Förvörī

Tö sitih manah angū-ö? Ngö ṙô ang Yēsū nö mikahtö elmat cha tö cha nö hòṅ mötlö hanangenlōn tö yip holre töre, mihôiṅ inrē nö kēngö nômöre tö pôkūö cha. Hōten hī inrē ngam Paipöl öi hameuktö ngam hanangenlōn. Pōyen yip prötör sistör tö ööire tö në miröökö: Në tö ngö ṙô, ‘hanangenlōn an ngam Tēv.’ (1 Yôh. 4:8) “Hāngenlōn man tö holre, sāre töre.” (Mët. 22:39) “Hanyatngö nup töpōyen tökööl an ngam hanāngenlōn.” (1 Pīt. 4:8) “Öt chanūhuvṙen an ngam hanāngenlōn.” (1 Kòr. 13:8) In në miröökö tö nup tahëng inrē tö sāḵ ta ṙô nö in u öi akahakūö tö re öi hòṅ hangenlōn tö yip tahëng. Höng Yāvē an löklö ngam hanangenlōn. Höng yip tökē-ěvkūö tö ngam töhet kumlēḵ hēk tö īnu tö nup inkòlô ṙama-ang in ò, cha-a tö aṅhav in tö ngam tökô-en hanangenlōn. (1 Yôh. 4:7) Lökten ang Yēsū nö ngö ṙô tö ngam inkahkö yip haköptö ò min nöng ngam tökô-en hanangenlōn. Sā ngam vahënyö Yēsū, nö pōyen yip tarik mameuk ngam hanangenlōn nö ihôi më tarik Yāvē. Löktö in e mikahkūö cha-a tö më tarik nö tökô-en nö mahaköp nö in Yēsū. w23.03 pěch 27-28 përa 5-8

Hòṅ asīöp ngam tinrīken re hòng më-eṅ öm aṙē-ěl holre? Ngaich mihôiṅ më-eṅ haköp inlahen yip tarik aṅ mat ngam Paipöl hēk fēkö inlahen yip ma-aṙē-ěl hol re, öt ma-aṙē-ěl inrē. Tö sā meh mihôiṅ haköp inlahen Yēsū. Ṙòngyö kūö ellōnre anga-aṅ nö arē-ěl yip tahëng. (Lūk. 7:47) Hö-ö anga-aṅ nö ngëichkö nup öt kumlēḵ-en cha pön ngëichkö nup tö mihôiṅ la-en cha nö kūö urěh. Öt sā inuk ṙētak yik feresī nö ‘minū elmat tö yip tahëng.’ (Lūk. 18:9) Ngaich yēḵ meh keuheūten in minë haköp re ngaich mihôiṅ öm hatöönö re: ‘Ngaichkö nup tövai tinrīken yip tahëng öich chū-ö? Asuh nup inrē tövai tinrīken cha?’ Yēḵ meh öm kihngen aṙē-ěl yip tahëng ngaich fēkö nup tövai më-eṅ tinrīken cha ngaich kūichngen u. Ngaich mihôiṅ më-eṅ hatöönö re: ‘Yēḵ Yēsū öre nö i chūök chu ngaich sitih inlahen mufē öre anga-aṅ? Aṙēlen cha hòng öre anga-aṅ?’ Yēḵ meh öm ngatī inlahen in ngam inköpö ngaich halöktit ngam mufē re min më-eṅ. Löhten öm kihngen sin urěh öm aṙē-ěl öp holre. Ngaich yēḵ meh pöri öm ngatī inlahen öm la-envö, ngaich örhō min më-eṅ öm öt lööṙen aṙē-ěl öp holre. w22.04 pěch 23 përa 6

Vënyu inlahen më lā-al ngam Tēv im Inmeukhömat nö sā nup töṙeūla tö harīkngöre inlahen. ‘Hěng nòng ök mameutlö nö löklö el mai. Sömö sinrōl anga-ṅ sātö kui inrē.’ (Inm. 13:1) Hěng nòng hēk ök “töṙeūla mameutlö nö löklö el tumlat.” Kahôka anga-aṅ nö sā ṙô tulan. Ngaich “vīten tameūyö nö yônti nö ṙā-ang el halīöngö nö i kui ngih panam.” (Inm. 13:11-13) Unôichrit e hēk nö meukö ök “töturëṙö kaha töṙeūla” ök tö ūichö kui tök kikanö. Minë tölūöi töṙeūla, inmeuktö më la-al ngam Tēv Yāvē anū-ö, më tö marô-òten nö la-al ngam inyöngö tö ngam Tēv. Lökten öi hòṅ mikahtökūöre tö cha. (Inm. 17:1, 3) Hòṅ akahakūö ayī-ö tö manah minë töṙeūla. Minë tahëng līpöre imat ngam Paipöl mahayööken hī öi akah elmat. Vënyu manah minë tökūichi im Inmeukhömat nö in minë tahëng līpöre imat ngam Paipöl. w22.05 pěch 8-9 përa 3-4

