Japta 16
?I Stret We Mi Mi Harem Nogud Olsem From Hemia We i Ded?
YANGFALA ya Mitchell, i stap tingtingbak long dei we papa blong hem i ded. Hem i se: “Mi mi sek we mi sek. . . . Mi stap talem se, ‘I no tru.’”
Maet wan man we yu yu laekem hem tumas, i ded. Ating hem i papa no mama blong yu, brata no sista blong yu, no wan fren blong yu. Yu yu sore tumas, be i no hemia nomo. Yu yu kros tu, tingting blong yu i fasfas, mo yu fraet. Yu no save blokem wota blong ae blong yu. Sipos no, ating yu yu gat defren fasin, yu haedem nomo soasore blong yu, yu holem i stap blong yu wan nomo.
Taem wan man we yu yu laekem hem tumas i ded, i no rong blong krae mo harem nogud. Jisas Kraes tu i “krae” mo i “harem nogud tumas we i stap pulum win blong hem from,” taem hem i kasem nius se wan gudfala fren blong hem i ded. (Jon 11:33-36; skelem wetem 2 Samuel 13:28-39.) Sipos yu yu luksave se plante narafala man oli bin gat semfala filing olsem yu, samting ya i save halpem yu blong winim trabol ya.
“I No Tru”
Fastaem, ating filing blong yu i ded olgeta. Maet long hat blong yu, samting ya i olsem wan nogud drim nomo. Yu yu wantem nomo se wan man i kam wekemap yu, nao ol samting oli olsem bifo bakegen. Wan gel we nem blong hem Cindy, mama blong hem i ded long sik ya kansa. Cindy i talem se: “Mi mi no save bilif se hem i lus finis. Bifo, oltaem mitufala i tokbaot ol samting we i kamaot. Naoia, taem wan samting i kamaot, mi sek we mi stap tingting se: ‘Bambae mi mas talem samting ya long mama.’”
Plante man we oli stap sore tumas long wan man we i ded, oli no wantem bilif se man ya i ded. Maet oli luk wan man long rod, long bas, no long taksi, nao wantaem nomo, oli ting se hemia man ya we i ded. Maet fes blong man ya i lelebet olsem hemia we i ded, taswe oli save ting se i no tru we hem i ded. Yumi no mas fogetem se, God i no wokem man blong i ded. Hem i wokem hem blong i laef. (Jenesis 1:28; 2:9) Taswe, i no isi long eniman blong bilif se wan famle no fren blong hem i ded.
“?Olsem Wanem Hem i Save Spolem Mi Olsemia?”
Yu yu no mas sapraes sipos samtaem yu yu kros smol long hemia we i ded. Cindy i talem se: “Taem mama blong mi i ded, mi stap tingting se: ‘Yu yu no talem long mifala se bambae yu ded. Yu jes lus nomo.’ Mi mi harem se hem i ronwe long mi.”
Taem wan brata no sista blong yu i ded, yu save gat filing ya tu. Gel ya Karen i eksplenem se: “I krangke nomo blong kros long wan man we i ded. Be, taem sista blong mi i ded, mi mi no save blokem filing blong kros. Oltaem mi stap tingting se: ‘?Olsem wanem hem i save ded mo livim mi mi stap mi wan? ?Olsem wanem hem i save spolem mi olsemia?’” Sam yangfala oli kros long brata no sista blong olgeta we i ded, from ol soasore mo trabol we ded ya i mekem. Sam yangfala oli kros from se papa mama blong olgeta oli spenem plante taem blong lukaot long brata no sista blong olgeta bifo we hem i ded, mo from samting ya, oli harem se tufala i no moa tingbaot olgeta. Sam papa mama we oli stap harem nogud tumas from wan pikinini blong olgeta we i ded, oli fraet blong lusum wan narafala pikinini tu. Taswe, oli bitim mak long fasin blong olgeta blong blokem ol narafala pikinini mo lukaot long olgeta. Samting ya tu i save mekem ol yangfala ya oli kros long hemia we i ded.
“Sipos Mi Bin . . . ”
Plante man oli ting se i fol blong olgeta we man ya i ded. Plante kwestin oli stap kam long tingting blong olgeta olsem hemia: ‘?Maet i gat wan narafala samting we yumi save mekem blong halpem hem, be yumi no bin mekem? ?Ating i moagud sipos yumi bin faenem wan narafala dokta?’ Mo tu, i gat tok ya ‘sipos mi bin . . . ’ Maet yu talem se: ‘Sipos mi bin traehad moa blong no rao tumas long hem.’ ‘Sipos mi bin kaen moa long hem.’ ‘Sipos mi nomo mi bin go long stoa, bambae hem i no ded long aksiden ya.’
