December

E Jesu keghi ya erhuanegbe ẹre gie ohuan, ọ na wẹẹ irẹn ọre ọsuohuan ọghe iran. (Jọn 10:14) Igiemwi ne Jesu ru na wa de yọ. Avbe ohuan rẹn urhu ọghe ọmwa nọ su iran, iran vbe họn ẹmwẹ nẹẹn. Emwi ne okpia ọkpa nọ mu okhian yo ehe ughughan tae keghi so igiẹ ye ọna. Ọ wẹẹ: “Ma kegha hoo ne ima sa ohuan eso ye ama, rhunmwuda ọni, ma na gha tie iran ne iran sikẹ ima. Sokpan iran ma rre, rhunmwuda, iran ma mu urhu ima. Vbọrhirhighayehẹ, vbe ẹghẹ ne ọvbokhan okpia ọkpa nọ su iran khian ya rre, ọ ma he kẹ ọre ya tie iran, vbe iran suẹn gha lele ẹre khian.” Emwi ne okpia nii tae, ye ima ẹre rre, emwi ne Jesu tae vbekpa erhuanegbe ẹre. Ọ wẹẹ: “Iran gha họn urhu mwe.” Sokpan, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, e Jesu rre ẹrinmwi nẹ nian, vbe ima khian ghi ya họn ẹmwẹ nẹẹn hẹ? Odẹ ọkpa ne ima khian ya ru ọna, ọre ne ima gha ya emwi nọ ma ima re ru emwi.​—Mat 7:24, 25. w21.12 16 ¶1-2

Ọmwa nọ ghaa ya obọ atosi mu Ivbiotu e Kristi, ẹre Pọl ghaa khin. Sokpan, ọ ghi sẹ ẹghẹ, ọ na do rẹn wẹẹ, emwi dan ẹre irẹn ghaa ru, ẹre ọ na ghi hia vbe odẹ ke odẹ nọ fi werriẹ. (1 Tim 1:12-16) E Jehova wa ru iyobọ ne Pọl, ọ na do gha re ọmwa nọ mu egbe rrie otọ, kevbe nọ mwẹ agiẹngiẹn daa emwa ọvbehe. Ọ wa gha mwẹ ilẹkẹtin yan e Jehova wẹẹ, ọ gha yabọ irẹn. (Rom 7:21-25) E Pọl wa rẹn wẹẹ, ọmwa nọ ma gba ẹre irẹn khin, rhunmwuda ọni, ọ kegha hia nọ gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ nọ ya ru emwi. Yevbesọni, e Jehova ẹre ọ vbe ya egbe kọ, nọ mieke na sẹtin musọe vbe iwinna ugamwẹ ọghẹe. (1 Kọr 9:27; Fil 4:13) A ma zẹ ediọn, rhunmwuda wẹẹ emwa ni gbae iran khin. Ọrheyerriọ, e Jehova ma hoo ne iran gha rhie aro gberra abakuru ọghe iran, ọna gha ru iyobọ ne iran ya gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ne iran ya ru emwi. (Ẹfis 4:23, 24) Ọ khẹke ne ediọn ya Ẹmwẹ Ọghe Osanobua ghee egbe iran ghee, ne iran mieke na rẹn ako nọ khẹke ne iran winna yan. Iran gha ru vberriọ, e Jehova gha ru iyobọ ne iran ya gha sọyẹnmwẹ, iran ghi vbe sẹtin gha ru iwinna na waa iran re vbe odẹ nọ dagbẹn.​—Jems 1:25. w22.03 29-30 ¶13-15

Vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma ya aro dan ghee ọtẹn ne ima gba ga? Ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, e Jehova hoo ne ima hoẹmwẹ etẹn ima. (Jems 2:8) Deba ọni, ọ khẹke ne ima rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne ima, ne ima gha ya aro nọ maan ghee ọtẹn ima. Vbe iyeke ọni, ma ghi hia ne ima si ọmwa nii kẹ egbe. Ma sẹtin wẹẹ nọ deba ima winna vbe ikporhu, ra nọ do gu ima rri evbare vbe owa. Ma ghi vbe hia ne ima gha ghee uyinmwẹ esi nọ mwẹ, zẹvbe ne Jehova vbe Jesu vbe ru ẹre. Ma gha ru vberriọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma họn ẹmwẹ ne Jesu nọ na wẹẹ, ne ima ghẹ gha bu ohiẹn ẹrrẹẹ. Ọ khẹke ne ima gha họn ẹmwẹ ne Jesu, zẹvbe ne avbe ohuan họn ẹmwẹ ne ọmwa nọ su iran. Ọre ‘oghẹn ne kherhe’ ma khin, ra oghẹn “ohuan ọvbehe,” ọ khẹke ne ima hia gha họn ẹmwẹ ne “ọsuohuan nọ maan” nii.​—Luk 12:32; Jọn 10:11, 14, 16. w21.12 19 ¶11; 21 ¶17-18

Vbe Rehoboam ghi rri ọba yan otọ Izrẹl, ivbi ẹvbo ẹre keghi bu ẹre rre. Iran na wẹẹ, ihẹ ne erhae ighẹ e Solomọn mu yan iran uhunmwu khua gbe; iran na wẹẹ ne Rehoboam yae khian ne hogha ne iran. Ẹre Rehoboam na mu ẹmwẹ na ma avbe eniwanrẹn ni ka winna lele erhae, nọ mieke na rẹn vbene ọ khian ya zẹ ẹmwẹ wanniẹn iran. Avbe eniwanrẹn nii keghi bu ẹre ude wẹẹ, adeghẹ ọ na ru emwi ne ivbi ẹvbo ẹre khare, iran gha ya ekhọe hia ga ẹre vbene ọ khẹke. (1 Ọba 12:3-7) Ẹmwẹ ne iran tama rẹn ma mu ẹre ekhọe, ọ na bu ihua ẹre ne iran gba waan, ne iran bu ẹre ude. Iran na wẹẹ, nọ gi obọ nọ khian ya mu iran khọọ sẹ ọghe erhae. (1 Ọba 12:9-11) E Rehoboam gha te nọ e Jehova vbene irẹn khian khian hẹ. Sokpan ọ ma ru vberriọ, ọ na rhie ude ne ihua ẹre bu ẹre. Okiekie ẹre ma gha maan ne Rehoboam kevbe ivbi ẹvbo ẹre. Erriọ ẹre ọ vbe ye, ibude eso rrọọ na gha bu ima re nẹi khian yẹẹ ima, sokpan, ọ khẹke ne ima rhie ẹre, deghẹ ọ na gu emwi nọ rre Baibol ro. w22.02 9 ¶6