Pōyen yip tarik ngam Tēv tö ṙēḵtivö hēk vahavö inrē lökten cha-a nö öt teungten nö löklōn ò. Sitih inlahen öm yěm öt timhören i linökölōn Yāvē ngaich haṙivlōn më-eṅ. Hòṅ köpölōn më-eṅ nö asuh öp kuilōn Yāvē nö in meh. Lōnu an tömeh öp töng ṙôken inlahen meh i linökölōn ò ngaich holtö ellōn re më-eṅ. Ngam tö 80 samyeūheu sistör nö haṙivlōn anga-aṅ pön öt ngatī inlahen anga-aṅ ik sā ò nö ṙòngmö 40 samyeūheu nö la-envö. Rö-ö ön pön holtö ellōn re nö i linökölōn ò sön pöri anga-aṅ nö ngölōn tö Yāvē nö öt ṙamlōn tö ngam la-en ò. Kô-en hòng nö ngatī? Ik sā ò nö ṙòngmö 40 samyeūheu sön anga-aṅ nö holtö ellōn re nö löklōn Yāvē. Ing sā ò nö 80 samyeūheu pöri ngatī inrē anga-aṅ nö holtö ellōn re nö löklōn ò. Lökten yěm ngëichkö inlahen ò nö holtö ellōn re nö löklōn Yāvē nö öt ṙākenre ngaich angū-ö tö mööḵlö nö imat Yāvē. Lökten yēk hī öi holtö ellōn re löklōn ò ngaich ṙamlōn ang Yāvē. (Ngëichköm Mëtiv 25:20-23) Yēḵ meh öm akahakūö töm tölngökūöre sön më-eṅ öm haköpkö ngam ṙanamlōn re. Nup töt taneungten meh inup la-en ötkô më-eṅ öm yah öm chumkūöṙen öm in u pöm hòṅ chumkūöṙen töm inlahen re nö hòṅ asuh öp öre kahëken meh la-en. w22.04 pěch 10 përa 2; pěch 11 përa 4-6

Im Inmeukhömat tö 21 mirulö nö vënyu më tö 1,44,000 nö sā öp tövai panam. “Tufömngöre Yerūsalem” ön ngam minënyö ngam panam. Söktöheich angū-ö nö ikui minë tö 12 chūök röönti machööḵlö. Ikui minë ihong nö kūichi nup “minë-eny yip tö nët sīön tak mahaköp.” (Inm. 21:10-14; Efi. 2:20) Tö harīkngöre ön ngih elpanam. Pön höng hěngren ngam rô-òlòng e, ṙôktāk e hēk ngam rôtòng e inrē ik sā e nökalaha. Ngaich ök talöökö ngam elpanam nöng töt katēhě nö humlum. Nup tö 12 inkūp nöng tasëhe töpōiṙāi. Hanyöötö nuk chūök rööntö machööḵlö hēk nuk kinlōngö ngam elpanam tönuk töṙōlkangen töpōiṙāi ihong. (Inm. 21:15-21) Hěng pöri öp chehen töt mi-im panam. Vë-eny nang hī ang Yôhan nö ngöṙô, “Öt maheūṅku chū-ö tö töhet chūök in e: pò ngam Mā Tēv Tökeuheūttöre chöngö, tö ngam pököre inrē, nö töhet chūök nö umuh. Ngaich ngam elpanam nö öt hòṅ tavūöyu ötrěhěn nö hòṅ chingëṅtu tö mahayangtö kui e, pô ngam kanôlò ngam Tēv nö hanyatngö kui e ngaich ngam pöököre eṅavö e.” (Inm. 21:22, 23) Ngaich ṙòkhöre më tö hachamö elkui Kristīön nö chuh el halīöngö nö hol Yāvē hēk Yēsū inrē.—Hep. 7:27; Inm. 22:3, 4. w22.05 pěch 17-18 përa 14-15

Vamīlen hī an Yāvē, anga-aṅ inrē kamëtö chööngö, tö akaha inrē nö kamhôṅka. (Sal. 100:3; Isa. 33:22) Lökten nö anga-aṅ tö mihôiṅ nö aṙēlen hī. Hěnghöre yöng hī an inrē ngaich hangenlōn inrē anga-aṅ tö hī. Lökten yēḵ hī öi vaichköreṙen, ngaich yēḵ hī holtö ellōn re halööktit re ngaich ilööṙen anga-aṅ nö aṙēlen hī. (Sal. 86:5) Löktö in pròfět Isayā anga-aṅ inrē nö kētö ṙinātö-ellōn hī, ngaich kūichhöt e anga-aṅ, “Pòrô nup tökööl yīö nö sā töngāṅv elmat ngaich anū-ö min nö isoh sā tö kënngöre tacham.” (Isa. 1:18) Ṙōlheuh in ayī-ö öi miṙivngölōn yip holre pò hī öi töthet. (Yāk. 3:2) Yēḵ hī pöri öi kö aṙēlen höö ngaich vai min ngam innôlö hī tö höö. (Inch. 17:9; 19:11; Mët. 18:21, 22) Pön lōnu ang Yāvē, yēḵ hī öi haṙivlōn tö tī höö ngaich hòṅ ilööṙen ayī-ö aṙēlen höö. Pò ò nö ngatī inlahen inrē. Kūichi angū-ö inrē nö imat ngam Paipöl tö hī öi hōtu ‘kö aṙēlen höö.’—Isa. 55:7. w22.06 pěch 8 përa 1-2

Hö-ö in öi asātöre in yip tahëng. Mihôiṅ pöri öi haköplu öi in minë tövai inchōḵkūö re. Tö sā hī öi mihôiṅ haköplu in Yēsū Kristu. Rö-ö ök pön töhet, vai pöri nuk hameuktö ò tinrīken. Ngaich nuk la-en kahëken ò, mihôiṅ öi pōyen haköplö öi in ò. (1 Pīt. 2:21) Yēḵ hī min asīntöre öi sā inlahen Yēsū ngaich mihôiṅ min ayī-ö vayö inlahen öi löklōn Yāvē ngaich asīöp ngam heuneū-en re min ayī-ö in ngam inhānga. Pōyen nup imat ngam Paipöl tövënyu inlahen yip tarik nö pòrô cha-a nö öthet sön cha-a nö tövai nö inchōkūö. Kò-òren ngëichkö inlahen Tāvit. Ōt nup tökiröng falen ò, sön pöri ang Yāvē nö vë-eny inlahen ò. “Anga-aṅ an ngòh tarik tö sā lōn chu ngam töla-evṙen min tö nup lōn chu.” (Inl. 13:22) Yēḵ hī öi chumkūöṙen tö inlahen Tāvit ngaich mihôiṅ ayī-ö öi hatönöre, yēḵ chu öich halēnö, ngaich sitih inlahen chū-ö? Halööknyôre hòng chū-ö töm fālen re, ngaich ngam falen chu, kētö minë-eny yip tahëng hòng chū-ö hēk hō-en ngam vanaichö re hòng chū-ö ngaich kalah hēk öich öt havanten re öich kēkö tövaich.—Sal. 51:3, 4, 10-12. w22.04 pěch 13 përa 11-12

Ṙòkhöre in öi vöö tö ngam kinpaha, lökten ṙung yěn vahavö yip aṅ patī hī ngaich pōyen mufē ayī-ö. Vënyu nang in inrē tö ngam Paipöl tö ngam kinpaha nö kumnyah elmat hī. (1 Kòr. 15:25, 26) Kūö yòh pöri öi vöö tö ngam kinpaha? Pò Yāvē nö chaphöt ngam elkuilōn hī öi örheūheu aṅ. (Mum. 3:11) Öt hěngtak tö lōnu töre nö kapah, lökten ayī-ö tönagmuh öi chumkūöṙen töre, vāyö nyā-aṅkūö inrē hēk exercise inrē. Yēḵ hī öi vahavö, ngaich ilööṙen öi hameuktöre in yip tòktör ngaich kē òk re tö lanë-en hēk chumkūöṙen inrē tö ngam nômöre. Akahakūö an ngam Sī-ö tö hī ṙòkhöre öi hangenlōn tö ngam nômö re. Sūöchken hī inrē anga-aṅ tö kūö hī öi hangenlōn tö ngam nômö re öi mihôiṅ öi kēken nup töng sitih la-en hēk mihôiṅ inrē öi tiṙōlngö ngam innôlöre öi in Yāvē. (Yōp 2:5) Hö-ö ön nö kô-en! Sön pöri ngam Sī-ö nö mihôiṅ nö fëlngen hī, pön īnu anga-aṅ tö kumlēḵ. Lökten anga-aṅ nö mihôiṅ nö pinhë-elkūö hī öi ṙangen re öi i linöökölōn Yāvē.—Hep. 2:14, 15. w22.06 pěch 18 përa 15-16

In öp kamngö hī, yěn ōt ngam la-en hī nö asökiröön, ngaich pi-a lohten öi hakūönngö ngam krup re öi meukkūöre. Ngaich hòṅ hěng ngam inlahen hī töt ṙanangen öi hangön ngam innòlöre öi in më prötör sistör. Hòṅ la-al ngam Sī-ö ayī-ö, ötkô öi la-al höö. Ngaich yěn ōt inlahen yip prötör sistör töt öilōn hī, ngaich ui yah öi hakumken u. Ngaich hēk yěi līnen höö inrē, ilöören öi hòṅ halāmtöre. (Inch. 19:11) Ngaich kūö urěh öi i inyööken höö. (Tai. 3:14) Akahalōn öi, ik sā më prötör sistör nö hayööken ök sistör tö palā-aiṙen ngaich sitih inlahen cha-a? Ngön ngam innòlö cha nö in höö sā tö hěng cha-a nö mikūönö. Ngatī inlahen ayī-ö yěi kö hayööken höö, ngaich sīöp min ngam hanāngenlōn hī. Köp min ngam hīnëngö nö ihôi hī. (Sal. 133:1) Köiṅnyu ṙôken töngamuh yip prötör sistör hī in nup panam i chūök kamngö më mahayöng nö asökngöröön minë la-en hī. Chaphötvö më prötör sistör tö kūö cha nö löklōn Yāvē. Mihôiṅ ayī-ö öi vë-elkui cha hēk vë-elkui yip aṅ patī cha inrē. (Kòl. 4:3, 18) Mihôiṅ inrē öi vë-elkui yip prötör sistör mahareuskö alaha cha, samöömtö nup kuilōn cha chehen hēk yip hamòlṙen cha i chūök kamhôṅka. Mihôiṅ min cha-a nö kēhötvö nö el chēl, hö-ö pöri cha-a nö pa-ekūö pön holtö nganötöre nö hayööken yip tahëng. Ötkô in öi ngö mufē öt harikngöre ngam inlahen hī yěi vë-elkui cha hēk yěi hö-ö!—2 Tös. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2. w22.12 pěch 26-27 përa 15-16

Pōyen yip nyīö töng ngamëchkö inlahen yöng re ngaich haköp nö in cha. (Rōm. 3:23) Pòrô më inyööngö nö töt het sön pöri cha-a nö mihôiṅ nö tövai nö inchō-elmat më kūön re. Hěng tak öp ihih inyööngö tö ngö ṙô, “Sā ṙēngen ispöny yin kòl vē kūön hī nö ilöö nyôklöre tī tö nup töng sitih, ilööṙen cha-a nö meuk inlahen hī yěn tahëng nup ṙô hī tö nup la-en hī.” Lökten yēḵ hī hòṅ haköpten cha nö hāngenlōn tö Yāvē, ngaich hòṅ urěh ayī-ö ngëichköre yěi hāngenlōn tö Yāvē, pön meukö min angū-ö nö in minë ṙô hēk la-en hī inrē. Pōyen nun minë talöökö tī më inyööngö kô-òren nö asīöp hanāngenlōn më kūön re tö Yāvē. Vë-eny nang hī ang prötör Enrū ngam tö 17 höiny samyeūheu nö ngö ṙô, “Löktökūö nyinī-ö chu mina yöng chu nö harunö chu öich vë-ekūötēv. Örheūheu ang pa-a nö holṙô chu öich vë-ekūötēv, urěhěkūö chu haṙòh. Pòrô min chū-ö ngaich öich kahngenre vë-ekūötēv sön min anga-aṅ nöng holṙô chu. . . . Yöngrevö lōn chin töngamuh tö Yāvē lökten öich öt hēngö hayunngö öich in ò tö nup ṙô ellōn re.” Köpölōn yī-ö inyööngö, yēḵ yīö min hāngenlōn tö Yāvē ngatī min yip kūön yīö nö hāngenlōn tö Yāvē inrē. w22.05 pěch 28 përa 7-8

Yēi hòṅ kēḵ ngam vinôkö, ngaich hòṅ urěh öi haṙivlōn tö nup kahëkenre tötlöng, hòṅ ṙāngen u inrē. (Inl. 2:37, 38) Yěi kô-en min haṙivlōn tö u, ngaich halööktitre min ayī-ö. Töt lööngö tinrīken öm rih sin tö lā urěh, pöm pamôp hēk ṙamônyö nup töt löng ṙô? Yěm tö ngatī, ngaich öm rih ṙāngen u kūö meh hòṅ haṙamlōn Yāvē? (1 Kòr. 6:9, 10; 2 Kòr. 7:1; Efi. 4:29) Höng hòṅ iṙūöhen man öm holtö mana-anyre öm ṙāngen u. Mihôiṅ öm havëkö inyööken re öm in öp kamë istötī re hēk in yip minṙöinylen el ngam māṅ. Yěm ṙömöng kun kun pöri ṙömöng in nap yöngre inrē ngaich mihôiṅ öm havëkö inyööken re öm in cha. Hòṅ meh ṙāngen nup töt löng kahëken re ngaich halēnöre öm kē ngam vinôkö. Ötkô in inrē ṙāngen minë la-en i alaha ngam nöönyö ngam Tēv. Tö sā hī hòṅ örheūheu öi chuh el mīting hēk kētö nup kumṙen re öi in ò. (Hep. 10:24, 25) Yěi mihôiṅ inrē ngaich öi ahānga ngaich hòṅ örheūheu öi kētöre im la-en inhānga. w23.03 pěch 10-11 përa 14-16

In ngam Ranehlö 3:14, 15 nö vënyu inlahen ngam “pēch” tö ngam “kūön” ngam pēch inrē. Yēḵ ò öre nö tökô-en nö pēch ngaich öt löktu anga-aṅ nö akah elnang tö minë tövënyu tö Yāvē nö el ök panô-òṅ Ēten. Achīö ang rih? Ngöṙô ön ngam Inmeukhömat 12:9 nö vë-eny inlahen ngam “pēch misī” nö öt tahëngu anga-aṅ pön höng ngam Sī-ö ngam tö Sātān invëka inrē. Yēḵ ngam Paipöl nö ṙôten yip kūön, ngaich rö-ö angū-ö nöng kakkö yip kūön ngam tarik yip lamöknyö in ò. Pön ṙōlheuh inrē yip ma-asīnkö inlahen hēk la-en öp tarik nö kaheukö nö kūön ò. Lökten in mihôiṅ öi kaheuk yip tötlöök ma-ahānga hēk tö yip tarik inrē nö kūön ngam pēch yip ma-asīnken ngam Sī-ö nö öt holṙen ngam Tēv Yāvē hēk lā-al ò inrē. Kaheūkö yik inrē ma-ahānga misī inuk ṙētak Nō-a nö kūön ngam Sī-ö, yik ṙamāngö ngam chūök re el halīöngö ngaich yônti nö ing panam, hēk yip tarik inrē yip ma-asīnken ngam yöng re ngam Sī-ö nö ötlöngö la-en nö ing panam.—Ran. 6:1, 2; Yôh. 8:44; 1 Yôh. 5:19; Yūt 6. w22.07 pěch 14-15 përa 4-5

