February

Jesu ghaa mwẹ agiẹngiẹn daa emwa ọvbehe. Ọna ẹre ọ zẹe ne iran na gha rhie ehọ nẹẹn ta yi. Ma ghaa rhie akpa na ma vbe ikporhu, iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghomwa ghi vbe gha biẹ ọmọ esi. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe? Deghẹ ima ọre emwa ne ima kporhu ma, de obọ ne ima gha hoo na ya gha mu ima? Obọ esi nọ. Nọnaghiyerriọ, obọ esi vberriọ ẹre ọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ne ima kporhu ma. (Mat 7:12) Hia ne u rẹn iyobọ nọ khẹke dọmwadẹ emwa ne ima miẹn vbe ikporhu. Ẹi re obẹlẹ ọkpa ẹre ọ khẹke ne ima ya gha kporhu ma emwa ughughan ne ima miẹn vbe ikporhu. Te ọ khẹke ne aro ima gha sotọ vbe egbe dọmwadẹ emwa ne ima miẹn vbe ikporhu, ne ima mieke na rẹn vbene emwi ye iran hẹ. Ya ẹwaẹn nọ rẹn ọta, ne u mieke na rẹn aro ọmwa nọ khin kevbe iyayi ọghẹe. (Itan 20:5) Ma ghaa ya ẹwaẹn nọ emwa ọta vbe ikporhu, ẹkpotọ ghi kie ne ima ya rẹn iyobọ ne emwa gele gualọ. Ma gha ghi rẹn nẹ, ẹnina ghi gua ima kpa ya ru iyobọ nọ khẹke, zẹ vbene Jesu ru ẹre.—Yae taa 1 Kọr 9:19-23. w19.03 20 ¶2; 22 ¶8-9

Te Adam kevbe Ivi rhiẹre ma wẹẹ, iran ma zẹdẹ gbọyẹmwẹ ye emwi esi hia ne Jehova ru ne iran vbe iran sọtẹ daa Jehova vbe ogba ọghe Idẹn. Ẹkpotọ wa kie ne dọmwadẹ ima vbe ẹdẹnẹrẹ, ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwi esi hia ne Jehova ru ne ima. Ma gha dinmwiamẹ, te ima rhiẹre ma wẹẹ ima gele yayi wẹẹ, e Jehova ọkpa ẹre ọ mwẹ asẹ na ya tae wẹẹ, emwi maan ra ẹi maan. Odẹ vbenian, te ima rhiẹre ma wẹẹ, ima gele mu ẹtin yan e Jehova. Ma gha ghi dinmwiamẹ nẹ, te ima khian gha hia, ne ima gha lele ilele ọghe Jehova vbe ẹdẹgbegbe. Ilele na ẹre eguọmwadia e Jehova lele vbe arrọọ ọghe iran vbe uhunmwu otagbọn hia. Uwẹ gha vbe sẹtin lele uviẹn na deghẹ u hia ne u gha mwẹ irẹnmwi nọ dinmwi ọghe Baibol, deghẹ u gu etẹn mu obọ, u na vbe gha ya izọghae kporhu iyẹn nọ maan. (Hib 10:24, 25) U gha khian ru azẹ, hia ne u lele adia ni rre uwu Ẹmwẹ Osanobua kevbe adia nọ ke obọ otu rre. (Aiz 30:21) Ẹghẹ nii, emwi hia ne u ru ghi gha dinna odẹ.—Itan 16:20. w19.03 7 ¶17-18

E Jehova wa kpemehe evbare orhiọn ne wọrhọ wọrhọ ne eguọmwadia re. Vbe igiemwi, ma miẹn adia vbe iko ne ima yo, ebe iyẹn ne otu gbẹnnẹ ladian kevbe wẹbsait ọghomwa. U he danmwehọ ọta na ya guan ẹdẹ, u he tie uhunmwuta vbe ebe ọghomwa ẹdẹ, u he vbe ghee JW Broadcasting ẹdẹ, ọ na ye vbe na miẹn wẹẹ, rhunmwuda ruẹ ẹre Jehova na kpemehe evbare orhiọn vberriọ ra? Ọ ghaa yerriọ, de vbene u khian ya sẹtin gbọyẹmwẹ yọ hẹ? (Kọl 3:15) Odẹ ọkpa ne ima khian ya ru ọna, ọre ne ima gha kpọnmwẹ ọnrẹn ye ẹse nọ ru ne ima vbe erhunmwu. Odẹ ọvbehe ne ima ya gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jehova ru ne ima, ọre ne ima na mwẹ ọghae vbe akpehuan ọghe owa ugamwẹ. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ obọ vbe iwinna na vbe ẹghẹ hia, ọ vbe khẹke ne etẹn ni gbaroghe emadogua na ya kpe ẹgiọn kevbe vidio gha begbe ne iran ghẹ ya rhia re rua. Ma ghaa gbaroghe Ọgua Arriọba ẹse, ọ ghi yae tọ sayọ, kevbe wẹẹ, emwi kherhe kherhe ẹre a khian vbe gha dọlọ yi vbọ. Odẹ vbenian, igho nọ somwa ghi vbe gha rrọọ na khian ya gha bọlọ Ọgua Arriọba kevbe na khian ya gha dọlọ eso yi vbe uhunmwu otagbọn hia. w19.02 18 ¶17-18

Ẹghẹ nọ taẹn ẹre Job ya ru erria yan evbayi. (Job 26:7, 8) Vbe Job ru erria yan agbọn na ne Osanobua yi, iso, okuku, avanukhunmwu, ọ keghi kpa re odin, ọ na vbe vẹẹ ne Job rẹn wẹẹ, emwi kherhe ẹre irẹn rẹnrẹn vbekpae evbayi. Aro nọ ghaan ẹre ọ vbe ya gha ghee adia ọghe Osanobua. Ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi ne Osanobua tae ọre I ru vbe ẹghẹ hia.” (Job 23:12) E Job ghi ru erria yan evbayi kevbe ilele ọghe Osanobua, ọ keghi kpa re odin. Ọna ẹre ọ ghi guae kpa ya gha rhie uyi ne Osanobua sayọ. Ọ na vbe yae mudia gbain vbe odẹ ọghe orhiọn. Ọ khẹke ne ima ya egbe tae Job. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ma ni rrọọ vbe ẹghẹ na ẹre ọ rẹn vbekpae evbayi sẹ emwa ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Job, ma vbe mwẹ Baibol nọ ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ irẹnmwi nọ dinmwi vbekpae Osanobua. Emwi hia ne ima ruẹ, sẹ nọ gha ya ima gha rhie uyi ne Jehova. Uyi ne ima rhie ne Jehova ghi gua ima kpa ya gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ọ ya ima hoẹmwẹ ọnrẹn, ọ vbe ya ima da imudiase ọghe ima yi gbain.—Job 28:28. w19.02 5 ¶12

