Jeova i Lukaotgud Long Mi
EMMANUEL LIONOUDAKIS I TALEM STORI YA
Mama blong mi i kros mo i talem se: “Sipos yu holemtaet disisen blong yu, bambae yu mas aot long haos ya.” Disisen ya we mi mekem, hemia blong wok fultaem blong talemaot Kingdom blong God. Plante taem polis i holem mi from wok ya, mo from samting ya, famle blong mi i sem long mi.
PAPA mo mama blong mi tufala i gat tingting daon mo tufala i fraetgud long God. Mi mi bon long 1908, mo mifala i laef long vilej blong Douliana, long wes blong aelan ya Krit, long Gris. Taem mi smol yet, Papa mo Mama tufala i tijim mi blong fraet mo ona long God. Nating se mi neva luk wan Baebol long han blong ol skul tija blong mi no ol pris blong Grik Otodoks Jos, be mi mi laekem Tok blong God tumas.
Wan man we i stap long haos klosap long mifala i bin ridim sikis buk ya we oli kolem Studies in the Scriptures, wetem buk ya The Harp of God, we C. T. Russell i raetem. Man ya i glad tumas blong serem ol nambawan samting we hem i lanem long saed blong Baebol wetem mi. Ol buk ya oli blong ol Baebol Studen, we tede oli karem nem ya Witnes blong Jeova. Mi glad tumas blong karem wan Baebol mo ol buk long ofis blong Watch Tower Sosaeti we i stap long Atens. Mi tingbaot yet taem we mi mo man ya, mitufala i wekap go kasem let long naet blong prea tugeta long Jeova. Mitufala i yusum laet blong wan kandel blong ridim ol buk ya mo mitufala i haremgud long ol samting we mitufala i lanem long saed blong Baebol.
Taem mi stat blong serem save blong Baebol we mi jes lanem, wetem ol narafala, mi gat 20 yia nomo. Long taem ya mi wok olsem wan skul tija long wan vilej klosap. I no longtaem, mifala fo i stat blong mekem ol miting blong stadi Baebol long Douliana. Mifala tu i seremaot ol traket, buklet, buk, mo Baebol blong halpem ol narafala man blong kasem save long wan hop nomo blong olgeta man, hemia Kingdom blong God.
Long 1931, mifala tugeta wetem plante taosen narafala brata sista long fulwol, i karem nem ya we i stanap long Baebol, ol Witnes blong Jeova. (Aesea 43:10) Long nekis yia, mifala i mekem wan spesel wok. Wok ya i blong talemaot long olgeta haeman se mifala i karem niufala nem ya mo wanem mining blong hem. Long wok ya mifala i mas seremaot wan impoten buklet long evri pris, jaj, polis, mo bisnesman long eria blong mifala.
Olsem oltaem, ol lida blong skul oli pusum ol man blong agensem mifala. Fastaem we oli holem mi, oli givim 20 dei kalabus long mi. I no longtaem afta we mi gofri, oli holem mi bakegen mo oli givim wan manis kalabus long mi. Taem wan jaj i givim oda blong no moa prij, mifala i ansa wetem tok blong Ol Wok 5:29 se: “Mifala i mas obei long God, mifala i no save obei long man.” Biaen, long 1932, wan memba blong Watch Tower Sosaeti i visitim smol grup blong mifala long Douliana, mo mifala fo i tekem baptaes.
Faenem Wan Famle Long Saed Blong Spirit
From we mi wantem tumas blong mekem moa long wok blong prij, mi finis long wok blong tija. Samting ya i mekem se Mama i kros bigwan. Hem i tok strong long mi blong aot long haos blong olgeta. Ofis blong Watch Tower Sosaeti long Atens, i agri blong mi stap long haos blong wan gudfala Kristin brata we i stap long taon blong Iraklion, long Krit. Ale, long Ogis 1933, ol brata long vilej blong mi, wetem sam narafala man we oli intres long Baebol, oli kam long bas stop blong talem tata long mi. Samting ya i tajem hat blong mi, mo mifala evriwan i krae, from we mifala i no sua wetaem bambae mifala i luk mifala bakegen.
