Röj nqkowin majun bʼëy nqkäm ta

1. ¿Achkë nqanaʼ röj taq nqaquʼ chë Jehová rutzjun jun kʼaslemal chqë ri majun bʼëy nkʼis ta?

JEHOVÁ nuʼij chë xtyaʼ «ri kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta» chkë ri yenman rutzij (Rom. 6:23). Taq nqaquʼ rij reʼ, röj kan más na chik nqajoʼ ryä. Tqaquʼ rij reʼ: rma Qatataʼ kʼo chkaj kan kowan nqrajoʼ, nuʼij chqë chë xtyaʼ re spanïk reʼ chqë, ke riʼ majun ta chik jun xtqjachö rkʼë.

2. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri kʼaslemal rutzjun Jehová chqë?

² Rma Jehová rubʼin chqë chë xtyaʼ qakʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta, ya riʼ nqrtoʼ chkiwäch ri kʼayewal. Yajün taq ri winäq ri itzel nkinaʼ chqë nkiʼij chë xkojkikamsaj, röj ma xtqayaʼ ta qa Jehová. ¿Achkë rma? Jun rma ya riʼ qataman chë we majun bʼëy nqayaʼ ta qa Jehová tapeʼ nqkamsäx, ryä xtqrkʼasoj pä chqä xtqkowin xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Juan 5:28, 29; 1 Cor. 15:55-58; Heb. 2:15). ¿Achkë rma kan qayaʼon chwäch qan chë xtqkowin xtqïl ri kʼaslemal riʼ? Tqatzʼetaʼ jojun rma.

JEHOVÁ MA NKÄM TA

3. ¿Achkë rma röj kan qayaʼon chwäch qan chë Jehová xtkowin xtyaʼ qakʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta? (Salmo 102:12, 24, 27).

³ Röj qataman chë Jehová nkowin nuyaʼ qakʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta rma rkʼë ryä ntzʼuktäj wä pä ri kʼaslemal chqä ma nkäm ta (Sal. 36:9). Tqatzʼetaʼ jojun versículos ri ye kʼo chpan le Biblia ri nkikʼüt chë Jehová majun bʼëy xaläx ta chqä majun bʼëy xtkäm ta. Salmo 90:2 nuʼij chë Jehová ya riʼ «Dios xtbʼä qʼij xtbʼä säq». Ke riʼ chqä jbʼaʼ nuʼij ri Salmo 102 (taskʼij ruwäch Salmo 102:12, 24, 27). Chqä ri profeta Habacuc xtzʼibʼaj reʼ chrij ri Qatataʼ kʼo chkaj: «Jehová, ¿ma yït ta komä rït ri ronojel mul yït kʼo pä? Rït n-Dios, ri yït Loqʼoläj, rït ma yakäm ta» (Hab. 1:12).

4. ¿Achkë rma majun rma nchʼpü qakʼuʼx we kʼayewal nqʼax pa qajolon chë Jehová ronojel mul kʼo pä?

⁴ ¿Kʼayewal nuʼän chawäch rït naquʼ chë Jehová ronojel mul kʼo pä chqä ronojel mul xtjeʼ? (Is. 40:28). Ma xuʼ ta rït yanaʼö riʼ. Elihú xuʼij reʼ chrij Dios: «Kan ma nqkowin ta nqatamaj jaruʼ rujunaʼ kʼo» (Job 36:26). Ye kʼa, xa rma kʼo jun ri ma nqʼax ta pa qajolon, ma ntel ta chë tzij chë ma tzij ta. Tqayaʼ jun tzʼetbʼäl. Rkʼë jbʼaʼ ma kan ta nqʼax pa qajolon achkë rubʼanik nsamäj ri luz, ye kʼa ya riʼ ma ntel ta chë tzij chë ri luz ma ta kʼo. Ke riʼ chqä rkʼë jbʼaʼ nbʼanatäj qkʼë röj, rkʼë jbʼaʼ majun bʼëy kan ta xtqʼax pa qajolon chë Jehová majun bʼëy xaläx ta chqä majun bʼëy xtkäm ta. Ye kʼa ya riʼ ma ntel ta chë tzij chë Dios ma ta ke riʼ rubʼanik. Ri achkë qäs rubʼanik ri qa-Dios ma njalatäj ta xa rma röj ma nqʼax ta chqawäch (Rom. 11:33-36). Chqä ryä ya kʼo wä chik yajün taq majajün ta na jontir ri kʼo chkaj, achiʼel ri Qʼij chqä ri nkʼaj chik chʼumilaʼ. Le Biblia nuʼij reʼ: «Yë ryä xbʼanö le Ruwachʼlew, kan rkʼë ruchqʼaʼ xuʼän wä». Chqä nuʼij: «Xrïkʼ ri kaj» (Jer. 51:15; Hech. 17:24). Tqatzʼetaʼ chik jun rma ri nqrtoʼ rchë kan nqayaʼ chwäch qan chë nqkowin nqïl ri qakʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta.

