?Yu Yu Stap Traehad Blong Mekem Ol Nambawan Fasin?

‘I gat ol fasin i stap we oli stretgud, mo we i stret nomo blong yumi presem olgeta. Yufala i mas putum tingting blong yufala i stap strong long ol fasin ya.’​—FILIPAE 4:8.

1. ?Wanem ya ol nogud fasin, mo from wanem oli no bin mekem wosip blong Jeova i kam doti?

OL NOGUD fasin i minim ol fasin we oli rabis no kruked. Wol ya we yumi stap long hem i fulap long ol fasin ya. (Efesas 2:​1-3) Be, Jeova God bambae i no letem klin wosip blong hem i kam doti. Ol Kristin buk, miting mo asembli, oli givim woning long stret taem we yumi nidim, agensem ol fasin we oli no stret. Yumi kasem ol gudfala advaes we i stanap long Baebol blong givhan long yumi blong “holemstrong ol fasin we i gud” long fes blong God. (Rom 12:9) Taswe, ol Wetnes blong Jeova olsem wan grup, oli traehad blong stap klin mo gat ol nambawan fasin. ?Be olsem wanem long yumi wanwan? Yes, ?yu yu stap traehad blong mekem ol nambawan fasin?

2. ?Wanem ya ol nambawan fasin, mo from wanem yumi nidim blong traehad blong holem ol nambawan fasin ya?

² Ol nambawan fasin hemia ol fasin we oli stretgud, fasin blong mekem i gud long narafala, mo ol wok mo tingting we oli stret. Yumi no mas letem ol nambawan fasin ya oli slip nomo, yumi mas girap mo soemaot olgeta long ol wok blong yumi. Ol nambawan fasin oli minim moa i bitim we yumi stap longwe long sin. Oli minim tu, se yumi traehad blong mekem ol fasin we oli gud. (1 Timote 6:​11) Aposol Pita i givim advaes long ol Kristin brata mo sista blong hem, i se: ‘Yufala i gat fasin blong bilif, ale yufala i mas joenem long ol nambawan fasin.’ ?Olsem wanem? “From samting ya [ol bigbigfala promes blong God], yufala i mas traehad blong mekem fasin blong yufala i kam gud moa.” (2 Pita 1:​5) From we yumi sinman, yumi mas rili traehad blong holem ol nambawan fasin. Long taem bifo, sam man we oli fraetgud long God oli bin mekem olsem, nating se oli bin fesem ol bigbigfala traem.

Hem i Traehad Blong Mekem Ol Nambawan Fasin

3. ?Wanem rabis fasin we King Ehas i mekem?

³ Long Baebol, i gat store blong plante man we oli traehad blong mekem ol nambawan fasin. Tingbaot store blong Hesekia. Papa blong hem, King Ehas blong Juda, i wosipim god ya Molek. “Taem Ehas i stat blong rul, hem i gat twante yia blong hem, mo hem i rul blong sikistin yia long Jerusalem. Be hem i no mekem i stret long fes blong Jeova, God blong hem, olsem Deved bubu blong hem i bin mekem. Hem i stap wokbaot folem fasin blong ol king blong Isrel. Mo tu, hem i mekem stret pikinini blong hem i pastru long faea, folem nogud fasin blong ol nesen we Jeova i ronemaot olgeta blong givhan long ol pikinini blong Isrel. Mo hem i gohed blong mekem sakrifaes mo bonem insens long ol hae ples mo antap long ol hil mo aninit long evri tri we i gringud.” (2 King 16:​2-4) Samfala oli talem se ‘pastru long faea’ i minim wan kastom we oli mekem blong kam klin, mo se i no minim we oli bonem pikinini olsem wan sakrifaes. Be, buk ya Molech​—A God of Human Sacrifice in the Old Testament we John Day i raetem, i talem se: “i gat ol pruf long ol buk blong bifo, ol buk blong ol man Punik [Katajinin], mo ol samting blong bifo we ol man blong digim graon oli faenem, blong soemaot klia se ol man Kenan oli bin kilim man olsem sakrifaes . . . Taswe, i no gat risen blong talem se ol tok long Oltesteman [long saed ya] i no tru.” Mo tu, 2 Kronikel 28:3 i talem se Ehas “i bonem ol pikinini boe blong hem long faea.” (Lukluk Dutronome 12:31; Ol Sam 106:​37, 38.) !Fasin ya i nogud tumas!