Long Iraklion, mi joen long wan famle long saed blong spirit we i laekem mi tumas. I gat tri narafala Kristin brata mo wan sista, we oltaem oli joen wetem mifala blong mifala i stadi mo wosip tugeta. Mi luk laef blong mi i laenap stret wetem promes blong Jisas se: “Man we i lego . . . haos blong hem, no brata no sista blong hem, no papa no mama blong hem, no pikinini blong hem, no graon blong hem, hem bambae i no save sot long ol samting ya. Tru mi talem long yufala. Long wol ya, wanem samting we hem i lego olsem haos blong hem, no brata no sista blong hem, no mama blong hem, no pikinini blong hem, no graon blong hem, bambae hem i save kasem wan handred taem antap bakegen.” (Mak 10:29, 30) Wok blong mi, i blong prij long taon ya mo long ol vilej klosap. Taem mi finisim taon ya, mi muf i go long ol narafala vilej blong Iraklion mo Laseteon, blong prij.
Mi Paenia Mi Wan
Mi spenem plante aoa blong wokbaot i go long ol wanwan vilej. Mo tu, mi mas karem plante hevi buk wetem mi, from we i no gat rod blong sanem ol buk ya i kam long ol ples we mi go long hem. From we mi no gat ples blong slip long ol vilej we mi prij long hem, mi go long ples we man i dring kofe long hem, ale, mi wet go kasem we laswan man blong wok i aot—plante taem hemia afta long medel naet nomo. Nao mi ledaon blong slip long wan long ol jea blong ples ya, mo mi girap bifo we delaet i kam mo bifo we bos blong stoa ya i statem bisnes blong hem bakegen. I gat plante smosmol bebet we oli slip wetem mi long ol ples olsem.
Nating se plante man oli no glad blong lesin, be mi mi glad tumas blong yusum paoa blong mi blong mekem wok blong Jeova long yangtaem blong mi. Taem mi faenem wan man we i intres long trutok blong Baebol, samting ya i mekem tingting blong mi i strong bakegen blong gohed long wok blong sevem man. Mo tu, mi haremgud tumas blong joen wetem ol brata blong mi long saed blong spirit. Taem mi lego ol brata blong mi blong 20 no 50 dei, mi mas kambak blong joen wetem olgeta, i dipen long ples we mi prij long hem sipos i longwe long Iraklion no nogat.
Mi save tingbaot yet, long wan aftenun we mi bin harem nogud from we mi stap mi wan, mo mi tingbaot se ol Kristin brata sista blong mi long Iraklion oli stap rere blong mekem miting blong olgeta long naet ya. From we tingting blong mi i strong blong luk olgeta, mi wokbaot bitim 25 kilometa blong joen wetem olgeta. Neva mi wokbaot hareap, olsem long taem ya. Mi haremgud tumas blong joen wetem ol brata long naet ya, mo oli leftemap tingting blong mi long saed blong spirit, mekem se mi save gohed long wok ya.
I no longtaem, ol hadwok we mi mekem long wok blong prij, oli karem frut. Olsem long taem blong ol aposol, “Hae God i stap sevem ol man, i stap joenem olgeta long grup ya blong ol aposol.” (Ol Wok 2:47) Namba blong ol man we oli wosip long Jeova i stat kam antap long Krit. Taem ol narafala oli joenem mi long wok blong prij, mi no moa harem se mi stap mi wan. Mifala i stanap strong, nating se laef i had mo ol man oli agensem mifala bigwan. Kakae blong mifala evri dei, hem i bred wetem eg, olif, no ol ligim. Ol man oli givim ol kakae ya long mifala blong pem ol buk we mifala i soemaot long olgeta taem mifala i prij.
Long taon blong Irapetra, long Saot Is blong Krit, mi prij long wan man we wok blong hem i blong salem kaliko, nem blong hem Minos Kokkinakis. Nating se mi traehad blong statem wan Baebol stadi wetem hem, hem i bisi tumas from wok blong hem. Be, smoltaem biaen, hem i mekemap tingting blong hem blong stadi, mo kwiktaem nomo hem i mekem ol bigfala jenis long laef blong hem. Hem i joen long wok blong talemaot gud nius, mo hem i wok strong long wok ya. Wan yangfala man blong 18 yia, we i wok blong Kokkinakis, nem blong hem Emmanuel Paterakis, i sapraes tumas from ol jenis we Kokkinakis i mekem. I no longtaem biaen, hem i askem sam buk long saed blong Baebol. !Mi glad tumas blong luk se hem tu i gru long saed blong spirit, mo biaen i kam wan misinari!a
Long taem ya, namba blong ol pablisa long kongregesen blong vilej blong mi i kam antap kasem 14 pablisa. Bambae mi neva fogetem dei ya we mi kasem leta blong stret sista blong mi Despina. !Hem i talem se hem mo papa mama blong mi, oli akseptem trutok mo naoia olgeta tu oli man blong wosip long Jeova we oli baptaes finis!
