June

Te Job wa gu obọ e Jehova ẹsẹsẹmwẹse. Ọmwa nọ wa gha mwẹ emọ nibun ẹre Job ghaa khin, irẹn vbe ẹgbẹe ọre wa gha mwẹ akugbe, erriọ vbe ya fe ya obọ mu iso. (Job 1:​1-5) Sokpan, vbe ẹdẹ ọkpa kẹkan, iyobọ emwi hia nọ mwẹ keghi wii ẹre. Emwi ewe nọ mwẹ ẹre ọ ka wii ẹre. (Job 1:​13-17) Vbe iyeke ọni, ivbi ẹre hia nọ hoẹmwẹ ọnrẹn na wulo ye ọre aro. U miẹn akhiẹ kevbe obalọ ne Job vbe ọvbokhan rẹn ghaa ye vbe iran họn wẹẹ, emọ igbe ne iran mwẹ wulo. Ẹi khabe ne Job na sọ ukpọn ye egbe ẹre ẹkun, ọ na vbe de mu aro rhu otọ! (Job 1:​18-20) Ọ ma fo ye evba, e Setan na ghi mu emianmwẹ ku e Job, ọ na ghi khian ne mitan mitan. (Job 2:​6-8) Vbe nọ te sẹ ẹghẹ na, ọmwa na wa gha rhie ọghọ na ẹre Job ghaa khin. Te emwa kue gha bu ẹre rre nọ rhie ibude ne iran. (Job 31:18) Sokpan vbe na ghi ye na, te emwa ghi lẹẹ nẹẹn. Emwa rẹn vbe uwu ẹgbẹe, avbe ọse ni sikẹ ọre, uhiẹn ya sẹ egbe eguọmwadia ẹre na he Job yotọ!—Job 19:​13, 14, 16. w22.06 21 ¶5-6

Ọ khẹke ne ima hia lele ibude ne ukọ e Pọl rhie ne Ivbiotu e Kristi ni rre Ẹfisọs, vbe ima gha dinmwiamẹ nẹ. Ọ na wẹẹ, ne iran “khian ikpia ni sẹ ihe okpia” zẹvbe Ivbiotu e Kristi. (Ẹfis 4:13) Ọni nọ wẹẹ, ne iran ye gha mwẹ alaghodaro. U ka hoẹmwẹ e Jehova nẹ ẹsẹse. Sokpan te ọ khẹke ne ahoẹmwọmwa ne u mwẹ nẹẹn ye gha wegbe yọ. Odẹ vbo? Ukọ e Pọl gi ima rẹn odẹ ọkpa ne ima gha ya sẹtin ru ọna vbe ebe Filipai 1:9. E Pọl keghi na erhunmwu wẹẹ, ne ahoẹmwọmwa ọghe Ivbiotu e Kristi ni rre Filipai gha “waan yọ ghee odaro ghee odaro.” Vbọ khian ya ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ? Ọ khẹke ne ima hia ne ima gha mwẹ “irẹnmwi ẹmwata kevbe iro nọ gbae.” Zẹvbe ne ima ya rẹn e Jehova, ma ghi do gha hoẹmwẹ ọnrẹn, odẹ nọ ya ru emwi ghi do gha yẹẹ ima. Ma ghi gha hoo ne ima gha ru emwi nọ yẹẹ ọre, ma ghi vbe gha lẹẹ ne emwi ke emwi nọ sọnnọ ọnrẹn. Ma ghi vbe hia ne ima rẹn emwi ne Jehova hoo ne ima ru, kevbe vbene ima khian ya ru ẹre hẹ. w22.08 2-3 ¶3-4

Ẹ i wa re emwa hia ẹre a rhunmwuda re gbẹn ebe Arhie Maan, ima ne eguọmwadia Osanobua ni ya egbe fiohan nẹẹn, ẹre a rhunmwuda re gbẹn ọnrẹn. Rhunmwuda ne ima na re eguọmwadia Osanobua, ẹi kpa ima odin wẹẹ ima rre usun emwa ni mu ẹmwẹ akhasẹ ni rre ebe Arhie Maan sẹ. Ukọ e Jọn gi ima rẹn ẹghẹ ne avbe emwi na hia khian ya sunu. Ọ khare wẹẹ: “Orhiọn keghi hin yan mwẹ, I na ghi miẹn egbe mwẹ vbe ẹdẹ Nọyaẹnmwa.” (Arhie 1:10) Vbe Jọn gbẹn ẹmwẹ na yotọ vbe ukpo 96 C.E., a ma he zẹdẹ sẹ “ẹdẹ Nọyaẹnmwa.” (Mat 25:​14, 19; Luk 19:12) Sokpan ẹmwẹ akhasẹ ni rre Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ukpo 1914 na ma e Jesu Ọba vbe ẹrinmwi, ẹre ẹdẹ Nọyaẹnmwa suẹn rẹn. Ke ukpo nii kpa, ẹre emwi na ta yotọ vbe ebe Arhie Maan, nọ dekaẹn emwa ọghe Osanobua ya suẹn gha sunu. Ọghe ne ẹmwata, “ẹdẹ Nọyaẹnmwa” ẹre ima wa ye na!—Arhie 1:3. w22.05 2 ¶2-3

A keghi mu aranmwẹ oha nii kevbe akhasẹ ohoghe nii, a keghi filo iran ku uwu odighi erhẹn nọ giẹn emwi nọ yevbe ugbofi ladian.” Nọnaghiyerriọ, te avbe arriọba na khian ye gha khaemwisẹ, vbe Osanobua gha do guọghọ iran, a i khian ghi vbe dọlegbe miẹn iran. De vbene ọna ya kaẹn ima hẹ? Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, Osanobua kevbe Arriọba ọghẹe, ẹre ọ khẹke ne ima gha ye ẹre ike. (Jọn 18:36) Ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ obọ vbe ẹmwẹ otu azẹ ọghe arriọba agbọn na. Sokpan, ọna i zẹdẹ khuẹrhẹ, rhunmwuda arriọba agbọn na hoo ne ima gha ya egbe hia ye iran ike, vbe ẹmwẹ ne ima ta kevbe emwi ne ima ru. Ọmwa ke ọmwa nọ ghi ye iran ike keghi mwẹ ama ọghe aranmwẹ oha nii. (Arhie 13:​16, 17) Ọmwa nọ ghi mwẹ ama nii nẹ, e Jehova i khian miẹn ọnrẹn yi, ẹ i khian vbe gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ. (Arhie 14:​9, 10; 20:4) Nọnaghiyerriọ, ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima gha mwẹ obọ ne ima ye vbe ẹmwẹ otu azẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, arriọba kpikpi ima ne ima ru vberriọ! w22.05 10-11 ¶12-13

