Vbọzẹ Nọ Na Khẹke Ne Ima Gha Gualọ Ibude?

1. Vbe ima khian ya sẹtin ru azẹ nọ maan hẹ, ne emwamwa ọghe ima vbe mwẹ uhunmwu? (Itan 13:10; 15:22)

A I MIẸN ọmwa nẹi hoo nọ ru azẹ nọ maan. Erriọ ẹre ima vbe hoo ne emwamwa ọghe ima mwẹ uhunmwu. Ẹmwẹ Osanobua gi ima rẹn vbene ima gha ya sẹtin ru emwi eva na hẹ.​—Tie Itan 13:10; 15:22.

2. De emwi ne Jehova we irẹn gha ru ne ima?

² Ọghe ne ẹmwata, e Jehova ne Erha ima, ọre ọmwa nọ gha sẹtin rhie ẹwaẹn kevbe adia nọ ghi maan sẹ ne ima. E Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha ru iyobọ ne ima. Ọ khare wẹẹ: “I gha bu ruẹ ude, I ghi vbe gi aro mwẹ gha sẹ otọ vbe egbuẹ.” (Psm 32:8) Ọna rhie ma wẹẹ, ẹ i re te Jehova wa bu ima ude kẹkan, sokpan ọ mwẹ ẹmwẹ ima vbe orhiọn, ọ vbe ru iyobọ ne ima ya sẹtin lele adia ọghẹe.a

3. Vbe ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ya Ẹmwẹ Osanobua rhie ewanniẹn ye inọta enẹ: (1) De akpa nọ khẹke ne I gha mwẹ deghẹ I hoo ne I miẹn ere vbe ibude nọ maan? (2) De ọmwa nọ gha sẹtin bu mwẹ ude nọ maan? (3) Vbia khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, I gele gualọ adia? (4) Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne I tama emwa ọvbehe ne iran ru azẹ mẹ?

DE AKPA NỌ KHẸKE NE I GHA MWẸ?

4. Adeghẹ ima hoo ne ima miẹn ere vbe ibude nọ maan, de akpa nọ khẹke ne ima gha mwẹ?

⁴ Deghẹ ima hoo ne ima miẹn ere vbe ibude nọ maan na rhie ne ima, ọ khẹke ne ima gha mu egbe rrie otọ. Ma gha khian ru azẹ ne ima ma he ka ru ẹdẹ, te ọ khẹke ne ima gualọ iyobọ emwa ọvbehe, ma ghi vbe kọe ye orhiọn wẹẹ, ma ma rẹn emwi hia. Adeghẹ ima i mu egbe rrie otọ, e Jehova i khian sẹtin ru iyobọ ne ima. Rhunmwuda ọni, ibude ne ima miẹn vbe uwu Ẹmwẹ Osanobua i khian ghi sẹtin rọn la ima egbe vbene amẹ i sẹtin rọn la okuta. (Mai 6:8; 1 Pit 5:5) Vbọrhirhighayehẹ, adeghẹ ima na gha mu egbe rrie otọ, emwi ne ima tie vbe Baibol ghi rherhe rọn la ima ekhọe, ma ghi vbe sẹtin miẹn ere vbọ.

5. De emwi eso ne Devid ru, nọ gha te sẹtin yae gha tọn egbe mu?

⁵ Gi ima guan kaẹn emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe okha ọghe Devid. Ọmwa nọ wa kakabọ runagban ẹre Devid ghaa khin, ọna gha te sẹtin yae gha tọn egbe mu. Vbene a te ma e Devid ọba, ọkpezikẹn nọ wa guẹ iwinna ẹre ghaa nọ. Uhiẹn, ọ mwẹ ẹghẹ ne ọba ya tie ẹre nọ do kpee akpata ne irẹn. (1 Sam 16:​18, 19) A ghi ma e Devid ọba nẹ, e Jehova keghi rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe nẹẹn. (1 Sam 16:​11-13) Te emwa wa gha tian rẹn rhunmwuda, ọ gbele eghian ọghe Ivbi Izrẹl ni bun uhiẹn, ya sẹ egbe Golaiat ne arhuanran ne Ovbi e Filistia. (1 Sam 17:​37, 50; 18:7) Okpia nọ tọn egbe mu, nọ sẹtin ru egbe avbe emwi vbenian, sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i gualọ adia vbe obọ ọmwa rhọkpa. Sokpan e Devid ma gha yerriọ.