4. ?Hesekia i mekem wanem fasin long medel blong ol man we oli mekem fulap nogud fasin?

⁴ ?Hesekia i mekem wanem taem hem i laef long ples ya we i fulap long ol nogud fasin? Yumi intres long Sam namba 119, from we samfala oli ting se Hesekia i raetem Sam ya taem hem i wan prins yet. (Ol Sam 119:46, 99, 100) Maet ol tok blong Sam ya oli soemaot ol samting we hem i fesem long laef blong hem, i se: ‘Nating we ol prins oli sidaon, oli mekem plan agens long mi, be mi mi man blong wok blong yu, bambae mi stap tingting long ol loa blong yu. Mi mi harem nogud bitim mak, mi no save slip from.’ (Ol Sam 119:23, 28) I gat plante man blong gyaman skul raon long Hesekia, mo maet ol man long haos blong king oli jikim hem tumas, mekem se hem i no save slipgud. Nating se i olsem, hem i traehad blong mekem ol nambawan fasin. Biaen, hem i kam king, mo i “gohed blong mekem ol samting we i stret long tingting blong Jeova . . . Hem i trastem Jeova, God blong Isrel.”​—2 King 18:​1-5.

Oli Holem Ol Nambawan Fasin

5. ?Daniel mo trifala fren blong hem oli kasem wanem traem?

⁵ Daniel mo tri Hibru fren blong hem, nem blong olgeta Hananaea, Misel, mo Asaraea, oli soemaot ol nambawan fasin tu. Ol man Babilon oli karem olgeta oli aot long kantri blong olgeta oli go kalabus long Babilon. Oli givim ol nyufala nem long fofala yangfala ya long lanwis blong Babilon​—Beltesasa, Sedrak, Mesak, mo Abednigo. Oli traem pulum fofala ya blong kakae “ol gudfala kakae blong king,” wetem ol kakae we Loa blong God i putum tabu long olgeta. Mo tu, oli mas folem wan kos blong tri yia blong lanem “blong raet mo toktok long lanwis blong ol man Koldia.” Samting ya i no jes minim se oli mas lanem wan narafala lanwis, from we ating long vas ya, tok ya “ol man Koldia” i minim ol man blong hae save. Taswe, ol Hibru yangfala ya oli stap long medel blong ol man we oltaem oli stap tokbaot ol rabis tijing blong Babilon.​—Daniel 1:​1-7.

6. ?From wanem yumi save talem se Daniel i traehad blong mekem ol nambawan fasin?

⁶ Nating se ol man Babilon oli traehad blong fosem Daniel mo trifala fren blong hem blong folem ol nogud fasin blong olgeta, ol yangfala ya oli jusum blong mekem ol nambawan fasin. Daniel 1:​21 i talem se: “Daniel i stap gohed go kasem faswan yia blong rul blong king Saeras.” Yes, Daniel “i stap gohed” blong bitim 80 yia olsem wan man blong Jeova we i gat nambawan fasin​—hemia ol yia we plante defren king we oli gat paoa oli stanap mo foldaon. Hem i holemstrong long God, nating se ol haeman blong gavman we oli gat kruked fasin oli mekem ol gyaman trik mo plan blong spolem hem, mo nating se ol skul blong Babilon oli fulap long ol nogud fasin long saed blong seks. Daniel i gohed blong mekem ol nambawan fasin.

7. ?Rod we Daniel mo trifala fren blong hem oli folem i save lanem yumi long wanem samting?

