Kristin Skul i Wok Long Medel Blong Bigfala Trabol

TRABOL i stat wantaem nomo long Epril 1994. Wan aksiden long plen i kilim i ded presiden blong Burundi mo Ruwanda. Sam haoa nomo afta long aksiden ya, raf fasin we i nogud bitim mak i kamaot olbaot long kantri blong Ruwanda. Long tri manis nomo, bitim 500,000 man Ruwanda ol man, woman, mo pikinini oli ded. Sam man oli tokbaot taem ya olsem taem we “oli traem kilimaot wan ful laen blong man.”

Stret haf blong ol 7.5 milyan man long Ruwanda oli mas ronwe long ples blong olgeta. Long olgeta ya, i gat 2.4 milyan we oli go haed long ol narafala kantri raonabaot. Namba blong ol refujia we oli aot long taem ya, i bigwan moa i bitim eni narafala taem long ol yia we oli jes pas. Ol kamp blong refuji oli stanap kwiktaem nomo olbaot long kantri blong Sair (we naoia oli jenisim nem blong hem i kam Demokratik Ripablik blong Kongo), mo long Tansania, mo Burundi tu. Sam long ol kamp ya we oli bigwan moa i bitim ol narafala kamp long wol oli karem 200,000 man.

Plante blong ol refuji ya oli Wetnes blong Jeova. Oli laekem pis mo oli folem ol rul blong Baebol long laef blong olgeta. Nomata se oli blong wanem kantri, oli no joen nating long ol faet mo politik, mo oli folem tok we i stap long Aesea 2:4, se: “Bambae olgeta oli tekem hama, oli tanem ol naef blong faet blong olgeta oli kam aean blong brekem graon long garen, mo ol spia blong olgeta oli kam sisis blong katem han blong tri. Bambae wan nesen i no leftemap naef blong faet agens long narafala nesen, mo bambae oli no moa lanem fasin blong faet.” Ol man long plante ples oli luksave se skul blong ol Wetnes blong Jeova i no joen long faet ya long Ruwanda, blong traem kilim i ded wan ful laen blong man.

Jisas Kraes i talem se ol man blong hem oli “no man blong wol.” Be, from we oli ‘stap long wol ya,’ oli no save ronwe evritaem long ol trabol we i kamaot long ol kantri. (Jon 17:11, 14) Taem i gat bigfala trabol ya long Ruwanda, samwe long 400 Wetnes oli ded. Raonabaot 2,000 Wetnes mo narafala man we oli intres long mesej blong Kingdom, oli ronwe olsem ol refuji.

From we ol Wetnes blong Jeova oli no joen long ol bisnes blong wol ya, ?hemia i min se oli no mekem wan samting nating taem trabol i kasem olgeta? !No gat! Tok blong God i talem se: “?Sipos i gat ol brata mo sista blong yufala we oli trabol long blangket mo kakae, nao wan long yufala i no givhan long olgeta, weswe nao? ?Sipos wan long yufala i talem long olgeta se ‘God i blesem yufala. Yufala i go wom, yufala i go kakae,’ be hem i no givim blangket mo kakae long olgeta, hem bambae i winim wanem? Tok olsem i blong nating nomo. Mo fasin blong bilif blong yumi i olsem. Sipos hem i stap hem wan, i no gat ol gudfala fasin i stap wetem, hem i ded nomo.” (Jemes 2:​15-​17) Fasin ya blong laekem ol man raonabaot, i pusum ol Wetnes blong halpem olgeta we oli no Wetnes tu.​—Matyu 22:37-​40.