6. Vbe ima ya rẹn wẹẹ, ọmwa nọ rhie ibude vbe obọ emwa ọvbehe ẹre Devid ghaa khin? (Vbe ya ghee efoto .)

⁶ A ghi ma e Devid ọba nẹ, emwa ni gha sẹtin bu ẹre ude ẹre ọ ghaa gu mu obọ. (1 Krọ 27:​32-34) Ọna i zẹdẹ kpa ọmwa odin rhunmwuda, e Devid ka wa gha rhie ibude nọ maan vbe obọ emwa ọvbehe. Ẹ i re obọ ikpia ọkpa ẹre ọ na gha rhie ibude, ọ vbe rhie ibude vbe obọ okhuo ọkpa na tie ẹre Abigẹl. Amwẹ Nebal ẹre Abigẹl ghaa khin, ọmwa nẹi mwẹ ọghọ, ọmwa esoghodan kevbe nọ tọn egbe mu ẹre Nebal ghaa khin. Ọba ighẹ e Devid keghi rhie ibude ọghe Abigẹl, nọ ghi zẹe ighẹ ọ ma ru orukhọ nọ wegbe.​—1 Sam 25:​2, 3, 21-25, 32-34.

7. Vbe ima miẹn ruẹ vbe obọ e Devid? (Asan-Ibo 4:13) (Vbe ya ghee efoto.)

⁷ Ma gha wa miẹn emwi ni bun ruẹ vbe obọ e Devid. Vbe igiemwi, ọ sẹtin gha mwẹ emwi eso ne Osa ya wee ima, ma sẹtin vbe gha mwẹ asẹ yan emwa ọvbehe. Ọ ghaa yerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma rẹn emwi hia kevbe wẹẹ, ma i gualọ adia vbe obọ ọmwa rhọkpa. Vbe na ghee Devid, ọmwaikọmwa nọ rhirhi rhie adia nọ maan ne ima, te ọ khẹke ne ima mu egbe ne ima ya lele adia nii. (Tie Asan-Ibo 4:13.) Ma gha ru vberriọ, ma ghi sẹtin lẹẹ ne orukhọ nọ gha sẹtin si obalọ ye ima kevbe emwa ọvbehe egbe.

DE ỌMWA NỌ GHA SẸTIN BU MWẸ UDE NỌ MAAN?

8. Vbọzẹ ne Jonatan na sẹtin rhie ibude nọ maan ne Devid?

⁸ Gi ima guan kaẹn emwi ọvbehe ne ima gha miẹn ruẹ vbe obọ e Devid. E Devid keghi rhie ibude vbe obọ emwa ni sikẹ e Jehova kevbe ni gele rẹn otọ emwi nọ ghaa la gberra. Vbe igiemwi, vbe ọ ghaa hoo ne irẹn rẹn vbene irẹn khian ya dọlegbe do gha re ọsie Ọba ighẹ e Sọl, ọ keghi rhie ibude ọghe Jonatan ne ovbi e Sọl. Vbọzẹ ne Jonatan na sẹtin rhie ibude nọ maan ne Devid? Rhunmwuda, ọmwa nọ kakabọ sikẹ e Jehova ẹre Jonatan ghaa khin, ọ vbe rẹn Ọba ighẹ e Sọl sẹ owa. (1 Sam 20:​9-13) De emwi ne ọna ma ima re?

