God?
JEOVA i wan God we paoa mo haenem blong hem i no gat mak. Taswe hem i gat raet blong yusum enikaen rod we hem i wantem blong toktok wetem ol man we hem i wokem. Sipos hem i yusum wan buk, hem i mas mekem se buk ya i stap oltaem, i no save lus. ?Olsem wanem? ?Baebol i olsem?
Samwe long 1,500 yia bifo long Kraes, ol man oli stat raetemdaon Baebol. Long taem ya, i gat plante narafala man tu oli stap raetemdaon ol toktok long saed blong hiten skul blong olgeta. Be toktok blong olgeta i no stap longtaem, sloslou oli lus. Sam man we oli digim ol olfala ston, oli bin faenem sam ston we toktok blong ol man ya i stap long olgeta. Sam long ol ston ya oli stap long sam myuseam long wol. Be Tok blong Baebol i no olsem. Ol haf blong Baebol we oli raetemdaon bitim 3,000 yia bifo, oli no lus. Sam kopi blong olgeta oli stap yet long taem blong yumi. Hemia i wan bigfala samting, taem yumi tingbaot we long ol yia we oli pas finis plante man oli bin traehad blong spolem Baebol. Oli no laekem nating Baebol. Oli agensem Baebol moa i bitim ol narafala buk. Oli bin panisim plante man we oli holem wan Baebol, oli mekem olgeta oli pem faen, oli sakem olgeta long kalabus, oli kilim olgeta, mo oli kilim samfala oli ded.
?Olsem wanem wan buk nomo i save stap longtaem, nating we oli traehad blong spolem hem? Baebol nomo i ansarem kwestin ya i talem se: “Tok blong Hae God [Jeova, NW], hem bambae i stap oltaem nomo.” (1 Pita 1:25) Yes, ol man oli no save spolem Baebol, hem i stap oltaem nomo. Tufala samting ya i givhan long yumi blong luksave se Baebol i tabu Tok blong God.
Mo tu, sipos God i sanem mesej i go long ol man, i stret we mesej ya i kasem olgeta ples long wol. ?Samting ya i tru long saed blong Baebol? !Yes! Oli prentem moa Baebol i bitim ol narafala buk. Oli bin salem tri taosen milyan Baebol long olgeta ples long wol. Mo tu, oli tanem Baebol i go long moa lanwis i bitim olgeta narafala buk. Naoia oli prentem Baebol no sam haf blong hem long 1,900 lanwis. Baebol Sosaete blong Amerika i talem se naoia 98 % blong ol man long wol oli save kasem wan Baebol. Long saed blong Baebol, The New Encyclopædia Britannica i talem se: “Ating Baebol i gat moa paoa long laef blong ol man i bitim ol narafala buk blong bifo mo blong naoia.” Taswe Baebol i beswan buk long wol. !Hemia i no tok flas ya!
I stat long Jenesis go kasem Revelesen, olgeta buk long Baebol oli agri. Samting ya nomo i soemaot klia se hem i kamaot long God. Tingbaot ol 40 man ya we oli tekem 1,600 yia blong raetem Baebol. Sipos oli bin raetemdaon tingting blong olgeta nomo, ?yu ting se ol haf blong Baebol bambae oli joen gud mo oli gat wan stampa tok nomo? No gat. Samting ya i no save hapen sipos Baebol i kamaot long ol man nomo. Be yes, olgeta 66 buk blong Baebol oli agri, toktok blong olgeta i joen gud. Wan man we i waes moa long yumi, mo i stap laef longtaem moa bitim yumi, hem nomo i save mekem wan buk olsem.
Hem i No Histri Nomo
Ol histri we oli raetemdaon long Baebol oli nambawan. Be sipos mesej blong God i fulap long ol histri nomo, hem i no save givhan bigwan long yumi. Yumi nidim ol waes advaes we i save wok long laef blong yumi mo lidim yumi. Samting ya tu, yumi save faenem long Baebol. Eksampel: Baebol i pulum yumi blong wokem ol fasin ya: “Lav, glad, pis, longfala tingting, kaen fasin, gud fasin, bilif, kwaet fasin, fasin we man i save bos long tingting blong hem.” Baebol i talem plante samting long saed blong ol fasin ya. (Galesia 5:22, 23, NW; Kolosi 3:12-14) Baebol i talem se man i no mas les, hem i mas klin, i no mas gyaman, i mas stap tru long hasban no waef blong hem, mo i mas respektem mo laekem ol man. Mo hem i givim fulap advaes long ol gudfala fasin insaed long famle mo komuniti blong yumi.
Taem yumi mekem ol advaes blong Baebol i wok long laef blong yumi, hem i rili givhan long yumi. Yumi rili kasem save long plante samting, mo yumi kam fri long ol gyaman tijing mo kastom. (Jon 8:32) Waes blong Baebol i bitim ol narafala waes long wol. Tru ya, waes ya i kamaot long God nomo.
Baebol i talem se: “Tok blong God i wan samting we i laef, mo we i stap wok.” Samting ya i tru, from we Baebol i save jenisim laef blong man. (Hibrus 4:12) Plante milyan man oli jenisim finis ol nogud fasin we fastaem oli bin mekem. Oli no moa wokbaot long rod we i blong lus nomo, oli folem rod blong stret fasin. ?From wanem? From we oli mekem ol loa blong Baebol oli wok long laef blong olgeta.—Efesas 4:22.