Ol Wetnes blong Jeova long evri ples blong wol oli wantem tumas blong halpem ol Kristin brata blong olgeta long trabol taem ya long Ruwanda. Be, Sosaeti i askem ol brata blong Wes Yurop blong lukaot long wok blong givhan long olgeta ya we oli trabol. Ale, long hot taem blong 1994, wan grup blong Wetnes long Yurop oli go long Afrika blong halpem ol Kristin brata mo sista blong olgeta longwe. Oli wokem sam gudfala kamp mo sam haos we oli olsem hospital blong givhan long ol refuji long Ruwanda. Oli sanem ol bigfala hif klos, blangket, kakae, mo ol buk we oli tokbaot Baebol, oli go long plen mo sip. Bitim 7,000 man we trabol ya i spolem olgeta, oli bin kasem sam samting we ol brata oli sanem i go. Namba ya i tri taem antap long namba blong ol Wetnes blong Jeova long Ruwanda long taem ya. Long Desemba blong semfala yia ya, plante taosen refuji, wetem bighaf blong ol Wetnes blong Jeova, oli gobak long Ruwanda blong bildim haos blong olgeta bakegen mo blong stap bakegen long kantri ya.

Faet Long Kongo

Long 1996, faet i kamaot long is saed blong Demokratik Ripablik blong Kongo. Ruwanda wetem Burundi oli kolosap long kantri ya. Ale, ol man oli stat bakegen blong kilim ol narafala man i ded mo blong repem ol woman. Ol man oli ronwe kwiktaem blong sevem laef blong olgeta, taem ol masket oli stap faerap raonabaot long olgeta mo faea i stap bonem ol velej. Ol Wetnes blong Jeova tu oli stap long medel blong trabol ya, mo samwe 50 oli ded. Samfala oli ded from ol bolet we ol man oli sutum olbaot. Sam man oli minim nomo blong kilim ol Wetnes we oli blong narafala laen. Samfala oli mekem mastik taem oli sutum ol Wetnes, from oli ting se ol Wetnes oli enemi blong olgeta. Faea i spolem fulwan wan velej we i gat 150 Wetnes i stap long hem. Long sam narafala velej, plante haos mo samfala Haos Kingdom oli bon long faea. From we ol Wetnes oli lusum haos mo olting blong olgeta, oli ronwe i go long ol narafala ples, nao ol Wetnes long ol ples ya oli givhan long olgeta.

Ol man oli hanggri afta long faet from we garen blong olgeta i lus, sam man oli stilim ol haf kakae we oli bin putumgud i stap, mo ol man blong narafala kantri oli no save sanem kakae i kam from we ol rod oli fas. Eni kakae we i stap long stoa mo maket, i sas tumas. Long Kisangani, long stat blong Mei 1997, praes blong 1 kilo poteto i kasem 300 vatu, hemia i antap tumas long mane we ol man long ples ya oli gat. Bighaf blong ol man oli stap kakae wan taem nomo long wan dei. Ale, yumi save finis, olkaen sik oli kamaot taem man i sot long kakae. Fasin blong no kakaegud i mekem bodi i slak we i no naf blong faet agensem ol sik olsem malaria, sitsitwora, mo sik long bel. Bighaf blong olgeta we oli sik mo ded from ol trabol ya, hemia ol pikinini.

Luksave Ol Nid

Ol Wetnes blong Jeova long Yurop oli kwik bakegen blong givhan long olgeta ya we oli gat nid. Long Epril 1997, wan grup blong ol Wetnes we tu long olgeta oli dokta, oli flae i go long kantri ya wetem ol meresin mo mane. Long Goma, ol Wetnes oli stanemap ol komiti finis blong luksave nid long ples ya mo givhan kwiktaem. Grup we i kam long Franis i wokbaot olbaot long taon mo long ol ples raonabaot. Oli sanem sam man oli goaot long olgeta ples longwe blong lukluk nid blong ol man we oli trabol. Oli kasem nyus long Kisangani tu, we i stap bitim 1,000 kilomita long wes blong Goma. Ol brata blong Goma oli givhan blong wokem wan plan blong halpem ol man long taon blong olgeta, we i gat 700 Wetnes i stap long hem.

Wan Kristin elda long Goma i talem se: “Taem mifala i luk we sam Kristin brata oli kam longwe blong halpem mifala, samting ya i rili pulum filing blong mifala. Bifo we oli kam, mifala i givgivhan long mifala. Ol brata oli mas aot long ol ples long bus blong kam stap long taon blong Goma. Samfala oli lusum haos blong olgeta, mo oli lego ol garen blong olgeta. Mifala i tekem olgeta oli kam long haos blong mifala, mo mifala i serem klos blong mifala wetem olgeta mo smol kakae we mifala i gat. Be, mifala i no save mekem plante samting. Sam long mifala tu i sik, from we mifala i no gat naf kakae.

