September

Ẹmwẹ nọ maan ghaa ke ima unu ladian, ọ ghi ya emwa rẹn wẹẹ eguọmwadia e Jehova ma khin. Iran ghi vbe do bẹghe “vbene ọmwa nọ ga Osanobua kevbe ọmwa nẹi gae” ya lughaẹn ne egbe hẹ. (Mal 3:18) Ọna ọre emwi nọ sunu daa ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Kimberly. A keghi waa iwinna ne irẹn vbe ọvbokhan okhuo ọkpa ne iran gba rre eklasi. Iran ghi ru iwinna nii fo nẹ, ọvbokhan okhuo nii keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, e Kimberly lughaẹn ne ivbi esuku nikẹre. Ọ ma gha ta emwa ọvbehe ọtakhọ, ẹmwẹ nọ maan ẹre ọ ghaa ke ọre unu ladian, ọ ma zẹdẹ gha ta ẹmwẹ ekpọ. Ẹmwẹ e Kimberly yẹẹ ọvbokhan okhuo nii sẹrriọ wẹẹ, ọ na kue yọ nọ gha gu irẹn ruẹ e Baibol. U miẹn vbene ẹko khian gha rhiẹnrhiẹn e Jehova hẹ, deghẹ ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian na ya emwa do miẹn odẹ ọghe ẹmwata na yi! Ma hoo ne ẹmwẹ ne ima ta gha rhie uyi gie Jehova. w22.04 5-6 ¶5-7

E Jesu keghi khu orhiọn dan ihinrọn ni ghaa kpokpo e Meri Magdalin hin ọnrẹn egbe rre! Ẹi mwẹ ọ ma ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jesu ru na. Ọna ẹre ọ ghi yae khian ọrhuanegbe Jesu, ọ na vbe ru iyobọ ye iwinna ikporhu ọghe Jesu. (Luk 8:​1-3) Ẹmwata nọ wẹẹ, e Meri wa ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jesu ru nẹẹn, sokpan a sẹtin miẹn wẹẹ, ọ ma rẹn wẹẹ, e Jesu gha ru enọ sẹ ọni vbe odaro. Ọni ọre wẹẹ, ọ ghi ya arrọọ ọghẹe zọ ese, “ne ọmwaikọmwa nọ mu ẹtin yan rẹn” mieke na gha rrọọ vbe etẹbitẹ. (Jọn 3:16) Ọrheyerriọ, te Meri wa ye gha ya ẹkoata lele Jesu rhunmwuda, ọ gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jesu ru nẹẹn. Vbe ẹghẹ ne obọ ya gha da e Jesu vbe erhan irrioya, e Meri ma kpa sẹ e Jesu rae rhunmwuda ọ hoẹmwẹ ọnrẹn, kevbe wẹẹ, ọ hoo nọ rhie ifuẹko ne emwa ni ghaa khiẹ vbe evba. (Jọn 19:25) Vbe Jesu ghi wu nẹ, e Meri kevbe ikhuo eva ọvbehe keghi viọ emwi ni winhin gha rrie eke na mu e Jesu yi, ne iran mieke na do yae wuo ikun ẹnrẹn. (Mak 16:​1, 2) Egie nọkhua ẹre Meri wa gha ye rhunmwuda, ọ miẹn Jesu vbe Jesu rhiọ kpaegbe, ọ na vbe gu ẹre guan, ẹkpotọ na ma kie ne erhuanegbe Jesu nibun.—Jọn 20:​11-18. w23.01 27 ¶4

Ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma ru emwi nibun nẹ vbe ugamwẹ e Jehova, ne ima ghi rhunmwuda ọni viọ obọ ku akharha. Agharhemiẹn wẹẹ, ima i ghi sẹtin ru emwi ne ima ka ru vbe ugamwẹ e Jehova rhunmwuda emwi eso, te ọ ye khẹke ne ima ya ekhọe hia rhie egbe ye “iwinna e Nọyaẹnmwa.” Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha yẹkẹ vbe ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova, ọ khẹke ne ima rhiegba yọ ya sẹ ufomwẹ. (1 Kọr 15:58; Mat 24:13; Mak 13:33) Ọ khẹke ne ima ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Vbe uhunmwu ne Jesu gie gie etẹn ni ghaa rre Laodisia, ọ keghi ya unu kaẹn ako ne iran na gha vburriẹ. Ọ na wẹẹ iran i tọn, iran i worua vbe ugamwẹ ọghe iran. Rhunmwuda ọna, e Jesu na wẹẹ “agbọn ọrhiae na gbe ọsọre na” ẹre iran ye. Ọ khẹke ne iran kakabọ rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ e Jehova, iran ghi vbe ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ ọnrẹn. (Arhie 3:​16, 17, 19) Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ma i ghi ya ekhọe hia ga e Jehova, vbọ khẹke ne ima ru? Ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jehova kevbe otu ọghẹe ru ne ima. (Arhie 3:18) Ọ ma khẹke ne emwi ewe ne ima khu khian mu ima sẹrriọ wẹẹ, ma ghi bizugbe ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova. w22.05 3-4 ¶7-8

Ukpo arriaisẹn nibun gha dee, ẹre Jehova ke gbẹn ebe ọkpa ne kpataki. Eni emwa ẹre ọ rre ebe na, eni ọmwa nọ ka wa la ebe na ọre Ebẹl, nọ ya ẹkoata ga e Jehova. (Luk 11:​50, 51) Ke ẹghẹ nii gha dee, te Jehova wa ye gbẹn eni ye ebe na. Vbe na guan na, eni ẹbo emwa nibun ẹre ọ rre ebe na. Emwi ne Baibol tie ebe na, ọre “ebe ayere,” “ebe arrọọ,” kevbe “ebe na kiri ọghe arrọọ.” (Mal 3:16; Arhie 3:5; 17:8) Eni emwa ni ya ẹkoata ga e Jehova, ni rhie ọghọ nẹẹn kevbe ni hoẹmwẹ ọnrẹn ẹre ọ rre ebe ne kpataki na. Ẹkpotọ gha kie ne emwa vbenian ya gha rrọọ vbe etẹbitẹ. Vbe ẹdẹnẹrẹ, deghẹ ima hoo ne Jehova gbẹn eni ima ye ebe nii, ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu Kristi, ne ima mieke na gha re ọsie Jehova. (Jọn 3:​16, 36) Ma hia fẹẹrẹ hoo na gbẹn eni ima ye ebe nii, ọre ẹrinmwi ma rrie ra uhunmwu otagbọn na ma khian gha ye. w22.09 14 ¶1-2