9. De ọmwa nọ khẹke ne ima bu vbe ima ghaa gualọ ibude? Rhan otọ re. (Itan 13:20)

⁹ Ma ghaa gualọ ọmwa nọ khian bu ima ude, ọmwa nọ sikẹ e Jehova kevbe nọ rẹn otọ emwi ne ima la gberra ẹre ọ khẹke ne ima bu.b (Tie Itan 13:20.) Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn nokpia gualọ ọtẹn nokhuo nọ khian rhie rọnmwẹ. De ọmwa nọ khian sẹtin rhie ibude nọ maan nẹẹn? Ọsiọre nọ ma he ru orọnmwẹ sẹtin rhie adia nọ maan nẹẹn adeghẹ ọ na hẹnhẹn egbe yan adia nọ rre uwu e Baibol. Sokpan, ọdọ vbe amwẹ ni kakabọ sikẹ e Jehova, ni vbe rẹn ọtẹn nokpia na sẹ owa gha vbe sẹtin ya e Baibol rhie adia nẹẹn, sokpan, ẹ i re ọni ọkpa, iran gha vbe sẹtin gi ẹre rẹn vbene ọ gha ya sẹtin ya avbe adia na ru emwi, rhunmwuda nọ karo ẹzẹ ẹre ọ rẹn vbene ọ dinmwi hẹ.

10. Vbe ima khian ghi guan kaẹn nian?

¹⁰ Ma guan kaẹn akpa eva ni ru ekpataki nọ khẹke ne ima gha mwẹ, kevbe aro emwa ni gha sẹtin rhie adia nọ maan ne ima. Nian, gi ima guan kaẹn vbene ima gha ya sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, ma gele gualọ adia kevbe deghẹ ọ khẹke ne emwa ọvbehe ru azẹ ne ima.

VBIA KHIAN YA RHIE ẸRE MA WE I GELE GUALỌ ADIA?

11-12. (a) De emwi ne ima gha sẹtin ru vbe ugbẹnso? (b) De emwi ne Ọba ighẹ e Rehoboam ru vbe ọ khian ru azẹ ne kpataki?

¹¹ Ugbẹnso, ọmwa sẹtin ba gha ru vbe na miẹn we irẹn gualọ adia, sokpan, a sẹtin miẹn wẹẹ, ọ rẹn emwi nọ khian ru nẹ, te ọ wa hoo nọ rẹn deghẹ emwa ọvbehe vbe kue ye azẹ nọ ru nii. Egbe ọmwa vbenian i gele gualọ adia. Te ọ khẹke nọ ya emwi nọ sunu daa Ọba ighẹ e Rehoboam ya wan ne egbe.

¹² E Rehoboam ẹre ọ rri ọba lele Sọlomọn vbe otọ Izrẹl. Vbe Rehoboam rri ọba te emwi wa gha maan vbe otọ Izrẹl, sokpan Ivbi Izrẹl na gha roro ẹre wẹẹ, te Sọlomọn ghaa ya agbọn lọghọ iran. Rhunmwuda ọni, iran na do rinmwian Rehoboam nọ ya emwi khuẹrhẹ ne iran. Ẹre Rehoboam na tama iran wẹẹ, ne iran rhie ẹghẹ ne irẹn ya mu ẹmwẹ na roro. Ọ te wa hia vbe okaro, ọ na bu avbe ediọn ni ka rhie ibude ne Sọlomọn ne iran bu irẹn ude. (1 Ọba 12:​2-7) Vbọrhirhighayehẹ, ọ keghi bizugbe ibude ne avbe eniwanrẹn nii rhie nẹẹn. Vbọzẹ nọ na ru vberriọ? Uwẹ yayi wẹẹ, e Rehoboam gele gha gualọ adia ra; ra te ọ wa gualọ ọmwa nọ khian tama rẹn emwi nọ hoo nọ họn? Adeghẹ erriọ ẹre nọ, ọ ye họn emwi nọ hoo nọ họn vbe obọ avbe ọsiọre ne ihua ẹre. (1 Ọba 12:​8-14) Adia ne iran rhie nẹẹn, ẹre Rehoboam ya tama Ivbi Izrẹl. Rhunmwuda ọni, agbẹnvbo ọghe Ivbi Izrẹl keghi ghae egbe, iran na zẹ ọba ọvbehe, ke ẹghẹ nii kpa, egbe ma dọlegbe rọkhọ e Rehoboam.​—1 Ọba 12:​16-19.