“Be, ol brata long Yurop oli karem mane i kam, nao mifala i save pem smol kakae, nating se i hadwok blong faenem mo i sas tumas. Kakae i kam long wan taem we mifala i nidim tumas, from we plante brata oli no moa gat samting blong kakae long haos blong olgeta. Mifala i givimaot ol kakae i go long ol Wetnes mo ol man we oli no Wetnes tu. Sipos mifala i no bin kasem ol samting ya long stret taem, plante moa man bambae oli ded, antap moa ol pikinini. Jeova i sevem ol man blong hem. Ol man we oli no Wetnes, oli sapraes tumas. Plante blong olgeta oli tokbaot fasin joengud mo lav blong yumi. Sam long olgeta oli luksave se yumi gat trufala skul.”

Nating se oli save pem kakae mo kasem meresin long kantri blong olgeta, ol samting ya oli no naf yet. I nidim moa klos mo blangket, wetem plante moa kakae mo meresin. I nidim help tu blong bildim bakegen ol haos we oli lus.

Givim Presen Wetem Gladhat

Ol brata long Yurop oli wantem tumas blong givhan bakegen. Hed ofis blong ol Wetnes blong Jeova long Luviei, Franis, i sanem toktok i go long olgeta kongregesenb long Ron Vali, mo long Nomandi, mo long sam ples long Paris. Ale, ol brata oli rere blong folem wan rul long Baebol we i talem se: “Man we i planem smol nomo long garen blong hem, hem bambae i kasem smol kakae nomo. Be man we i planem plante, hem bambae i kasem plante kakae. Nao evri man oli mas givim sam samting, olsem we evri man wanwan oli jusumaot. I nogud man i givim samting long sore nomo, no from we hem i harem olsem we olgeta oli fosem hem. From we God i laekem tumas man we i save givim long gladhat blong hem.”​—2 Korin 9:​6, 7.

Plante taosen brata oli tekem jans kwiktaem blong givim olting wetem glad. Oli karem plante bokis mo basket blong klos, sus, mo ol narafala samting oli go long ol Haos Kingdom. Biaen, ol wanwan Haos Kingdom ya oli sanem ol samting ya oli go long hed ofis blong ol Wetnes blong Jeova long Franis. Long ples ya, wan grup blong 400 brata oli rere blong joen long nekis haf blong plan ya we oli kolem “Halpem Sair.” Taem olgeta kongregesen oli sanem ol presen ya oli go, grup ya i seremaot, benem, mo putumgud ol klos long ol bokis. Biaen, oli hivimap ol bokis ya, 30 bokis long wan hif. Ol pikinini tu oli tingbaot ol yangfala brata mo sista blong olgeta long Afrika, mo oli sanem ol pleplei i go long olgeta​—ol smosmol trak, ol doli, mo plante narafala pleplei. Ol brata oli putum ol pleplei ya wetem hif blong ol samting we ol man oli nidim blong laef. Olgeta samting ya tugeta, oli fulumap long naen kontena we wanwan blong olgeta i longfala olsem 12 mita, nao oli sanem olgeta oli go long Kongo long sip.

?Ol taosen Wetnes long Beljiom, Franis, mo Swiselan, oli sanem hamas samting i go blong givhan long ol brata long Sentrol Afrika? Long Jun 1997, fulnamba blong ol meresin i kasem 500 kilo, i gat 10 tan blong sao biskit, 20 tan blong ol narafala kakae, 90 tan blong klos, 18,500 sus, mo 1,000 blangket. Oli sanem ol buk we oli tokbaot Baebol oli go long plen. Ol refuji oli gat bigfala tangkyu from ol samting ya we i mekem olgeta oli haremgud, mo i halpem olgeta blong stanap strong tru long hadtaem ya. Oli kaontem praes blong olgeta samting ya se i kasem samwe long 100 milyan vatu. Ol presen ya oli soemaot fasin joen mo lav we ol man blong Jeova oli gat.