Ọmwa nọ mu egbe rrie otọ kevbe nọ ru emwi ye oreghe, i ya aro gbe avbe igbama re, sokpan ọ keghi rhie aro tua emwi ne iran gha sẹtin ru. Te ọ khian gha ghee iran zẹvbe emwa ne iran gba winna, ẹi re emwa ni gu irẹn suan. Etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ, keghi ghee avbe igbama zẹvbe ẹse ọhẹ nọ ke obọ Osanobua rre, erriọ iran vbe gbọyẹmwẹ ye iwinna ne etẹn na ru vbe uwu iko. Etẹn na wa ghọghọ wẹẹ, etẹn ne esagiẹn iran ye hu wa rre iko ne iran ye, iran vbe mu egbe ne iran ya ru iwinna na rhirhi mu ne iran. Vbọ gha de ọghe na gha miẹn iyobọ yi vbe obọ avbe igbama, e Naomi wa rhie igiemwi esi ye otọ. Vbe ẹghẹ ne ivbi e Naomi eva nikpia na wu, e Naomi keghi tama amwẹ ivbi ẹre ne iran bu emwa iran gha khian. Sokpan e Rut ma kpa, ọ na ye rhikhan muẹn; ẹre Naomi na ghi rhie ẹre lele egbe gha rrie Bẹtlẹhẹm. (Rut 1:7, 8, 18) Iyobọ nọkhua ẹre iran eva wa gha ye ne egbe, vbe iran ghi sẹ Bẹtlẹhẹm! (Rut 4:13-16) Etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ ni mu egbe rrie otọ, ẹre ọ khian sẹtin ya egbe taa e Naomi. w21.09 10-11 ¶9-11

Erha mwa nọ rre ẹrinmwi rẹnrẹn wẹẹ, ikpihianbọ hia i re ọkpa. Ọ gha kẹ, emwi ne u sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova sẹ ọghe emwa ne u rẹnrẹn kevbe emwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, emwi ne emwa ọvbehe ru sẹ ọghuẹ, rhunmwuda u khian ọmaẹn nẹ, egbe ma ghi vbe situa ẹse, ra rhunmwuda iyobọ ne u ru ne ẹgbẹe ruẹ. Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gi ẹtin fuẹ. (Gal 6:4) E Jehova i khian mianmian iwinna ne u ru vbe ugamwẹ ọghẹe. U na gha ya ekhọe hia ru vbene ẹtin ruẹ sẹ vbe ugamwẹ ọghẹe, e Jehova gha wa miẹn ugamwẹ ruẹ yi. E Jehova rẹn emwi nọ rre ekhọe ima, ọ rẹn emwi ne ima te hoo ne ima ru vbe ugamwẹ ọghẹe. Ọ hoo ne ima gha sọyẹnmwẹ kevbe ne emwi ne ima sẹtin ru vbe ugamwẹ ọghẹe gha sẹ ima ọkẹn. Ma i zẹdẹ fian afianma nia, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. (Aiz 41:9, 10) Emwi bun nọ ya ima sọyẹnmwẹ zẹvbe ne ima ya ga Erha mwa nọ hoẹmwẹ ima. Vbene ẹmwata, e Jehova sẹ “nọ gha miẹn uyi kevbe ọghọ,” vbe obọ emwi hia fẹẹrẹ ne irẹn yi!​—Arhie 4:11. w22.03 24 ¶16; 25 ¶18

Ma hoo ne ima ya egbe taa Jesu, sokpan ọ ma khẹke ne egbe wọọ ima, deghẹ ima ma sẹtin gha ru emwi zẹvbe ne Jesu ru ẹre zẹẹ. (Jems 3:2) Owinna nọ ye ruẹ iwinna i guẹ sẹ arowa ẹre. Sokpan, deghẹ ọ na gha ya abakuru ọghẹe waan ne egbe, ọ na vbe gha hia nọ gha ya egbe taa arowa ẹre, ọ ghi gha mwẹ alaghodaro sayọ. Erriọ ẹre ọ vbe ye, deghẹ ima na gha rhie emwi ne ima tie vbe Baibol ye uyinmwẹ, ma na vbe gha ya abakuru ọghe ima waan ne egbe, ma gha gele sẹtin lele ukpowẹ ọghe Jesu. (Psm 119:59) Agbọn ne emwa na rẹn ọghe enegbe iran ọkpa, ẹre ima sẹ fi. Sokpan te eguọmwadia e Jehova wa lughaẹn. Ma wa ruẹ emwi nibun vbe obọ e Jesu, erriọ ẹre ima vbe hoo ne ima gha ya egbe taa ẹre. (1 Pit 2:21) Ma ghaa hia ne ima gha ya egbe taa e Jesu, vbe odẹ nọ ya gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro, ma ghi gha sọyẹnmwẹ, rhunmwuda ma rẹn wẹẹ, emwi ne ima ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. w22.02 24 ¶16; 25 ¶18

Ọkpa vbe usun emwi ne Jehova loo ya dia emwa rẹn vbe ẹdẹnẹrẹ ọre Baibol. Deghẹ ima na gha rhie ẹghẹ ya ru erria yan emwi ne Jehova ma ima re, ma ghi sẹtin gha ru emwi nọ hoo ne ima ru, ma ghi vbe musọe vbe iwinna ikporhu ọghomwa. (1 Tim 4:15, 16) E Jehova vbe loo “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro” ya dia ima ye odẹ. (Mat 24:45) Ugbẹnso, iran sẹtin wẹẹ ne ima ru emwi eso ne ima ma wa rẹn otọ re. Vbe igiemwi, iran sẹtin wẹẹ ne ima mu egbe ye otọ khẹ odekun ẹrhia, ne ima roro wẹẹ, ẹi khian sẹtin sunu vbe ẹdogbo ne ima ye. Vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ẹwaẹn i rre emwi ne iran wẹẹ ne ima ru? Ọ khẹke ne ima gha ru erria yan avbe okha ne ima he tie vbe Baibol. Ẹghẹ eso ghaa rrọọ ne Osanobua ya tama emwa rẹn ne iran ru emwi eso, vbe aro emwa nagbọn, iran sẹtin gha ghee ẹre wẹẹ, emwi nọ wẹẹ ne iran ru ma deyọ. Sokpan vbe okiekie, ọni ẹre ọ ghi zẹe ighẹ iran miẹn uhunmwu.​—Giọg 7:7; 8:10. w22.03 18 ¶15-16