Okhuo ọkpa ne u gha sẹtin fian ne egbuẹ, ọre ne u ruẹ iwinna obọ ne u gha sẹtin loo vbe otu e Jehova. Deghẹ ima na vbe hia ne ima gha mwẹ alaghodaro, ma ghi sẹtin ru iwinna nibun vbe ugamwẹ e Jehova. Na do sẹtin bọ avbe Abotu ọghomwa, avbe Ọgua Asikoko kevbe Ọgua Arriọba, a wa gualọ iyobọ etẹn nibun. Etẹn nibun ni rhie egbe ye iwinna na, te iran ruẹ ọre vbe obọ etẹn ni fiẹnro ẹre. Vbe ẹdẹnẹrẹ, te etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ruẹ iwinna obọ ughughan, ne iran mieke na loo ẹre ya gha dọlọ Ọgua Arriọba kevbe Ọgua Asikoko yi. Odẹ vbenian kevbe odẹ nibun ọvbehe, ẹre Jehova ne “Ọba etẹbitẹ,” kevbe Jesu Kristi nọ re “Ọba nọ sẹ ọba,” ya loo etẹn ni mwẹ iwinna obọ, ya ru iwinna ọyunnuan nibun. (1Tim 1:17; 6:15) Ma hoo ne ima hia, ne ima gha loo iwinna obọ ọghe ima ya rhie uyi gie Jehova, ẹi re ne ima yae gha gualọ uyi ne egbe ima.—Jọn 8:54. w22.04 24 ¶7; 25 ¶11

Te Solomọn wa fe ya obọ mu iso, te ọ wa gha mwẹ emwi hia na ya yin agbọn. (1 Ọba 10:​7, 14, 15) Sokpan Jesu ma gha re ọmwa nọ fe, ọ ma vbe gha mwẹ owa obọ re. (Mat 8:20) Ọrheyerriọ ikpia eva na, ma mu ẹmwẹ igho ye okaro vbe arrọọ ọghe iran, rhunmwuda, e Jehova ẹre ọ ya ẹwaẹn we iran. E Solomọn gi ima rẹn wẹẹ, a gha rri evbare, a gha dẹ ukpọn, a gha bọ owa, igho nọ. Igho ẹre a vbe loo ye emwi nikẹre na ya yin agbọn. Vbene Solomọn fe sẹ, ọ wa ye rẹn wẹẹ, emwi eso rrọọ ni ru ekpataki sẹ igho. Vbe igiemwi, ọ keghi kha wẹẹ: “A gha wẹẹ ne u zẹ ọkpa vbọ, eni esi ra ẹfe, zẹ eni esi.” (Itan 22:1) E Solomọn vbe bẹghe ẹre wẹẹ, emwa ni hoẹmwẹ igho, emwi ne iran mwẹ i sẹ iran ọkẹn. (Asan 5:​10, 12) Adia ne Solomọn ghi rhie ne ima ọre wẹẹ, ne ima ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, igho ẹre ọ hin usi sẹ emwi hia, rhunmwuda, ọmwa nọ fe vbe ẹrẹna, sẹtin khian ovbiogue vbe akhuẹ.—Itan 23:​4, 5. w22.05 21 ¶4-5

Ma ghaa muẹn roro afiangbe ne ima he miẹn vbe obọ e Jehova, ọ ghi ru iyobọ ne ima ya sikẹ ọre sayọ. Vbe deba ọni, deghẹ ima na gha muẹn roro, emwi ne Jehova wẹẹ irẹn khian ru ne ima vbe odaro, ọ ghi ya ima rẹn wẹẹ, ma gha gele sẹtin gae vbe etẹbitẹ. Ena hia keghi ya ima sọyẹnmwẹ zẹvbe ne ima ya ga e Jehova. E Jehova gha “mudia” ne ima, ọ ghi vbe miẹn ima fan vbe ẹghẹ nọ khian ya guọghọ agbọn Esu na. Ma rẹnrẹn wẹẹ, Osa nọ ru “emwi nọ gbae” ẹre Jehova khin, rhunmwuda ọni, ma rẹnrẹn wẹẹ ẹi khian kue ne agbọn Esu na ya ikpẹdẹ ọkpa gberra ẹghẹ nọ khẹke nọ ya guọghọ ẹre rua. (Aiz 25:9) Te ima wa deba e Jehova zin egbe khẹ ẹghẹ nọ khian ya miẹn ima fan. Vbene ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, ọ khẹke ne ima gha loo ẹre ẹse, ẹkpotọ nọ kie ne ima ya gha na erhunmwu kevbe ne ima ya tie Baibol. Ma ghi gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, ma ghi vbe gha muẹn roro avbe afiangbe ne ima miẹn. Ma gha ru vberriọ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha sọyẹnmwẹ vbe ugamwẹ ọghẹe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima werriẹ aro daa ọlọghọmwa. w22.11 13 ¶18-19

E Baibol ma wa ta vbene ọ ghaa ye hẹ vbe ẹdẹ ne Timoti dinmwiamẹ, vbọrhirhighayehẹ, ẹi mwẹ ọyẹnmwẹ ma gha sẹ iyẹe vbe ẹdẹrriọ. (Itan 23:25) E Yunis keghi sẹtin ru iyobọ ne ovbi ẹre ya do hoẹmwẹ e Jehova kevbe Jesu Kristi. Ugamwẹ ughughan ẹre evbibiẹ Timoti ghaa ye vbe Timoti waan dee. Ovbi e Grik ẹre erhae ghaa khin, iyẹe kevbe iyẹe nọkhua na gha re Ivbi e Ju. (Iwinna 16:1) Ọ gha kẹ, ehọnrre ẹre Timoti ye gha khin, vbe iyẹe kevbe iyẹe nọkhua khian Ivbiotu e Kristi. Sokpan, erhae ma khian Ovbiotu e Kristi. De ugamwẹ ne Timoti gha ghi deba? Vbe na ghee Yunis, avbe iye emọ ni rrọọ vbe ẹghẹ na, wa vbe hoẹmwẹ ẹgbẹẹ iran. Iran wa vbe hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran ru iyobọ ne ivbi iran ya kakabọ sikẹ e Jehova. Osanobua wa gbọyẹmwẹ ye ẹrhiọn ne iran loo. (Itan 1:​8, 9) Iye emọ nibun ẹre Jehova he ru iyobọ na, ya dia ivbi iran ye odẹ ọghe ẹmwata. w22.04 16 ¶1-3

Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jehova gha rhie ẹre ye arriọba agbọn na ekhọe, “ne iran ru iho ọghẹe.” De emwi nọ khian ghi sunu? Avbe arriọba agbọn na nọ re “ọba igbe,” ghi guọghọ ugamwẹ ohoghe hia fẹẹrẹ. (Arhie 17:​1, 2, 12 16) De vbene ima ya rẹn wẹẹ, a gha guọghọ e Babilọn Nọkhua vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe? Ma gha rẹn vbene okpẹvbo ọghe Babilọn ghaa ye hẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ, ọ gha ya ima rẹn ewanniẹn ọghe inọta na. Ọkpa vbe usun emwi nọ gbogba ga ẹvbo na, ọre amẹ ẹzẹ ọghe Yufretes. Ebe Arhie Maan keghi ya “amẹ” gie ẹbo emwa ni ye Babilọn Nọkhua ike. (Arhie 17:15) Sokpan ọ vbe gi ima rẹn wẹẹ, amẹ nii gha “ka,” nọ rhie ma wẹẹ, emwa nibun ni te ye ugamwẹ ohoghe ike, gha wio obọ vbe egbe ẹre. (Arhie 16:12) Ẹmwẹ akhasẹ na wa sẹ vbe ẹdẹnẹrẹ, emwa nibun kpa hin ugamwẹ ohoghe rre nẹ, ya gha gualọ emwi nọ gha sọfurre ye ọlọghọmwa ọghe iran. w22.07 5-6 ¶14-15

Ma ghaa yabọ, ọ rhie ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye itohan ne Jehova mwẹ ghee ima. Vbe erre ọkpa ne Jesu zẹ, ọ keghi ya e Jehova gie arowa ọkpa, nọ tama ọviẹn ọnrẹn, nẹ ghẹ ghi ha irẹn osa nọkhua nọ mwẹ irẹn re. Ọrheyerriọ, ọviẹn na ma tohan ọviẹn ne ihua re, nọ ghaa mwẹ ọnrẹn igho nekherhe. (Mat 18:​23-35) De emwi ne Jesu maa ima re vbe okha na? Ma ghaa gele gbọyẹmwẹ ye odẹ ne Jehova ya tohan ima, ọ gha ya ima yabọ emwa ọvbehe. (Psm 103:9) Vbe ukpo eso nọ gberra, ebe Owa Ọkhẹ ọkpa keghi kha wẹẹ: “Agharhemiẹn wẹẹ ima yabọ emwa ọvbehe vbe ẹghẹ hia, ma i khian sẹtin yae gie vbene Osanobua he ya yabọ ima, rhunmwuda izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu.” Ma ghaa yabọ emwa ọvbehe, e Jehova ghi vbe yabọ ima. Emwa ni tohan emwa ọvbehe, ẹre Jehova vbe tohan rẹn. (Mat 5:7) Erhunmwu ne Jesu ma erhuanegbe ẹre re, wa so igiẹ ye ọna.—Mat 6:​14, 15. w22.06 10 ¶8-9

Vbe Jesu rrie agbọn na, vbene Erhae ya ru emwi, erriọ wa ya gha ru emwi zẹẹ. (Jọn 14:9) Nọnaghiyerriọ, vbene Jesu ya ru emwi ẹre ọ ya ima rẹn aro ọmwa ne Jehova khin, ma na vbe do hoẹmwẹ ọnrẹn. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma wa vbe miẹn ere vbe emwi ne Jesu ma ima re, kevbe ibude nọ rhie ne ima zẹvbe nọ ya dia iko ọghe Ivbiotu e Kristi. Ọ vbe gi ima rẹn emwi ne ima gha ru nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ma hia wa vbe miẹn ere vbe uwu ọghe Jesu. Vbe Jesu wu, Osanobua keghi miẹn esagiẹn ọnrẹn yi, zẹvbe izọese nọ “ya ima khian nọhuanrẹn hin orukhọ hia rre.” (1 Jọn 1:7) Ọba nẹi sẹtin wu ẹre ghi nọ vbe ẹrinmwi. Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jesu gha guọghọ Esu rua. (Gẹn 3:15) U miẹn vbene egbe khian rọkhọ eguọmwadia e Jehova hẹ, vba gha ghi guọghọ Esu rua nẹ! Vbene ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, ghẹ gi ẹtin fuẹ. Osa ne ima ga gha ta ẹmwẹ, te ọ mu rẹn sẹ. Ọ gha ya rhie afiangbe ne wọrhọwọrhọ ne emwa ni ke “agbẹnvbo hia” rre. w22.07 18 ¶13; 19 ¶19

Ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, ma sẹtin vbe fi ẹre werriẹ, okhuo ne ima fian ne egbe ima. Vbọ ya ima kha vberriọ? Rhunmwuda ima ma rẹn vbe ẹdẹ biẹ. Vbe igiemwi, te ukọ ighẹ Pọl wa gha hoo nọ mu iko ọghe ọgbọn gbọ vbe Tẹsalonaika. Sokpan rhunmwuda ne eghian na gha kpokpo ẹre, ọ na ghi kpa hin ẹvbo nii rre. (Iwinna 17:​1-5, 10) Akpawẹ e Pọl ma kpa, ọ gha te mu arrọọ ọghe etẹn ni ghaa rre ẹvbo nii ye ikpadede. A ye ta ena ta na, e Pọl ma gi egbe wọọ ẹre. Rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, vbene a miẹn agbọn, erriọ ẹre a yin ẹnrẹn. E Pọl keghi gie Timoti, nọ ya ru iyobọ ne etẹn ni da khian Ivbiotu e Kristi vbe Tẹsalonaika, ne amuẹtinyan ọghe iran mieke na wegbe sayọ. (1 Tẹs 3:​1, 2) Ẹ i mwẹ etẹn na ma gha ghọghọ! Ma gha wa miẹn emwi nibun ruẹ, vbe emwi nọ sunu daa e Pọl vbe Tẹsalonaika. Ọ sẹtin gha mwẹ emwi eso ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova, sokpan emwi eso keghi sunu, nọ ghi zẹe wẹẹ ima ma ghi sẹtin ru ẹre. (Asan 9:11) Ọ ghaa yerriọ, zẹ emwi ọvbehe, ne u rẹnrẹn wẹẹ, u gha sẹtin ru. w22.04 25-26 ¶14-15