Seremaot Olting Long Kongo

Taem sam long olting ya oli kasem Kongo, tu brata mo wan sista oli aot long Franis blong go wok wetem ol grup blong ol manples we oli stap finis long ol trabol ples ya. Sista ya we nem blong hem Joseline, i tokbaot fasin tangkyu we ol Wetnes long Kongo oli soemaot, i se: “Mifala i kasem plante leta blong talem tangkyu. Wan sista we i pua, i givim wan smol presen long mi we oli wokem long wan sas ston. Sam narafala oli givim foto blong olgeta long mifala. Taem mifala i aot, ol sista oli kisim mi, oli holemtaet mi, mo oli krae. Mi tu mi krae. Plante oli talem ol tok olsem se, ‘Jeova i gud tumas. Jeova i tingbaot mifala.’ Oli luksave se olgeta gudfala samting ya we oli kasem i kamaot long God nomo. Taem mifala i stap givimaot kakae, ol brata mo sista oli presem Jeova wetem ol singsing blong Kingdom. Samting ya i kasem hat blong mifala stret.”

Wan dokta we nem blong hem Loic, i stap long grup ya we i aot long Franis i kam. Plante man oli hivap long Haos Kingdom mo wet blong pas long dokta ya. Wan sista blong Kongo i wantem tumas blong mekem wan samting blong givhan long olgeta ya. Ale, hem i wokem 40 smol bred mo i givimaot olgeta fri nomo, long ol man we oli stap wet blong pas long dokta. From we i gat raonabaot 80 man oli stap wet, wanwan blong olgeta oli kasem haf blong wan bred.

Givhan Long Olgeta We Oli No Wetnes

Ol Wetnes blong Jeova oli no jes givhan long ol narafala Wetnes nomo. Sam man we oli no Wetnes, oli kasem sam samting we ol brata oli sanem i go, sem mak olsem i bin hapen long 1994. Samting ya i stret folem Galesia 6:​10, we i talem se: “From samting ya, oltaem, sipos yumi gat jans, yumi mas mekem i gud long olgeta man. Antap moa, yumi mas mekem olsem long olgeta ya we oli bilif long Kraes, nao oli brata blong yumi.”

Ol Wetnes oli givim meresin mo klos long samfala skul blong ol pikinini, mo long wan spesel haos blong ol pikinini we oli no gat papa mama. Haos ya i stap kolosap long Goma, mo i gat 85 pikinini i stap long hem. Long faswan taem we grup ya blong ol Wetnes oli mekem trep blong luksave nid blong ol man, oli go long haos ya blong ol pikinini we oli no gat papa mama, mo oli promes blong givim 50 bokis blong sao long olgeta, wetem sam bokis blong klos, 100 blangket, meresin, mo sam pleplei. Ol pikinini oli laenap long yad mo oli singsing long grup ya we i kam. Nao, oli askem sipos grup ya i save karem wan spesel samting i kam long olgeta​—⁠wan balong blong plei futbol.

Sam wik biaen, grup ya i karem olting i kam we oli bin promes blong karem. Man we i lukaot long haos ya blong ol pikinini, i sapraes tumas long kaen fasin blong ol Wetnes, mo long ol samting we hem i bin ridim long ol buk long saed blong Baebol we oli bin givim long hem. Nao hem i talem se ating i no longtaem, bambae hem tu i kam wan Wetnes blong Jeova. Be, ?olsem wanem? ?Ol pikinini ya oli kasem wan balong blong plei futbol? Claude, brata we i lukaot long grup ya blong Franis, i ansa se: “No. Mifala i givim tu balong blong plei futbol.”