E Jesu wa gele mu ẹtin yan Erhae, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na sẹtin ta ẹmwẹ nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹre ke ladian. E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, irẹn gha wu, arrọọ ọghe irẹn rre obọ e Jehova, kevbe wẹẹ ọ gha huẹn irẹn kpaegbe. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Jesu tae? Sẹ arrọọ ruẹ rae ye obọ e Jehova. U ghaa hoo ne u sẹtin ru ọna, te u gha “ya ẹtin ruẹn hia mu ẹtin yan e Nọyaẹnmwa.” (Itan 3:5) Gia ziro yan emwi nọ sunu daa ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Joshua vbe ọ rre ukpo 15. Ọ kegha khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe. Ọ ma kue ne ọbo ebo si esagiẹn ye ọre egbe. A te miẹn wẹẹ, emianmwẹ nii miẹn ọnrẹn uhunmwu, ọ na tama iyẹe wẹẹ: “Iye, obọ e Jehova ẹre I ghi ye. . . . Iye, I gha sẹtin ya obọ sudu tama ruẹ wẹẹ: I rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha huẹn mwẹ kpaegbe. Ọ rẹn ekhọe mwẹ, I vbe hoẹmwẹ ọnrẹn ẹsẹsẹmwẹse.” Ọ khẹke ne dọmwadẹ ima nọ egbe ẹre wẹẹ, ‘Adeghẹ arrọọ mwẹ na gha rre ikpadede rhunmwuda emwi ne I yayi, mẹ mu egbe ne I ya sẹ arrọọ mwẹ rae ye obọ e Jehova, ne I gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha huẹn mwẹ kpaegbe ra?’ w21.04 12-13 ¶15-16

E Jehova vbe ya iwinna ikporhu ru iyobọ ne ima. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya kporhu ma emwa ọvbehe, orhiọn ghi la ima iwu, ọre te iran danmwehọ ima, ra iran ma danmwehọ. Rhunmwuda vbene emwi ye hẹ ne etẹn ima eso, iran sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, iran i ghi sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu vbene iran ka ru ẹre. Adeghẹ u na gha mwẹ egbe iziro vbenian, ghẹ mianmian wẹẹ, e Jehova gha wa gbọyẹmwẹ yọ deghẹ u na ru vbene ẹtin ruẹ sẹ. E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, etẹn eso nẹi sẹtin kpa hin owa rre, te hoo ne iran rhie egbe ye iwinna ikporhu, ọ wa vbe gbọyẹmwẹ ye ekhọe ọghe a hoo na ru, ne iran mwẹ. Deghẹ ima na gha rre egbe ihe vbenian, e Jehova gha sẹtin kie ẹkpotọ ne ima, ne ima ya kporhu ma emwa ni gbaroghe ima. Ma gha ya iwinna ne ima ru nia, taa emwi ne ima ghaa ru vbe ẹghẹ nọ gberra, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu. Sokpan deghẹ ima na rhie aro tua odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne ima, ma ghi sẹtin zin egbe edanmwẹ ne ima rhirhi gha werriẹ aro daa, vbene ima na ye sọyẹnmwẹ. Zẹvbe ne ima ya kporhu, ma keghi kọ ikpẹ ọghe ẹmwata ye ekhọe ọghe emwa ughughan, sokpan ima ma rẹn nọ khian zọ vbọ.​—Asan 11:6. w21.05 24-25 ¶14-17

Arovbẹmwẹ ẹre ọ ya Ọba e Devid mianmian emwi hia ne Jehova ru nẹẹn. E Jehova ya ẹfe we Devid, ọ na ru ẹre, na gha họn usi ẹre rre, ọ vbe rhie akhọnmiotọ nẹẹn. Vbe Devid ghi guan kaẹn emwi hia ne Osanobua ru nẹẹn, ọ na wẹẹ: “Mẹ i ra sẹtin talọ ehia, iran mobọ bun ẹsẹsẹmwẹse.” (Psm 40:5) Sokpan vbọ ghi rre asẹ ọkpa, e Devid na wa mianmian emwi hia ne Jehova he ru nẹẹn. Agharhemiẹn wẹẹ e Devid wa gha mwẹ ikhuo nibun, aro ẹre na ye wu ye okhuo ẹrrẹẹ. Eni okhuo na ọre Batsiẹba, eni ọdafẹn ọnrẹn na gha re Uraia ne ovbi Hiti. E Devid keghi lovbiẹ ke Batsiẹba, ọ na ghi suẹn gha hanmwa. Ozere ne Devid do na ma sẹ ọre, ọ na ye si uma na gbe Uraia rua! (2 Sam 11:2-15) Vbọ ya e Devid ru egbe orukuru vbenian? Te ọ ghaa roro ẹre wẹẹ e Jehova ma bẹghe irẹn ra? Agharhemiẹn wẹẹ ọ kpẹẹ re ne Devid ke ga e Jehova, ọ keghi de ye ifi ọghe arovbẹmwẹ, okiekie ẹre ma gha maan hiehie. Ma ghọghọ wẹẹ, e Devid miẹn orukhọ ọghẹe kue vbe okiekie, ọ na ghi fi werriẹ. E Devid wa ghọghọ wẹẹ, e Jehova yabọ irẹn!​—2 Sam 12:7-13. w21.06 17 ¶10

Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ma i sẹtin gu ọmwa ruẹ e Baibol. Egbọre ma ghee ẹre wẹẹ, te ọ khẹke ne ima kakabọ gha mwẹ irẹnmwi nẹ, ra ne ima ka guẹ vbene a ya ma emwa emwi nẹ, ma ke suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol. U ghaa ghee ẹre vberriọ, emwi eha na khian ya unu kaẹn na gha sẹtin ru iyobọ nuẹn: Okaro, e Jehova rẹn wẹẹ u gha sẹtin ru iwinna na. Nogieva, e Jesu na ‘rhie asẹ hia ni rre ẹrinmwi kevbe agbọn na na,’ ẹre ọ wẹẹ ne u ya ma emwa emwi. (Mat 28:18) Nogieha, emwa ọvbehe gha sẹtin ru iyobọ nuẹn. Emwi ne Erhae ma re, ẹre Jesu vbe gha ma emwa re; u gha vbe sẹtin ya egbe taa e Jesu. (Jọn 8:28; 12:49) Deba ọni, u sẹtin tama ọtẹn nọ siẹnro ẹbu ne uwa koko yo ikporhu, nọ ru iyobọ nuẹn ya suẹn gha gu ọmwa ruẹ e Baibol, u sẹtin vbe nọ iyobọ vbe obọ arọndẹ ra ọtẹn ọvbehe vbe uwu iko nọ fuẹro. Emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ udinmwẹ, ọre ne u gha deba etẹn vbenian, vbe iran ghaa gu ọmwa ruẹ e Baibol. w21.07 5 ¶12