Mitchell i talem se: “Mi mi sore tumas we tingting blong mi i no longfala moa long papa blong mi bifo we hem i ded, mo mi sore we mi bin mekem i strong tumas long hem. Sipos mi bin mekem moa wok long haos, bambae i moa isi long hem taem i kambak long wok evri dei.” Elisa i talem se: “Wantaem nomo, mama blong mi i sik mo i ded, mekem se, mitufala i no gat janis nating blong stretem sam nogud filing bitwin long mitufala we i mekem hat blong mitufala i trabol. Naoia, mi mi harem se mi mekem wan bigfala rong. Mi tingbaot ol gudfala tok we mi neva talem long hem, mo ol nogud tok we mi bin talem long hem, mo ol samting we oli no stret we mi bin mekem.”
Yu save harem nogud go kasem mak ya we yu ting se yu nao yu mekem hem i ded. Cindy i talem se: “Mi mi harem se mi gat fol from evri rao we mi mekem long mama blong mi, mo from wari we mi givim long hem. Mi mi ting se ol wari ya nao i mekem hem i sik moa.”
“?Bambae Mi Mi Talem Wanem Long Ol Fren Blong Mi?”
Wan wido woman i tokbaot boe blong hem, i se: “Jonny i no wantem nating blong talem long ol narafala pikinini se papa blong hem i ded. Samting ya i mekem hem i sem, nao hem i kam kros from.”
Buk ya Death and Grief in the Family i talem se: “‘?Bambae mi mi talem wanem long ol fren blong mi?’ Hemia wan bigfala kwestin long tingting blong ol pikinini [ol brata mo sista blong hemia we i ded]. Plante yangfala oli harem se ol fren blong olgeta oli no kasem save long trabol ya we oli stap fesem. Taem oli traem eksplenem olsem wanem oli harem nogud tumas, maet ol fren blong olgeta oli jes lukluk olgeta nomo, oli no toktok nating. . . . From samting ya, ol yangfala ya we oli lusum wan brata no sista blong olgeta, oli save harem se oli stap olgeta nomo, ol narafala oli no wantem olgeta, mo maet oli harem se oli defren long ol narafala.”
Yu yu mas luksave se samfala oli no save wanem blong talem long wan fren we i stap krae from wan man we i ded. Taswe, oli no talem wan samting nating. Mo tu, maet trabol ya we i kasem yu, i mekem oli tingbaot se olgeta tu oli save lusum wan we oli laekem hem tumas. Maet oli no wantem tingbaot samting ya, taswe oli stap longwe long yu.
Winim Soasore Ya
Sipos yu yu luksave se i no rong blong harem nogud tumas, bambae i moa isi blong winim trabol ya. Be sipos yu yu mekem olsem we narafala i no ded, bambae ol filing ya oli stap longtaem moa. Sam famle oli tekem fasin ya blong livim wan ples i stap long tebol, olsem se man ya we i ded bambae i kam sidaon long ples ya blong kakae wetem olgeta. Be wan narafala famle i mekem i defren. Mama blong famle ya i talem se: “Mifala i no moa sidaon long semfala ples long tebol. Man blong mi i sidaon long jea blong David. Samting ya i halpem mifala blong no tingting oltaem long ded blong David.”
Wan narafala samting we i save givhan long yu: I tru, ating yu bin talem mo mekem sam samting we oli no stret long hemia we i ded. Be, yu mas luksave se i no ol samting ya we oli mekem hem i ded. Tingbaot se, “plante taem, yumi evriwan i mekem i no stret.”—Jemes 3:2.
Tokbaot Ol Filing Blong Yu
Dokta Earl Grollman i givim advaes ya se: “I no naf blong luksave se ol filing blong yu oli olbaot. Yu mas mekem olgeta oli kam long klia ples. . . . Hemia wan taem we yu mas talemaot ol filing blong yu long narafala.” I no taem blong yu stap yu wan nomo.—Ol Proveb 18:1.