Kamp Blong Ol Refuji

Help i no go long Kongo nomo. Plante taosen refuji oli ronwe long kantri blong olgeta we i gat faet, oli go long wan kantri we i kolosap. Long kantri ya, ol man oli bin wokem tri kamp blong refuji kwiktaem nomo. Grup blong ol Wetnes we oli kam blong givhan, oli wokbaot i go long ples ya tu, blong traem luksave nid blong ol man. Taem ol brata oli sanem ripot ya i kam, i gat 211,000 refuji long trifala kamp ya, we bighaf blong olgeta oli blong Kongo. Raonabaot 800 blong olgeta ya oli ol Wetnes wetem ol pikinini blong olgeta, mo ol man we oli intres long gud nyus blong Kingdom. Faswan bigfala problem long ol kamp ya, hemia se i no gat kakae. Long wan kamp, i gat naf kakae blong tri dei nomo, mo sam long ol kakae ya hemia ol ariko we oli stap tri yia finis.

Nating se i olsem, ol Wetnes oli holemtaet wan tingting we i glad. Oli no gat fulap buk long saed blong Baebol, be oli stap mekem miting oltaem long open ples, blong oli save stap strong long saed blong speret. Mo tu, oli stap bisi long wok blong talemaot gud nyus blong Kingdom blong God long ol narafala man long ol kamp ya.​—Matyu 24:14; Hibrus 10:24, 25.

Long grup ya blong ol Wetnes we i go blong traem luksave nid blong ol man, i gat wan we i dokta. Nating se gavman i letem olgeta oli stap sam dei nomo long ol wanwan kamp, plante man oli gat jans blong pas long dokta ya. Grup ya i livim meresin mo mane i stap wetem ol Kristin elda. Samting ya i givhan long ol brata blong stap laef. Grup ya i hop se bambae ol Wetnes we oli stap long ol kamp ya oli save gobak long ples blong olgeta i no longtaem. ?Olsem wanem long saed blong fyuja? Jisas Kraes i talemaot se long taem blong yumi, bambae laef i fulap long bigfala trabol, ol faet, mo kakae bambae i sot. (Matyu 24:⁠7) Ol Wetnes blong Jeova oli save se Kingdom blong God nomo bambae i finisim ol trabol we i mekem ol man long wol ya oli safa. Aninit long rul blong Kingdom ya, ples blong yumi bambae i kam wan paradaes blong pis, we i gat plante samting long hem, mo olgeta man we oli obei long God, bambae oli glad gogo i no save finis. (Ol Sam 72:​1, 3, 16) Go kasem taem ya, bambae ol Wetnes oli gohed nomo blong talemaot gud nyus blong Kingdom ya blong heven, mo bambae oli gohed tu, blong halpem ol Kristin brata blong olgeta, taem olgeta ya oli nidim samting.

[Ol futnot]

[Tok makem poen long pej 4]

Stat long 1994 i kam, ol Wetnes blong Jeova long Yurop oli sanem bitim 190 tan blong kakae, klos, meresin, mo ol narafala samting, i go long eria blong Gret Lek long Afrika, blong halpem olgeta we oli trabol

[Bokis blong pija long pej 6]

Kristin Lav i Wok

Wan woman long Franis we i glad blong joen long plan ya we oli kolem “Halpem Sair,” hemia Ruth Danner. Taem hem i pikinini, hem i bin stap long ol rabis kalabus blong ol Nasi from Kristin bilif blong hem. Hem i talem se: “!Mifala i glad tumas blong mekem samting blong givhan long ol Kristin brata mo sista blong mifala long Afrika! Be, i gat wan samting we i mekem mi mi hapi moa. Long 1945, taem mi mo famle blong mi i aot long Jemani blong gobak long ples blong mifala, mifala i no gat wan samting nating. Ol klos we mifala i werem tu, oli blong narafala man. Be, i no longtaem, ol Kristin brata blong mifala long Amerika oli sanem sam samting i kam. Taswe, naoia mi mi gat jans blong soemaot semfala kaengud fasin olsem we oli bin soemaot long mifala longtaem bifo. !I wan nambawan blesing blong stap long wan bigfala famle blong ol brata mo sista we oli mekem Kristin lav blong olgeta i wok!”​—Jon 13:34, 35.

[Tok blong pija long pej 7]

I no longtaem​—wol bambae i kam paradaes we olgeta man oli gat plante samting