Ebe Arhie Maan guan kaẹn “ugbogiorinmwi ne gẹdẹgbẹ ọkpa nọ baa.” (Arhie 12:3) Ugbogiorinmwi na, kegha gu e Jesu kevbe avbe odibosa ọghẹe khọn. (Arhie 12:​7-9) Ọ keghi werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Osanobua, ọ na vbe rhie ẹtin ne arriọba ọghe agbọn na. (Arhie 12:17; 13:4) Gha re ugbogiorinmwi na? Irẹn ọre “nene ẹyẹn nẹkporriọ na tie ẹre Esu ra Setan.” (Arhie 12:9; 20:2) Irẹn ẹre ọ loo avbe eghian ọghe Osanobua hia. Vbọ khian sunu daa ugbogiorinmwi nii? Ebe Arhie Maan 20:​1-3 gi ima rẹn wẹẹ, odibosa ọkpa gha mu Esu fi uvun nẹi mwẹ otọ, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te a mu ẹnrẹn ye eghan. Vbe uwu ẹghẹ na, e Setan i “ghi sẹtin mu avbe agbẹnvbo rẹrẹ, ọ te ya sẹ ufomwẹ ọghe ukpo arriaisẹn nii.” Vbe okiekie, a ghi fi e Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi ọghẹe fi “odighi erhẹn kevbe ugbofi.” Ọna rhie ma wẹẹ, te a khian fuẹn iran rruan vbe etẹbitẹ. Muẹn roro, vbene agbọn khian gha ye hẹ vbe a gha guọghọ Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi ọghẹe ruan nẹ. Ẹghẹ nii gha rhiẹnrhiẹn gbe! w22.05 14 ¶19-20

E Jesu kegha re ọmwa nọ wegbe obọ. Vbe ọ waan dee, iwinna ekabita ẹre ọ ghaa ru. (Mak 6:3) Evbibiẹ Jesu ghaa mwẹ emọ nibun ne iran gbaroghe, rhunmwuda ọni, iran ghaa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne Jesu ghaa ru ne iran. Ọmwa nọ gbae ẹre Jesu ghaa khin, rhunmwuda ọni, abakuru rhọkpa i khian gha rre iwinna rẹn. Ẹi mwẹ iwinna rẹn ma gha tie ọkhẹn! Ẹ i mwẹ Jesu ma vbe gha sọyẹnmwẹ iwinna rẹn. Agharhemiẹn wẹẹ Jesu ghaa ru iwinna ekabita, ọ wa ye gha zẹ ẹghẹ kọ, nọ ya gha ga e Jehova. (Jọn 7:15) Ọ ghi suẹn iwinna ikporhu nẹ, ọ keghi tama emwa eso wẹẹ: “Wa ghẹ miẹn ẹsọn ye evbare nọ sẹtin rhia, sokpan, ọ kere ne uwa miẹn ẹsọn ye evbare nọ sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ.” (Jọn 6:27) Vbe Jesu kporhu vbe uhunmwu oke, ọ khare wẹẹ: “Uwa si ẹfe koko ye ẹrinmwi.” (Mat 6:20) Ma ghaa lele adia ọghe Jehova, ọ ghi ru iyobọ ne ima ya mu ẹmwẹ iwinna ye oreghe. Zẹvbe Ivbiotu e Kristi, ọ khẹke ne ima wegbe obọ, ma ghi vbe gha ya ekhọe hia winna. w22.05 22-23 ¶9-10

Igiemwi esi, ẹre Yunis rhie yotọ ne Timoti. Ọ gele bẹghe ẹre wẹẹ, odẹ ne iyẹe ya ru emwi, rhie ẹre ma wẹẹ, ọ gele hoẹmwẹ e Jehova, ọwa vbe bẹghe ẹre wẹẹ, te ugamwẹ e Jehova wa gha ya iyẹe ghọghọ. Erriọ igiemwi esi ọghe etẹn nikhuo nibun vbe ya ru iyobọ ne emwa vbe uwu ẹgbẹe iran, vbene iran ma na “ta ifi ẹmwẹ ọkpa.” (1 Pit 3:​1, 2) Uwẹ gha vbe sẹtin ru vberriọ. Odẹ vbo? Uwa gi emwi nọ gha ya uwa sikẹ Jehova gha re emwi nọ ghi ru ekpataki sẹ ne uwa. (Diut 6:​5, 6) Uwa ne avbe iye emọ keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne uwa sẹtin gbaroghe ivbi uwa. Ẹghẹ ẹre uwa ya koko ivbi uwa, ẹi re igho ne uwa loo ẹre a ghi kha, ugbẹnso, uwa i vbiẹ rhunmwuda iran. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne iwinna emọ na koko mu uwa sẹrriọ wẹẹ, uwa ghi do khian rree ne Jehova. Uwa gha zẹ ẹghẹ kọ ne uwa ya gha na erhunmwu, ne uwa ya gha tie Baibol, uwa ghi vbe gha yo iko vbe ẹghẹ hia. Uwa ghaa ru ena hia, uwa ghi do sikẹ e Jehova sayọ, uwa ghi vbe gha re igiemwi esi ne ẹgbẹe uwa kevbe emwa ọvbehe. w22.04 16 ¶1; 19 ¶12-13

Ọ keghi re emwi nọ fu ima ẹko rre, ne ima na rẹn wẹẹ, esa i rrọọ ne ima khian ya gha kpokpo egbe, ba ẹmwẹ vbene a khian ya bu ohiẹn dọmwadẹ emwa hẹ! E Jehova ẹre ọ khian bu ohiẹn emwa hia, rhunmwuda, irẹn ọre Ọbuohiẹn nọ sẹ ẹre. (Rom 14:​10-12) E Jehova ọkpa ẹre ọ mwẹ asẹ na ya ta emwi nọ maan kevbe nẹi maan, rhunmwuda ọni, ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹi mwẹ ẹghẹ ọkpa nọ khian ya bu ohiẹn eku. (Gẹn 18:25) E Jehova i sẹtin ru emwi nọ ma gba! Ma wa ya aro ye ẹghẹ ne Jehova khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa hia, ne orukhọ he si ye ima egbe. Vbe ẹghẹ nii, obalọ hia ne ima la gberra i khian ghi gha rrọọ. (Psm 72:​12-14; Arhie 21:​3, 4) A i khian ghi werriegbe ye ẹre rre. Sokpan ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, ma wa ya ekhọe hia kpọnmwẹ e Jehova, nọ na ru iyobọ ne ima, ne ima sẹtin gha yabọ emwa ọvbehe vbene irẹn vbe ru ẹre. w22.06 13 ¶18-19