E Jehova gi ima rẹn wẹẹ ,emwi gha dunna vbe odaro, ọna wa fu ima ẹko rre. Gi ima ghee emwi eso ne Baibol tae, nọ gha sẹtin fu ima ẹko rre vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. E Jehova gi ima rẹn vbe uwu Baibol wẹẹ, emwi rhọkpa i rrọọ “nọ gha sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa” ọghe irẹn rre, ya sẹ egbe avbe ọlọghọmwa ni wegbe ne ima miẹn vbe ẹdẹnẹrẹ. (Rom 8:​38, 39) Ọ vbe gi ima rẹn wẹẹ irẹn “sikẹ iran ni kpe tie ẹre,” vbe erhunmwu. (Psm 145:18) E Jehova vbe tama ima wẹẹ, ma gha mu ẹtin yan irẹn, a i miẹn ọlọghọmwa ne ima i sẹtin zin egbe ẹre, yevbesọni, ma ghi ye gha ghọghọ agharhemiẹn wẹẹ ima rre uwu ọlọghọmwa. (1 Kọr 10:13; Jems 1:2) Ẹmwẹ Osanobua gi ima rẹn wẹẹ, ovbi ẹghẹ kherhe ẹre ọlọghọmwa ne ima ye khian ya vbe otọ, kevbe wẹẹ vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, ọ gha ya arrọọ ọghe etẹbitẹ san ima ẹse. (2 Kọr 4:​16-18) E Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha guọghọ e Setan kevbe emwa ni ye ẹre ike, iran ẹre ọ si ọlọghọmwa nọ gba erhan gba irri vbe ẹdẹnẹrẹ. (Psm 37:10) Ọ mwẹ ako evbagbẹn nọhuanrẹn eso ne u rẹn ye uhunmwu ra, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya zin egbe edanmwẹ vbe odaro ra? w22.08 11 ¶11

U zẹdia muẹn roro, deghẹ u gha sẹtin gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova vbe ẹdẹgbegbe ra? E Jehova yan rẹn wẹẹ, te iruemwiẹse ọghe ima khian gha yevbe “ẹzẹ nọ lẹẹ” nẹi dobọ yi. (Aiz 48:18) Gia kha wẹẹ, u rre ọkpẹn okun nọkhua, u na gha ghee vbene ulẹmwẹ ẹzẹ nii ya vba yo vba rre hẹ, u a gha roro ẹre wẹẹ, ulẹmwẹ ẹzẹ nii gha dobọyi vbe ẹdẹ ọkpa ra? Ẹn o! Ẹi khian dobọ ulẹmwẹ ọnrẹn yi. Iruemwiẹse ruẹ gha sẹtin gha yevbe ẹzẹ nọ lẹẹ! Odẹ vbo? Adeghẹ u na gha mwẹ azẹ ne u khian ru, tẹ ọ khẹke ne u ka muẹn roro, emwi ne Jehova gha hoo ne u ru. Iyeke ọni, u ghi ru vberriọ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, azẹ nii gha lọghọ ruẹ na ru, gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ nuẹn, ne u ya gha ru emwi nọ gba vbe ẹdẹgbegbe.—Aiz 40:​29-31. w22.08 30 ¶15-17

Ukpo 1,000 gha ghi fo nẹ, a gha fan e Setan fua. Ẹghẹ nii, ọ ghi hia nọ mu emwa ni gbae rẹrẹ. Ẹghẹ ne ọna khian ya sunu, ẹkpotọ ghi kie ne emwa hia ni gbae ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran i mwẹ obọ vbe emwi nọ gha sa ọrho ye eni Osanobua kevbe wẹẹ, iran ye ọdakha ọghe Jehova ike. (Arhie 20:​8-10) Emwi ne iran ghi ru vbe ẹghẹ nii, ẹre ọ khian tae deghẹ a gha ya ink nai sẹtin khiẹn, gbẹn eni iran ye ebe arrọọ vbe etẹbitẹ. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, emwa eso gha ya egbe taa Adam vbe Ivi, iran ghi he ẹmwẹ ye Osanobua obọ. De emwi nọ khian sunu daa iran? Ebe Arhie Maan 20:15 khare wẹẹ: “Avbe emwa hia ne eni ẹnrẹn i rre ebe arrọọ, a keghi filo iran ku uwu odighi erhẹn nii.” Gele gele, te a khian ya iran hia khian otọ nọ gbe ẹvbi, ai ghi dọlegbe miẹn iran. Sokpan, ni bun sẹ vbe uwu emwa ni gbae na, gha la edanmwẹ nokiekie na gberra. w22.09 23-24 ¶15-16

Etẹn eso ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ, kegha si ukankan yọ wẹẹ, ne etẹn nẹi re Ivbi e Ju gha rhuẹ, ọ gha kẹ emwi nọ ya iran gha ta ọna, ọre ne Ivbi e Ju ghẹ mieke na gha zan iran. (Gal 6:12) Ukọ ighẹ Pọl ma zẹdẹ kue ye ọna, sokpan ọ ma si ukankan yọ wẹẹ ẹmwẹ ne irẹn ta ẹre ọ khian sẹ, nọghayayerriọ, ọ na wẹẹ, na mu ẹmwẹ na bu avbe ukọ ni rre Jerusalẹm. (Iwinna 15:2) Emwi ne Pọl ru na, keghi ya etẹn ni rre iko gha mwẹ ọfunmwegbe, iran na vbe gha ghọghọ. (Iwinna 15:​30, 31) Adeghẹ ẹzọ na de rre vbe uwu iko, ọ khẹke ne ima mu ẹmwẹ nọ rre otọ bu avbe ediọn vbe iko, ma gha ru vberriọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoo ne ọfunmwegbe gha rrọọ. Otu ọghomwa gbẹn ebe nibun ladian nẹ, ni hẹnhẹn egbe yan e Baibol, ni gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ima, vbe egbe ẹghẹ vbenian. Ne ima gha te ya gha ya ẹmwẹ obọ ima ru emwi, ọ khẹke ne ima gha lele avbe ilele ni rre avbe ebe na, ma gha ru vberriọ, ọfunmwegbe ghi gha rre uwu iko. w22.08 22 ¶8-9