Ke otọ gha dee ẹre emwa ni khaevbisẹ ke zẹ eguọmwadia e Jehova kpokpo. Iran sẹtin bae ima ifiẹzọ ughughan wẹẹ ima rraa uhi arriọba, sokpan, evbọzẹe ne iran na gele zẹ ima kpokpo ọre wẹẹ, “ne Osa khare ọre ima ya ru emwi ighẹ ẹi re ne emwa ne agbọn khare.” (Iwinna 5:29) Emwa sẹtin gha zan ima, iran sẹtin mu ima khui, iran sẹtin vbe ya ugbemwẹ yan ima. Ma gha werriẹ aro daa edanmwẹ vbenian, ọ ma khẹke ne ima rria ikhi ne egbe ima, vbe ẹtin Jehova, ma gha sẹtin zinegbe ẹre. Gi ima guan kaẹn igiemwi esi ọghe Hananaia, Misiaẹl kevbe Azaraia ni ghaa rre imu vbe Babilọn. Iran keghi ya ọghọ vbe ute tama ọba, evbọzẹe ne iran i khian na gbe uhunmwu kotọ ne amazẹ igoru ne irẹn maẹn. Iran keghi mu egbe ne iran ya ya egbe miẹn emwi ke emwi ne Jehova kue yi. (Dan 3:1, 8-28) Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe taa Ivbi Hibru eha na hẹ vbe ima gha werriẹ aro daa egbe edanmwẹ ne iran miẹn? Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova gha gbaroghe ima. (Psm 118:7) Odẹ ọghe ọghọ vbe ute, ẹre ọ vbe khẹke ne ima ya gha zẹ ẹmwẹ wanniẹn emwa ni ba ima ifiẹzọ. (1 Pit 3:15) Ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima ru emwi ke emwi nọ gha ya ima khian oghian e Jehova. w19.02 10-11 ¶11-13

Ma ghaa ru erria yan ẹkpotọ nọ kie ne ima rhunmwuda izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, ma ghi gha mwẹ udinmwẹ sayọ. (Jọn 3:16; Ẹfis 1:7) Ọ ghaa bu ẹghẹ Ugie Ayere ọghe Jesu, ẹkpotọ keghi kie ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwamwa ọghe adẹwerriegbe. Ẹghẹ nii, ẹre ọ khẹke ne ima ya gha tie ako ọghe Baibol ni guan kaẹn uwu e Kristi, ma ghi vbe gha ru erria yan emwi ni sunu vbe asẹ ne Jesu ya wu. Ọ gha ghi sẹ ẹdẹ Ugie Ayere ọghe Jesu, ọ ghi gele do vẹẹ ne ima rẹn vbene nọ hiunsi sẹ hẹ ighẹ izọese adẹwerriegbe ne eka na ma gua kevbe ayọn nọ baa mudia yi. Ma gha gele rẹn emwi ne Jesu vbe Erhae ru ne ima kevbe afiangbe ne emwa ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn khian miẹn vbọ, ayayẹro ọghe ima ghi khian ne ẹi beghe, ọ vbe ya ima zinegbe ya sẹ ufomwẹ. (Hib 12:3) U miẹn vbene ọ sẹ ima ọyẹnmwẹ hẹ, ne ima na rẹn wẹẹ, Jesu ye rhie avbe akpa na ma, zẹvbe Ogiohẹn ọghomwa nọ rinmwian ne ima, ne ima mieke na miẹnfan! (Hib 7:24, 25) Odẹ ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima gbọyẹmwẹ ye izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, ọre ne ima gha do Ugie Ayere ọghẹe zẹvbe nọ gualọe yi.—Luk 22:19, 20. w19.01 22 ¶8; 23-24 ¶10-11

Urhomwẹ ne ima rhie gie Jehova keghi re ukpamuyọmọ nọ hiunsi. Ewanniẹn ne ima zẹ vbe iko keghi re abọ ọkpa ọghe urhomwẹ ne ima rhie ne Osanobua. Ọna keghi re emwi ne ọmwa ọvbehe i sẹtin ru ne ima. (Hib 13:15) Odẹ ọkpa ẹre Jehova hoo ne ima hia ya gha zẹ ewanniẹn vbe iko ra? Hiehie! Aro nọ khẹke ne ima ya gha ghee ewanniẹn na zẹ vbe iko, ọre evbare ne ima deba avbe ọse ima re. Gia kha wẹẹ, a gie na tie ruẹ gha die ehe ne etẹn khian na sọyẹnmwẹ egbe, a na vbe tama ruẹ ne u viọ emwi eso ne etẹn gha re rre, vbene obọ ruẹ sẹ. U sẹtin ka gha si egbe rhunmwuda, u ma rẹn aro evbare nọ gha yẹẹ iran, sokpan u ye hia vbene obọ ruẹ sẹ, ya viọ emwi eso rre. Erriọ e Jehova vbe ya gie na tie ima, irẹn ẹre ọ vbe mwamwa evbare orhiọn ne rọgiọ khẹ ima vbe iko. (Psm 23:5; Mat 24:45) Ọ keghi ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn vbe ima gha muegbe iko yotọ ne ima mieke na sẹtin zẹ ewanniẹn. Nọnaghiyerriọ, gha muegbe iko yotọ. U ghaa ru vberriọ, ui khian wa do rri evbare orhiọn kẹkan, u vbe sẹtin rhie igiọdu ne etẹn vbe iko. w19.01 8 ¶3; 13 ¶20