Eban ẹre ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan e Jehova, sẹ vbene ima ka ya mu ẹtin yan rẹn, rhunmwuda, agbọn na fo nẹ. Vbọzẹ ne ima na kha vberriọ? Vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, otu e Jehova sẹtin wẹẹ ne ima ru emwi eso, ne ima ma wa rẹn otọ ẹre vberriọ, ra nọ lọghọ ima na ru. Ẹmwata nọ wẹẹ, e Jehova i khian wa ke ẹrinmwi gha gu ima guan, sokpan, ọ gha loo emwa ne irẹn ya zẹ ihe egbe ya tama ima emwi ne ima gha ru. Ẹi re ẹghẹ nii ma khian ya do gha kha wẹẹ, ‘obọ e Jehova ẹre adia na gele ke rre ra, ra ẹwaẹn obọ iran ẹre iran ya tama ima emwi ne ima gha ru?’ Ẹghẹ nii gha rre, de emwi ne u gha ru? Aro ne u ya ghee adia nọ ke otu ọghe Jehova rre nian, ẹre u khian vbe ya ghee ẹre vbe ẹghẹ nii. Adeghẹ u na rherhe gha zẹ owẹ lele adia vbe ẹghẹ na nian, u gha vbe sẹtin ru vberriọ vbe ẹghẹ orueghe nọkhua. w22.02 6 ¶15

E Jehova keghi ru iyobọ ne Gidiọn kevbe ivbiyokuo 300 ni lelẹe khian, ne iran ya khọnmiotọ yan eghian iran; ọna gha te ya iran gha tọn egbe mu, sokpan iran ma ru vberriọ. Ivbi Ifreim ghi miẹn e Gidiọn, iran na wa gha gu ẹre gui, ne iran gha te ya tian ẹnrẹn, rhunmwuda ne Gidiọn ma na tie iran ba egbe, vbe ẹghẹ okaro ne iran na ya gu eghian ọghe Osanobua khọn. (Giọg 8:1) E Gidiọn keghi sunu ye emwi eso ne Jehova he ya iran fiangbua. Rhunmwuda ọni, “ohu ma ghi mu iran.” (Giọg 8:3) E Gidiọn ma tọn egbe mu rhunmwuda, ọ hoo ne ọfunmwegbe gha rre uwu ẹbu emwa Osanobua. Emwi nọ sunu daa Ivbi Ifreim ma ima re wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gha gualọ uyi ne egbe ima, sokpan ọ khẹke ne ima rhie uyi gie Jehova. Avbe uhunmwuta ẹgbẹe kevbe ediọn, gha wa miẹn emwi ruẹ vbe obọ e Gidiọn. Adeghẹ ọmwa na gha mu ohu, rhunmwuda emwi ne ima ru, ọ khẹke ne ima hia ne ima rẹn emwi nọ si ẹre, ne ohu na muẹn. Ma sẹtin vbe tian ọmwa nii ye emwi esi nọ he ru. Ọmwa nọ mu egbe rrie otọ ẹre ọ khian sẹtin ru ọna. Na gha gualọ ọfunmwẹgbe ẹre ọ maan sẹ na gha gualọ ọmwa nọ rriabe ra nọ rriase. w21.07 16-17 ¶10-12

E Jehova keghi yi ima ne ima gha yevbe irẹn. Rhunmwuda ne Jehova na yi ima ne ima gha yevbe irẹn, ma gha sẹtin gha mwẹ avbe akpa esiesi ne irẹn vbe mwẹ, vbe na ghee ahoẹmwọmwa, ẹnina, ẹkoata kevbe iruemwiẹse. (Psm 86:15; 145:17) Deghẹ ima na hia ne ima gha mwẹ avbe akpa na, te ima rhie uyi gie Jehova, te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ọghọ nọ mu ye ima egbe. (1 Pit 1:14-16) Ma ghaa ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ma ghi gha ghọghọ. Ne Jehova na yi ima, ne ima gha yevbe irẹn, ẹre ọ si ẹre ne ima na sẹtin ru emwi ne irẹn gualọ vbe obọ emwa ni khian gha rre ẹgbẹe ọghe irẹn. E Jehova keghi yi agbọn ne mose mose ne ima. A te miẹn wẹẹ, e Jehova yi okpia nokaro, ọ keghi mwamwa uhunmwu otagbọn na, ne emwa nagbọn mieke na sẹtin dia ẹre ya. (Job 38:4-6; Jer 10:12) Rhunmwuda ne Jehova na re Osa nọ mwẹ ekhọe esi kevbe nọ zẹ emwi obọ, ọ keghi kpemehe emwi ughughan ne ima, nọ gha ya ima gha sọyẹnmwẹ. (Psm 104:14, 15, 24) Osanobua ghi ghee emwi hia ne irẹn yi, ọ keghi “sẹ ọre ọyẹnmwẹ.”​—Gẹn 1:10, 12, 31. w21.08 3 ¶5-6

Ẹkpotọ kie ne ima hia ya gha mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu, kevbe ne ima ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi. (Mat 28:19, 20; Rom 10:14) U gha hoo ne u gha mwẹ alaghodaro vbe iwinna na ra? Hia ne u tie ebe ẹmu na tie ẹre Imamwaemwi, u ghi vbe hia ne u lele ibude ni rrọọ. Ghẹ mianmian wẹẹ, ọkpa vbe usun okhuo nọ khẹke ne u fian ne egbuẹ, ọre ne u hia ne u gha mwẹ avbe akpa nọ khẹke Ivbiotu e Kristi. (Kọl 3:12; 2 Pit 1:5-8) Vbe nai na gbe awawẹ, ma hia fẹẹrẹ hoo ne ima ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. Vbe agbọn ọgbọn nọ dee, ma gha sẹtin ru emwi hia ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova, vbene emwi rhọkpa i na mu idobo yọ. Ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, gi ima gha ru emwi ke emwi ne ima gha sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova; ẹghẹ nii, ọyẹnmwẹ ghi kakabọ gha sẹ ima, orhiọn i khian vbe gha gbe ye ima iwu vberriọ. Nọ ghi wa sẹ ehia ọre wẹẹ, ma ghi sẹtin rhie uyi kevbe ekpọnmwẹ gie Jehova, nọ re Osa nọ sọyẹnmwẹ. (1 Tim 1:11) Nọnaghiyerriọ, gi ima gi ukpamuyọmọ ne ima mwẹ gha sẹ ima ọyẹnmwẹ! w21.08 24-25 ¶18-20