Ugbẹnso, ma ghi wa gha gualọ ọse ne ima gha sẹtin fannọ otọ ẹko ima ma. Sokpan ọna sẹtin gha lọghọ rhunmwuda, a sẹtin miẹn wẹẹ, ẹ i re emwi nọ gua ima egbe ro, ne ima gha ta enegbe ima ma emwa ọvbehe. Ma sẹtin vbe gha mu ohan wẹẹ, ọse ima nii sẹtin ya tama emwa ọvbehe emwi ne ima tama ẹnrẹn. Sokpan te ima wa hoẹmwẹ ọse ne ima gha ta ẹmwẹ ma, nẹi yae wewe ma emwa ọvbehe. “Ehe na lẹre yi vbe ẹhoho ghaa hoho kevbe ehe na lẹẹ fi” ẹre ediọn na gha ta ẹmwẹ ma, nẹi yae wewe ma emwa ọvbehe khin ne etẹn. (Aiz 32:2) Ma wa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin ta emwi nọ rhirhi gha khin ma iran, vbene ehọ ọvbehe i khian na họn. Ma i vbe kpikpi iran ne iran tama ima, emwi nọ ma khẹke ne ima họn. Ma wa vbe ya ekhọe hia tian avbe ọvbokhan ediọn, rhunmwuda iran i zọlọ ọdafẹn iran ọta vbekpa emwi nọ ma khẹke ne iran họn. Emwi nọ maan wa nọ, ne ediọn i na tama ọvbokhan iran emwi nọ ma khẹke ne iran rẹn vbekpa etẹn. w22.09 11 ¶10-11

Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha miẹn emwa rẹn fan vbe “ẹghẹ orueghe nọkhua.” (Mat 24:21; Dan 12:1) Ẹghẹ ne avbe agbẹnvbo ughughan ni re Gọg ọghe Magọg khian ya ku uhunmwu kugbe, ne iran werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Jehova ni ya ẹkoata gae, ẹre Jehova khian ya ru ọnọna. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, agbẹnvbo 193 ni deba United Nations, ku uhunmwu kugbe, iran ma sẹ emwi rhọkpa vbe eke ne Osanobua Nọ Sẹ Ehia kevbe ivbiyokuo ẹre ni rre ẹrinmwi ye! E Jehova khare wẹẹ: “Vbe odẹ vbenian, I gha rhie ma avbe uhunmwu ẹvbo wẹẹ, ọmwa nọ kpọlọ kevbe nọhuanrẹn ẹre imẹ khin. Ẹghẹ nii iran gha rẹn ighẹ imẹ ọrọre Jehova.” (Ẹzik 38:​14-16, 23) E Gọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa eguọmwadia e Jehova, ọna ẹre ọ khian si okuo Amagẹdọn. Okuo na ẹre Jehova khian ya guọghọ “avbe ọba ọghe uhunmwu otagbọn hia.” (Arhie 16:​14, 16; 19:​19-21) Sokpan, “emwa ẹmwata kevbe emwa ni rẹn enegbe, gha yin otọ agbọn na.”—Itan 2:21. w22.10 16-17 ¶16-17

Ima ma rẹn emwi nọ rre emwa ekhọe; sokpan e Jehova ọkpa ẹre ọ rẹn emwi nọ ya ọmwa ru emwi nọ ru. (Itan 16:2) Ọ hoẹmwẹ emwa hia, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ehe ughughan ẹre iran ke rre. Ọ vbe rhie igiọdu ne ima, ne ima “fannọ otọ ẹko [ima] rua.” (2 Kọr 6:13) Te ọ khẹke ne ima ya ekhọe hia hoẹmwẹ etẹn ne ima gba ga, ẹi re ne ima gha bu ohiẹn iran. Ma vbe hia, ne ima ghẹ gha bu ohiẹn emwa nẹi re Osẹe Jehova. Ọ khẹke ne u gha bu ohiẹn ọmwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe rhunmwuda nẹi na re Osẹe Jehova, ne u gha kha wẹẹ, “Ọna i sẹtin do ga e Jehova” ra? Ẹn o, ma gha ru vberriọ, te ima mu egbe ima ye ukpo nọ ma khẹke ima, te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ọghe enegbe ima ọkpa ẹre ima rẹnrẹn. E Jehova ye kie ẹkpotọ “ne emwa hia ni rre ehe hia,” ne iran fi werriẹ. (Iwinna 17:30) Yerre wẹẹ, emwa ni ru vbene a miẹn wẹẹ iran ẹre ọ maan sẹ, ẹre Jehova ghee ẹre emwa ni ma gba. Gi ima hia vbe vbe odẹ ke odẹ, ne emwi ne Jehova wẹẹ ne ima ru gha yẹẹ ima, ne emwa ọvbehe mieke na sẹtin gha ya egbe taa ima, ọna gha ru iyobọ ne iran ya hoẹmwẹ ima kevbe Jehova sayọ. w22.08 31 ¶20-22

Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, a gha zẹ ima kpokpo zẹvbe ne ima ya kporhu iyẹn nọ maan. Ukpokpo na sẹtin kue tua sayọ vbe odaro. (Dan 11:44; 2Tim 3:12; Arhie 16:21) Sokpan, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ nọ khẹke ne ima. Vbọzẹ? Rhunmwuda ke ẹghẹ gha dee, ẹre Jehova ya ru iyobọ ne eguọmwadia ẹre, ya sẹtin musọe vbe iwinna nọ waa iran re, ọ gha khọnrẹn nọ gha re iwinna nọ lọghọ. Gi ima guan kaẹn akhasẹ ighẹ Ẹzikiẹl, nọ ghaa kporhu ma Ivbi e Ju ni rre imu vbe Babilọn. De aro emwa ni ghaa rre ẹdogbo ne Ẹzikiẹl na gha kporhu? E Jehova keghi gie iran zẹvbe emwa ni “zẹ utun vbe ehọ,” ni “ze vbe ẹkokoudu,” kevbe “emwa ni sọtẹ.” Te iran wa gha yin vbe na ghee igban nọ su ọmwa kevbe ekpakpahuangan. Ẹ i khabe ne Jehova na tama Ẹzikiẹl inugba nọ khin wẹẹ: “Ghẹ gi ohan iran muẹn”! (Ẹzik 2:​3-6) Ọ mwẹ emwi eha nọ ru iyobọ ne Ẹzikiẹl ya sẹtin musọe vbe iwinna ikporhu ọghẹe: (1) E Jehova ẹre ọ gie ẹre, (2) orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua keghi rhie ẹtin nẹẹn kevbe wẹẹ, (3) Ẹmwẹ Ọghe Osanobua keghi yae gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. w22.11 2 ¶1-2

Vbe Jehova yi emwi hia ni rre agbọn na, emwa nagbọn ọkpa ẹre ọ yi nọ sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ. Te ọ te yi iran ne iran ghẹ gha wu. Te emwa nagbọn wa hoo ne iran gha rrọọ vbe etẹbitẹ, e Jehova ẹre ọ yi iran vberriọ. E Baibol khare wẹẹ, te Osanobua “kue vbe rhie etẹbitẹ ye iran ekhọe.” (Asan 3:11) Ọna ẹre ọ si ẹre ne ima na ghee uwu zẹvbe eghian ọghe ima. (1 Kọr 15:26) Ma ghaa khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe, te ima wa kie abọ rre ne emianmwẹ nii miẹn ima uhunmwu ra? Ẹn o. Sokpan te ima khian bu ọbo ebo nọ gbaroghe ima, ra ma ghi rhie ukhunmwu yọ, ne egbe mieke na rran ima. Te ima khian kue hia vbe odẹ ke odẹ ne emianmwẹ nii ghẹ miẹn ima uhunmwu. Ọmwa ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn gha wu, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ khian ọmaẹn nẹ ra ọvbokhan ye nọ, te ọ wa da ima sẹ ugboloko sẹrriọ wẹẹ, obalọ nọ si ye ima egbe i fo vbe otọ. (Jọn 11:​32, 33) Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, akpawẹ Osanobua ma hoo ne ima gha rrọọ vbe etẹbitẹ, ẹi ghẹ te yi ima ne ẹrherhe ima gha ruẹ emwi vbe etẹbitẹ, ẹi ghẹ te vbe ru ẹre, ne ima gha hoo ne ima gha rrọọ vbe etẹbitẹ. Sokpan emwi nibun ye rrọọ nọ gha ya ima yayi wẹẹ, ima gha sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ. w22.12 3 ¶5; 4 ¶7

Etẹn ne ima gba ga nibun sẹtin gha khuọnmwi, orhiọn iran i sotọ, iran sẹtin vbe gha rre uwu ohioro vbe ẹghẹ nọ wegbe ne ima ye na. Hia ne u gha nọ ẹmwẹ etẹn. Emianmwẹ ghaa vẹwae khian, a sẹtin wẹẹ ne ima ghẹ gha sikẹ emwa ọvbehe, uhiẹn ya sẹ egbe etẹn ne ima gba ga. Vbe ẹghẹ vbenian ma sẹtin wa gha hoo ne ima miẹn etẹn ima aro, vbe na ghee ukọ e Jọn, nọ ghaa hoo nọ miẹn Gaiọs ghee mwẹ ghee ruẹ. (3 Jọn 13, 14) Ọrheyerriọ, e Jọn ghi bẹghe ẹre wẹẹ, irẹn i khian he sẹtin miẹn Gaiọs, ọ na gbẹn elẹta gie ẹre. Deghẹ u i sẹtin yo owa etẹn ya tuẹ iran, hia ne u gualọ odẹ ọvbehe ne u gha ya họn ẹmwẹ iran. Ma ghaa nọ ẹmwẹ etẹn vbenian, orhiọn ima ghi sotọ. Osi ghaa si ruẹ, gu avbe ediọn guan, u ghi lele ibude ne iran rhirhi rhie nuẹn.—Aiz 32:​1, 2. w22.12 17-18 ¶6-7

E Baibol vbe ya ima rẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ eso, a na gba ọgiọrọ ye owẹ e Josẹf, a na vbe gba urọnghọn ematọn ye ọre urhu. (Psm 105:​17, 18) Nọ ne Josẹf, te emwi wa gha rhia yọ rhia yọ. Ọviẹn na gba ẹko ẹre te gha nọ, sokpan nian, oleghan ghi nọ. Ọ mwẹ ẹghẹ ne u ya gha rre uwu ọlọghọmwa nọ wegbe ra, u na gele ya ekhọe hia rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, sokpan ọlọghọmwa nii na kue gha tua sayọ? Emwi vbenian sẹtin sunu daa ima. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, agbọn Esu ma ye, e Jehova i khian wa degue ima, ne ima ghẹ miẹn ọlọghọmwa. (1 Jọn 5:19) Ọrheyerriọ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova rẹn emwi hia ne u la gberra kevbe wẹẹ, ọ gha gbaroghe ruẹ. (Mat 10:​29-31; 1 Pit 5:​6, 7) Ọ yan rẹn wẹẹ: “Mẹ i khian sẹ ruẹ rae ẹdẹ, mẹ i khian he uwẹ yotọ ẹdẹ.” (Hib 13:5) E Jehova gha ru iyobọ nuẹn ya zin egbe, ọ gha khọnrẹn ne ọlọghọmwa ne u ye ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, ọghuẹ fo nẹ. w23.01 16 ¶7-8