Vbe ẹghẹ nẹdẹ, te emwa ugamwẹ ohoghe wa gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ alama oghẹ. (Hoz 4:13, 14) Ugamwẹ vbenian wa gha yẹẹ emwa nibun rhunmwuda, ọ kie ẹkpotọ yọ, ne iran ya gha ru oghẹ. Ọna ya iran gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko ra? Hiehie! E Devid keghi kha wẹẹ: “Ọlọghọmwa nibun, ẹre iran si ye egbe iran egbe ighẹ iran ni khirhi lele ẹbọ khian.” Erriọ iran vbe ya gha ya ivbi iran zọ ese ne ẹbọ. (Aiz 57:5) Ẹko ma zẹdẹ rhiẹnrhiẹn e Jehova ye ekhọe atosi ne iran ghaa mwẹ. (Jer 7:31) Te emwa ugamwẹ ohoghe wa vbe mwẹ obọ vbe uyinmwẹ alama oghẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Nọ ne iran, ọ ma de emwi nọ rhia ne ikpia ikpia kevbe ne ikhuo ikhuo gha lovbiẹ ke egbe. Ọna sẹtin ya emwa gha roro ẹre wẹẹ, iran mwẹ afanvbimu, sokpan, ‘ọlọghọmwa nibun, ẹre ọ si ye iran egbe.’ (1 Kọr 6:18, 19) Ughaghe aro ruẹ gha dae nẹ, ọlọghọmwa ne uyinmwẹ vbenian he si ye emwa egbe vbe ẹdogbo ne u ye. Nọnaghiyerriọ, uwa ne igbama, wa gha họn ẹmwẹ ne Erha uwa nọ rre ẹrinmwi. Uwa gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, umamwẹ ọghe egbe uwa nọ, deghẹ uwa họn ẹmwẹ nẹẹn. Ọ khẹke ne uwa kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹbe nọ rre emwi dan na ru, ẹre ọ sẹ orhiẹnrhiẹn na miẹn vbọ.—Gal 6:8 w18.12 27-28 ¶16-18

Ọmwa na gba ru orọnmwẹ gha fi owẹ ye oha, obọ enọ ma rẹn ọkpa rẹn eva ẹre ọ ghi ye, deghẹ ọ gha sọ ebe orọnmwẹ ra ẹi khian ru vberriọ. (Mat 19:9) Ọ gha sọ ebe orọnmwẹ, ọ ma ru emwi dan, ọ gha yabọ ogieva re, ọ ma vbe ru emwi dan. E Hozia keghi rhie Goma werriegbe, ọ na tama rẹn ne ẹi ghẹ dọlegbe fi owẹ ye oha. Ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, e Hozia na werriegbe suẹn gha gu e Goma ru emwi ọdọ vbe amwẹ. (Hoz 3:1-3) Okha na keghi mudia ye odẹ ne Jehova ya gha yabọ Ivbi Izrẹl. Ọ keghi ya ekhọe hia miẹn iran yi, ọ na vbe werriegbe ya obọ esi gha mu iran. (Hoz 1:11; 3:4, 5) De emwi ne ọna ma ima re vbekpae orọnmwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ? Ọdọ ra amwẹ, nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva, gha werriegbe suẹn gha gu ogieva re nọ fi owẹ ye oha ru emwi ọdọ vbe amwẹ, ọni rhiema wẹẹ, ọ yabọe nẹ. (1 Kọr 7:3, 5) Ẹghẹ nii, nọ ma fi owẹ ye oha i ghi mwẹ asẹ na ya sọ ebe orọnmwẹ. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ọdọ vbe amwẹ ku obọ kugbe, ne orọnmwẹ ọghe iran gha re nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. w18.12 13 ¶13

Ma ghaa tie Ẹmwẹ Osanobua, ọ khẹke ne ima gha ru erria yan aro ne Jehova ya ghee emwi, rhunmwuda, ọ gha ru iyobọ ne ima ya ru azẹ nọ khẹke vbe edanmwẹ gha ghi rre vbe odaro. Edanmwẹ gha ghi gele rhiegbe ma, ẹi wa gua ima rhie vbe udemwurri, rhunmwuda ma mu egbe ẹre yotọ nẹ. E Josẹf keghi lẹfua vbe ọvbokhan e Pọtifa wẹẹ nọ gu irẹn ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Vbọzẹe? Rhunmwuda, e Josẹf rẹn aro ne Jehova ya ghee uyinmwẹ vberriọ. Ọ ka ru erria yan rẹn nẹ. (Gẹn 39:8, 9) Josẹf na tama amwẹ Pọtifa wẹẹ: “Vbia ghi gu ru emwi dan vberriọ hẹ, ne I ya fidọn ghe Osanobua?” Ọna rhiẹre ma wẹẹ, aro ne Jehova ya ghee emwi ẹre Josẹf vbe ya gha ghee ẹre. Ma vbe vbo? Ọmwa sẹtin gu ima gha gbe ọkiẹkiẹ nọ ma khianrẹn vbe isiwinna. Ọmwa sẹtin vbe ya efoni gie uhunmwu nọ dekaẹn uyinmwẹ alama oghẹ gie ima, ọ sẹtin gha re efoto ọghe esakan. Ma gha gele mu egbe yotọ, ima na vbe gha ya aro ne Jehova ya ghee emwi ghee ẹre, ẹre ima khian na sẹtin gban egbe ne edanmwẹ vbenian. w18.11 25 ¶13-14