⁷ Daniel mo ol fren blong hem we oli fraetgud long God oli save lanem yumi long plante samting. Oli traehad blong folem ol nambawan fasin, mo oli no joen nating long ol kastom mo fasin blong laef blong ol man Babilon. Nating se ol man Babilon oli givim ol narafala nem long olgeta long lanwis blong Babilon, oli neva lusum nem blong olgeta olsem ol man blong Jeova. !Wan pruf blong samting ya se, 70 yia biaen, king blong Babilon i singaotem Daniel long Hibru nem blong hem! (Daniel 5:​13) Tru long olgeta yia blong longfala laef blong hem, Daniel i no lego ol nambawan fasin, nating se long ol smol samting nomo. Taem hem i wan yangfala man, hem “i mekem wan strong disisen long hat blong hem se hem bambae i no spolem hem wan wetem ol gudfala kakae blong king.” (Daniel 1:8) I sua se strong tingting ya blong Daniel mo ol trifala fren blong hem, i givim paoa long olgeta blong stanap strong tru long ol bigfala traem we oli kasem biaen, we oli save ded from.​—Daniel, japta 3 mo 6.

Traehad Blong Mekem Ol Nambawan Fasin Tede

8. ?Olsem wanem ol Kristin yangfala oli save stap longwe long wol blong Setan?

⁸ Olsem Daniel mo ol trifala fren blong hem, ol man blong God tede oli no joen nating long rabis wol blong Setan. (1 Jon 5:​19) Sipos yu yu wan Kristin yangfala, maet ol narafala yangfala raonabaot long yu oli stap traehad blong fosem yu blong folem fasin blong olgeta, we i bitim mak long saed blong klos, hea, mo myusek. Bitim we yu stap folem evri nyufala fasin mo stael we i kamaot, yu mas stanap strong mo yu no mas letem fasin blong yu “i kam olsem fasin blong ol man long wol.” (Rom 12:2) “Yumi mas livim olgeta fasin we oli no stret long fes blong God. Yumi mas no wantem tumas ol samting blong wol ya, mo . . . yumi mas mekem ol samting we oli stret, we God i stap harem gud long hem.” (Taetas 2:​11, 12) Samting we i impoten se, Jeova i agri long yumi, i no ol narafala yangfala.​—Proveb 12:⁠2.

9. ?Wanem ol traem we ol Kristin bisnesman oli save kasem, mo oli mas gat wanem fasin?

⁹ Ol Kristin bigman tu oli kasem ol traem, mo oli mas gat ol nambawan fasin. Maet ol Kristin bisnesman oli kasem traem ya blong yusum sam rod we oli no stret blong mekem bisnes, no blong no folem ol rul blong gavman mo ol loa long saed blong takis. Nomata wanem fasin ol bisnesman mo ol man we yumi wok wetem olgeta oli mekem, ‘yumi wantem tumas we oltaem yumi stap mekem i stret nomo.’ (Hibrus 13:18) Baebol i talem se yumi mas mekem i stret mo gud long ol masta blong yumi, ol man blong wok blong yumi, ol man we yumi salem samting long olgeta, mo gavman. (Dutronome 25:​13-​16; Matyu 5:​37; Rom 13:1; 1 Timote 5:​18; Taetas 2:​9, 10) Mo tu, yumi mas traehad blong no mekem bisnes long fasin we i olbaot nomo. Plante taem, yumi save blokem ol rao sipos yumi meksua se yumi raetem ol bisnes i stret nomo long ol buk blong yumi, mo yumi raetemdaon ol kontrak we yumi mekem wetem narafala.

!Lukaotgud!

10. ?From wanem yumi nidim blong ‘lukaotgud’ taem yumi jusum myusek we yumi lesin long hem?

¹⁰ Ol Sam 119:9 i soem wan narafala samting we i joen wetem ol fasin we oli nambawan long tingting blong God. Man blong raetem Ol Sam i singsing se: ‘?Bambae yang man i save mekem laef blong hem i klin olsem wanem? Hem i mas lukaotgud mo folem ol tok blong yu.’ Setan i yusum wan tul we i wokgud, hemia myusek, we i gat paoa blong pulum filing blong yumi. Sore tumas, sam Kristin oli no ‘lukaotgud’ long saed blong myusek mo oli letem ol myusek we i bitim mak, olsem rap mo hevi metal, i pulum olgeta. Maet samfala oli talem se ol myusek olsem oli no gat paoa long olgeta, mo se oli no stap lesin long ol tok blong hem. Sam narafala oli talem se oli glad nomo blong lesin long wan strong bit no ol gita we saon blong olgeta i strong. Be ol Kristin oli no tingbaot tumas sipos samting ya bambae i mekem olgeta oli haremgud. Oli tingbaot moa sipos ‘Masta blong yumi i glad long hem.’ (Efesas 5:​10) Hevi metal mo rap myusek i leftemap ol nogud fasin olsem ol tok swea, fasin blong slip olbaot, mo fasin blong wosip long Setana​—ol fasin we oli no mas stap long medel blong ol man blong God. (Efesas 5:3) Ol yangfala mo ol olfala tu, yumi evriwan i save tingtinggud long kwestin ya se, ?Myusek we mi lesin long hem i soem se mi stap traehad blong mekem ol nambawan fasin, no ol nogud fasin?