13. Vbe ima khian ya rẹn wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe nọ ya miẹn adia yi ẹre ima khin?

¹³ Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Rehoboam? Ma gha we ne emwa rhie adia ne ima, te ọ khẹke ne ima gele rhie ẹre ma wẹẹ, ma gualọ adia. Vbe ima khian ya rẹn wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe nọ ya miẹn adia yi ẹre ima khin? Ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ, ‘I gha we ne ọmwa rhie adia mẹ, I rherhe kpitan yọ ra, rhunmwuda wẹẹ, ẹ i re emwi ne I hoo ne I họn ẹre ọ ta?’ Gi ima ghee igiemwi ọkpa.

14. A gha rhie ibude ne ima, de emwi nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn? Ru igiemwi yọ. (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁴ Gia kha wẹẹ, ọtẹn nokpia ọkpa miẹn iwinna na khian na gha ha igho ọrhẹnrhẹn nẹẹn. Vbene ọ te miẹn iwinna nii yi, ọ na bu ọdiọn ọkpa nọ rhie ibude ne irẹn. Ọ na tama ọdiọn nii wẹẹ, rhunmwuda iwinna na, ọwara ẹghẹ nọ taẹn, ẹre irẹn khian ya gha kpa sẹ ẹgbẹe ọghe irẹn rae vbe ẹghẹ eso. Ọdiọn nii na ghi ye ẹre rre wẹẹ, iwinna nọ mobọ wa bi ye ọre egbe ọre nọ ru iyobọ ne ẹgbẹe ọre ya sikẹ e Jehova. (Ẹfis 6:4; 1 Tim 5:8) Adeghẹ ọtẹn nokpia nii na wa kpitan ye adia ne ọdiọn nii rhie nẹẹn vbobọvbobọ, ọ na ya gha nọ etẹn ọvbehe ne iran rhie ibude ne irẹn, a te miẹn wẹẹ, iran tama rẹn emwi nọ hoo nọ họn, u gha kha wẹẹ, ọtẹn na gele gualọ adia ra, ra ọ ke ọre ya ru azẹ nii nẹ, te ọ ghi gualọ ọmwa nọ gha tama rẹn emwi nọ hoo nọ họn? Te ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, ekhọe ima sẹtin mu ima rẹrẹ. (Jer 17:9) Ugbẹnso, ibude nọ gha gele ru iyobọ ne ima, ẹre ọ lọghọ ima na miẹn yi.

Ọ KHẸKE NE I TAMA EMWA ỌVBEHE NE IRAN RU AZẸ MẸ RA?

15. De emwi nọ ma khẹke ne ima ru kevbe wẹẹ, vbọzẹ?

¹⁵ Dọmwadẹ ima ẹre ọ khẹke nọ tobọre ru azẹ ọghe obọ ẹre. (Gal 6:​4, 5) Zẹvbe ne ima ka guan kaẹn rẹn sin, ọmwa nọ mwẹ ẹwaẹn ẹre ọ gualọ ibude vbe uwu Ẹmwẹ Osanobua kevbe vbe obọ Ivbi Otu e Kristi ni wẹro vbene ọ te ru azẹ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima gha begbe ne ima ghẹ ya tama emwa ọvbehe ne iran ru azẹ ne ima. Odẹ eso ne emwa eso ya ru ọna ọre wẹẹ, iran ghi nọ ọmwa ne iran rhie ọghọ na wẹẹ, “Akpawẹ uwẹ nọ, de emwi ne u gha te ru?” Sokpan nọ ne emwa eso, azẹ ne emwa ọvbehe ka ru nẹ ẹre iran ya ru emwi, vbene iran i na ka muẹn roro nẹ.

16. De emwi nọ sunu vbe iko nọ rre Kọrint vbe nọ dekaẹn emiowo na ya zọ ese ne ẹbọ, kevbe wẹẹ, de azẹ nọ khẹke ne dọmwadẹ iran ru? (1 Kọrint 8:7; 10:​25, 26)