Emwa eso ni rri egie ebe keghi kha wẹẹ, evba ya uviẹn na kha ọre, “I gha ya oghọghọ san ghee odukhunmwu ne Nọyaẹnmwa; I gha rhunmwuda ọyẹnmwẹ fiokin lẹga ne Osanobua.” Emwi nọkhua ẹre ima ruẹ re vbe ọna. E Jehova ru eyan nẹ, ọ vbe rhie ilẹkẹtin ne ima wẹẹ, emwamwa wa khian vbe obọ ne irẹn khian ya mu eyan rẹn hia sẹ. Emwi kpataki ne ima miẹn ruẹ vbe ebe Habakọk ọre ne ima gha mu ẹtin yan e Jehova. (Hab 2:4) Te ọ khẹke ne asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ wegbe sayọ rhunmwuda, ọna ẹre ọ khian ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Vbọ ghi khẹke ne ima ru? Okaro, ma ghi gha tama e Jehova emwi nọ kpokpo ima orhiọn vbe ẹghẹ hia. Nogieva, ma ghi gha gbarokotọ tie Ẹmwẹ Osanobua, ma vbe gha lele adia hia ni ke obọ otu rre. Nogieha, ma ghi gha ya amuẹtinyan kevbe izinegbe diakhẹ e Jehova. Erriọ e Habakọk ruẹ zẹẹ! Vbe omuhẹn ọghe ebe Habakọk, te iro han akhasẹ na, sokpan, ọyẹnmwẹ ẹre ọ ghi ya mu ebe na sẹ ufomwẹ vbe Jehova ghi rhie igiọdu nẹẹn nẹ. Ma gha ya egbe tae Habakọk, e Jehova ne Erha mwa gha fu ima ẹko rre. Ihe ọvbehe i rrọọ ne ima khian na miẹn ifuẹko vbenian vbe agbọn Esu na. w18.11 17 ¶18-19

Izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu ọre emwi ọvbehe nọ ya ima yayi wẹẹ, Osanobua gele hoẹmwẹ ima. E Baibol keghi kha wẹẹ: ‘Osanobua hoẹmwẹ agbọn na sẹrriọ zẹẹ ọ na rhie Ovbi ẹre ukpọmọkpa ne ọmwa, ne ọmwakọmwa nọ rhirhi yae yi ghẹ wirua, sokpan nọ gha mwẹ arrọọ ne ẹi mwẹ ọfo.’ (Jọn 3:16) Jesu wa gele hoẹmwẹ ima. Ahoẹmwọmwa na ẹre ọ ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ vbe gua ima kpa ya mwẹ ahoẹmwọmwa daa emwa ọvbehe. E Baibol rhie ilẹkẹtin ne ima wẹẹ, “orueghe ra ọlọghọmwa” i sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa ọghe Kristi rre. (Rom 8:35, 38, 39) Ma ghaa werriẹ aro daa isievẹn nọ ya iro han ọmwa ra nọ si ọmwa ghee iyeke vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ khẹke ne ima yerre ahoẹmwọmwa ne Jesu mwẹ daa ima. Ọna gha rhie ẹrhiọn ye ima iwu, ne ima mieke na sẹtin zinegbe ẹre. (2 Kọr 5:14) Ọ gha vbe sẹtin ya ima mudia gbain vbe odaro ọlọghọmwa nọ wegbe vbe na ghee odekun ẹrhia, ukpokpo kevbe evba yaro yi nọ ma ghi sẹ obo. Ena hia keghi ya ọmwa si osi. w18.09 14 ¶8-9

Ne ima mieke na sẹtin gha rre odẹ ọghe ẹmwata, te ọ khẹke ne ima gha lele adia hia ni ke obọ e Jehova rre. Ọ wa vbe khẹke ne ima mu emwi orhiọn ye okaro vbe arrọọ ọghe ima, ma ghi vbe gha lele ilele ni rre Baibol. Vbe na ghee Devid, te ọ khẹke ne ima ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, ima i khian sẹ odẹ ọghe ẹmwata rae. Vbe ẹi erriọ, ma sẹtin werriegbe gha mu emwi ne ima sẹ rae nẹ roro, iziro vbenian sẹtin ya ima de ghee iyeke vbe odẹ ọghe orhiọn. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima mudia gbain vbe odẹ ọghe orhiọn. Ma ghi gha yerre wẹẹ, te ima khian gha lele imamwaemwi ẹmwata hia ni rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn, ọkpa i rrọọ ne ima gha rhie fua. (Jọn 16:13) Ne ima ghẹ mieke na “de odẹ” vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ khẹke ne ima gha loo ẹghẹ ima ẹse. Ima ma na begbe, ma sẹtin do gha loo ẹghẹ nọ kpọlọ gbe ye irọkhegbe, iku isasegbe, Itanẹt kevbe ẹkpẹti ughe. Emwi na ya unu kaẹn na i re emwi dan sokpan, ọ ma khẹke nọ miẹn ima ẹghẹ sẹrriọ wẹẹ, ima i ghi miẹn ẹghẹ nọ somwa ya gha ru emwi orhiọn, vbe na ghee e Baibol na tie kevbe ikporhu na yo. w18.11 10 ¶7-8

Emwi gha fiwerriẹ vbe udemwurri vbe arrọọ ọghe ima, ọ keghi ya ima si osi. (Itan 12:25) Ọ keghi lọghọ ma ke sẹtin ru afiwerriẹ nọ khẹke. Emwi vbenian gha sunu, de emwi nọ gha sẹtin mu ima orhiọn sotọ? (Psm 131:1-3) Ẹi mwẹ vbene ọlọghọmwa ne ima ye gha wegbe sẹ hẹ, “ọfunmwegbe Osanobua” gha sẹtin gbogba gae ekhọe kevbe iziro ọghe ima, ọ ghi vbe mu orhiọn ima sẹ otọ. (Fil 4:6, 7) Nọnaghiyerriọ, osi ọghe agbọn na gha gbe orhiọn ye ima iwu, ọfunmwegbe Osanobua gha sẹtin rhie ẹrhiọn ye ima iwu, ọ ghi ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Orhiọn nọhuanrẹn keghi fu ima ẹko rre, ọ vbe rhie ima ekhọe ghee ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn ni gha ya ima rhie aro tua emwi orhiọn.—Jọn 14:26, 27. w18.10 27 ¶2; 28 ¶5, 8