Ọ khẹke ne ọbuohiẹn kakabọ rẹn ototọ uhi na lele vba ghaa bu ohiẹn. Ọ khẹke nọ gha mwẹ ẹwaẹn na ya rẹn emwi nọ maan kevbe nẹi maan. De emwi ọvbehe nọ khẹke ne ọbuohiẹn nọ maan gha ru? Ọ khẹke nọ ka mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹmwẹ nọ rre otọ, ọ ke bu ohiẹn gbe ọmwa. Nọnaghiyerriọ, e Jehova ọre Ọbuohiẹn nọ ghi maan sẹ rhunmwuda a i miẹn emwi nọ ma rẹn. E Jehova i yevbe na ghee ọbuohiẹn ọghe emwa nagbọn, te ọ wa rẹn emwi hia vbekpa ẹmwẹ nọ rre otọ vbe ọ ghaa bu ohiẹn. (Gẹn 18:​20, 21; Psm 90:8) Emwi ne emwa nagbọn bẹghe kevbe emwi ne iran họn ẹre iran ya bu ohiẹn, sokpan e Jehova i yerriọ. E Jehova rẹn emwi nọ si ẹre ne emwa na yin vbene iran ya yin. Vbe igiemwi, ọ rẹn uyinmwẹ eso ne iran miẹn vbe obọ erha iran vbe iye iran, ọ rẹn vbene a ya koko iran waan hẹ, kevbe ẹdogbo ne iran na waan, ọ vbe rẹn vbene iran roro emwi hẹ kevbe vbene emwi ye iran hẹ. Vbe deba ọni, e Jehova rẹn emwi nọ rre emwa ekhọe. Ọ rẹn emwi nọ ya emwa ru emwi ne iran ru kevbe emwi ne iran te hoo ne iran ru, ọ vbe rẹn emwi ne dọmwadẹ emwa gualọ. A i sẹtin mu emwi rhọkpa lẹre ne Jehova. (Hib 4:13) Rhunmwuda ọni, e Jehova gha yabọ ọmwa, te ọ ru vberriọ rhunmwuda ọ rẹn emwi hia nọ sunu. w22.06 4 ¶8-9

Ọ khẹke ne ima rẹn odẹ ughughan ne Esu loo ro ya danmwẹ e Job ghee, rhunmwuda, Esu vbe loo egbe edanmwẹ vberriọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Te Esu ya ọna kha wẹẹ, ima ma gele hoẹmwẹ e Jehova, kevbe wẹẹ, ọ gha de ọghe uwu, ma gha sẹ e Jehova rae. Esu vbe kha wẹẹ, Osanobua ma gele hoẹmwẹ ima, kevbe wẹẹ, emwi ke emwi ne ima ru ne ima ya ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn i mwẹ esa nọ ye. Ma ghọghọ wẹẹ, ma ni mu ẹtin yan e Jehova, rẹn odẹ ughughan ne Esu ya mu emwa rẹrẹ. Ọ khẹke ne ima gha ghee edanmwẹ ne ima werriẹ aro daa, zẹvbe ẹkpotọ nọ kie ne ima ya rẹn ako ne ima na vburriẹ. Edanmwẹ ne Job werriẹ aro daa, ẹre ọ ru iyobọ nẹẹn ya rẹn ako nọ na vburriẹ, ọ na vbe sẹtin winna yan rẹn. E Job na do bẹghe ẹre wẹẹ, irẹn ma mu egbe rrie otọ sẹ, ọ khẹke ne irẹn hia sayọ. (Job 42:3) Ma gha vbe sẹtin rẹn ako ne ima na vburriẹ, vbe ima ghaa rre uwu edanmwẹ. Ma gha ghi rẹn ako ne ima na vburriẹ, ma ghi sẹtin ru afiwerriẹ nọ khẹke. w22.06 23 ¶13-14

E Jehova vbe gi ima rẹn wẹẹ, irẹn rre ima iyeke. Vbe igiemwi, vbene Jehova te kha wẹẹ: “Wa ọre osẹe mwẹ,” ọ na kha wẹẹ: “U ghaa la uwu ẹzẹ nọ dinmwi khian, I gha mudia kuẹ, ọlọghọmwa ruẹ I khian gbe ruẹ uhunmwu, u ghaa la uwu erhẹn khian, u i khian giẹn, ibavbaro nọkhua ne u miẹn, i khian kuan ruẹ.” (Aiz 43:2) Ugbẹnso, zẹvbe ne ima ya ru iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ma wa miẹn ọlọghọmwa nọ yevbe na ghee okpe amẹ kevbe erhẹn. Sokpan, e Jehova gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha ru iwinna na. (Aiz 41:13) Emwa nibun vbe ẹdẹnẹrẹ i vbe rhie ehọ ne ima ta yi. Sokpan ọni ma rhie ma wẹẹ, ima i ru iwinna ikporhu iyẹn nọ maan na ẹse. Ọ wa fu ima ẹko rre, erriọ vbe ya rhie ẹrhiọn ye ima iwu, ne ima na rẹn wẹẹ, ẹko wa rhiẹnrhiẹn e Jehova, rhunmwuda ne ima na ru iwinna ikporhu na, vbene egbe i na wọọ ima. Ukọ e Pọl khare wẹẹ: “Osanobua gha san dọmwadẹ ọghẹe ẹse zẹvbe nọ winnaẹn.”—1 Kọr 3:8; 4:​1, 2. w22.11 3-4 ¶5-6