Adeghẹ odẹ ẹmwata na ẹre a na koko ruẹ waan, ọni rhie ma wẹẹ, ke egbe ọvbokhan gha dee, ẹre a ke ma ruẹ emwi vbekpa e Jehova. Ẹi mwẹ a ma ma ruẹ re wẹẹ, irẹn ẹre ọ yi emwi hia, kevbe wẹẹ, ọmwa nọ gia sikẹ ẹre nọ; deba ọni, ọ gha ya agbọn na khian e Paradais. (Gẹn 1:1; Iwinna 17:24-27) Emwa nibun ma yayi wẹẹ Osanobua rrọọ, amaiwẹ te iran khian yayi wẹẹ irẹn ẹre ọ yi emwi hia. Emwi ne iran yayi ọre wẹẹ, te emwi hia ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ didaghori rre. Eso vbe iran ni mwẹ iyayi vbenian, keghi re emwa ni wa rri egie ebe. Iran sẹtin gha kha wẹẹ, emwi ne Baibol ta ma gba, kevbe wẹẹ, emwa ni ma rẹn egiaye kevbe ni ma rẹn ebe, ẹre ọ yayi wẹẹ, Ayi rrọọ nọ yi emwi hia. Ọre te ima da suẹn gha ga e Jehova, ra ọ kpẹẹ re nẹ, te ima gha hia, ne ima ya amuẹtinyan ọghe ima khian nọ wegbe. Ma ghaa ru vberriọ, emwa nagbọn i khian sẹtin ya “ẹwaẹn akuọkan” ọghe iran mu ima rẹrẹ, ne ima do gha roro ẹre wẹẹ, emwi ne Baibol ta ma gba.​—Kọl 2:8. w21.08 14 ¶1-3

Ebẹl, Noa, Ebraham, kevbe Job wa gele rhie ẹre ma wẹẹ, iran ya ọghọ ne Jehova kevbe wẹẹ iran hoẹmwẹ ọnrẹn. Odẹ ne iran ya ru ọna, ọre ne iran na gha họn ẹmwẹ ne Jehova, iran na mu ẹtin yan rẹn, iran na vbe gha zọ ese gie ẹre. Iran keghi hia vbene ẹtin iran sẹ ne iran gha rhie uyi kevbe ugamwẹ nọ khẹke ne Jehova. Ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, e Jehova keghi loo e Mosis ya gbe uhi ne Ivbi Izrẹl, vbe uhi nii, e Jehova keghi gi iran rẹn odẹ nọ khẹke ne iran ya gha ga irẹn. Vbe Jesu ghi wu, a keghi huẹn ọnrẹn kpaegbe, ke ẹghẹ nii kpa, e Jehova ma ghi ya aro yọ wẹẹ, ma gha ye gha lele uhi e Mosis. (Rom 10:4) Uhi ọgbọn nọ re “uhi e Kristi” ẹre ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha lele. (Gal 6:2) De odẹ ne iran khian ya gha lele uhi na? Ẹi re te iran khian wa gha ru emwi ne uhi na, wẹẹ ne iran ru, ra ne iran ghẹ ru kẹkan, sokpan te iran khian gha ya egbe taa e Jesu, iran ghi vbe gha ya emwi nọ ma iran re ru emwi. Vbe ẹdẹnẹrẹ, Ivbiotu e Kristi keghi vbe hia ne iran gha lele ukpowẹ ọghe Kristi, ne iran mieke na sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ne egbe mieke na vbe rọkhọ iran.​—Mat 11:29. w22.03 20-21 ¶4-5

E Jehova keghi danmwehọ ivbi ẹre. Ọ wa họn erhunmwu hia ne Ovbi ẹre na, vbe ẹghẹ nọ na gha rre agbọn na. E Jehova họn erhunmwu ne Jesu na vbe ẹghẹ nọ khian na ru azẹ ne kpataki; ọkpa vbọ ọre ẹghẹ nọ khian na zẹ ukọ ọghẹe. (Luk 6:12, 13) E Jehova vbe họn erhunmwu ọghe Jesu vbe ẹghẹ nọ na gha rre uwu ibavbaro. E Judas ke ya e Jesu dẹ, e Jesu keghi ya ekhọe hia rinmwian Erhae nọ ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn sẹtin zin egbe oya ne irẹn khian re. E Jehova wa họn erhunmwu ẹnrẹn, ẹi re ọni ọkpa, ọ na vbe gie odibo ọkpa bu ẹre nọ ya rhie igiọdu nẹẹn. (Luk 22:41-44) E Jehova vbe họn erhunmwu ima vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹghẹ nọ khẹke ẹre ọ vbe ya họn erhunmwu ima. (Psm 116:1, 2) Gia ghee vbene ọna ya sunu hẹ vbe egbe ọtẹn nokhuo ọkpa nọ rre India. Te ọtẹn na wa gha si osi gberra egbe, erriọ ẹre ọ vbe ya gha ya ekhọe hia rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn. Ọ khare wẹẹ: “Ọ yevbe na miẹn wẹẹ, rhunmwuda mwẹ ẹre a na ru e JW Broadcasting^® ọghe May 2019 ladian; ọ guan kaẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha si osi gberra egbe. Odẹ ne Jehova wa ya họn erhunmwu mwẹ ẹre na khin.” w21.09 21-22 ¶6-7

U miẹn vbene emwi khian gha lọghọ hẹ ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ, ni sẹ emwi nibun ne iran te mwẹ rae vbe Judia, ya suẹn agbọn vbe ihe ọvbehe! Rhunmwuda ne iran na mu ẹtin yan e Jehova, ẹre ọ si ẹre ne iran na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha gbaroghe iran. Ọ mwẹ ibude ne ukọ ighẹ Pọl rhie ne iran, nọ vbe ru iyobọ ne iran. Vbọ ghi rre ukpo isẹn a te miẹn wẹẹ, Ivbi e Rom gbe okin lẹga e Jerusalẹm, ukọ ighẹ Pọl keghi tama iran wẹẹ: “Fannọ obọ igho na ho ẹmwẹ ọnrẹn hin ẹdẹ agbọn ruẹn egbe rre. Vbe gie emwi ne u mwẹ gha suẹ ọkẹn, rhunmwuda Osanobua kha nẹ wẹẹ, ‘Mẹ i ra sẹ ruẹ rae ẹdẹ, mẹ i ra he uwẹ ye otọ ẹdẹ.’ Rhunmwuda ọni, wa gie ima din na kha wẹẹ, ‘Nọyaẹnmwa ọrọre nọ yọ mwẹ obọ, ohan i ghi mu mwẹ. De emwi ne ọmwa gha sẹtin ru mwẹ re?’” (Hib 13:5, 6) Nọ ne Ivbi e Ju ni lele ibude ọghe Pọl, emwi ma lọghọ iran gbe, vbe iran ghi sẹ eke ne iran khian na ya suẹn agbọn agharhemiẹn wẹẹ, iran ma gha mwẹ emwi nibun na ya yin agbọn. Iran kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha kpemehe ne iran. Ẹmwẹ ne ukọ ighẹ Pọl tae vbe ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova gha vbe gbaroghe ima. w22.01 4 ¶7, 9