Ọ mwẹ emwi nọ ghi khọ sẹ, nọ suẹnrẹn vbe ẹghẹ omuhẹn. De emwi nọ khin? Ohoghe na ta. Ọmwa ne ẹi ta ẹmwata, nọ mu emwa ọvbehe rẹrẹ, ọre ọmwa ohoghe. De ọmwa nọ wa suẹn ohoghe na ta? Esu wa nọ! Jesu tobọre tae wẹẹ, Esu ọre “erha ohoghe hia.” (Jọn 8:44) De ẹghẹ ne Esu wa ya ta ohoghe nokaro? Ogba ọghe Idẹn ẹre Esu na suẹn ohoghe na ta vbe ukpo arriaisẹn nibun nọ gberra. Vbe Jehova yi Adam kevbe Ivi, te iran wa gha sọyẹnmwẹ arrọọ vbe Paradais nọ viọ iran yi. Erriọ Esu ya rre do mu emwi hia rhia. Esu rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua tama Adam kevbe Ivi ne iran ghẹ re vbe ọmọ erhan “nọ rhie ẹwaẹn na ya rẹn emwi nọ maan kevbe ne ẹi maan ne ọmwa.” Osanobua wẹẹ iran gha danmwẹ ọnrẹn, iran gha wu. Esu wa rẹn ọna, sokpan ọ na ya ẹyẹn tama e Ivi wẹẹ: “Ọnii i re ẹmwata; wa i wulo.” Ọna ẹre ọ wa ohoghe nokaro. Esu na vbe kha wẹẹ: “Te Osanobua tae vberriọ, rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, wa gha rriọe, wa gha do gha ye vbe Osanobua, wa ghi do gha rẹn ẹmwi nọ maan ke ne ẹi maan zẹ vbene irẹn ye.”—Gẹn 2:15-17; 3:1-5. w18.10 6 ¶1-2

Ne ekhọe ima mieke na gha re nọ hianrẹn, te ọ khẹke ne iziro ekhọe ọghe ima gha re nọhuanrẹn. Iziro ekhọe ọghe ima ghaa re nọ hianrẹn, ẹre Jehova khian na miẹn ugamwẹ ọghe ima yi. (2 Kọr 4:2; 1 Tim 1:5) E Jehova keghi kha wẹẹ, “Ọmwa i sẹtin bẹghe mwẹ nọ ye gha rre agbọn.” Nọnaghiyerriọ, de vbene emwa ne ekhọe ẹre hianrẹn khian ya “miẹn Osanobua aro” hẹ? (Ẹks 33:20) Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian keghi re na “ya aro ekhọe bẹghe emwi.” Emwa ni ya aro ekhọe bẹghe Osanobua keghi re emwa ni gele rẹn Osanobua, erriọ iran vbe ya gbọyẹmwẹ ye akpa esiesi nọ mwẹ. (Ẹfis 1:18) Odẹ ọvbehe ne ima ya “miẹn Osanobua aro” ọre vbe aro ima ghaa sotọ vbe emwi hia nọ ru ne ima. (Job 42:5) Ma gha vbe sẹtin ya aro ekhọe bẹghe afiangbe ne Jehova yan rẹn ne emwa ni ya ẹkoata gae. w18.09 20 ¶13, 15-16

Ma ghaa ru emwi nọ gbae, Jehova ghi fiangbe ima. Ẹmwata nọ wẹẹ irẹnmwi ẹre ọ ya ọmwa mwẹ ẹwaẹn, sokpan ẹwaẹn ẹre a ya ru azẹ. Vbene avbe iranmwẹ ya ru emwi keghi rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ ẹwaẹn, rhunmwuda te iran si evbare koko khẹ ẹghẹ orhọ. (Itan  30:24, 25) Jesu nọ re “ẹwaẹn Osanobua” keghi ru emwi nọ yẹẹ Erhae vbe ẹghẹ hia. (1 Kọr 1:24; Jọn 8:29) Ọmwa gha rẹn emwi nọ khẹke nọ ru, ọ ma na kue ru ẹre, Jehova bẹghe ẹre. Osanobua gha fiangbe emwa ni ya imuegberriotọ kevbe izinegbe rhie owẹ lele adia ọghẹe. (Mat 7:21-23) Nọnaghiyerriọ, wa gi ima ku obọ kugbe ne iko ọghomwa do gha re ne emwa hia na mu egbe rriotọ. Vbene ẹmwata, ne ima mieke na sẹtin rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, ọ khẹke ne ima mwẹ izinegbe rhunmwuda ẹi re iwinna ẹdẹ ọkpa. Ma gha sẹtin ru vberriọ, ọ ghi rhiema wẹẹ, ima mu egbe rriotọ. Ma ghaa re emwa ni gele mu egbe rriotọ, ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima nia ya fi etẹbitẹ. w18.09 7 ¶18

Vbene Osanobua te yi emwa nagbọn, ọ bẹghe ẹre wẹẹ iran gha ku obọ gbe ba irẹn, ne emwamwa ọghe irẹn mieke na mwẹ uhunmwu. Agharhemiẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre ima khin, ma gha sẹtin gu e Jehova gha winna. Vbe igiemwi, Osanobua ẹre ima gu winna vbe ima ghaa kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba. (1 Kọr 3:5-9) Ukpamuyọmọ nọ hiunsi nọ, ne ima na mwẹ ọghae vbe iwinna ne kpataki ọghe Osa Ne Udazi. Sokpan, ẹi re iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọkpa ọre iwinna ne ima gu e Jehova ru. Obẹlẹ ọvbehe ne ima ya gu Osanobua winna keghi re vbe ima ghaa ru iyobọ ne ẹgbẹe ima kevbe etẹn vbe iko, vbe ima ghaa mu ọghọ ye erhunmwuyẹn egbe kevbe vbe ima ghaa rhiegbe ladian ya ru sayọ vbe iwinna ugamwẹ. (Kọl 3:23) Emwi nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn ọre wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gha ya egbe ima gie emwa ọvbehe. Ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, nọ mwẹ ọna i mwẹ ọna. Eso vbuwe ima keghi re igbama, eso khian eniwanrẹn nẹ, egbe ma mobọ sasa emwa eso kevbe wẹẹ, akpa ughughan ẹre Osanobua ya wee ima. w18.08 23 ¶1-2