Ẹmwẹ akhasẹ nibun ni rre Baibol wa gele sẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Emwa nibun “ni ke agbẹnvbo ughughan rre” wa ruẹ “urhuẹvbo nọhuanrẹn,” nọ re ẹmwata nọ rre uwu e Baibol. (Zẹk 8:23; Zẹf 3:9) Ọ gberra orhunmwu 8,000,000 ni rre otu e Jehova vbe otọ ẹvbo 240, emwa arriaisẹn nibun ẹre ọ vbe dinmwiamẹ vbe ukpo ukpo! Nọ ghi wa ru ekpataki sẹ ọre wẹẹ, emwa ni da dinmwiamẹ na, keghi fi uyinmwẹ iran werriẹ ne iran mieke na gha mwẹ uyinmwẹ nọ khẹke Ivbiotu e Kristi. (Kọl 3:​8-10) Nibun te ka gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ alamoghẹ, iran vbe gha gbinna, iran vbe gha gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa, eso vbe gha roro ẹre wẹẹ, ẹvbo ọghe iran ẹre ọ maan sẹ ọghe emwa ọvbehe, sokpan iran keghi fi werriẹ. Iran i ghi “mu egbe okuo” zẹvbe ne ebe Aizaia 2:4 tae yotọ. Zẹvbe ne ima ya hia ne ima gha mwẹ uyinmwẹ nọ khẹke Ovbiotu e Kristi, emwa sẹtin lekpa uyinmwẹ esi ọghe ima do gha ga Osanobua, ma gha ru vberriọ te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma lele Jesu Kristi ne ọkaolotu ọghe ima. (Jọn 13:35) Ẹi re ẹtin obọ ima ma ya ru ena hia. E Jesu Kristi ẹre ọ ru iyobọ ne ima. w22.07 9 ¶7-8

Ma ghaa na erhunmwu gie Jehova, ọ khẹke ne ima gha naẹn vbe odẹ ọghọ vbe ute, ọ ma khẹke ne ima wa gha ru vbene ima rhirhi miẹn. Gi ima guan kaẹn emwi ọyunnuan ne Aizaia, Ẹzikiẹl, e Daniẹl kevbe Jọn miẹn vbe umian. Umian ne iran hia miẹn rhie ẹre ma wẹẹ, Ọba nọ sẹ Ọba, na i miẹn egbọre ẹre Jehova khin. Aizaia “keghi bẹghe Nọyaẹnmwa. Ọ keghi tota ye ẹkete ẹre, ọ yo, ọ keghi vbe ye geletee.” (Aiz 6:​1-3) Ẹzikiẹl keghi bẹghe Jehova vbe ọ tota ye ikẹkẹ okuo ọghẹe. “Awanwan keghi wa lẹga ẹre egbe hia, awanwan na kegha mwẹ ẹmu ughughan nọ yevbe na ghee ikpin.” (Ẹzik 1:​26-28) E Daniẹl keghi bẹghe “ọmwa nii nọ wa rrọọ dee ẹdẹdẹmwẹdẹ,” ọ na yọ ẹwu ne guọ nọfua, ogidi erhẹn kegha ba ke ẹkete ẹre ladian. (Dan 7:​9, 10) E Jọn keghi bẹghe Jehova vbe ọ tota ye ẹkete, ikpin nọ mwẹ ẹmu ne mose mose, nọ yevbe emerald-green keghi lẹga ẹkete nii. (Arhie 4:​2-4) Avbe umian na ya ima rẹn wẹẹ, Osa nọ mwẹ uyi ẹre Jehova khin, rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima gha ya ọghọ vbe ute na erhunmwu gie ẹre, ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ẹkpotọ nọ kie ne ima ya gha na erhunmwu gie ẹre. w22.07 20 ¶3

Igbama, e Setan gha hia nọ ru emwi nọ gha si ruẹ ghee iyeke vbe ugamwẹ e Jehova. Odẹ ọkpa nọ gha ya ru ọna ọre wẹẹ, ọ sẹtin hia nọ ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, imamwaemwi eso ni rre Baibol ma gba. Vbe igiemwi, emwa eso sẹtin hia ne iran ya ruẹ gha roro ẹre wẹẹ, te emwi hia wa de rre vbe udemwurri. Vbe u ye kherhe, a sẹtin miẹn wẹẹ, u ma gha roro emwi ghee odọ, sokpan vbe u ghi waan nẹ nian, te iran ghi ma ruẹ re vbe owa ebe. U sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ẹmwata ẹre avbe ọmamwaemwi ruẹ ta. A sẹtin miẹn wẹẹ, avbe ọmamwaemwi ruẹ ma he tobọ iran gualọ otọ re deghẹ Ayi gele rrọọ nọ yi emwi hia. Ghẹ mianmian emwi nọ rre ebe Itan 18:​17, nọ khare wẹẹ: “Ọmwa nọ ka gui vbe iko, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ irẹn ẹre ọ rria ase, ọmwa ne iran gba gui ke nọ rẹn ọta.” Ne u gha te ya yaeyi, emwi hia ne iran ma ruẹ re vbe owa ebe, ọ khẹke ne u rhie ẹghẹ ya gha tie Ẹmwẹ Osanobua kevbe avbe ebe ọghomwa, ne u mieke na rẹn ẹmwata nọ rrọọ. w22.08 2 ¶2; 4 ¶8

Ma ghaa tie Baibol, ọ khẹke ne ima hia ne ima rẹn otọ ọre. Vbe ẹi re erriọ, ma i khian sẹtin miẹn ere vbọ. Vbe igiemwi, gia guan kaẹn ẹmwẹ ne Jesu tama “okpia ọkpa nọ wa rẹn Uhi ẹsẹse.” (Luk 10:​25-29) Vbe okpia na ghi nọ e Jesu, emwi ne irẹn gha ru, ne irẹn mieke na gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ, e Jesu keghi ya Ẹmwẹ Osanobua rhie ewanniẹn ye ọta nọ nọ rẹn, ọ na nọ rẹn wẹẹ: “De emwi na gbẹn yotọ vbe ebe Uhi? Vbua ya rẹn otọ emwi ne u tiere hẹ?” Ewanniẹn ne okpia nii ghi zẹ wa deyọ, ọ na ya unu kaẹn ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn, nọ wẹẹ na hoẹmwẹ Osanobua kevbe ogieva ọmwa. (Lẹv 19:18; Diut 6:5) Sokpan, okpia nii na ghi nọ e Jesu wẹẹ: “Gha gele re ogieva mwẹ?” Inọta ne okpia na nọ rẹn na, rhie ẹre ma wẹẹ, ọ ma gele rẹn otọ emwi nọ tiere. Nọnaghiyerriọ, ọ ma rẹn vbe nọ khian ya rhie emwi nọ tiere ye uyinmwẹ hẹ. E Jehova ẹre ọ khian sẹtin ru iyobọ ne ima ya rẹn otọ e Baibol. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima nọ rẹn, nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ne ima, ne ekhọe ima mieke na gha rre emwi ne ima tie, ima ghi vbe rinmwiaẹn nọ ru iyobọ ne ima ya sẹtin rhie emwi ne ima tiere ye uyinmwẹ. w23.02 9 ¶4-5

“Vbua ya la odẹ ẹmwata na hẹ?” Ẹ i mwẹ emwa nibun ma he nọ ruẹ ọta na. Ọna ọre ọkpa vbe usun ọta ne etẹn ne ima gba ga ka nọ, vbe iran ghaa hoo ne iran rẹn ima. Ma hia wa hoo ne ima rẹn vbene etẹn ima ya do rẹn e Jehova kevbe vbene iran ya do hoẹmwẹ ọnrẹn hẹ, erriọ vbe gbe ima otiti ne ima ya tama iran vbene odẹ ẹmwata na yẹẹ ima hẹ. (Rom 1:11) Ọna keghi ya ima rẹn vbene odẹ ẹmwata na hin usi sẹ hẹ. Ọ ghi vbe ya ima gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima “ye gha lele odẹ ẹmwata khian,” ọni nọ wẹẹ, ne ima gha ru emwi nọ gha ya ima miẹn afiangbe ọghe Jehova. Emwi bun nọ ya ẹmwata ni rre Baibol yẹẹ ima. Nọ ghi wa ru ekpataki sẹ vbọ, ọre rhunmwuda ne ima na hoẹmwẹ e Jehova, nọ re ọmwa nọ ya ẹmwata na ru ima ẹse. Ẹmwẹ ọnrẹn ighẹ e Baibol, ẹre ọ ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ọ yi agbọn yi ẹrinmwi, ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ, Erha nọ hoẹmwẹ ima kevbe nọ vbe gbaroghe ima, ẹre Jehova khin.—1 Pit 5:7. w22.08 14 ¶1, 3

Ukọ ighẹ Pọl keghi rhie igiọdu ne etẹn ne iran “gha ru emwi esi,” ne iran ya rhie ẹre ma wẹẹ iran hoẹmwẹ etẹn. (Hib 10:24) Ẹ i re te Pọl wa gha tama etẹn emwi ne iran gha ru kẹkan, sokpan te ọ wa vbe gha rhie igiemwi esi yotọ ne iran. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne ukhunmwu ya gha fi vbe Judia, e Pọl keghi mu emwi ne etẹn ya ru izọhẹ gie etẹn ni rre evba. (Iwinna 11:​27-30) Agharhemiẹn miẹn wẹẹ, e Pọl wa kakabọ rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ọ na ye zẹ ẹghẹ kọ nọ khian ya gha ru iyobọ ne etẹn ne obọ ma sẹ ọre. Ọna keghi ya etẹn gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha gbaroghe iran. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma ghaa loo ẹghẹ, ẹrhiọn, kevbe emwi ne ima guẹ ya ru iyobọ ne etẹn ne odekun ẹrhia sunu daa, te ima ru iyobọ ne iran ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Erriọ vbe ye deghẹ ima na gha hia vbe ẹghẹ hia, ne ima gha ru izọhẹ ye iwinna ne otu e Jehova ru vbe uhunmwu otagbọn hia. Odẹ vbenian kevbe odẹ nibun ọvbehe, ẹre ima ya ru iyobọ ne etẹn ima, ne iran mieke na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova i khian fi iyeke gbe iran. w22.08 23 ¶14

Emwi nibun rrọọ nọ wa sunu vbene Baibol wa ya tae zẹẹ. Ọ mwẹ eso vbọ na gbẹn yotọ, na miẹn wẹẹ ukpo iyisẹn nibun gberra nẹ, ọ ke sunu. Emwi nibun ni sunu vbe ẹghẹ nọ gberra rhie ẹre ma wẹẹ, avbe ẹmwẹ akhasẹ na gele sẹ. Ọna i zẹdẹ kpa ima odin, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua ẹre ọ ta ẹmwẹ akhasẹ hia ni rre Baibol. Gi ima guan kaẹn emwi ne Baibol wẹẹ, ọ khian sunu daa e Babilọn nẹdẹ. Vbe odẹ ukpo 778 ya mu 732 B.C.E. akhasẹ ighẹ Aizaia keghi tae wẹẹ, a gha guọghọ e Babilọn ne okpẹvbo. Ọ na kue sunu ye eni ọmwa nọ khian khọn ẹvbo nii mu otọ, eni ẹnrẹn ọre Sairọs, ọ na wa vbe tae zẹẹ vbene a khian ya khọn e Babilọn mu otọ hẹ. (Aiz 44:27–45:2) Aizaia na vbe tae wẹẹ, a gha ghi guọghọ e Babilọn nẹ, ọ ghi khian otọ nọ gbẹvbi. (Aiz 13:​19, 20) Ivbi e Medis kevbe Pẹsia keghi khọn e Babilọn mu otọ vbe 539 B.C.E., itowa ẹre ọ ghi gba eke ne Babilọn ne okpẹvbo ghaa ye. w23.01 4 ¶10

E Jehova ẹre ọ si ima hia gha die otu ọghẹe. Ẹgbẹe ọkpa ni koko ga e Jehova ẹre ima hia khin. U miẹn uyi ne Jehova mu ye ima egbe! Afiangbe nọkhua ẹre ima wa lae miẹn. (Mak 10:​29, 30) Te etẹn ima hia ni rre uhunmwu otagbọn wa vbe hoẹmwẹ e Jehova vbene ima vbe ye, erriọ iran vbe ya hia ne iran gha ya ilele ọghẹe ru emwi. Agharhemiẹn wẹẹ, ehe ughughan ẹre ima ke rre, odẹ ughughan ẹre ima ya ru emwi, kevbe wẹẹ, odẹ ughughan ẹre ima vbe ya mu egbe, ma gha wa miẹn etẹn ima, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ ọ kpẹẹ re ne ima ghi rẹn egbe, ọ gha khọnrẹn nọ gha re ẹghẹ okaro ne ima ya miẹn iran. Te ọ wa gbe ima otiti ne ima gha deba iran rhie urhomwẹ kevbe ugamwẹ ne Erha ima nọ rre ẹrinmwi. Ọ khẹke ne ima ya rhikan mu iran (Psm 133:1) Ẹghẹ nibun, iran keghi ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro. (Rom 15:1; Gal 6:2) Iran vbe ru iyobọ ne ima ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova kevbe ne ima ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. (Hib 10:​23-25) Vbọ gha te gha ye hẹ, akpawẹ ima i mwẹ avbe etẹn na, ni ru iyobọ ne ima ya sẹtin mudia gbain, ne ima ghẹ de ye obọ Esu kevbe emwa dan? w22.09 2-3 ¶3-4

Ọ sẹtin gha lọghọ ne ima sẹtin dia egbe ima, vbe ima ghaa loo intanẹt. Adeghẹ ima ma begbe, ma sẹtin ya mu emwi nọ ma te khẹke ne emwa ọvbehe rẹn ye intanẹt, emwa nibun ghi do bẹghe ẹre. Ọ gha kẹ ima ya muẹn ye intanẹt nẹ, ọni ọre ọ fo, ma i sẹtin tama emwa wẹẹ, ne iran ghẹ yae wewe, ma i vbe mwẹ emwi ne ima khian sẹtin ru nẹ ghẹ zẹ ẹbe. Ma ghaa dia egbe ima, ẹre ima khian na sẹtin hunwan vbe emwa ghaa hia ne iran rẹrẹ ima, ne ima ta emwi nọ gha mu arrọọ ọghe etẹn ima ye ikpadede. Ọna sẹtin sunu vbe avbe olakpa ghaa zọlọ ima ọta, vbe ẹvbo na na mu awua ye iwinna ima. Vbe ẹghẹ vbenian, ọ khẹke ne ima lele ilele nọ khare wẹẹ, ne ima “rro ekagha ya unu [ima].” (Psm 39:1) Ọ khẹke ne emwa ima vbe uwu ẹgbẹe, avbe ọse kevbe etẹn vbe uwu iko, rẹn ima ye ọmwa na gha sẹtin gba ẹko ẹre. Ọ wa kakabọ ru ekpataki ne ima gha dia egbe ima, deghẹ ima hoo ne emwa gba ẹko ima. w22.09 13 ¶16

Ne ima mieke na sẹtin gele gha sọyẹnmwẹ, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol. Te ọna wa ru ekpataki. Ẹ i khabe ne Jesu na kha wẹẹ: “Ebrẹd ọkpa i khian sẹtin ya ọmwa gha rrọọ, sokpan, ẹmwẹ hia nọ ke unu e Jehova ladian, ẹre ọ khian ya ọmwa gha rrọọ.” (Mat 4:4) Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gi ẹdẹ ọkpa gberra vbene ima ma na tie Ẹmwẹ Osanobua, nọ re Baibol. A i miẹn emwi na ya gie Baibol. E Jehova tama ima nẹ vbe Baibol, emwi nọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. E Baibol ẹre ọ ya ima rẹn emwamwa ne Osanobua mwẹ ne ima. Vbene ima khian ya sikẹ ọre hẹ kevbe emwi ne ima gha ru, nọ mieke na ya orukhọ ọghe ima bọ ima. Ọ vbe ya ima rẹn emwi ni hin usi ne Jehova khian ru ne ima vbe odaro. (Jer 29:11) Ena hia ne ima ruẹ re vbe Baibol, wa ya ima sọyẹnmwẹ! Ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ruẹ, rhunmwuda ọlọghọmwa ne u la gberra, hia ne u gha tie Baibol, ne u vbe gha mu emwi ne u tie roro. w22.10 7 ¶4-6

E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gha re emwa ni ma fiẹnro. Ma ghaa ya ilele ni rre Baibol ru emwi, ẹre ima khian na gha re emwa ni fiẹnro. Ẹghẹ nii, ma ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, avbe ilele na ru iyobọ ne ima ya gban egbe ne ọlọghọmwa, ọ vbe ya ima rẹn emwi nọ khẹke ya ru. Ọ khẹke ne ima gha muẹn roro, emwi eso ne ima he ru, ne ima mieke na rẹn deghẹ ima mwẹ alaghodaro. Deghẹ ọ vbe kpẹẹ nẹ kherhe, ne ima ya suẹn gha ruẹ e Baibol ra ne ima ya suẹn gha yo iko, ọ khẹke ne ima nọ egbe ima, evbọzẹe ne ima ma na he ya egbe ima fiohan ne Jehova, ne ima vbe dinmwiamẹ. Adeghẹ ima vbe dinmwiamẹ nẹ, ma mwẹ alaghodaro vbe odẹ ne ima ya kporhu kevbe odẹ ne ima ya ma emwa emwi ra? Emwi ne ima ru rhie ẹre ma wẹẹ, ilele ni rre Baibol ẹre ọ dia ima ra? Obọ ne ima ya mu emwa ọvbehe rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ uyinmwẹ ni khẹke Ivbiotu e Kristi ra? Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ alaghodaro, ma ghi gualọ adia vbe Ẹmwẹ Ọghe Osanobua, nọ ‘rhie ẹwaẹn ne ọmwa nẹi te mwẹ.’—Psm 19:7. w22.10 20 ¶8

Aro Ẹzikiẹl wa da ẹre wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ọre ẹtin nọ sẹ ehia. Vbe umian ne Ẹzikiẹl miẹn, ọ keghi bẹghe vbene orhiọn nọhuanrẹn ya gha ru iyobọ ne avbe odibosa. Ọ vbe bẹghe ẹre wẹẹ, vbene ikẹkẹ okuo ọghe Osanobua kpọlọ sẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ẹre ọ ghaa muẹn khian. (Ẹzik 1:21) De emwi ne Ẹzikiẹl ghi ru vbe ọ bẹghe ẹre? Ọ khare wẹẹ: “Ugbẹnvbe I ghi miẹn ọna, I keghi de mu aro rhu otọ.” Ọ keghi gbe orrirri ku Ẹzikiẹl sẹrriọ wẹẹ, ọ na de mu aro rhu otọ. (Ẹzik 1:28) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne Ẹzikiẹl ya mu umian na roro, ẹi mwẹ ọ ma yae gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua gha ru iyobọ ne irẹn ya sẹtin musọe vbe iwinna ikporhu ọghe irẹn. E Jehova keghi tama Ẹzikiẹl wẹẹ: “Ovbi ọmwa, kpaegbe mudia ighẹ I khian gu ruẹ guan.” Orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua kevbe ẹmwẹ ne Jehova tama Ẹzikiẹl na, ẹre ọ ghi ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin kpaegbe. (Ẹzik 2:​1, 2) Ọ ghi sẹ ẹghẹ, Ẹzikiẹl na gele bẹghe obọ e Jehova vbe ẹdagbọn ọnrẹn, ọni ọre orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua, erriọ wa vbe gha ye vbe uwu ẹghẹ nọ ya ru iwinna ikporhu ne Jehova wa ẹre.—Ẹzik 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1 w22.11 4 ¶7-8

Akhasẹ ighẹ Aizaia keghi gie Jehova zẹvbe ọmamwaemwi nọ lele ivbi esuku ọghẹe dee vbe odẹ iyẹke, nọ gie odẹ ma iran. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma wa họn urhu Osanobua vbe odẹ iyeke. Odẹ vbo? Ọ kpẹẹ re na ghi gbẹn Ẹmwẹ Osanobua, rhunmwuda ọni, ma ghaa tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te ima họn urhu Osanobua vbe odẹ iyeke ima. (Aiz 51:4) De vbene ima gha ya miẹn ere vbe emwi ne Jehova ma ima re? Emwi eva ẹre Aizaia guan kaẹn vbe ako na. Nokaro, ọ na wẹẹ, “wa ghee odẹ.” Nogieva, “wa lelẹe.” Vbọ gberra na wa rẹn nene “odẹ,” ọ vbe khẹke na gha “lelẹe.” Ẹmwẹ Ọghe Osanobua kevbe odẹ ne otu e Jehova ya rran otọ ọre, wa ya ima rẹn emwi nọ khẹke ne ima gha ru. Erriọ ima vbe ruẹ vbekpa vbene ima khian ya gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ. Zẹvbe ne ima ya ga e Jehova, ọ khẹke ne ima gha ru emwi eva na, ne ima mieke na sẹtin ye gha sọyẹnmwẹ vbe ima ghaa zin egbe edanmwẹ. Ma gha ru vberriọ, ma gha wa miẹn afiangbe ọghe Jehova. w22.11 11 ¶10-11

Vbe avbe ukọ ọghe Jesu nibun ghi wulo nẹ, emwa eso ni ba ru vbe na miẹn wẹẹ, Ivbiotu e Kristi ẹre iran khin keghi la uwu iko. (Mat 13:​24-27, 37-39) Iran kegha ‘ta ohoghe, ne iran mieke na silo emwa eso ni yayi ba egbe.’ (Iwinna 20:30) Ọkpa vbe usun “ohoghe” ne iran ghaa ma emwa re ọre wẹẹ, e Jesu ma ya egbe ẹre “zọ ese uhukpa, nọ viọ orukhọ emwa ni bun gha rrie,” vbene Baibol tae, sokpan, iran na wẹẹ, ọ khẹke na gha ru izọese nii yan egbe yan egbe. (Hib 9:​27, 28) Emwa nibun vbe ẹdẹnẹrẹ wa vbe ya ohoghe na yi. Iran ghi gha si egbe koko vbe esọsi ugbugbẹhia, ugbẹnso ẹdẹgbegbe ẹre iran ya si egbe koko, ne iran mieke na do ugie na tie ẹre “the Sacrifice of the Mass ra Holy Communion.” Ugamwẹ eso i ru ẹre vbe ẹghẹ hia, sokpan iran ma ye rẹn vbene izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu ru ekpataki sẹ hẹ. w23.01 21 ¶5

Vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Jesu Khian Ya Kha, a gha huẹn emwa ni wulo kpaegbe, a ghi vbe ru iyobọ ne emwa ni họn ẹmwẹ ne Osanobua ya do khian emwa ni gbae. Emwa ne Jehova buohiẹn ọnrẹn zẹvbe emwa ni gbae gha “yin uhunmwu otagbọn na, iran ghi vbe gha rrọọ vbe etẹbitẹ.” (Psm 37:​10, 11, 29) Ma i khian sẹtin ghọghọ vba gha “khọnmiotọ yan,” uwu nọ re “oghian nokiekie.” (1 Kọr 15:26) Ma bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, emwi hia ne ima ya aro yi rre uwu Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Avbe emwi ne ima ya aro yi na, gha ru iyobọ ne ima ya rhikhan mu e Jehova vbe ẹghẹ nọ wegbe ne ima ye na. Sokpan ẹi re rhunmwuda wẹẹ, ima hoo ne ima gha rrọọ vbe etẹbitẹ ọkpa, ẹre ọ khian ya ima gha họn ẹmwẹ ne Jehova kevbe Jesu. Emwi nọ khẹke nọ ya ima gha họn ẹmwẹ ne iran, ọre rhunmwuda ahoẹmwọmwa nọ wegbe ne ima mwẹ ne iran. (2 Kọr 5:​14, 15) Ọna ẹre ọ gu ima kpa, ya ya egbe taa iran, ọ vbe ya ima rhiegba ye iwinna ikporhu, ne ima mieke na gi emwa ọvbehe rẹn emwi ne ima ya aro yi. (Rom 10:​13-15) Ma ghaa hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha re emwa ni zẹ emwi obọ, ma ghi do gha re ọsie Jehova. w22.12 7 ¶15-16