11. ?Olsem wanem wan Kristin i save lukaotgud taem hem i lukluk televisin, video mo sinema?

¹¹ Plante program long televisin, video, mo sinema, oli leftemap ol nogud fasin. Wan dokta long saed blong tingting we i gat hae save, i talem se ‘bighaf blong ol sinema tede oli fulap long fasin blong mekem ol samting blong haremgud nomo long laef, seks, raf fasin, fasin griri, mo fasin we man i tingbaot hem wan nomo.’ Taswe, lukaotgud i minim se yumi jusumgud ol samting we yumi lukluk. Man blong raetem Ol Sam i prea olsem: ‘Plis yu mekem se ae blong mi i pas i go long narafala samting bitim we i stap lukluk ol fasin ya we oli no save karem frut.’ (Ol Sam 119:37) Josef, wan Kristin yangfala i folem rul ya. Taem wan sinema i stat soem fasin blong slip tugeta mo raf fasin, hem i goaot long haos sinema. ?Hem i sem blong mekem olsem? Josef i talem se: “No gat. Mi tingbaot Jeova fastaem mo wanem samting bambae i mekem hem i haremgud.”

Olsem Wanem Stadi Mo Tingting Dip i Givhan

12. ?From wanem yumi nidim blong stadi wanwan mo tingting dip blong mekem ol nambawan fasin?

¹² I no naf blong stap longwe long ol nogud fasin. Traehad blong mekem ol nambawan fasin i minim tu se, yumi mas stadi mo tingting dip long ol gudfala samting long Tok blong God. Olsem nao, bambae yumi save folem ol stret rul blong hem long laef blong yumi. Man blong raetem Ol Sam i talem se: “Mi mi laekem Loa blong yu tumas, mi stap tingting long hem i stat long moning, gogo kasem long sapa.” (Ol Sam 119:97) ?Long program blong yu evri wik, yu yu makemaot taem blong stadi yu wan long Baebol mo ol Kristin buk? I tru, i hadwok blong faenem taem blong stadi dip long Tok blong God, tingting dip long hem mo prea. Be plante taem yumi save tekemaot taem ya long sam narafala wok. (Efesas 5:​15, 16) Maet eli moning i wan gudfala taem blong prea, stadi, mo tingting dip.​—Lukluk Ol Sam 119:147.

13, 14. (a) ?From wanem fasin blong tingting dip i nambawan tumas? (b) ?Wanem ol vas we yumi save tingting dip long olgeta blong givhan long yumi blong no laekem nating ol nogud fasin long saed blong seks?

¹³ Fasin blong tingting dip i nambawan tumas, from we i givhan long yumi blong holem ol samting we yumi lanem oli stap long tingting blong yumi. Samting we i moa impoten se, hem i save givhan long yumi blong kasem tingting blong God long ol samting. Eksampel: I no hadwok tumas blong save se Jeova i putum tabu long fasin blong slip olbaot. Be i hadwok blong ‘no laekem nating ol fasin we i nogud, mo holemstrong long ol fasin we i gud.’ (Rom 12:9) Yumi save kasem sem filing olsem Jeova long saed blong nogud fasin blong seks, sipos yumi tingting dip long ol impoten vas, olsem Kolosi 3:5 we i talem se: “Yufala i mas kilimaot ol fasin ya blong yufala, we oli blong laef ya long wol nomo. Hemia ol fasin olsem. Ol man oli stap mekem nogud wetem woman, ol woman oli stap mekem nogud wetem man, mo olgeta oli stap mekem ol samting blong sem. Ol man oli stap wantem woman tumas, ol woman oli stap wantem man tumas, mo olgeta oli stap wantem tumas ol sin. Mo olgeta oli stap wantem evri samting, be fasin ya, we man i stap wantem evri samting, hemia i olsem nomo we hem i stap mekem wosip long ol narafala god.” Askem long yu wan se: ‘?Wanem kaen fasin blong wantem woman no man we mi mas kilimaot? ?Mi mas blokem wanem samting we i save pulum mi blong wantem mekem ol samting blong sem? Olsem wan man, ?mi mi nidim blong jenisim fasin we mi stap mekem long ol woman? Olsem wan woman, ?mi mi nidim blong jenisim fasin we mi stap mekem long ol man?’​—Lukluk 1 Timote 5:​1, 2.