¹⁶ Gi ima guan kaẹn azẹ ne etẹn ni rre iko nọ rre Kọrint ru vbe nọ dekaẹn emiowo na ya zọ ese ne ẹbọ. Vbe elẹta ne Pọl gbẹn gie etẹn na, ọ na wẹẹ: “Ma rẹnrẹn wẹẹ, ẹbọ i mwẹ esa nọ ye vbe agbọn na kevbe wẹẹ, Osanobua ọkpa ẹre ọ rrọọ.” (1 Kọr 8:4) Vbe ne iran na gha mwẹ ọna vbe ekhọe, etẹn eso keghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ, iran sẹtin rri emiowo na ya zọ ese ne ẹbọ ne iran dẹ vbe ẹki. (1 Kọr 10:​25, 26) Eso keghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ, iran i khian rri egbe emiowo vberriọ, rhunmwuda, iran gha ru vberriọ ekhọe iran sẹtin gha bu abe gbe iran. (Tie 1 Kọrint 8:7; 10:​25, 26) Azẹ ne dọmwadẹ ọghẹe gha tobọre ru ẹre ọna khin. E Pọl ma we ne etẹn zẹ ye emwa ọvbehe obọ, ọ ma vbe we ne etẹn ya azẹ ne emwa ọvbehe ru ru emwi. Dọmwadẹ iran ẹre ọ khian “na iyẹn egbe ẹre ma Osanobua.”​—Rom 14:​10-12.

17. De emwi nọ gha sẹtin sunu adeghẹ ima na wa lele azẹ ne emwa ọvbehe ru? Ru igiemwi yọ. (Vbe ya ghee avbe efoto.)

¹⁷ De vbene egbe emwi vbenian gha ya sẹtin sunu vbe ẹdẹnẹrẹ? Gi ima guan kaẹn ẹmwẹ abọ esagiẹn na mu ye egbe. Dọmwadẹ Ivbi Otu e Kristi ẹre ọ khian zẹ ne egbe ẹre deghẹ irẹn gha mu abọ esagiẹn rhọkpa ye egbe ra irẹn i khian ru vberriọ.c Ọna sẹtin gha lọghọ ima na rẹn otọ re, sokpan azẹ vbenian keghi re ọkpa vbe usun ihẹ nọ khẹke ne dọmwadẹ ima mu. (Rom 14:4) Ma gha we ne ima lele azẹ ne emwa ọvbehe ru vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ abọ esagiẹn na mu ye egbe, ọ sẹtin ya ekhọe ọguọmwaziro ọghe ima khian nẹi ghi winna ẹse. Sokpan, odẹ ọkpa ne ima ya ma ekhọe ọguọmwaziro ọghe ima emwi, ọre vbe ima ghaa loo ẹre. (Hib 5:14) Nọnaghiyerriọ, de ẹghẹ nọ khẹke ne ima ya nọ ọtẹn nọ wẹro nọ rhie ibude ne ima? Ẹghẹ nọ khẹke ọre vbe ima gha ru ezanzan nẹ, sokpan ma na vbe gha hoo ne ima rẹn vbene ilele ni rre Baibol ya dekaẹn azẹ ne ima khian ru.

YE GHA GUALỌ IBUDE

18. De emwi ne Jehova he ru ne ima?

¹⁸ Te Jehova wa rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn gba ẹko ima, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na kie ẹkpotọ yọ ne ima sẹtin gha zẹ ne egbe ima. Ọ ya Ẹmwẹ ọnrẹn ighẹ e Baibol ru ima ẹse. Ọ vbe ya avbe ọse ni mwẹ ẹwaẹn ru ima ẹse, iran gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya rẹn otọ ilele nọ rre uwu e Baibol. Ena hia rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova wa gele gbaroghe ima zẹvbe Erha nọ hoẹmwẹ ima. (Itan 3:​21-23) Vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwi nọ ru ne ima?

19. De emwi nọ khẹke ne ima ru ne ima mieke na sẹtin ye gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova?

¹⁹ Ọghe ne ẹmwata te ẹko wa sẹ evbibiẹ emọ ọyẹnmwẹ vbe ivbi iran ghaa waan, iran na vbe do gha re eguọmwadia e Jehova ni wẹro ni vbe ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Erriọ ẹre ọ vbe ye, e Jehova wa vbe ghọghọ vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, ma mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn, ma gualọ adia vbe obọ emwa ọvbehe kevbe deghẹ ima na ru azẹ nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn.