¿Achkë wä rubʼanik Jesús?
Ri nuʼij le Biblia chrij riʼ
Majun ta jun kan ta retaman achkë wä rubʼanik Jesús, rma le Biblia ma nuʼij ta riʼ. Ya reʼ nukʼüt chë ri rubʼanik Jesús majun ta rejqalen. Tapeʼ ke riʼ, le Biblia kʼo jojun nuʼij chrij ri nqrtoʼ rchë nqatamaj achkë wä rubʼanik ryä.
Ri rubʼanik ntzuʼun: Rma ruteʼ Jesús judía wä, rkʼë jbʼaʼ ryä kan rujatzul ruteʼ xkʼän (Hebreos 7:14). Ütz nqaʼij chë ryä junan jbʼaʼ ntzuʼun kikʼë ri nkʼaj chik, rma kʼo jmul ryä xel äl Galilea rchë xbʼä Jerusalén ye kʼa majun ta jun xetaman ruwäch (Juan 7:10, 11). Chqä rkʼë jbʼaʼ kan junan jbʼaʼ ntzuʼun kikʼë rutzeqelbʼëy ri ronojel mul xebʼä rkʼë. Nqaʼij riʼ rma Judas Iscariote xkʼatzin xkʼüt achkë riʼ Jesús taq jun molaj winäq xeʼapon chrij rchë nkiyüt äl (Mateo 26:47-49).
Ri ruwiʼ: Ütz nqaʼij chë Jesús ma nmaʼq ta ruwiʼ, rma le Biblia nuʼij chë «we jun achï nmaʼq taq ruwiʼ xa jun kʼixbʼäl che rä ryä» (1 Corintios 11:14).
Ri rusaqmachiʼ: Jesús nmaʼq wä rusaqmachiʼ. Ryä xsmajij Rupixaʼ Moisés, ri nuʼij chë ri achiʼaʼ ma ütz ta wä nkiqpij rutzaʼn kisaqmachiʼ (Levítico 19:27; Gálatas 4:4). Chqä chpan jun profecía ri ntzjon chrij ri rubʼanik xttäj poqän Jesús nutzjoj chqä rij ri rusaqmachiʼ (Isaías 50:6).
Ri ruchʼakul: Ütz nqaʼij chë Jesús kan kʼo wä ruchqʼaʼ. Ryä kan kʼïy bʼey xuʼän taq xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios (Mateo 9:35). Kaʼiʼ mul xeresaj äl ri kʼayinelaʼ pa templo; ryä xpiskolij ki-mesa y rkʼë jun tzʼüm xeresaj äl ri chköp (Lucas 19:45, 46; Juan 2:14, 15). Jun wuj ri ntzjon chrij rukʼaslemal Jesús nuʼij reʼ: «Ri ntzjöx chkipan ri Evangelios nkikʼüt chë [Jesús] kan kʼo wä ruchqʼaʼ chqä chë majun ta wä ruyabʼil» (Cyclopedia de M’Clintock y Strong, volumen IV, ruxaq 884).
Ri rachbʼäl: Jesús kan xerajoʼ ri winäq chqä xjyowaj kiwäch, y ya riʼ kan xkʼüt rkʼë rachbʼäl (Mateo 11:28, 29). Jalajöj kiwäch winäq xkikanuj rchë xetoʼöx chqä rchë xkʼuqbʼäx kikʼuʼx (Lucas 5:12, 13; 7:37, 38). Yajün ri akʼalaʼ jaʼäl xkinaʼ xejeʼ rkʼë (Mateo 19:13-15; Marcos 9:35-37).
Jojun ri nkiʼij chrij ri rubʼanik Jesús
Ri nkinmaj jojun: Ye kʼo jojun winäq nkiquʼ chë Jesús qʼäq wä ru-color, rma chpan ri wuj Apocalipsis njnamäx ruwiʼ rkʼë lana y raqän rkʼë «cobre ri josqʼin chik» (Apocalipsis 1:14, 15, Biblia del Peregrino).
Ri nuʼij le Biblia: Chpan ri wuj Apocalipsis yeksäx «achbʼäl ri kʼo yeʼel chë tzij» (Apocalipsis 1:1). Taq chriʼ nujnamaj ruwiʼ Jesús rkʼë lana chqä raqän rkʼë cobre, xa najin nuksaj jun kʼambʼäl tzij, ri nukʼüt jojun naʼoj ri ye kʼo rkʼë Jesús taq xkʼasöx yän pä. Reʼ ma ntzjon ta chrij ri rubʼanik Jesús taq xjeʼ chwäch le Ruwachʼlew. Taq chpan Apocalipsis 1:14 nuʼij chë «ri rujolon chqä ruwiʼ achiʼel ta lana ri säq ru-color, achiʼel nieve», xa najin nuyaʼ rejqalen ri color. Taq chriʼ nuʼij chë Jesús säq ruwiʼ, nukʼambʼej tzij chë Jesús kan kowan runaʼoj kʼo rma kan kʼïy chik junaʼ kʼäs (Apocalipsis 3:14). Re versículo reʼ ma nujnamaj ta ri rubʼanik ruwiʼ Jesús rkʼë ri rubʼanik ri lana o ri nieve.
Chpan ri visión nbʼix chë raqän Jesús «achiʼel cobre ri josqʼin chik ri kʼo pa horno chqä kowan ntzʼitzʼan» (Apocalipsis 1:15). Chriʼ chqä nuʼij chë «rachbʼäl achiʼel ri Qʼij taq kowan ruchqʼaʼ» (Apocalipsis 1:16). Achiʼel nqatzʼët, kʼïy ri yeqʼalajin chpan ri visión xa kʼo yeʼel chë tzij, rma chkikojöl ri winäq majun ta jun ijatzul ri ke riʼ ta kibʼanik. Re versículos reʼ yetzjon chrij Jesús taq xkʼasöx yän pä, ri kʼo «chpan jun luz ri akuchï majun ta jun nkowin ntok» (1 Timoteo 6:16).
Ri nkinmaj jojun: Jesús majun ta wä ruchqʼaʼ.
Ri nuʼij le Biblia: Jesús kʼo wä ruchqʼaʼ chqä ma nuxiʼij ta wä riʼ. Nqaʼij riʼ rma taq jun molaj winäq xeʼapon chrij rchë nkiyüt äl, ryä ma xxiʼij ta riʼ xuʼij chë yë ryä Jesús (Juan 18:4-8). Jun chik ri nkʼutü chë ryä kʼo wä ruchqʼaʼ ya riʼ chë taq xok carpintero xkʼatzin xksaj ruchqʼaʼ (Marcos 6:3).
Ye kʼa, ¿achkë rma Jesús xkʼatzin rutoʼik rchë xrejqaj äl ri cheʼ ri qʼij taq xkäm? ¿Y achkë rma yë ryä naʼäy xkäm chkiwäch ri nkʼaj chik ri xetzeqebʼäx chuxkïn? (Lucas 23:26; Juan 19:31-33). Taq jbʼaʼ nrajoʼ rchë nkamsäx, ryä kan xkʼis ruchqʼaʼ. Ryä ma warnäq ta wä jun aqʼaʼ, jun rma ya riʼ chë kan kowan wä najin nbʼison (Lucas 22:42-44). Ri judíos jun aqʼaʼ xkitzʼlaʼ y ri romanos kan xkitzʼlaʼ chkaʼn qʼij (Mateo 26:67, 68; Juan 19:1-3). Rma jontir ri xqʼaxaj rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xbʼanö chë chanin xkäm.
Ri nkinmaj jojun: Jesús ronojel mul bʼis wä ntzuʼun.
Ri nuʼij le Biblia: Jesús kan xerukʼüt ri naʼoj ri ye kʼo rkʼë Jehová, ri Rutataʼ. Chpan le Biblia, che rä Jehová nbʼix «ri Dios ri kʼo kiʼkʼuxlal rkʼë» (1 Timoteo 1:11; Juan 14:9). Jesús chqä xkʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik achkë rubʼanik kiʼ kikʼuʼx nkiʼän (Mateo 5:3-9; Lucas 11:28). Rma riʼ ütz nqaʼij chë Jesús kan ronojel bʼaʼ mul tzeʼël xtzuʼun.