Osanobua wa rẹn ọlọghọmwa ne Habakọk ghaa ye, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na mu ẹre orhiọn sotọ, ọ na tama e Habakọk wẹẹ, irẹn gha rherhe zẹ emwi ru. Te ọ ye vbe ne Osanobua ghaa tama e Habakọk wẹẹ: “Mwẹ izinegbe, mu ẹtin yan mwẹ, I gha họn erhunmwu ruẹ, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, ọ gha rhie ẹghẹ nọ taẹn.” E Jehova keghi ye Habakọk re rre wẹẹ, ọ mwẹ ẹghẹ ne irẹn buru ne irẹn ya mu eyan ke eyan ne irẹn yan rẹn sẹ. Ọ na rhie ilẹkẹtin ne Habakọk nọ ye mwẹ izinegbe rhunmwuda ẹi khian gbe ima rẹn vbe okiekie. Ma ghaa ya izinegbe diakhẹ Jehova, ima na vbe gha danmwehọ emwi nọ tama ima, orhiọn ima ghi vbe sotọ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima rre uwu ibavbaro. Jesu wẹẹ, ne ima ghẹ rhie aro tua “ẹghẹ nọ khian gha khin”, rhunmwuda Osanobua tobọre ma he ya unu kaẹn ẹghẹ nọ khian gha khin tara. (Iwinna 1:7) Nọnaghiyerriọ, wa ghẹ gi ẹtin fo ima. Gi ima gha ya imuegberriotọ kevbe izinegbe diakhẹ Osanobua, ma ghi vbe gha loo ẹghẹ kherhe nọ ghi kẹ vbe ugamwẹ ọghe Jehova.—Mak 13:35-37; Gal 6:9. w18.11 16 ¶13-14

Nọ ne Ivbi e Ju vbe ẹghẹ nii, emwa ne ẹi re Ivbi e Ju keghi re emwa ni ma huan. Aro vberriọ ẹre Pita vbe ya gha ghee iran. Sokpan ọ mwẹ emwi nọ ghi ya Pita fi iziro ọghẹe werriẹ, ọni ọre umian nọ miẹn vbe odẹ ọghe ọyunnuan. (Iwinna 10:9-16) Vbe na ghee Pita, ọ khẹke ne ima zanzan egbe ima ghee, deghẹ ima ye ya aro gbe emwa ọvbehe re. De emwi ọvbehe ne ima gha vbe ru ne ima mieke na sẹtin gha ya obọ ọkpa mu emwa hia? Ma gha gele “fannọ otọ ẹko” ima rua, ahoẹmwọmwa ghi rhihe ikhuiwu vbe ekhọe ima. (2 Kọr 6:11-13) De emwa ne ima mobọ gu ru ọse? Emwa ne ima gba zẹ urhuẹvbo ọkpa nọ ra, ra emwa ni ke otọ ẹvbo ima rre? Ọ ghaa yerriọ, ọ khẹke ne ima fi werriẹ. Ma sẹtin gie na tie etẹn ni ke ẹvbo ọvbehe rre gha die owa ima, ma sẹtin vbe wẹẹ ne iran deba ima vbe ikporhu. (Iwinna 16:14, 15) Ma ghaa rhan obọ miẹn emwa ọvbehe yi vbenian, ma i khian ghi gha ya aro gbe iran re, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ daa iran ghi do gha wegbe sayọ. w18.08 9 ¶3, 6; 10 ¶7

Etẹn eso keghi ya egbe tae emwa ni rre uwu agbọn, vbe odẹ ne iran ya gbe kevbe uyinmwẹ nọ ma khẹke Ivbiotu e Kristi ne iran yin vbe iran ghaa rre iku. Yevbesọni, efoto ne etẹn eso mu ye wẹbsait na ya gu egbe guan, kevbe ẹmwẹ ne iran gbẹnnẹ ladian keghi rhiẹre ma wẹẹ, iran ma deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Sokpan, ọyasin ọghe uyinmwẹ vberriọ sẹtin sin etẹn ọvbehe ni hia ne iran gha ya ẹkoata ga e Jehova. (1 Pit 2:11, 12) Agbọn Esu keghi ya emwa rhie aro tua emwi ikpakpa kevbe emwi ewe ne iran ya ghagha. (1 Jọn 2:16) Sokpan, zẹvbe eguọmwadia Osanobua, te ọ khẹke ne ima ‘zobọ vbe avbe uyinmwẹ ne ẹi re ọghe Osanobua, kevbe orriarria emwi agbọn na hia, na gha yin uyinmwẹ ai balọ egbe, uyinmwẹ ọghe ọmwa imudiaẹse, kevbe uyinmwẹ nọ khọ ọghe Osanobua vbe agbọn na.’ (Taitọs 2:12) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian, vbene ima ya rri evbare, odẹ ne ima ya da ayọn, egbe ne ima mu kevbe uyinmwẹ ọghe ima vbe isiwinna gha rhiẹre ma wẹẹ, emwa ni ya ẹkoata ga e Jehova ẹre ima khin. w18.07 25 ¶13-14

Deghẹ Jehova ẹre ima gele ya aro kọ, ma i khian gi uyinmwẹ emwa ọvbehe ya ima khian oghian e Jehova. Te ọ wa khẹke ne etẹn ni mwẹ ukpamuyọmọ vbe otu e Jehova, vbene Mosis vbe gha ye, kọ ọna ye orhiọn. Vbọrhirhighayehẹ, te ọ khẹke ne dọmwadẹ ima gha “ya ohan kevbe uguọmwẹ rhiegba ye iwinna ne ima mieke na miẹnfan.” Ma ghi vbe gha yerre wẹẹ, e Jehova rẹn vbene ọ khian ya buohiẹn edọmwadẹ ima hẹ. (Fil 2:12) Rhunmwuda, vbene ukpamuyọmọ ọghe ima kpọlọ sẹ hẹ vbe otu e Jehova, ẹrriọ ọ vbe khẹke ne ima vbe ya gha rhie igiemwi esi ye otọ ne etẹn nikẹre. (Luk 12:48) Ma gha gele hoẹmwẹ Jehova, emwi rhọkpa i “sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa” ọghẹe rre. (Psm 119:165; Rom 8:37-39) Ẹghẹ nọ wegbe ẹre ima gele ye. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima ya egbe kọ Jehova nọ kha yan agbọn vbe ẹrinmwi, ne ima mieke na rẹn emwi nọ gualọ vbe obọ ima. (Psm 123:1) Ma ghẹ gi uyinmwẹ emwa ọvbehe ya ima khian oghian e Jehova. w18.07 16 ¶19-20