A ghaa zẹ ima kpokpo, ma i khian ghi sẹtin gha ru emwi nibun ne ima te ru nọ ya ima ghọghọ. Ohan sẹtin do gha mu ima, ma sẹtin vbe gha si osi rhunmwuda wẹẹ, ima ma rẹn emwi nọ khian sunu daa ima. Ẹ i re emwi dan deghẹ ima na gha si osi. Sokpan, te ọ ye khẹke ne ima gha begbe. E Jesu tae wẹẹ, erhuanegbe ẹre sẹtin sẹ irẹn rae vbe iran gha miẹn ukpokpo. (Jọn 16:​1, 2) Agharhemiẹn wẹẹ, e Jesu tama ima wẹẹ ima gha werriẹ aro daa ukpokpo, ọ vbe gi ima rẹn wẹẹ, ma gha sẹtin mudia gbain. (Jọn 15:20; 16:33) A gha mu awua ye iwinna ima, ra deghẹ a na dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, abotu kevbe ediọn sẹtin rhie adia ne ima. Te iran rhie avbe adia na ne ima rhunmwuda, iran ma hoo ne emwi rhọkpa sunu daa ima, iran vbe hoo ne ima ye gha miẹn emwi hia nọ gha ya ima sikẹ e Jehova, kevbe nọ gha vbe ru iyobọ ne ima ya gha kporhu iyẹn nọ maan vbene ẹtin ima sẹ. Hia ne u gha lele adia na rhirhi rhie nuẹn. (Jems 3:17) Vbe deba ọni, ghẹ tama emwa ọvbehe emwi nọ ma khẹke ne iran rẹn vbekpa etẹn ima.—Asan 3:7. w22.12 20-21 ¶14-16

Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jesu wa ye dia erhuanegbe ẹre, zẹvbe ne iran ya kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba Osanobua vbe uhunmwu otagbọn hia. Emwi nọ wẹẹ irẹn gha ru, ẹre ọ wa ru na. Ọ keghi loo otu e Jehova ya ma ima vbe na ya kporhu hẹ, ọ vbe ya otu na kpemehe emwi ughughan nọ gha ru iyobọ ne ima vbe iwinna na. (Mat 28:​18-20) Emwi nọ khẹke ne ima gha ru ọre ne ima rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ma ghi vbe gha begbe, zẹvbe ne ima ya diakhẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya guọghọ agbọn Esu na rua. Ma ghaa lele ibude nọ rre ebe Hibru 6:​11, 12, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ mianmian emwi ne ima ya aro yi, a te miẹn wẹẹ “ufomwẹ” rre. E Jehova mwamwa ẹghẹ yọ nẹ, ne irẹn khian ya mu agbọn Esu na sẹ ufomwẹ. Ọ gha sẹ ẹghẹ nii, e Jehova gha mu ẹmwẹ akhasẹ hia ni rre Baibol sẹ. Ugbẹnso ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, te Jehova si obọ ẹgogo ghee iyeke. Sokpan, ma rẹnrẹn wẹẹ, ẹdẹ e Jehova “i ra vbe kpẹẹ” ọ ke rre! (Hab 2:3) Rhunmwuda ọni, uwa gi ima hia ne ima “rhie aro ye odẹ khẹ e Jehova,” ma ghi vbe gha “ya izinegbe diakhẹ” ọre, rhunmwuda irẹn ọre “ọmwa nọ gha miẹn [ima] fan.”—Maika 7:7. w23.02 19 ¶15-16

Ọmwa ghaa gbe oke, emwi ọkpa nọ mwẹ vbe ekhọe, ọre nọ gbe oke nii fo. Sokpan zẹvbe nọ ya gbe oke nii, ugbẹnso, ọ sẹtin dobọ yi, nọ mieke na vbe ghee vbene ọ he khian sẹ hẹ. Erriọ vbe ye vbe ima ghaa ga e Jehova, ọ khẹke ne ima gha muẹn roro vbe ẹghẹ hia, vbene Jehova he ya ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin ye gha ga ẹre, zẹvbe ne ima ya zin egbe ọlọghọmwa ne ima ye. Ọta nọ khẹke ne u gha nọ egbuẹ re vbe ẹdẹgbegbe ọre wẹẹ: ‘De vbene Jehova he ya fiangbe mwẹ vbe ẹrẹna? Agharhemiẹn wẹẹ agbọn ye lọghọ mwẹ, de vbene Jehova he ya ru iyobọ mẹ, ne I mieke na sẹtin zin egbe?’ Hia ne u gualọ odẹ ọkpa ne Jehova he ya ru iyobọ nuẹn vbe ẹdẹrriọ. Ma ghaa rre ọlọghọmwa, te ima wa na erhunmwu ne ọlọghọmwa nii fo. (Fil 4:6) Sokpan ọ ma khẹke ne ima mianmian vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima nian. Yerre wẹẹ, e Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha rhie ẹrhiọn ne ima, ne ima mieke na sẹtin zin egbe. Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gbe Osa ye ẹse. Rhunmwuda ma ghaa mwẹ ekhọe ọkpọnmwẹ ẹse, ẹre ima khian na bẹghe odẹ ughughan ne Jehova ya ru iyobọ ne ima, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa.—Gẹn 41:​51, 52. w23.01 19 ¶17-18

Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Vbene I ya loo ẹdagbọn mwẹ rhie ẹre ma wẹẹ, I gele yayi wẹẹ, ufomwẹ agbọn na sotọ fo nẹ ra? Ẹmwẹ iwinna mwẹ, ra na do gha rrie owebe nọ yo, ẹre ọ ru ekpataki sẹ ugamwẹ e Jehova vbe ẹdagbọn mwẹ ra? I yayi wẹẹ, e Jehova gha kpemehe ne imẹ vbe ẹgbẹe mwẹ ra?’ U miẹn vbene ẹko khian gha rhiẹnrhiẹn e Jehova hẹ, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, emwi ne irẹn gualọ, ẹre ima mu ye okaro vbe ẹdagbọn ima. (Mat 6:​25-27, 33; Fil 4:​12, 13) Ẹghẹ hia ẹre ọ khẹke ne ima ya gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee iziro ọghe ima, ne ima mieke na sẹtin gha ru afiwerriẹ nọ khẹke. E Pọl keghi tama etẹn ni ghaa rre Kọrinti wẹẹ: “Uwa tobọ uwa gualọ otọ egbe uwa, ne uwa ghee ẹre deghẹ uwa gele rrọọ vbe uwu iyayi.” (2 Kọr 13:5) Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima ye gha fi ekhọe ima werriẹ. Odẹ ne ima khian ya ru ọna ọre, ne ima gha tie Ẹmwẹ Osanobua, ma ghi hia ne iziro ọghe ima gu ọghẹe ro. Deba ọni, ma ghi vbe hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova.—1 Kọr 2:​14-16. w23.01 9 ¶5-6