¹⁴ Pol i talem long ol Kristin blong blokem fasin blong slip olbaot mo blong bos long tingting blong olgeta. Olsem nao, bambae yumi blokem fasin blong ‘mekem i no stret long brata blong yumi, mo tekem samting we hem nomo i gat raet long hem.’ (1 Tesalonaeka 4:​3-7) Tingbaot kwestin ya se: ‘?From wanem i nogud blong slip olbaot? Sipos mi mekem sin ya, ?olsem wanem bambae mi spolem mi wan mo narafala tu? ?Olsem wanem bambae samting ya i spolem mi wan long saed blong speret, filing, mo bodi? ?Olsem wanem long ol man long kongregesen we oli brekem loa ya blong God finis mo oli no bin tanem tingting blong olgeta? ?Olgeta oli bin kasem wanem frut? Bambae yumi kam strong moa blong no laekem nating ol fasin we God i no laekem, sipos yumi folem ol advaes blong Baebol long saed blong ol fasin ya. (Eksodas 20:14; 1 Korin 5:​11-​13; 6:​9, 10; Galesia 5:​19-​21; Revelesen 21:8) Pol i talem se man we i slip olbaot i ‘no agens long man nomo, hem i agens long God.’ (1 Tesalonaeka 4:8) Wan trufala Kristin i no save agens long Papa blong hem long heven.

Ol Nambawan Fasin Mo Fasin Fren

15. ?Olsem wanem ol fren oli joen wetem bisnes ya blong traehad blong mekem ol nambawan fasin?

¹⁵ Wan narafala rod blong gohed blong mekem ol nambawan fasin, hemia blong kampani wetem olgeta we oli gat gudfala fasin. Man blong raetem Sam i singsing se: “Mi mi stap fren long olgeta man we oli stap wok blong yu [Jeova] mo oli stap obei long ol loa we yu yu tijim mifala long hem.” (Ol Sam 119:63) Yumi nidim kampani blong olgeta we oli gat gudfala fasin, we yumi faenem olgeta long ol Kristin miting. (Hibrus 10:​24, 25) Sipos yumi stap wanwan oltaem, yumi save stat blong tingbaot yumi nomo, mo bambae i isi nomo blong folem ol nogud fasin. (Proveb 18:1) Be gudfala kampani blong ol Kristin i save mekem yumi strong moa blong holem ol nambawan fasin. I tru se yumi mas lukaotgud tu blong no joen wetem ol rabis fren. Yumi save soem kaen fasin long ol man raonabaot long yumi, ol man we yumi wok wetem olgeta, mo ol studen we yumi skul wetem olgeta. Be sipos yumi rili waes, bambae yumi no frengud tumas wetem olgeta we oli no stap traehad blong mekem ol nambawan Kristin fasin.​—Lukluk Kolosi 4:5.

16. ?Olsem wanem 1 Korin 15:33 i save givhan long yumi blong folem ol nambawan fasin?