Holemstrong Long Taem Blong Trabol Mo Kalabus
Grik Otodoks Jos i tingbaot wok blong prij blong mifala olsem wok blong ol lokis we i blong spolem olgeta, mo oli gat strong tingting blong blokem mifala. Long Maj 1938, oli mekem mi mi pas long loea blong polis, mo hem i talem se mi mas lego eria kwiktaem nomo. Mi ansa long hem se, wok blong prij we mifala i mekem i blong givhan long ol man, mo mifala i kasem oda blong mekem wok ya from wan man we i hae moa, hemia King blong mifala Jisas Kraes.—Matiu 28:19, 20; Ol Wok 1:8.
Nekis dei, oli singaot mi blong kam long polis stesen we i stap long eria blong mifala. Long ples ya, oli talem se mi wan denja long ol man mo oli givim panis long mi blong kalabus wan yia long aelan blong Amogos long solwota blong Aejian. Afta long sam dei, oli putum hankaf long mi mo tekem mi long sip blong go long aelan ya. Long Amogos i no gat ol Witnes blong Jeova. !Tingbaot sapraes blong mi, taem mi faenem, sikis manis biaen, se wan narafala Witnes i kalabus long aelan ya! ?Be hu ya man ya? Minos Kokkinakis, Baebol studen ya we mi bin mekem long Krit. !Mi glad tumas blong gat wan fren long saed blong spirit! Samtaem biaen, mi kasem blesing ya blong baptaesem hem long solwota blong Amogos.b
I no longtaem afta we mi kambak long Krit, polis i holem mi bakegen, mo oli sanem mi mi go kalabus sikis manis long smol taon blong Neapolis long aelan ya. Afta sikis manis long kalabus, polis i holem mi bakegen, mo mi kalabus ten dei, nao biaen oli sanem mi mi go kalabus fo manis long wan aelan we oli sanem ol Komunis i go long hem. Mi luksave se tok blong aposol Pol i tru tumas: “Yu yu save we olgeta man we oli wantem joen long Jisas Kraes blong mekem laef blong olgeta i stret long fes blong God, bambae ol man oli save mekem i nogud tumas long olgeta.”—2 Timoti 3:12.
Nating Se Man i Agensem Mifala, Namba i Kam Antap
Taem ol Nasi oli stap long Gris long ol yia 1940 kasem 1944, klosap wok blong prij i stop. Be kwiktaem nomo, ol man blong Jeova long Gris oli mekemgud ol plan blong olgeta, mo statem wok blong prij bakegen. From we mifala i bin stop smoltaem long wok ya, mekem se, taem mifala i stat bakegen, mifala i joen fulwan mo wok strong long wok blong talemaot Kingdom.
Olsem oltaem, ol skul oli stat blong agensem mifala bakegen. Plante taem, ol pris blong Otodoks Jos oli yusum loa blong gavman long fasin we i no stret, blong agensem mifala. Long wan vilej, wan pris i lidim wan hif man blong oli ronem mifala. Pris ya wetem pikinini boe blong hem, tufala i stat blong kilim mi. Mi ronwe kwiktaem i go long wan haos klosap, blong haed long hem. Be, brata we i prij wetem mi, grup blong ol man ya oli tekem hem i go long medel blong vilej ya. Long ples ya, ol man oli brebrekem ol buk blong hem, mo wan woman we i stap stanap long vranda blong haos blong hem, i singaot se: “!Yufala i kilim hem i ded!” Biaen, wan dokta mo wan polis we oli pas klosap long ples ya, tufala i sevem mifala.
Biaen, long 1952, polis i holem mi bakegen, mo oli sanem mi mi go long Kasteli Kissamos, Krit. Mi kalabus long ples ya blong fo manis. Jes afta we mi kamaot long kalabus, mi kasem trening blong visitim ol kongregesen blong mekem oli strong moa long saed blong spirit. Mi spenem tu yia long wok ya blong visitim ol kongregesen, nao mi mared wetem wan Kristin sista we i gat strong bilif, mo kam kasem naoia hem i stap tru long Jeova. Nem blong hem Despina, olsem nem blong stret sista blong mi. Afta long mared, mi statem wok blong spesel paenia long taon blong Hania, Krit, we mi wok long ples ya kam kasem tede.