YOJ BʼANON QA RCHË MAJUN BʼËY NQKÄM TA

5. ¿Achkë wä kiyoʼen Adán y Eva?

⁵ Chkë jontir ri kʼo kikʼaslemal ri xuʼän Jehová chwäch le Ruwachʼlew, xa xuʼ ri winäq ma xebʼan ta rchë yekäm. Ryeʼ ütz wä nkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta. Ye kʼa naʼäy kʼo wä jun ri nkʼatzin nuʼän Adán, ri naʼäy achï. Jehová xuʼij reʼ che rä: «Ri cheʼ rchë ri etamabʼäl chrij ri ütz chqä ri itzel, ma tatäj ta ruwäch. Rma ri qʼij ri xtatäj ruwäch, kantzij na wä chë xkakäm» (Gén. 2:17). Xa ta Adán y Eva xkinmaj ta rutzij Jehová, ryeʼ ma ta xekäm. Chqä ütz nqaʼij chë Jehová xyaʼ ta qʼij chkë rchë xkitäj ruwäch ri «cheʼ rchë ri kʼaslemal». Ya riʼ xkʼüt ta chkiwäch ryeʼ chë majun bʼëy xkekäm ta (Gén. 3:22).b

6, 7. a) ¿Achkë chik nkʼaj rma nqaʼij chë ma xqbʼan ta rchë nqkäm? b) ¿Achkë nawajoʼ naʼän rït taq ma xkakäm ta chik? (Keʼatzʼetaʼ ri achbʼäl).

⁶ Tqaquʼ rij reʼ. Chpan qakʼaslemal kan kʼïy nqakʼöl pa qajolon, ye kʼa jojun científicos kitzʼeton chë qatzonqʼör más na chik kʼïy nkowin nukʼöl. Chpan ri junaʼ 2010, jun revista ri xesäx chlaʼ Estados Unidos ri ntzjon chrij ciencia, xuʼij chë ri qatzonqʼör nkowin nukʼöl jun dos millones y medio de gigabytes. Reʼ junan rkʼë jun video ri nyalöj tres millones de horas ri nukʼwaj más 300 junaʼ chqawäch nqatzʼët. Y rkʼë jbʼaʼ ri qatzonqʼör kʼa kʼo na más nkowin nukʼöl chwäch ya riʼ. Ye kʼa nukʼüt chë Jehová xuʼän qa qatzonqʼör rchë kan kʼïy nukʼöl y ma xa xuʼ ta ri nukʼöl chpan 70 u 80 junaʼ (Sal. 90:10).

⁷ Jehová chqä xqr-än qa rchë ma nqajoʼ ta nqkäm. Le Biblia nuʼij chë Jehová «ruyaʼon qa pa kan ri winäq chë majun bʼëy yekäm ta» (Ecl. 3:11). Rma riʼ kan qakʼulel ri kamïk (1 Cor. 15:26). Tqaquʼ rij reʼ. ¿Achkë nqaʼän taq nqïl jun itzel yabʼil? ¿Chaq tzij komä xtqayaʼ qʼij chë nbʼä pa nüm? Manä. Röj chanin xtqbʼä rkʼë doctor chqä xtqatäj aqʼon rchë nqaknaj qiʼ (nqaqʼomaj qiʼ). Röj kan nqakanuj rubʼanik rchë ma nqkäm ta. Y, taq jun qachʼalal o jun qachiʼil nkäm, xa bʼa jaruʼ rujunaʼ kʼo, kan kowan ntiʼon qan y ri tyowen riʼ ma kan ta chanin nkʼis (Juan 11:32, 33). Achiʼel nqatzʼët, Jehová xuʼän qa chqë chë kan kʼïy nqkowin nqatamaj chqä chë kan nqarayij nqkʼaseʼ. Ya riʼ nukʼüt chqawäch chë ruraybʼal ryä ya riʼ chë nqkʼaseʼ, ma rchë ta nqkäm. Ye kʼa kʼo na chik nkʼaj rma ri nqrtoʼ rchë ütz nqayaʼ chwäch qan chë xtqkowin xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta. Tqatzʼetaʼ jojun ri xuʼän Jehová chqä kʼa najin na nuʼän ri nukʼüt chë ri xrajoʼ ryä chkë ri winäq pa naʼäy ma jalatajnäq ta.

RI RUCHʼOBʼON JEHOVÁ CHKIJ RI WINÄQ MA JALATAJNÄQ TA

8. ¿Achkë nukʼüt Isaías 55:11 chqawäch chrij ruraybʼal Jehová?

⁸ Tapeʼ Adán y Eva xemakun y rma riʼ kalkʼwal xkïl qa ri kamïk, Jehová ma xjäl ta ri ruchʼobʼon chkij ri winäq (taskʼij ruwäch Isaías 55:11). Ryä kʼa nrajoʼ na chë ri yenman rutzij nkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta. ¿Achkë rma qataman riʼ? Rma jontir ri rubʼin chqä rubʼanon ryä rchë nbʼanatäj ruraybʼal.

9. ¿Achkë rubʼin Dios chë xtuʼän? (Daniel 12:2, 13).

⁹ Jehová rubʼin chë xkerukʼasoj pä ri winäq ri ye kamnäq äl chqä xtyaʼ qʼij chkë rchë xtkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Hech. 24:15; Tito 1:1, 2). Job, jun utziläj rusamajel Dios, kan ruyaʼon wä chwäch ran chë Jehová nurayij yerukʼasoj pä ri winäq ye kamnäq äl (Job 14:14, 15). Ri profeta Daniel retaman wä chë ri kamnaqiʼ xkekʼasöx pä chqä xtyaʼöx qʼij chkë rchë ma xkekäm ta chik (Sal. 37:29; taskʼij ruwäch Daniel 12:2, 13). Ri judíos pa ruqʼij qa Jesús kitaman wä chqä chë Jehová nkowin nuyaʼ «ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta» chkë rusamajelaʼ (Luc. 10:25; 18:18). Jesús kʼïy mul xtzjon chrij riʼ; yajün ryä xkʼasöx pä rma Rutataʼ (Mat. 19:29; 22:31, 32; Luc. 18:30; Juan 11:25).

10. ¿Achkë nkikʼüt chqawäch ri kʼasojixïk xebʼanatäj ojer? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl).

¹⁰ Jehová ya riʼ yayon qakʼaslemal y xuʼ ryä nkowin nutzolij rukʼaslemal jun winäq. Ryä xuʼän chë Elías xkowin xkʼasoj ral jun malkaʼn ixöq aj Sarepta (1 Rey. 17:21-23). Jun tiempo chrij riʼ, rkʼë rutoʼik Dios, ri profeta Eliseo xkʼasoj ral jun ixöq aj Sunem (2 Rey. 4:18-20, 34-37). Ri xbʼanatäj chkipan ri qʼij qa riʼ nukʼüt chë Jehová nkowin yerukʼasoj pä ri winäq ye kamnäq äl. Y, taq Jesús xjeʼ chwäch le Ruwachʼlew, xkʼüt chë yaʼon wä pä ruchqʼaʼ rma Rutataʼ rchë nuʼän riʼ (Juan 11:23-25, 43, 44). Komä, Jesús chlaʼ chkaj kʼo wä y jontir yaʼon qa pa ruqʼaʼ «ri kʼo chkaj chqä ri kʼo chwäch le Ruwachʼlew». Rma riʼ xtkowin xtuʼän chë «konojel ri kamnaqiʼ ri ye kʼo pa taq jül» xkekʼasöx pä chqä xkekowin xtkïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Mat. 28:18; Juan 5:25-29).

11. ¿Achkë rma ri rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa qawiʼ nuʼän chë röj nqkowin nqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta?

¹¹ ¿Achkë rma Jehová xyaʼ qʼij chë Rukʼajol kowan xtäj poqän taq xkamsäx? Jesús xuʼij achkë rma kʼo chë xqʼaxaj jontir riʼ taq xuʼij: «Rma Dios kan kowan xerajoʼ ri winäq, xyaʼ pä Rukʼajol, rchë chë xa bʼa achkë ri nukʼüt chë rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij, ma xtchup ta ruwäch, xa kan xtrïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta» (Juan 3:16). Rma xyaʼ Rukʼajol rchë nqrköl chwäch ri mak, Dios xuʼän chë röj nqkowin nqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Mat. 20:28). Ri apóstol Pablo xkʼüt chë ya reʼ kan kʼo rejqalen chwäch Dios taq xuʼij: «Rma ri kamïk xpë xa rma jun achï, ri xkekʼasöx ri kamnaqiʼ xtbʼanatäj chqä xa rma jun achï. Y achiʼel nbʼanatäj kikʼë jontir ri xa rma Adán yekäm, ke riʼ chqä rma ri Cristo, jontir xtkïl kʼaslemal» (1 Cor. 15:21, 22).

12. ¿Achkë rubʼanik xtuʼän Jehová ri ruraybʼal?

¹² Jesús xkʼüt chkiwäch rutzeqelbʼëy chë taq xkechʼö rkʼë Dios tkikʼutuj ri Ruqʼatbʼäl Tzij chqä chë tbʼanaʼ ruraybʼal chwäch le Ruwachʼlew (Mat. 6:9, 10). Jun chkë ruraybʼal Dios ya riʼ chë ri winäq yekʼaseʼ chwäch le Ruwachʼlew chqä majun bʼëy chik yekäm ta. Rma riʼ, Jehová xuʼän chë Rukʼajol xok Qʼatöy Tzij chpan Ruqʼatbʼäl Tzij chqä yerumolon pä ye 144,000 winäq rchë nkitoʼ Jesús chubʼanik ruraybʼal (Apoc. 5:9, 10).

13. ¿Achkë najin nuʼän Jehová chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, y achkë kʼo chë naʼän rït?

¹³ Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, Jehová najin yerumöl ye kʼïy winäq chqä najin yerutjoj rchë yekʼaseʼ chuxeʼ Ruqʼatbʼäl Tzij (Sant. 2:8; Apoc. 7:9, 10). Tapeʼ ri winäq komä ma junan ta kiwäch rma itzel nkitzʼët kiʼ chqä kimä ri chʼaʼoj, ri ye kʼo chpan ri molaj winäq riʼ nkitäj kiqʼij rchë yekajoʼ jontir kiwäch winäq. Ütz nqaʼij chë ryeʼ achiʼel ta najin chik nkiʼän chë ki-espada nbʼeʼok samajbʼäl rchë nchʼik ilew (Miq. 4:3). Pa rukʼexel yetoʼon chkipan chʼaʼoj ri kan kowan kamïk yebʼanatäj chkipan, ryeʼ yekitoʼ ri winäq rchë nkitamaj ruwäch ri kʼaslïk Dios chqä ri ruraybʼal, ke riʼ xkekowin xtkïl «ri kʼaslemal ri kantzij chë kʼaslemal» (1 Tim. 6:19). Rma yë Ruqʼatbʼäl Tzij Dios nkitoʼ, rkʼë jbʼaʼ ma ütz ta yetzʼet rma ki-familia o kʼo mul majun ta kirajil xtjeʼ, ye kʼa Jehová xtyaʼ pä ri achkë xtkʼatzin chkë (Mat. 6:25, 30-33; Luc. 18:29, 30). Jontir reʼ nukʼüt chë Ruqʼatbʼäl Tzij Dios kan kʼo chqä chë xtuʼän jontir ri najowatäj rchë xtbʼanatäj ruraybʼal Jehová.

KAN JAʼÄL RI QAYOʼEN APÜ

14, 15. ¿Achkë rubʼanik xtresaj Jehová ri kamïk chqij?

¹⁴ Jesús najin chik nuqʼät tzij chpan Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chlaʼ chkaj y xtuʼän chë xtbʼetzʼaqät jontir ri rutzjun Jehová (2 Cor. 1:20). Kan pa junaʼ 1914, Jesús chʼakonäq pä chkij rukʼulel (Sal. 110:1, 2). Xa jbʼaʼ chik apü, ryä chqä ri 144,000 xtkichüp kiwäch jontir ri itzel taq winäq ri ye kʼo chwäch le Ruwachʼlew (Apoc. 6:2).

¹⁵ Chkipan ri Mil Junaʼ ri xtqʼät tzij, Jesús xkerukʼasoj pä ri kamnaqiʼ chqä xkerutoʼ jontir winäq chë xttel ri mak chkij. Taq xtqʼax yän ri rukʼisbʼäl kʼayewal xtyaʼ Satanás pa kiwiʼ ri winäq, ri chöj kikʼaslemal chwäch Jehová «xtyaʼöx qa le Ruwachʼlew chkë chqä majun bʼëy xkesäx ta äl chwäch» (Sal. 37:10, 11, 29). Y ri kamïk, ri rukʼisbʼäl qakʼulel, «kan xtchup ruwäch» (1 Cor. 15:26). ¡Kan jaʼäl xtuʼän taq xtbʼanatäj riʼ!

16. ¿Achkë ri kʼo ta chë rma nqayaʼ ruqʼij Jehová?

¹⁶ Achiʼel qatzʼeton pä, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë xtqkowin xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta rma kan yë ri Ruchʼaʼäl Dios nkʼutü chë xtbʼanatäj riʼ. Ri nqaʼän riʼ nqrtoʼ rchë majun bʼëy nqayaʼ ta Jehová chkipan re rukʼisbʼäl taq qʼij reʼ ri kan kowan kʼayewal kikʼwaxik. Ye kʼa, we nqajoʼ chë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë, kʼo chë majun bʼëy nqayaʼ ta qa ryä nixta Jesús, ma xa xuʼ ta rma nqajoʼ nqaköl qa qiʼ, xa kan rma yeqajoʼ rkʼë ronojel qan (2 Cor. 5:14, 15). Ya riʼ nbʼanö chë nqajoʼ nqakʼän qanaʼoj chkij chqä chë nqatzjoj chkë ri nkʼaj chik chrij ri qayoʼen apü (Rom. 10:13-15). We más xtqatäj qaqʼij rchë xtqspan chqä rchë ma xa xuʼ ta röj xtqaquʼ qa qij, Jehová más xtrajoʼ xttok qachiʼil xa bʼa jaruʼ junaʼ xkeqʼax (Heb. 13:16).

17. ¿Achkë kʼo chë nqachaʼ chqajujnal röj? (Mateo 7:13, 14).

¹⁷ ¿Y röj? ¿Xtqïl komä ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta? Jehová ruyaʼon qʼij chqë rchë nqïl ri kʼaslemal riʼ, ye kʼa pa qaqʼaʼ röj kʼo wä ri nqachaʼ nqbʼä chpan ri bʼey ri nqrkʼwaj chpan ri kʼaslemal (taskʼij ruwäch Mateo 7:13, 14). Ye kʼa, ¿achkë xtuʼän qakʼaslemal taq ma xtqkäm ta chik? Ya riʼ xtqatzʼët chpan ri jun chik tjonïk.