E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, Osanobua i khian fi iyeke gbe ima, vbe ima gha ru abakuru. Ẹi re avbiẹ inugba ẹre Ivbi Izrẹl ru khọọ ghee Jehova, ọrheyerriọ, te Jehova wa ye gha yabọ iran, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, iran gele fi werriẹ nẹ. Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ wa vbe rẹn wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ iran. E Jehova keghi loo orhiọn nọhuanrẹn ya dia e Pọl, nọ tama etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii wẹẹ, ọmwa ghaa ru orukhọ nọ wegbe, sokpan ọ na fi werriẹ, ọ khẹke ne iran ‘yabọe, iran ghi vbe fu ẹre ẹko rre.’ (2 Kọr 2:​6, 7; 1 Kọr 5:​1-5) Ọ wa fu ima ẹko rre, ne ima na rẹn wẹẹ, e Jehova i fi iyeke gbe emwa rẹn rhunmwuda wẹẹ, iran ru orukhọ! Nọghayayerriọ, rhunmwuda ahoẹmwọmwa nọ mwẹ, ọ ghi ru iyobọ nọ khẹke ne iran, ọ ghi dia iran ye odẹ, ọ ghi vbe dọlegbe si iran kẹ egbe. Ọ yan rẹn wẹẹ, obọ vbenian, ẹre irẹn khian vbe ya mu ọmwa orukhọ nọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. (Jems 4:​8-10) E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn, nọ bu ohiẹn ata kevbe nọ mwẹ ahoẹmwọmwa ẹre Jehova khin. Ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova hoo ne ima do rẹn irẹn, kevbe ne ima gha re ọse irẹn. w23.02 7 ¶16-17

Te ọ wa gele khẹke ne ima rẹn vbene emwi ni sunu vbe ẹdẹnẹrẹ ya mu ẹmwẹ akhasẹ ni rre Baibol sẹ. Vbe igiemwi, e Jesu sunu ye emwi ughughan nọ gha ya ima rẹn wẹẹ, ufomwẹ agbọn Esu na sotọ nẹ. (Mat 24:​3-14) Ukọ e Pita rhie igiọdu ne ima, ne ima rhie aro sotọ, ne ima mieke na bẹghe vbene emwi ni sunu vbe ẹḍenẹrẹ ya mu ẹmwẹ akhasẹ ni rre Baibol sẹ, rhunmwuda, ọna gha ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe. (2 Pit 1:​20, 21) Ọ hoo ne ima rẹn evbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha begbe, vbe ima ghaa gu emwa zẹ iro vbekpa ẹmwẹ akhasẹ ni rre uwu e Baibol. Ọ wẹẹ ne ima kọe ye orhiọn, “ẹghẹ ne ẹdẹ ọghe Jehova khian ya rre.” (2 Pit 3:​11-13) Vbọzẹ? Ẹi re rhunmwuda wẹẹ, ima hoo ne ima rẹn “ẹdẹ” kevbe “ẹghẹ” ne Jehova khian ya mu okuo Amagẹdọn rre, sokpan rhunmwuda ima hoo ne ima loo ẹghẹ nọ ghi kẹ ẹse, ya ya ẹdagbọn ima khian “ni huanrẹn, kevbe na ya fi ohan ne Osanobua.” (Mat 24:36; Luk 12:40) Ima hoo ne ima gha mwẹ uyinmwẹ esi, ma vbe hoo ne ima hia, ne emwi ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ ọnrẹn ẹsẹsẹmwẹse. Ne ima mieke na sẹtin ru ọna, te ọ khẹke ne ima gha begbe. w23.02 16 ¶4, 6

Emwi eso rrọọ nọ khẹke ne “ohuan ọvbehe” ru nian, ne arrọọ ọghe etẹbitẹ mieke na sẹ iran obọ. Ọ khẹke ne ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jesu ru ne ima. Vbe igiemwi, odẹ ọkpa ne ima ya ru ọna, ọre ne ima na ru iyobọ ne etiẹn e Jesu. Obọ ne iran ya mu etiẹn e Jesu, ẹre Jesu khian ghee ya bu ohiẹn iran. (Mat 25:​31-40) Odẹ ọkpa ne ima ya ru iyobọ ne iran, ọre ne ima na rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. (Mat 28:​18-20) Ẹghẹ na, ẹre ọ khẹke ne ima ya hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima gha re aro ọmwa ne Jehova gualọ vbe Paradais, ẹi re vbe Paradais gha rre nẹ. Ọ khẹke ne ima hia ne ima gha re emwa ni ta ẹmwata, ma ghi vbe hia ne ima gha mwẹ uyinmwẹ esi. Ọ vbe khẹke ne ima gha mwẹ ẹkoata daa e Jehova, ọmwa ne ima gba ru orọnmwẹ kevbe etẹn ni rre uwu iko. Ma ghaa hia ne ima gha lele uhi ọghe Osanobua vbe agbọn Esu ne ima ye na, ma gha ghi sẹ e Paradais, ẹi khian ghi gha lọghọ ima na lele. Ma gha sẹtin ruẹ emwi eso kevbe uyinmwẹ eso nian, nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, ima mu egbe khẹ agbọn ọgbọn nii. w22.12 11-12 ¶14-16

Ma wa hoẹmwẹ e Jesu zẹvbe Ọba ọghomwa, rhunmwuda, irẹn ọre Ọba nọ ghi maan sẹ. E Jehova tobọre ẹre ọ ma e Jesu emwi, irẹn ẹre ọ vbe hannọ ọnrẹn zẹ nọ gha re Ọba. (Aiz 50:​4, 5) Gele muẹn roro, ẹghẹ hia ẹre Jesu ya gha rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn ya ekhọe hia hoẹmwẹ emwa ọvbehe. (Jọn 13:1) Ọ khẹke ne ima hoẹmwẹ e Jesu, rhunmwuda, irẹn ọre Ọba ọghomwa. E Jesu khare wẹẹ, emwa ni hoẹmwẹ irẹn ọre ọse irẹn. Odẹ ne iran khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran gele hoẹmwẹ e Jesu ọre ne iran gha lele iyi ọghẹe. (Jọn 14:15; 15:​14, 15) U miẹn egie ne ima ye, ne ima na re ọse ọghe Ovbi e Jehova! U vbe rẹn wẹẹ, e Jesu mu egbe rriotọ kevbe wẹẹ, vbene Erhae ya ru emwi, erriọ vbe ya ru emwi zẹẹ. U vbe ruẹ ọre wẹẹ, e Jesu rhie evbare ne emwa ne ohanmwẹ ghaa gbe, ọ rhie ifuẹko ne emwa ni iro han rẹn, ọ na vbe mu emwa ni khuọnmwi egbe rran. (Mat 14:​14-21) U vbe bẹghe vbene ọ ya su iko ọghe Ivbiotu e Kristi hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. (Mat 23:10) U wa vbe mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, zẹvbe Ọba ọghe Arriọba Osanobua, e Jesu gha ru enọ sẹ ena ne ima vbe odaro. Vbua khian ya rhie ẹre ma hẹ wẹẹ, u hoẹmwẹ e Jesu? U ghi gha ya egbe taa ẹre. U gha sẹtin ru ọna, adeghẹ u na ya egbuẹ fiohan ne Jehova, u na vbe dinmwiamẹ. w23.03 4 ¶8, 10