Ọ keghi re emwi nọ gbe ọmwa otiti ne eguọmwadia e Jehova na muan yọ muan yọ! Emwa ni gberra 10,000,000 ẹre ima gu tie Baibol vbe ukpo 2017. Ọna rhiema wẹẹ, eguọmwadia Osanobua wa gele gi ukpa iran gha ba ẹse. Ẹbo emwa nibun ẹre ọ vbe rrie Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi vbe ukpo nii. Ẹkpotọ keghi kie ne iran ya ruẹ vbekpae ahoẹmwọmwa ne Osanobua rhiema vbe ọ kpemehe izọese adẹwerriegbe. (1 Jọn 4:9) Urhuẹvbo ughughan ẹre eguọmwadia e Jehova zẹ vbe uhunmwu otagbọn hia. Ọrheyerriọ, ọ ma mu idobo ye akugbe ne ima ya ga e Jehova. (Arhie 7:9) Ma gha ye sẹtin gha “fi wainwain” vbe agbọn na, agharhemiẹn wẹẹ, urhuẹvbo ughughan ẹre ima zẹ ra ehe ughughan ẹre ima ye. (Fil 2:15) Ọ keghi rhie uyi gie Jehova ne ima na muan sayọ, ne ima na mwẹ akugbe kevbe ne ima na bodẹ. w18.06 21 ¶1-3

Ikporhu iyẹn nọ maan ne Jesu ghaa kpe ma okhuo e Sameria keghi ru ekpataki sẹ evbare ikpakpa. Nọ ne Jesu, evbare ẹre ikporhu iyẹn nọ maan nii vbe gha khin rhunmwuda, ahoo ọghe Erhae nọ. (Jọn 4:32-34) Jems kevbe Jọn ma rẹn emwi nọ demu ighẹ ikporhu ne Jesu kpere ma okhuo nii vbe Sameria. Asẹ ọkpa vbe Jesu kevbe erhuanegbe ẹre rrie ehe, iran keghi la e Sameria. Ẹdẹ ghi mu, iran na gha gualọ ehe ne iran khian vbiẹ vbe Sameria. Sokpan Ivbi e Sameria ma kue mu owa ne iran. Ohu keghi mu e Jems kevbe Jọn sẹrriọ wẹẹ, iran na tama e Jesu nọ tie erhẹn ke ẹrinmwi rre nọ ya fuẹn iran hia. Jesu na gele gu iran gui. (Luk 9:51-56) Ughaghe Jems kevbe Jọn i ghẹ te mu ohu vberriọ akpawẹ Galili ẹre Ivbi Ju na yin uyinmwẹ vberriọ daa iran. Ọ gha kẹ, emwi nọ ya ohu mu iran sẹrriọ ọre ne iran i na ghee Ivbi e Sameria sẹ emwi rhọkpa. Ọ ghi sẹ ẹghẹ, ukọ e Jọn na ya kporhu vbe Sameria. Iran na wa rhie ehọ nẹẹn taa yi. Ẹi mwẹ ekhọe re ma gha fi ẹre uwẹnrhiẹn vbe ọ yerre emwi nọ sunu vbe asọn nii.—Iwinna 8:14, 25. w18.06 10-11 ¶12-13

Te ọ khẹke ne ima gha ya ugbẹkun ọghe ẹmwata gbalọ egbe, ọni nọ wẹẹ, ne ima gha ta ẹmwata vbe ẹghẹ hia. Vbọzẹe? Rhunmwuda ohoghe na ta ọre ọkpa vbe usun ifi ne Esu mobọ ya mu emwa rẹrẹ. Ohoghe keghi rhie ikuanegbe ne ọmwa nọ tae kevbe ọmwa nọ yaeyi. (Jọn 8:44) Agharhemiẹn wẹẹ emwa ni ma gba ma khin, ma gha sẹtin gha ta ẹmwata vbe ẹghẹ hia. (Ẹfis 4:25) Sokpan, ẹi khuẹrhẹ vberriọ. Abigail nọ rre ukpo 18 keghi kha wẹẹ: “Ugbẹnso, ọ ye vbe ne esa i rrọọ na gha ta ẹmwata vbe ẹghẹ hia, rhunmwuda ọ mwẹ ẹghẹ eso na ya rri oya ye ẹmwata ne a ta sokpan a gha ta ohoghe, ai rri oya vberriọ.” Vbọ ghi zẹ nọ na khẹke ni ima gha ta ẹmwata vbe ẹghẹ hia? Victoria, nọ rre ukpo 23 keghi kha wẹẹ: “Emwa sẹtin gha zaan ruẹ vbe u ghaa ta ẹmwata kevbe u ghaa sinmwi oseghe ye imamwaemwi ọghe ẹmwata, sokpan afiangbe na lae miẹn i re nekherhe. U do gha mwẹ udinmwẹ, u ghi sikẹ e Jehova sayọ kevbe wẹẹ, emwa ni sikẹ ruẹ ghi gha ya ruẹ hio.” Ọghe ne ẹmwata, te ọ khẹke ne ima gha ya ugbẹkun ẹmwata gba ẹkun vbe ẹghẹ hia. w18.05 28 ¶3, 5