?Taem man i no obei long ol rul blong Baebol, hem i kasem wanem kaen frut? Hem i no glad, hem i harem nogud. I gat faet i kamaot mo ol sik blong seks oli kam bigwan. Ol puaman oli sot long plante samting, mo fulap famle oli seraot. God i wokem man mo hem i save gud ol nid blong hem. Be sipos man i no obei long ol loa blong tabu Baebol mo hem i no letem God i lidim hem, ol nogud frut ya oli mas kamaot.
Mo tu, Baebol i talemaot fyuja. Samting ya, ol man oli no save mekem. Profet tok blong Baebol i talemaot ol bigfala nesen blong wol we oli rul, i stat long Babilon kam kasem taem blong yumi. (Daniel, japta 2, 7, 8) Mo tu, kolosap tu taosen yia bifo, sam man oli bin raetemdaon long Baebol ol samting we oli mas kamaot long wol long taem blong yumi. (Matyu, japta 24, 25; Mak, japta 13; Luk, japta 21; 2 Timote 3:1-5; 2 Pita 3:3, 4; Revelesen 6:1-8) Fulap profet tok blong Baebol oli kamtru finis. Samting ya i pruvum se hapi fyuja we Baebol i tokbaot, bambae hem tu i kamtru.
Wok Blong Yumi
Ol samting ya i soemaot klia se God i sanem toktok blong hem i kam long ol man. Tru ya, God i yusum ol sinman nomo blong raetemdaon mesej blong hem. Be hemia i no min se Baebol i no tru. I sem mak nomo sipos God hem wan i toktok long maot blong hem, no sipos ol enjel oli karem mesej blong hem i kam, no sipos hem i mekem wan merikel nao i raetemdaon mesej ya long heven, mo hem nomo i karem mesej ya i kam long ol man long wol.
Be sipos yumi agri se Baebol hem i tabu, i kamaot long God, nao yumi gat wan wok blong mekem. I stret nomo we Jeova i wantem se yumi ridim Tok blong hem oltaem. (Ol Sam 1:1, 2) Blong kasem gudfala frut long Baebol riding blong yumi, yumi mas gat stret tingting. Yumi no mas tingbaot Baebol olsem we hem i wan buk olbaot nomo. “I no olsem we tok ya i tok blong man nomo. . . . [Hem] i tok blong God stret.”—1 Tesalonaeka 2:13.
Maet i hadwok blong kasem save long sam samting long Baebol. Be sipos man i ridim Baebol oltaem, save blong hem bambae i kam bigwan moa. Bambae hem i joenem ol save ya, nao hem i luksave klia wil blong God mo plan blong hem. (Hibrus 5:14) Ating yu no bilif strong yet se Baebol hem i tabu Tok blong God. ?Be sipos yu no stadi gud long Baebol, olsem wanem yu save talem stret sipos yu bilif long hem no no gat?
Nating we fulap man tede oli no bilif se Baebol i kamaot long God, be plante narafala man we oli skelemgud ol save blong tabu Baebol, oli agri wetem toktok ya blong aposol Pol, se: “Sipos olgeta man oli stap gyaman nomo, be God i no save gyaman, hem bambae i tru oltaem nomo.”—Rom 3:4.
[Tok Blong Pija Long Pej 4]
(Lukluk niuspepa)
Naoia 98% long ol man long wol oli save kasem wan Baebol
Oli bin salem samwe long 3,000,000,000. I no gat wan narafala buk we i bitim namba ya. The New Encyclopædia Britannica i talem se “ating Baebol i gat moa paoa long man i bitim ol narafala buk long histri”
[Tok Blong Pija Long Pej 4]
Baebol i stap yet, be ol hanraet blong hiten skul oli stap long myuseam
Antap: Store blong Asiria long saed blong Bigfala Ren
Raetsaed: Sam prea long wan god blong Ijip, Ra
[Credit line]
Both: Courtesy of the Trustees of The British Museum
[Tok Blong Pija Long Pej 5]
40 man oli tekem 1,600 yia blong raetem Baebol. Baebol i gat wan stampa tok blong hem nomo. Wan man we i waes moa mo i laef longtaem moa bitim yumi, hem nomo i save mekem wan nambawan buk olsem
[Tok Blong Pija Long Pej 5]
Profet tok blong Baebol i talemaot ol nesen we oli rul long wol, i stat long Babilon kam kasem yumi tede. (Daniel 2, 7, 8)
Raetsaed: Sisa Ogastas
[Credit line]
Museo della Civiltà Romana, Roma
[Tok Blong Pija Long Pej 6]
Kolosap tu taosen yia bifo, Baebol i talemaot ol samting we i kamaot long wol tede. (Matyu 24, 25; Mak 13; Luk 21; 2 Timote 3:1-5; 2 Pita 3:3, 4; Revelesen 6:1-8) Oltaem profet tok blong Baebol i stret. Samting ya i pruvum se promes blong God long saed blong Paradaes long wol long fyuja bambae i kamtru
[Credit line]
Reuters/Bettmann Newsphotos