Dokta Grollman i talem se man we i traem haedem soasore blong hem, “bambae i harem nogud longtaem moa, mo bambae i blokem soasore ya blong i no save kamaot mo lus.” Hem i givim advaes ya se: “Toktok long wan fren we yu save se bambae i lesin gud long yu, mo we i kasem save se i no rong blong gat ol filing olsem.” Plante taem, papa no mama blong yu, wan brata no sista blong yu, wan fren, no wan elda long Kristin kongregesen, oli save givhan long yu bigwan.
?Be, olsem wanem sipos yu harem se yu wantem krae? Dokta Grollman i talem se: “Long samfala, krae i beswan meresin blong halpem filing blong olgeta we i trabol tumas. Hemia i tru long ol man tu, i no long ol woman mo pikinini nomo. Krae i wan fasin blong bodi blong mekem soasore i godaon, mo blong mekem tingting we i trabol tumas i kam kwaet.”
Famle i Mas Wok Wanples
Papa mama blong yu i save halpem yu bigwan taem wan we yu laekem hem tumas i ded. Jane mo Sarah long Inglan, tufala i lusum brata blong tufala, Darrall, we i gat 23 yia nomo. ?Tufala i mekem wanem blong winim soasore? Jane i ansa se: “Naoia mifala i fo nomo. Taswe, mi wetem papa mitufala i mekem evri samting tugeta, mo Sarah wetem mama tufala i mekem evri samting tugeta. Long fasin ya, mifala i neva stap mifala wanwan nomo.” Jane i gohed, i se: “Mi neva luk papa blong mi i krae bifo. Be taem brata blong mi i ded, hem i krae tu taem. Taem mi tingtingbak long samting ya, mi mi glad we mi bin stap klosap long hem, blong toktok gud long hem mo leftemap tingting blong hem.”
Gudfala Fiuja i Save Leftemap Tingting
Wan yangfala blong Inglan, nem blong hem David, i lusum sista blong hem, Janet we i gat 13 yia nomo. Janet i ded from sik ya Hodgkin. David i talem se: “Wan samting we i halpem mi bigwan, hemia wan vas blong Baebol we oli ridim taem mifala i berem sista blong mi. Vas ya hemia: ‘God i putum dei finis we bambae hem i save jajem olgeta man long wol, mo bambae hem i mekem long fasin we i stret nomo. God i jusumaot finis man ya we bambae hem i yusum blong jajem olgeta man we hem i soemaot finis long olgeta man we hem bambae i mekem olsem, from we hem i mekem Jisas ya i laef bakegen finis.’ Man ya we i bin ridim vas ya, i makemgud se God i ‘soemaot finis’ we bambae hem i mekem ol dedman oli laef bakegen. Tok ya i halpem mi bigwan blong kasem paoa bakegen.”—Ol Wok 17:31; lukluk tu long Mak 5:35-42; 12:26, 27; Jon 5:28, 29; 1 Korin 15:3-8.
Fiuja ya we Baebol i tokbaot, se ol dedman oli save laef bakegen, bambae i no save karemaot soasore fulwan. Bambae yu no save fogetem hemia we yu yu laekem tumas. Be, promes ya blong Baebol i stap leftemap tingting blong plante man we oli harem nogud tumas from wan we i ded. Sloslou, oli harem gud bakegen.
Ol Kwestin Blong Tokbaot
◻ ?Yu ting se i rong blong harem nogud taem wan we yu laekem hem tumas i ded?
◻ ?Man we i lusum wan famle no fren blong hem, i save harem olsem wanem? ?From wanem hem i harem olsemia?
◻ ?Wan yangfala i save mekem wanem blong winim ol filing blong soasore?
◻ ?Yu yu save mekem wanem blong leftemap tingting blong wan fren we i lusum wan we hem i laekem tumas?
[Tok blong makem poen long pej 128]
“Mi mi no save bilif se hem i lus finis. . . . Mi sek we mi stap tingting se: ‘Bambae mi mas talem samting ya long mama’”
[Tok blong makem poen long pej 131]
“Taem mama blong mi i ded, mi stap tingting se: ‘Yu yu no talem long mifala se bambae yu ded. Yu jes lus nomo.’ Mi mi harem se hem i ronwe long mi”
[Tok blong pija long pej 129]
“!I no tru, samting ya i no save hapen long mi!”
[Tok blong pija long pej 130]
Taem wan we yumi laekem hem tumas i ded, yumi nidim se man we i gat kaen fasin i givhan long yumi