Hangenlōn ang Pôl tö yik prötör sistör lökten anga-aṅ nö aṙē-ělōn tö cha. Yēḵ yik prötör sistör nö kihngen ngaich akahakūö anga-aṅ tö minë kanihngen cha pön ngatī kanihngen sin anga-aṅ. Hěngheuh ök inrē Pôl nö kihngen tö rupīö re, lökten anga-aṅ nö la-evṙen nö ha-aṅkö nômö yik holre hēk ha-aṅkö nômöre inrē. (Inl. 20:34) Tö heuveū-en ök Pôl nö vī inrūkui, lökten ik sā ò nö chuh Kòrin ngaich holṙen nā Akula nā Prisilā anga-aṅ nö vī inrūkui. Öt ṙāngö minë tökiröng sakāmö anga-aṅ nö chuh el ngam töhet chūök nö ahangkö ngam tölöök inhānga nö in yik Yahutī hēk Krīk inrē. Ik sā nā Sailös nā Timôtī nö chuh in ò, ngaich ‘ṙūöhlö alahare ang Pôl nö ahangkö ngam tölöök inhānga.’ (Inl. 18:2-5) Tö pōi la-en ök Pôl, ngaich ha-aṅkö nômöre inrē nö löktö in minë la-enre. Tökiröng pöri ngam la-en ò nö i linöklōn ngam Tēv Yāvē. Lökten anga-aṅ nö ṙūöhlö alaha më prötör sistör nö ngatī inlahen. Ngö ṙô anga-aṅ nö in cha, un yin yahlö mufē tö më mikūönöre, mööḵlö mufē pöri tö nup tölöök ṙô. w22.08 pěch 20 përa 3

Lōnu an Yāvē tö ngam Pūlngö nö keuheūtngöre chūök inhangka nö ikūö ngih panam. (1 Tim. 2:3, 4) Lökten ang Yāvē nö kē-ěkūö ngam Kūön re tö ngih la-en pò ngih la-en nö hòṅ kēkaṙen. Höng Yēsū an tö heuveū-en nö hayōmken ngih la-en. Lökten in mihôiṅ ṙatö-ellōnre tö ngam la-en inhānga nö öthō nö öt keuheūten min, urěhēkūö ngam manāngen nö yih nö sā lōn Yāvē. (Mët. 24:14) Kūö yòh mihôiṅ öi ngatī ṙô? Töi chumkūöṙen, urēhěkūö Yēsū nö chuh el halīöngö meukkūö yik haköptöre anga-aṅ nö i Këlelī, ngaich asuh öp ṙô ò nö in cha. Ngö ṙô anga-aṅ: “Ṙòkhöre nun në chööngö nö kētu nö in Chu, el halīöngö, ing panam inrē. Lökten kuṙòh vīten vē taṙòkhöre tarik nö mahaköp.” (Mët. 28:18, 19) In e mikahkūö ayī-ö tö Yēsū nö kē-ěvkūö tö ngam chööngö nö mahayōmkö ngam la-en inhankö ngam tölöök inhānga. Lökten ayī-ö mihôiṅ öi ngö ṙô tö Yēsū töngamuh nö yōmkūö ngam la-en tölöök inhanga. w22.07 pěch 8 përa 1, 3; pěch 9 përa 4

Yip tarik tölöökö la-en urēhěkuö kinpahare, kūichhötvö min minë minë-eny cha-a nö imat ngam līpöre nômö, lökten cha-a nö “im invanlö nômö.” Ngaich më tarik tö vënyu manah inlahen nö im Yôhan 5:29 nö tö vayö kahëken tö la-en, cha-a yin vē “tölöök tarik” tö vënyu töm Inlahen 24:15. Yěi chumkūöṙen pöri ngëichkö ngam līpöre tö kūchö im Rōma 6:7, “Pò ngam tö kapah nö ṙā-ang im tökööl, ngaich löök.” Tö ngö manah Yěn kapah vē tölöök tarik, ngaich aṙēlöng nup tökööl cha tö Yāvē. Nup la-en cha nö i linöökölōn Yāvē urēhěkūö kinpaha cha öt vachngö anga-aṅ tö u, lökten cha-a nö ha-aṅlöngö nö teūngen tö nômö. (Hep. 6:10) Ōtre min ngam minë-eny cha nö imat ngam līpöre nômö yē cha nö chiplen nö i linöökö lōn Yāvē. w22.09 pěch 18 përa 13, 15