¹⁶ Pol i raetem se: “Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.” Ol tok ya blong Pol i givim woning long ol man blong bilif se, oli save lusum bilif blong olgeta sipos oli frengud wetem olgeta we oli stap talem se oli Kristin be oli sakemaot tijing blong Baebol long saed blong laef bakegen long ded. Tingting we i stap insaed long woning ya blong Pol, i stret long ol fren we yumi gat afsaed mo insaed long kongregesen tu. (1 Korin 15:​12, 33) Samting ya i no minim se yumi mas stap longwe long sam brata mo sista blong yumi long saed blong speret, from we oli no agri long prapa tingting blong yumi. No gat. (Matyu 7:​4, 5; Rom 14:​1-​12) Be, yumi nidim blong lukaotgud sipos samfala long kongregesen oli joen long sam fasin we oli no stret no oli gat fasin blong toktok smol agens. (2 Timote 2:​20-​22) I waes blong joen oltaem wetem olgeta we ‘bilif blong olgeta i save givhan long yumi, olsem we bilif blong yumi tu i save givhan long olgeta.’ (Rom 1:​11, 12) Samting ya bambae i givhan long yumi blong mekem ol nambawan fasin mo stap wokbaot long ‘rod we i go kasem laef.’​—Ol Sam 16:11.

Gohed Blong Mekem Ol Nambawan Fasin

17. Folem Namba japta 25, ?ol man Isrel oli kasem wanem bigfala trabol, mo yumi save lanem wanem samting from?

¹⁷ Smoltaem bifo we ol man Isrel oli tekem Promes Lan i blong olgeta, plante taosen blong olgeta oli jusum blong mekem ol nogud fasin, mo oli safa bigwan from. (Namba, japta 25) Tede, ol man blong Jeova oli stap rere nomo blong go insaed long nyufala wol we i fulap long stret fasin. Olgeta nomo we oli gohed blong sakemaot ol nogud fasin blong wol ya, bambae oli kasem blesing ya blong go insaed long nyufala wol. From we yumi no stretgud olgeta, maet yumi wantem mekem ol nogud samting, be God i save halpem yumi blong folem stret rod we tabu speret i save lidim yumi long hem. (Galesia 5:​16; 1 Tesalonaeka 4:​3, 4) From samting ya, i gud we yumi harem advaes we Josua i givim long ol man Isrel se: “Fraetgud long Jeova mo wosip long hem long stret fasin mo long trutok.” (Josua 24:14) Fasin blong ona long Jeova mo fraet blong mekem wan samting we hem i no laekem, bambae i halpem yumi blong mekem ol nambawan fasin.

18. Long saed blong ol nogud fasin mo ol nambawan fasin, ?olgeta Kristin oli mas gat wanem strong tingting?

¹⁸ Sipos long hat blong yu, yu wantem tumas blong mekem God i haremgud, yu mas gat strong tingting blong lesin long advaes blong Pol se: “I gat ol fasin i stap we oli stret gud, mo we i stret nomo blong yumi presem olgeta. Mo yufala i mas putum tingting blong yufala i stap strong long ol fasin we oli tru, mo ol fasin we oli hae, mo ol fasin we oli stret, mo ol fasin we oli klin gud, mo ol fasin we oli mekem yumi harem gud mo ol fasin we ol man oli stap ona long olgeta.” Sipos yu mekem olsem, ?wanem bambae i kamaot from? Pol i talem se: “Yufala i mas holem ol fasin ya . . . Nao God ya we i stampa blong pis, hem bambae i stap kampani wetem yufala.” (Filipae 4:​8, 9) Yes, wetem help blong Jeova yu save sakemaot ol nogud fasin mo mekem ol nambawan fasin.

[Futnot]

Ol Poen Blong Tingtingbak

◻ ?Yumi mas mekem wanem blong kasem ol nambawan fasin?

◻ ?Hesekia, Daniel, mo ol trifala Hibru yangfala, oli holem ol nambawan fasin nating se oli kasem wanem traem?

◻ ?Olsem wanem yumi save folem eksampel blong Daniel, mo agensem ol trik blong Setan?

◻ ?From wanem ol Kristin oli mas lukaotgud long saed blong ol sinema mo myusek?

◻ ?Olsem wanem stadi, fasin blong tingting dip, mo ol fren, oli joen wetem bisnes ya long saed blong ol nambawan fasin?

[Tok blong pija long pej 15]

Yangfala Hesekia i mekem ol nambawan fasin nating se hem i stap long medel blong ol man blong wosip long Molek

[Tok blong pija long pej 17]

Ol Kristin oli mas lukaotgud long saed blong ol sinema mo myusek