A gha wẹẹ, ọmwa mwẹ itohan, emwi nọ mobọ la emwa ekhọe ọre wẹẹ, ọmwa nii mwẹ ekhọe esi, ọ mwẹ ẹnina, ọ vbe zẹ emwi obọ. Egbọre, ọna gha ya ima yerre, okha ọghe Ovbi e Sameria nọ mwẹ ekhọe esi, ne Jesu ya zẹ erre. Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re Ovbi e Ju, ọ keghi “tohan” Ovbi e Ju ọkpa ne avbe oyi te gbe rua. Ugbẹnvbe ọ ghi bẹghe Ovbi e Ju nii, ne avbe oyi gbe ẹre ugbemwẹ a gha wu a rrie, “ohan rẹn to ẹre ẹsẹse,” ọ na ghi muẹn gha rrie owa isinmwiegbe ne iran gbaroghe ẹre. (Luk 10:29-37) Okha na ya ima rẹn emwi na gele ya itohan kha. Osa nọ mwẹ itohan ẹre ima ga, ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya mwẹ itohan ghee ima, rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ ima. Odẹ ọvbehe ye rrọọ, ne ọmwa gha ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ mwẹ itohan ẹre irẹn khin. Ọmwa nọ mwẹ itohan gha miẹn ọmwa nọ te khẹke na rri ẹre oya, ọ ghi zẹ ọre obọ deghẹ esa na gha rrọọ. E Jehova vbe mwẹ egbe itohan vbenian daa ima. Ọsihuan ọkpa khare wẹẹ: “Ẹi rri ima oya nọ ma mwa, ra nọ ru ima emwi ba ẹmwẹ orukhọ kevbe abakuru mwa.” (Psm 103:10) Sokpan, ẹghẹ eso vbe rrọọ ne Jehova ya rri ọmwa nọ ru orukhọ oya. w21.10 8 ¶1-2

Emwa ni re ọsie Jehova ne kankankan ẹre Jehova mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa. Ẹmwẹ ne Ọba ighẹ Devid kevbe ẹmwẹ ne akhasẹ ighẹ Daniẹl tae ẹre ọ ya ima rẹn ọna. Vbe igiemwi, e Devid khare wẹẹ: “Ye gha hoẹmwẹ iran ni rẹn ruẹn, ne u vbe gha ru iran ne emwa ata emwi esi.” “Zẹvbe ọghe iran ni hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa, ahoẹmwọmwa rẹn rrọọ ẹdẹdẹmwẹdẹ.” E Daniẹl na vbe kha wẹẹ: “U keghi mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi fafaa ghe iran ni hoẹmwẹ ruẹn, iran na vbe gha ya uhi ruẹ ru emwi.” (Psm 36:10; 103:17; Dan 9:4) Ẹmwẹ ne iran tae na, ya ima rẹn wẹẹ, emwa ni rẹn Osanobua, ni hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe ni lele uhi ẹre, ẹre Jehova mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa. Uwa ma bẹghe ẹre wẹẹ, emwa ni ga e Jehova vbe odẹ nọ khẹke ọkpa, ẹre Jehova mwẹ egbe ahoẹmwọmwa vbenian daa? Ma ke suẹn gha ga e Jehova, ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ ne emwa nagbọn hia, ẹre ọ vbe gha mwẹ ne ima. (Psm 104:14) Sokpan, ma ghi suẹn gha gae nẹ, ọ na suẹn gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa ima. w21.11 4 ¶8-9

Ma mu egbe ne ima ya rhie owẹ lele emwi ne Jesu tae na, eke nọ gha de gbe, wẹẹ nọ de gbe. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ọkaolotu ugamwẹ ne emwa họn okhekhe ẹre, ẹre emwa wa hoo ne iran gha kpee lele. Emwa gha ghi zẹ kpee lele iran, ọ ghi do yevbe na miẹn wẹẹ, te iran ghi ga iran. Te emwa wa bii la esọsi iran, iran ghi gha dẹlẹ ebe ọghe iran, erriọ iran vbe ya zẹ igho nọkhua ya ye ugamwẹ ọghe iran ike. Emwi ke emwi ne avbe ọkaolotu ugamwẹ na tae, ẹre eso ya ru emwi. Vbene iran gha ya kpee lele Jesu vbe iran gha miẹn ọnrẹn, erriọ iran vbe ru lele avbe ọkaolotu ugamwẹ na! Sokpan nọ ne emwa ni ga e Jehova, iran i mwẹ ọkaolotu ugamwẹ. Agharhemiẹn wẹẹ, ima rhie ọghọ ne emwa ni mu asanikaro vbe ugamwẹ ọghe ima, ima ma mianmian ẹmwẹ ne Jesu tae, nọ na wẹẹ: “Etẹn ọkpa wa hia khin.” (Mat 23:8-10) Ma i ga ọmwa rhọkpa, ọre ọkaolotu ugamwẹ nọ, ra ọmwa nọ rre ukpo ọdakha. Ma i vbe ye iran ike. Nọghayayerriọ, ma keghi rre idiaghe. Ọna ẹre ọ ya ima lughaẹn ne emwa ni tie egbe iran emwa iyayi.​—Jọn 18:36. w21.10 20 ¶6-7