Ṙòkhöre yik tarik nö ṙātö-ellōnre nö in Tanīěl. Ik sā ò nö haköövö nö i Pēpilön, unôichrit e anga-aṅ nö hameukten u nö in minë la-en ò lökten yik tarik nö ṙātö-ellōnre nö in ò. Ik sā ò nö vë-eny manah ngam heūvö ök rācha Nepukatnesör nö löktö i inyööken re tö Yāvē ngaich ṙātö-ellōn re yik tarik nö in ò. (Tan. 4:20-22, 25) Hěng heuh pöri anga-aṅ nö vë-eny manah ngam tö kūichö i kāha patī nö i Pēpilön pön öt hěng tak tö akahakūö tö manah e. Höng Tanīěl tö heuveū-eu ṙô nö löngö vahënyi tö manah ngam tökūichö. Löktö in e ngaich yik tarik nö ṙātö-ellōnre nö in ò. (Tan. 5:5, 25-29) Unôichngöre hēk ik ṙētak Tērīös nö hayöng hēk, yik tökiröng inrē mā nö ṙātö-ellōn re nö in Tanīěl pön meukö ò nö ‘kô-en nö inup la-en re, öt kôti vanāchö hēk fālen inrē anga-aṅ.’ (Tan.6:3, 4) Mihôiṅ ayī-ö hatöönöre ngöṙô: ‘Akahka hòng chū-ö öich chūök ṙinātö-ellōn?’ Yēḵ hī min öi chūök ṙinātö-ellōn, ngaich löktö nöönyö Yāvē min angū-ö. w22.09 pěch 8-9 përa 2-4

Minë inchöngten kahëtö Yāvē tölöng hēk tövaich, yēḵ hī öi hāngö u ngaich yanöölen hī anū-ö. Kò-òren öi fēkö kanihngenre, yěn kö harīkngöre vinīti öre, minë kölöör nö in minë trefik siknel nö keuheūtngöre chūök, ngaich iṙôken pinlāḵngen mihôiṅ ayī-ö. Ngatī inrē yěn öt hěngren kinlāha minë machööḵlö hēk vītu inrē nup töt ngön nö in minë patī, ngaich mihôiṅ min anū-ö nö fukngö, ngaich pōihangen yip tökapah tö kūö e. Hēk yēḵ öp tòktör öre nöng kahanglōn re tö inlahen tī re nö lë-en yip tö vahavö, ngaich mihôiṅ min nö pōihangen yip tökapah. In e mikahkūö ayī-ö töp mahachöngten hī nö hòṅ ōt öp vamë-eny nang hī tö nup tölöng hēk tövaich inrē. Lökten yēḵ hī öi hang minë inchöngtenre kahëtö Yāvē, ngaich mihôiṅ ayī-ö öi laklöre. Yēḵ hī öi hang minë inchöngtenre tö Yāvē, ngaich teūngen ayī-ö tö inkôlò re. Kilēḵngôre an inrē: ‘Tö ngòh tölöök tarik nö örheūheu nö aṅ nö ikūö ngih panam.’ (Sal. 37:29) Kò-òren man fēkö kumchikṙen hī, yěi ṙòkhöre öre öi hang minë inchöngten re tö Yāvē. Pöi ṙamlōn, hěng inrē ayī-ö, in hī inrē ngam lanāmö. Lōnu Yāvē tö hī öi ngatī inlahen. Lökten öi hòṅ löngö la-en, hang minë inchöngtenre inrē tö ò. w22.08 pěch 27-28 përa 6-8

Yěi fukkui tö minë kanihngen ngaich kihngen ṙung ayī-ö öi haköpngöre öi in Yāvē hēk in ngam söngkötön ò inrē. Halēnö hī ön ngam Paipöl tö hī ‘hòṅ ṙāpöre i tökeuheūttöre,’ ngaich möi öi el kanihngen. Asuh öp manah ngam inlahen hī öi ṙāpöre i tökeuheūttöre? Hòṅ lām ayī-ö ngaich hòṅ afītöre ayī-ö tö ngam mufē Yāvē nö ngëichkö ngam kanihngen hī. Yē hī min öi ngatī inlahen ngaich löngö katöllö min ayī-ö. Lohten nö miṙivngö lōn hī më holmaneuk hī, lohten nö më minṙöinylen hēk më prötör sistör inrē. Lohten öm ngölōn tö u nöng inyë-e meh. (Rōm. 3:23; Yāk. 3:2) Öthō pöri më prötör sistör hī nöng tölngen re nö ötlēḵngen hī, haṙivlōn pöri më-eṅ tö kūö nup ṙô cha. (2 Kòr. 2:11) Ngölōn ngaich më-eṅ, ‘Kô-en hòng ngam Tēv Yāvē nö hachōḵ kūö ngam söngkötön re tö inlahen më tarik nö ngatī inlahen?’ Yē hī öi yahlö mufē öi fēken u, ngaich mihôiṅ min öi ṙūöhngöre tö ngam söngkötön Yāvē. Pön angū-ö lōn ngam sī-ö nö in hī. Lökten in öi hòṅ chumkūöṙen töre öi ui aṅhavin tö ngam kumnyahlōn. w22.11 pěch 20 përa 1, 3; pěch 21 përa 4