Emwi bun ne Jehova yi ye ẹrinmwi, erriọ vbe yi emwi nibun ye uhunmwu otagbọn na kevbe okun. Ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe ima ghaa gbarokotọ ghee avbe evbayi na. (Psm 104:​24, 25) Muẹn roro vbene Osanobua ya yi ima ne emwa nagbọn. Te ọ yi ima ne emwi hia ne irẹn yi gha sẹ ima ọyẹnmwẹ. Te ọ yi ima ne ima sẹtin gha dẹghe, ne ima sẹtin gha họn ẹmwẹ, ne ima sẹtin gha rẹn vbe emwi gha dekaẹn egbe ima, ma gha vbe rhie emwi ye unu ma ghi sẹtin rẹn deghẹ te ọ rriara ra te ọ rhiẹnrhiẹn, ọ na vbe ruẹ ne ima sẹtin gha wia emwi. E Baibol vbe gi ima rẹn emwi ọvbehe nọ si ẹre nọ na khẹke ne ima gha gbarokotọ ghee evbayi. Evbayi ya ima rẹn aro ọmwa ne Osanobua khin. (Rom 1:20) Vbe igiemwi, u gha gbarokotọ ghee emwi hia ne Osanobua yi, te ehia ye mose mose. Ọna ma rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn nọ ra? Vbe muẹn roro, evbare ughughan ne Osanobua yi, te ehia wa rhie ẹre ma wẹẹ, ọ hoẹmwẹ ima. Ma ghaa gbarokotọ ghee emwi hia ne Osanobua yi, ma ghi do rẹn aro ọmwa nọ khin, ọna ghi vbe ya ima sikẹ ọre sayọ. w23.03 16 ¶4-5

Zẹvbe ne agbọn na ya rhia sayọ, ma gha werriẹ aro daa emwi eso nọ gha rhie ẹre ma deghẹ ima gele mu ẹtin yan Ẹmwẹ Osanobua. Emwa sẹtin gha ru emwi eso nọ gha ya ima gha gbawawẹ, deghẹ ẹmwata ẹre ọ gele rre Baibol, ra deghẹ e Jehova ẹre ọ gele loo ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro ya dia eguọmwadia ẹre vbe ẹdẹnẹrẹ. Sokpan ma gha gele ya ekhọe hia yayi wẹẹ, ẹmwata ẹre Ẹmwẹ Osanobua khin kevbe wẹẹ ẹi fi werriẹ, ọmwa rhọkpa i sẹtin ya ima gha gbawawẹ. Gele gele, ma “tae nẹ ighẹ te ima khian gha lele iyi [e Jehova] ya sẹ ufomwẹ.” (Psm 119:112) “Ekhue” i khian mu ima, ne ima ya tama emwa ọvbehe vbekpa ẹmwata nọ rre uwu e Baibol, ma ghi vbe gha rhie igiọdu ne iran, ne iran gha ya emwi nọ rre uwu e Baibol ru emwi. (Psm 119:46) Ẹi mwẹ vbene ọlọghọmwa ne ima ye, ra ukpokpo ne ima werriẹ aro daa gha wegbe sẹ hẹ, ma ghi vbe sẹtin ya “izinegbe ya egbe miẹn emwi hia, [ma] ghi vbe gha ghọghọ.” (Kọl 1:11; Psm 119:​143, 157) Ẹmwata nọ rre uwu Ẹmwẹ Ọghe Osanobua wa mu ima orhiọn sotọ, ọ rhie igiọdu ne ima, ọ vbe ma ima odẹ nọ khẹke ne ima ya gha yin, vbe agbọn na ne emwa na yin vbene iran rhirhi miẹn. w23.01 7 ¶16-17

Vbe asọn nọ gbe fi ẹdẹ ne Jesu wu, ẹghẹ nọ taẹn ẹre ọ ya na erhunmwu ne avbe erhuanegbe ẹre, ọ na wẹẹ ne Erha irẹn “viọ iran lẹre ne ọmwa dan nii.” (Jọn 17:15) Ọna rhie ẹre ma vbene Jesu hoẹmwẹ erhuanegbe ẹre hẹ! Agharhemiẹn wẹẹ e Jesu rẹnrẹn wẹẹ, te irẹn khian werriẹ aro daa ukpokpo nọ wegbe, ọ na ye gha mu ẹmwẹ erhuanegbe ẹre roro. Zẹvbe ne Jesu ru ẹre, ẹi re ọghe enegbe ima ọkpa ẹre ọ khẹke ne ima gha mu roro. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha na erhunmwu ne etẹn ne ima gba ga vbe ẹghẹ hia. Ma ghaa ru vberriọ, ọ rhie ma wẹẹ, te ima lele ẹmwẹ ne Jesu tae nọ na wẹẹ, ne ima gha hoẹmwẹ egbe, e Jehova ghi vbe bẹghe ẹre wẹẹ, ma gele hoẹmwẹ etẹn ima. Ẹghẹ ne ima ya na erhunmwu ne etẹn ima i re ẹghẹ na mu rhia. Rhunmwuda, ẹmwẹ Osanobua khare wẹẹ: “Erhunmwu ọmwa ẹmwata wa mwẹ ẹtin na ya winna iwinna ẹtin ẹsẹse.” (Jems 5:16) Ọ wa khẹke ne ima gha na erhunmwu ne etẹn ne ima gba ga, rhunmwuda iran wa miẹn ọlọghọmwa nibun. w22.07 23-24 ¶13-15