Long klosap 70 yia we mi joen long fultaem Kristin minista wok, mi kavremap evri ples long aelan blong Krit—we hem i gat 8300 skwea kilometa mo longfala blong hem i 250 kilometa. Mi kasem bigfala glad blong luk se smol namba blong ol Witnes we i stap long aelan ya long 1930, oli gru gogo oli bitim 1,100 man we oli wok strong blong talemaot Kingdom blong God. Mi talem tangkiu long Jeova blong givim jans long mi blong joen long wok ya blong halpem ol narafala blong kasem stret save long Baebol mo wan nambawan hop long fiuja.
Jeova, “Gudfala Ples Blong Haed Blong Mi”
Ekspiryens blong mi wan i bin tijim mi se blong givhan long ol man blong kasem save long trufala God yumi nidim fasin blong stanap strong longtaem mo longfala tingting. Jeova i glad blong givhan long yumi blong kasem ol fasin ya we yumi nidim tumas. Long ol 67 yia blong fultaem minista wok, mi tingtingbak plante taem long ol tok blong aposol Pol: “Long olgeta samting we mifala i mekem, mifala i stap soemaot we mifala i man blong wok blong God. Mifala i gat trabol, mifala i gat hadtaem, mifala i stap harem nogud tumas, be tingting blong mifala i stap gud, i no foldaon. Long sam ples ol man oli wipim mifala, long sam ples oli putum mifala long kalabus, mo long sam ples oli raon long mifala blong ronem mifala. Mifala i hadwok we i bitim mak, we mifala i no gat taem blong slip mo kakae.” (2 Korin 6:4, 5) Long ol faswan yia blong fultaem wok, mi trabol bigwan long saed blong mane. Be, Jeova i neva lego mi mo famle blong mi. Hem i pruvum se hem i strongfala Man we oltaem hem i givhan long yumi. (Hibrus 13:5, 6) Plante taem, mifala i luk we Jeova i gat lav taem hem i givhan long mifala blong mekem wok blong hivimap ol sipsip blong hem mo givim ol samting we mifala i nidim.
Taem mi tingtingbak, mo mi luk long saed blong spirit we ol draeples oli putum flaoa, mi sua se wok blong mi i no blong nating nomo. Mi yusum paoa blong mi long yangtaem blong mi long wan rod we i nambawan. Fultaem minista wok blong mi i gat moa mining bitim eni narafala samting we mi save mekem. Naoia we mi kam olfala, wetem fulhat blong mi, mi leftemap tingting blong olgeta yangfala blong rimemba se: “God i mekem yumi, mo naoia we yufala i yangfala yet, oltaem yufala i mas tingbaot hem.”—Prija 12:1.
Nating se mi gat 91 yia, mi naf yet blong spenem bitim 120 aoa long wok blong prij evri manis. Evri moning, mi girap long haf pas seven mo mi prij long ol man long rod, long ol stoa, mo long ol ples blong spel. Klosap evri manis, mi seremaot 150 magasin. From we mi olfala, i had blong rimemba samting mo sora blong mi i fas, samting ya i mekem se laef i had lelebet. Be, ol brata sista blong mi long saed blong spirit—we oli olsem wan bigfala famle—oli soem lav long mi. Mo tu, famle blong tufala gel blong mi, oli givhan bigwan long mi.
Antap long olgeta samting ya, mi lan blong putum ful tras blong mi long Jeova. Mo long olgeta taem, hem i pruvum se hem i “gudfala ples blong haed blong mi, mo hem i stap lukaot gud long mi.”—Ol Sam 18:2.
[Ol futnot]
a Blong ridim stori blong Emmanuel Paterakis, ridim Wajtaoa blong Novemba 1, 1996, pej 22-27.
b Blong ridim stori blong Minos Kokkinakis, we i win long kot, lukluk Wajtaoa, Septemba 1, 1993, pej 27-31. Minos Kokkinakis i ded long Janewari 1999.
[Tok Blong Pija Long Pej 26, 27]
Daon: Wetem waef blong mi; lefsaed: long 1927; narafala pej: wetem Minos Kokkinakis (long lefsaed) mo sam narafala Witnes long Akropolis, 1939, smoltaem afta we mifala i aot long kalabus