Adeghẹ Ovbiotu e Kristi hoo nọ gha re ọmwa nọ huanrẹn, ọ ma khẹke nọ gi ọmwa ke ọmwa ra emwi ke emwi yae khian rree ne Jehova. Rhunmwuda ne ima na re ọsosẹ ọghe Jehova, ma i hoo ne ima ru emwi ke emwi nọ gha sa ọrho ye eni ẹnrẹn nọ huanrẹn. (Lẹv 19:12; Aiz 57:15) Ne Ivbi Izrẹl na gha lele uhi ọghe Jehova, te iran ghaa rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn ọre Osanobua iran. Ebe Lẹvitikọs 18:4 khare wẹẹ: “Wa gha ya uhi mwẹ ru emwi, ne uwa vbe gha ru vbene I khare. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa.” Ebe Lẹvitikọs uhunmwu ẹnrẹn 19 keghi ya unu kaẹn “uhi” eso ne Jehova gbe ne Ivbi Izrẹl. Vbe igiemwi, vbe uviẹn 5-8, 21, 22, e Jehova keghi tama iran vbene iran khian ya gha ya aranmwẹ zọ ese gie irẹn hẹ. Ọ ma hoo ne iran ya iyeke abọ mu emwi na ya fi ohan ne irẹn, “zẹvbe na miẹn wẹẹ, ọ ma sẹ emwi rhọkpa.” Ma ghaa tie avbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn na, ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha ru emwi, nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ma ghi vbe sẹtin “gha rhie urhomwẹ ne Osanobua vbe ẹghẹ hia, zẹvbe ese na zọ,” vbene ebe Hibru 13:15 wẹẹ ne ima gha ru ẹre. w21.12 5-6 ¶14-15

Avbe ọdọ vbe amwẹ ni da ru orọnmwẹ, gha wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe obọ emwa ni mu ugamwẹ e Jehova karo. Ọdọ vbe amwẹ eso rrọọ, ni gbe ukpo nibun nẹ vbe ugamwẹ ẹghẹ hia. Uwa sẹtin tama iran ne iran rhie ibude ne uwa, vbe nọ dekaẹn emwi ne uwa hoo ne uwa ya ẹdagbọn uwa ru, vbe ugamwẹ e Jehova. Uwa gha ru vberriọ, te uwa rhie ẹre ma wẹẹ, uwa mu ẹtin yan e Jehova. (Itan 22:17, 19) Yerre wẹẹ, te Jehova ya orọnmwẹ ru emwa nagbọn ẹse. (Mat 19:5, 6) Ọ hoo ne ọdọ vbe amwẹ rọnmwẹ egbe sẹ ota kevbe ne iran vbe gha ghọghọ. Uwa ni da ru orọnmwẹ, de emwi ne uwa hoo ne uwa ya ẹdagbọn uwa ru? Uwa hia vbe odẹ ke odẹ ne uwa rhie ẹre ma wẹẹ, uwa gbọyẹmwẹ ye emwi hia ne Jehova ya ru uwa ẹse ra? Wa gha na erhunmwu gie Jehova. Wa gha gualọ ibude vbe uwu e Baibol nọ gha ru iyobọ ne uwa, wa ghi vbe yae gha ru emwi. Ọyẹnmwẹ nọ khian gha sẹ uwa i gia gie, deghẹ uwa na rhiegba ye ugamwẹ e Jehova! w21.11 18-19 ¶16, 18

E Jems ma gha ghee ẹre wẹẹ, irẹn maan sẹ emwa ọvbehe. Ọ ma kha wẹẹ, ọtiẹn e Jesu ẹre irẹn khin, ra irẹn mwẹ iwinna ne kpataki ne Osanobua mu ne irẹn, nọ rhunmwuda ọni gha ya aro gbe etẹn re. Nọghayayerriọ, ọ keghi tie iran “etẹn mwẹ ni ghaan.” (Jems 1:16, 19; 2:5) Ọ ma gha ru vbene a miẹn wẹẹ, ọmwa nọ gba ẹre irẹn khin. Emwi ne ọna ma ima re: Ghẹ mianmian wẹẹ, emwa orukhọ ẹre ima hia khin. Ọ ma khẹke ne ima gha ghee ẹre wẹẹ, ma maan sẹ emwa ne ima gu ruẹ e Baibol. Vbọzẹ? Adeghẹ ima na ya iran gha roro ẹre wẹẹ, ma i ru orukhọ, iran sẹtin do gha ghee ẹre wẹẹ, iran i khian sẹtin lele uhi Osanobua. Sokpan ma gha gi iran rẹn wẹẹ, ẹi khuẹrhẹ ne ima ugbẹnso, ne ima gha ya emwi ne Baibol ta ru emwi, ma na vbe gha tama iran vbene Jehova he ya ru iyobọ ne ima hẹ, te ima ru iyobọ ne iran ya rẹn wẹẹ, iran tobọ iran gha vbe sẹtin ga e Jehova. w22.01 11-12 ¶13-14

Ma ghaa hia ne ima gha roro emwi vbene Jesu ye, ma ghi sẹtin gha ya egbe taa ẹre. (Hib 1:3) Ma gha gele sẹtin ya egbe taa e Jesu ra? Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ọmwa nọ gbae Jesu khin, rhunmwuda ọni, I i khian sẹtin wa gha yevbe ọre!’ Ọ ghaa yerriọ, ọ khẹke ne ima kọ emwi eha na ye orhiọn. Okaro, te a yi ima, ne ima gha yevbe Jehova vbe Jesu. Nọnaghiyerriọ, ma gha sẹtin ya egbe taa iran vbene ẹtin ima sẹ, deghẹ ima hoo ne ima ru vberriọ. (Gẹn 1:26) Nogieva, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua, nọ re ẹtin nọ sẹ re vbe agbọn vbe ẹrinmwi, gha ru iyobọ ne ima ya ru emwi ne ima i khian sẹtin tobọ ima ru. Nogieha, e Jehova ma ya aro yọ wẹẹ, ma gha sẹtin gha rhie ẹre ma, avbe uyinmwẹ ne orhiọn nọhuanrẹn ya ọmwa mwẹ, vbe odẹ nọ gbae. Uhiẹn, vbene Jehova ghi hoẹmwẹ ima sẹ, ukpo 1,000 ẹre ọ rhie yọ, na khian ya ru iyobọ ne emwa ni khian yin uhunmwu otagbọn na vbe etẹbitẹ, ya do khian emwa ni gbae. (Arhie 20:1-3) Emwi ne Jehova hoo ne ima ru nia, ọre ne ima hia vbene ẹtin ima sẹ, ma ghi vbe mu ẹtin yan rẹn nọ ru iyobọ ne ima. w22.03 9 ¶5-6

Vbọ gberra erhunmwu na na, emwi ọvbehe ye rrọọ nọ si ima kẹ e Jehova. Ọni ọre Baibol na tie kevbe iko na yo. U ghaa tie Baibol, ra u ghaa rre iko, de emwi nọ khẹke ne u ru, ne u mieke na sẹtin loo ẹghẹ nii ẹse? Nọ egbuẹ wẹẹ, ‘De emwi eso nọ gha sẹtin rhie mwẹ ekhọe hin e Baibol ne I tie rre, ra nẹi khian ya mwẹ danmwehọ vbe iko ghaa khian?’ E Kọl nọ lae efoni mwẹ nọ ra, ra uhunmwu na gie gu mwẹ vbe efoni ra ekọmputa mwẹ nọ? U gha bẹghe ẹre wẹẹ, ekhọe ruẹ rre ihe ọvbehe, vbe u ghaa tie Baibol ra vbe u ghaa rre iko, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn. Adeghẹ ọ mwẹ emwi eso nọ kpokpo ruẹ vbe orhiọn, ọ sẹtin gha lọghọ ruẹ ne u mu aro ye Baibol na tie ra emwi ọvbehe nọ gha ya ruẹ sikẹ Osanobua; ọrheyerriọ, emwi nọ khẹke ne u ru nọ. Rhunmwuda ọni, rinmwian e Jehova nọ fu ruẹ ẹko rre.”​—Fil 4:6, 7. w22.01 29-30 ¶12-14

Uzaia ne ọba ma rhie ude na bu ẹre. Ọ na la eke nọ ma te khẹke nọ la vbe uwu ọgua Osa, avbe ohẹn ọkpa ẹre ọ la evba; ẹi vbe re ọni ọkpa, ọ na gha hoo nọ giẹn eturari vba. Avbe ohẹn keghi tama Uzaia wẹẹ: “U i mwẹ asẹ ne u ya giẹn eturari ghe Nọyaẹnmwa. Avbe ohẹn ni re uniẹn Erọn, emwa na vbe ma re ohẹn yọ, ọre ọ ru ẹre.” Vbe Uzaia a ghi ru? Akpawẹ ọ rhie ude na bu ẹre, ọ na wa vbe kpa hin evba rre vbe ọwara ọkpa nii, egbọre Jehova gha te yabọ ẹre. Sokpan, “ohu avbe ohẹn nii keghi muẹn.” Vbọzẹ ne Uzaia ma na rhie ude na bu ẹre? Egbọre te ọ ghaa roro ẹre wẹẹ, irẹn mwẹ asẹ ne irẹn khian ya ru emwi ke emwi ne irẹn hoo ne irẹn ru; rhunmwuda, ọba ẹre irẹn khin. Sokpan, e Jehova ma ghee ẹre vberriọ. Rhunmwuda nọ na mu egbe ẹre ye ukpo nọ ma sẹ, e Jehova keghi mu emianmwẹ oti kuọ ọre. Erriọ ẹre ọ ghi gha ye, ọ te ya wu. (2 Krọ 26:16-21) Emwi nọ sunu daa Uzaia ma ima re wẹẹ, ọ gha khọnrẹn ne ima gha mwẹ iwinna ne kpataki ne ima ru vbe otu e Jehova, te ọ khẹke ne ima gha rhie ude, vbe ẹi erriọ, e Jehova sẹtin fi iyeke gbe ima. w22.02 9 ¶7

Ọmwa nọ ma he ban egbe nẹdẹ mu fua, keghi yin uyinmwẹ nẹi yẹẹ e Jehova, erriọ emwi nọ mu roro, vbe ya sọnnọ e Jehova. (Kọl 3:9) Ọmwa vbenian sẹtin gha re ọmwa nọ rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, ọmwa ne ohu rherhe mu, ọmwa ẹsoghodan kevbe ọmwa nọ tọn egbe mu. Ọ sẹtin vbe gha ghee ughe ne emwa na bannuan, ra ne emwa na ru emwi ọdọ vbe amwẹ kevbe ughe ne emwa na gbinna igbinna igbinna. Ọmwa vbenian sẹtin vbe gha mwẹ uyinmwẹ eso nọ maan, ekhọe ẹre sẹtin vbe gha bu abe gbe ẹre vbọ gha ru emwi eso, ra vbọ gha ta ẹmwẹ eso, nọ ma deyọ. Sokpan ekhọe re i gua ẹre kpa, nọ ya fi iziro kevbe uyinmwẹ ọnrẹn werriẹ. (Gal 5:19-21; 2 Tim 3:2-5) Emwa ni ma gba ma khin, rhunmwuda ọni, ma i khian wa sẹtin wabọ iziro dan hia hin ekhọe ima rre fẹfẹfẹ. Ugbẹnso, ma ru emwi eso nọ ma deyọ, ma vbe ta ẹmwẹ eso ne ima do gha gbe I ma rẹn yi vbe okiekie. (Jer 17:9; Jems 3:2) Sokpan, deghẹ ima na ban egbe nẹdẹ mu fua nẹ, ma i khian ghi gha fuẹn vbe uwu orukhọ. Rhunmwuda, uyinmwẹ dan hia ni te gua ima obọ ro, ma mu ehia fua nẹ.​—Aiz 55:7. w22.03 3 ¶4-5

Ediọn, uwa gha rhie aro tua uyinmwẹ esi ọghe etẹn. Emwa ni ma gba ẹre iran khin, ọrheyerriọ, dọmwadẹ iran mwẹ ako ne iran na hia. Vbene ẹmwata, ọ mwẹ ẹghẹ eso nọ ya khẹke ne ediọn rhie adia ne ọtẹn nokpia ra ọtẹn nokhuo. Sokpan ọ khẹke ne iran ya egbe taa e Pọl, iran ghi hia ne iran rhie aro gberra emwi ne ọtẹn nii ta ra emwi nọ ru, nọ ma deyọ. Emwi nọ khẹke ne ediọn rhie aro tua ọre ahoẹmwọmwa ne ọtẹn nii mwẹ ne Jehova, izinegbe nọ ya gae, kevbe wẹẹ ọtẹn nii i re ọmwa dan. Ediọn ghaa ya aro vbenian ghee etẹn hia ni rre uwu iko, akugbe kevbe ahoẹmwọmwa ghi gha rre iko nii. Wa kọe ye orhiọn wẹẹ, e Jehova ma wẹẹ ne uwa gha ru emwi vbe na ghee emwa ni gbae; emwi nọ gualọ vbe obọ uwa, ọre ne uwa gha ya ẹkoata gae. (1 Kọr 4:2) Ọ wa gbọyẹmwẹ ye iwinna ne uwa vbe ru vbe ugamwẹ ọghẹe. E Jehova i khian “mianmian iwinna ne uwa winnaẹn, ra vbene uwa ya rhie maan hẹ ighẹ wa hoẹmwẹ ọnrẹn, vbekpa iyobọ ne uwa ghaa rhie ne ivbi iyayi ne iho uwa, kevbe ne uwa ye rhie ne iran do sẹ ebanbanna.”​—Hib 6:10. w22.03 30-31 ¶19, 21