Zẹvbe ne ima ya sikẹ ufomwẹ ọghe ẹdẹ okiekie na, te emwi khian gha rhia sayọ. Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na khẹke ne ima kakabọ gha bodẹ, rhunmwuda ima ma rẹn ẹghẹ ne Jehova khian ya zẹ emwi ru. Sokpan, ma rẹnrẹn wẹẹ, ẹghẹ nọ khẹke ẹre ọ khian ya zẹ emwi ru. (Mat 24:42-44) Nọnaghiyerriọ, gi ima gha mwẹ izinegbe, gi ima vbe gha bodẹ, gi ima gha tie Ẹmwẹ Osanobua ẹdẹgbegbe, gi ima vbe gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. (1 Pit 4:7) Gha ya egbe tae igiemwi esi ọghe etẹn ni kpẹre nẹ vbe ugamwẹ e Jehova. Ọ khẹke ne ima rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, ma ghi gha ya obọ esi mu emwa hia, ma ghi vbe gha gbe egbe etẹn. Ma ghaa ru ena hia, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima kevbe wẹẹ, egbe i ghi vbe wọọ ima wẹẹ agbọn Esu kpẹ gbe vbe otọ. (Ẹfis 5:16) Agharhemiẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre ima khin, e Jehova ye miẹn ugamwẹ ima yi. Ọna sẹ nọ gha ya amuẹtinyan ọghe ima gha wegbe sayọ. Ọ wa vbe khẹke ne ima gha gbọyẹmwẹ ye emwamwa ọghe ikpia ne Osa ya ru ima ẹse vbe dọmwadẹ iko. (Ẹfis 4:8, 11, 12) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ediọn vbe iko ya mu otuẹ guẹ, hia ne ruẹ emwi vbe obọ iran, u vbe lele adia ne iran gha rhie nuẹn. w18.06 24-25 ¶15-18

Jesu keghi tama erhuanegbe ẹre ne iran gha “rre uwu ahoẹmwọmwa” ọghe irẹn. Vbọzẹe ne Jesu na kha vberriọ? Rhunmwuda, ne erhuanegbe Jesu mieke na sẹtin musọe, te ọ khẹke ne iran gha mwẹ ẹbo izinegbe. Ọna ẹre ọ zẹe ne Jesu na nianiaẹn inugba nọkhin vbe ebe Jọn 15:4-10 ne erhuanegbe ẹre gha “rre uwu ahoẹmwọmwa” ọghe irẹn. De vbene ima khian ya gha rhiẹre ma wẹẹ, ma hoo ne ima gha rre uwu ahoẹmwọmwa ọghe Kristi, ne ima mieke na gha mwẹ akueyi ọghẹe? Ma ghi gha lele adia ọghẹe, ọni nọ wẹẹ, ma gha re emwa ni họn ẹmwẹ zẹvbe ne Jesu vbe họn ẹmwẹ ne Erhae. E Jesu keghi kha wẹẹ: “Wa gha da uhi mwẹ yi, wa ghi gha rre uwu ahoẹmwọmwa mwẹ zẹ vbene imẹ da uhi Erha mwẹ yi ne imẹ na vbe gha rre uwu ahoẹmwọmwa rẹn.” (Jọn 13:15) E Jesu ẹre ọ waa ima iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ma ghaa lele iyi na, te ima rhiẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ Erhae rhunmwuda, obọ Erhae ẹre iyi na ke rre. (Mat 17:5; Jọn 8:28) Ma ghaa ru ọna, e Jehova kevbe Jesu vbe gha rhiẹre ma wẹẹ, iran gele hoẹmwẹ ima. w18.05 18 ¶5-7

Ehọnrre ghaa fian okhuo ne egbe iran, ọ keghi ru iyobọ ne iran ya ru atamuolọyan nọ dekaan owebe na yo, iwinna na gha ru kevbe emwi ọvbehe. Ọmwa gha rherhe fian okhuo ne egbe ẹre, ọ vbe rherhe miẹn ere nọ rrọọ. Ọ khẹke ne ima gha tian igbama ni rre iko ọghomwa vbe uhunmwu otagbọn hia rhunmwuda ne iran na rhie aro tua evbakọnrẹn ọghe orhiọn. Igbama vbenian keghi sọyẹnmwẹ arrọọ ọghe iran zẹ vbene iran ya lele adia ọghe Jehova vbe azẹ ne iran ru. Ọ sẹtin kaẹn ẹmwẹ orọnmwẹ. E Solomọn keghi kha wẹẹ: “Ya ẹtin ruẹn hia mu ẹtin yan e Nọyaẹnmwa. Ghẹ mu ẹtin yan emwi ne uwẹ ro ighẹ uwẹ rẹnrẹn. Gha ye Nọyaẹnmwa rre vbe emwi ne u ru hia, ọ gha vbe gha ma ruẹn odẹ ne ọ kere.” (Itan 3:5, 6) Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee igbama ni rre otu ọghẹe. E Jehova gele hoẹmwẹ iran, ọ gbogba ga iran, ọ rhie adia ne iran, erriọ vbe ya fiangbe iran. w18.04 26 ¶7; 27 ¶9

Ukọ e Jọn kegha re ọkpa vbe usun ikpia ni ya iko ọghe Ivbiotu e Kristi deziẹn vbe orre nokaro. Ọkpa vbe usun ebe ni ta okha ọghe Jesu ne Jọn gbẹn, keghi re nọ wa rhie igiọdu ne etẹn vbe orre ne okaro, ma wa vbe miẹn igiọdu vbọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Ebe Jọn ọkpa ẹre ọ mu ẹmwẹ na, ne Jesu ta, vbe ọ khare wẹẹ, ahoẹmwọmwa ọre ama ọghe Ivbiotu e Kristi ọghe ata. (Jọn 13:35) Ẹmwata ne ai ya igho dẹ ẹre ọ rre ebe eha ne Jọn kiekie gbẹnnẹ. Deghẹ ekhọe ima bu abe gbe ima rhunmwuda orukhọ ne ima ru, ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn na keghi fu ima ekhọe rre. Ọ keghi kha wẹẹ: “Esagiẹn Jesu . . . ye ima khian nọ huanrẹn hin orukhọ hia rre.” (1 Jọn 1:7) Ekhọe ima gha ye gha fi ima uwẹnrhiẹn, ma gha miẹn igiọdu vbe ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn ọvbehe nọ khare wẹẹ, ‘Osanobua kpọlọ sẹ ekhọe ima.’ (1 Jọn 3:20) E Jọn ọkpa ẹre ọ vbe gbẹn ọnrẹn ye otọ wẹẹ, “ahoẹmwọmwa ọre Osanobua khin.” (1 Jọn 4:8, 16) Vbe ebe Jọn nogieva kevbe nogieha, e Jọn keghi rhie etian ne Ivbiotu e Kristi ni mudia gbain vbe odẹ ọghe “ẹmwata.”—2 Jọn 4; 3 Jọn 3, 4. w18.04 18 ¶14-15