Kētö maheūṅkkö hī ang Yāvē tö nômö tö örheūheu aṅ, pōyen yip tarik in hī tö maheūṅkku tö ngam nômö tö örheūheu aṅ nö ikūö ngih panam. Pō hī min öt hēngö invah ip hē-e, ṙòkhöre pöri min öi ṙamlōn, ōt inrē min yip tö kē-ěvkūö tö ngam nômö tö örheūheu aṅ nö el halīöngö. (1 Kòr. 15:50, 53) Pôrò öi tö maheūṅkku el halīöngö hēk ing panam inrē, ṙamlōn in öi ṙòkhöre kūö Yāvē nö kē-ěkūö hī töm maheūṅkkö hī. Höng hökken ngam ṙētak in hē e min nö teungtökūö. (Inm. 21:3, 4) Öt höng heūveu an ngam aṅ in hī mineūka, pò e nö kô-en min nö teungtökūö. Kahëtö Yāvē angū-ö inrē nö in hī. (Rōm. 15:13) Pön halööknyô re anga-aṅ tö ò min nö hateung minë kinlēḵngôre. (Kin. 23:19) Mihôiṅ ang Yāvē nö hateung minë kuilōnre pön īnu tö kumlēḵ re. Töhangenlōn an Yāvē nö Inyöngö, lōnu anga-aṅ tö hī öi ṙatö-ellōnre in ò. Yēk hī öi ṙatö-ellōnre in Yāvē maheūṅkku inrē öi in ò, ngaich yěn yih min nup kanihngen hī ngaich holtö nganööre min ayī-ö öi la-al u, hēk ṙamlōn inrē. w22.10 pěch 24 përa 1-3

Lökten ang Isayā nö eūken inlahen Yāvē min nö kētö sācha cha. (Isa. 30:5, 17; Yar. 25:8-11) Teungtökūö ngaich angū-ö tö cha nö haköövö nö chuh Pēpilön. Ōtre pöri yik Yahūti tö chiplö nö i linöökö lōn Yāvē. Vë-eny nang cha ang Isayā tö Yāvē min nö öthō nö öt aṙē-ělōn tö cha. (Isa. 30:18, 19) Ngöṙô hēk ang Isayā, ‘tö Yāvē nö höktöre pò ò nö hòṅ aṙē-ĕlōn tö yīö.’ In e ayī-ö akahakūö tö më Yahūti nöng hòṅ hökkö ṙinānyöre. Kô-en angū-ö nö ngatī inlahen pò më Yahūti nö sat anāi samyeūheu nö haköövö nö i Pēpilön. (Isa. 10:21; Yar. 29:10) Unôichrit ngam tö sat anāi samyeūheu yik rīkre Yahūti nö havan nö chuh Yērusalem, ṙamlōn ngaich cha-a. w22.11 pěch 9 përa 4

Öt tö tufömngöre an ngam inlahen më prötör sistör hī töngamuh nö öt lēkaṙen. Pòn ngatī inlahen misī ik raneh senchūri yik Kristīön nö hakihtuṙen. Hē cha nö ahangken Yēsū, ngaich hakihtuṙen cha-a. Ṙōlheuh më kamhôṅka nö asökngen ngam la-en cha nö ahangkö ngam tölöök inhānga. Ngaich kētö chööngö më mahaköp cha-a nö “un rēhĕn nö haköphöti nö i Minë-eny Yēsū.” (Inl. 4:18-20; 5:27, 28, 40) Akahakūö pöri më mahaköp tö ngam tamölṙô cha nö ‘ahangkö ngam inlahen Kristū nö i taṙòkhöre’ nö kiröng tö më mā. (Inl. 10:42) Lökten nā Pītör nā Yôhan nö ngö ṙô nö in më mahayöng, hòṅ hang chööngö ngam Tēv in mööḵlö tö chööngö tarik, öt ṙākenre cha-a nö vënyö inlahen Yēsū. (Inl. 5: 29) Hē yik tanīnöṙô pöri nö öt hang chööngö më mahayöng nöng iṙūöhen nö ahangken Yēsū, ngaich fōho cha-a. Ṙāngen re hòng ngaich cha-a? Hö-ö. Hē cha nö ṙā-ang ikūö yik kamhôṅka, ngaich ‘ṙāmölōn cha-a töre nö sumrōngikūö tökūö ngam minë-eny Yēsū.’ Lökten cha-a nö öt ṙākenre nö holtö nganötöre nö ahangkö ngam tölöök inhānga.—Inl. 5:41, 42. w22.10 pěch 12-13 përa 2-4

Ik ranehten hī haköp inlahen Yāvē, kô-en sin nuk haköp hī nöng sā nup kiyöy nyā-a yip nyīö. Vënyu anū-ö tö Pôl nö ‘ranehlô mahaköp’ hēk ‘ranehlörit inköphöti’ inrē. Rö-ö pöri anū-ö nö tökūönen tö ṙô ò. Kaheūkö u anga-aṅ nö sā öp tūt, öp lökten ngam nyīö min nö sīöp hēk ngön inrē. (Hep. 5:12; 6:1) Hōten yip taṙòkhöre anga-aṅ Kristīön nö kū-ö urěh, un höng köp nöng in minë ranehlô mahaköp, hēk höng sā yip nyīö nöng hòṅ òk tūt. Tön nyā nup töngëḵ pöri nyā-aṅkūö. Ngatī neūkö öm më-eṅ tö nup ṙô ngam Tēv? Hòṅ asīöp ṙôken ngam neūköre öm, öm hòṅ hēk öm mikahtökūöre tö minë kuilōn ngam Tēv? Ōt pöri min yip hol hī tö kihngen, yip tökihngen yěn istötī hēk haköp inrē. Sitih ṙô öm më-eṅ töre? Heuveū-en öm më-eṅ ngaich haköp kinūichö hēk haköp mat līpöre kūö meh öm mi-iskul? Tö kuchīken öm haköp hēk kūich inrē? Ṙamlōn öm misī yěn tufömngöre nup haköp meh? Ngölōn ṙöng më-eṅ, ‘öt la-en chu ön ngih inkööpö pöich öt heuveū-en’? Yěm ngatī mufē tö re, hö-ö man höng hěng tak öm tö ngatī mufē, pön pōyen yip tösā mufē meh. Mihôiṅ pöri Yāvē nö hayööken meh. Ngam töt hēngö hanāten. Töt insā-av heuneū-en inrē nö mahaköphöti nö ing panam. w23.03 pěch 9-10 përa 8-10

Yēḵ ngam ṙanëmen hēk inyāichngö min nö in hī, möl min ngam ṙô ngam Tēv nö lökngöre tī töm elkuilōn hī. Ngaich mihôiṅ min öi asīnken minë haköp re, ngaich asīöpö u inrē öi in minë tinrīken re. Minë inlahen hī öi in yip tahëng, in e mikahkūö ayī-ö töre yěi kamëkö kaha minë haköpre hēk yěi hö-ö. Hö-ö yik Feresī nö kēkö kaha nuk haköp re. Lökten cha-a nö ‘vīlö fālen yik töt fāluṙen.’ (Mët. 12:7) Lökten ayī-ö hòṅ ngëichköre hòṅ hī öt sā mufē hēk sā tinrīken cha öi in yip tahëng. In e mikahkūö min ayī-ö tö ngam ṙô ngam Tēv nö lökngöre tī tö hī hēk yěn hö-ö. Tö sā hī mihôiṅ ngö mufē, chumkūöṙen öich chū-ö ngëichkö minë tövai tinrīken yip holre, eū nup la-en cha öich inrē? Höng örheūheu ṙöng öich ngëichkö vanāichö cha? Ngaich yěn vaich öp hol chu nö in chu, ilööṙen hòng chū-ö öich aṙēlen ò, ötlēkôre ṙöng tö ò öich asīöp ngam lanīnöre öich in ò? Yēḵ hī min öi ngëichköre öi ngatī inlahen ngaich akahakūö min ayī-ö töre. Ngaich löktö inup mufē hī, lanökngöre hī hēk in nup kahëken hī la-en min öi akahakūö töre yěi kô-en öi asīnkö ngam ṙô ngam Tēv hēk yěi hö-ö.—1 Tim. 4:12, 15; Hep. 4:12. w23.02 pěch 12 përa 13-14

Töi fēkö inlahen Yôsěf ngam aṅ Arimatiā. Hamòlṙen yik Yahūti nö kahôka inrē anga-aṅ nö el ngam tökiröng chūök më Yahūti nö kahôka. Mahaköp inrē nö in Yēsū, öt hěngheuh pöri anga-aṅ nö holtö nganöötöre nö vë-eny nang yip tahëng. Kūichiyö angu-ö nö i mat ngam Paipöl, “Kūö ò nö pa-ekūö tö më Yahūti.” (Yôh. 19:38) Pi-a anga-aṅ nö vöö tö yip tarik yěn akahalōn tö ò nö haköp nö in Yēsū, ngaich öt milēḵṙen min cha-a tö ò. Unôichngöre pöri anga-aṅ nö holtö nganöötöre nö la-evṙen. Unôichrit kinpaha Yēsū anga-aṅ nö “chuh in Pailět nö öt pa-ekuö; ngaich havëkö ök alaha Yēsū.” (Māk. 15:42, 43) Lökten in e mikah kūö yik tarik tö ò nö mahaköp nö in Yēsū. Sā Yôsěf öm ṙung më-eṅ vöö tö yip tahëng? w23.01 pěch 30 përa 13-14

Öt hěngö hanakten yik tarik in ök inyööngö tö Sòlòmön, pön keuheūtngöre chūök hināngö angū-ö tö yik tarik ngam lanāmö töm ṙanamlōn. (1 Rā. 10:1) Ngatī ṙô ök Rānī aṅ Sīpa ik sā ò nö hang ngaich marò-òl kūö anga-aṅ nö yih nö löktö Yerūselem pön hòṅ kôtamat nö meuk. Ik sā ò nö meuk ngam inyööngö tö Sòlòmön ngaich ṙô-òvö angā-a tö ngam ṙô re im ngam tövë-evkūö töngamuh. Ngam inyööngö pöri tö Sòlòmön nöng inmeuktö ngam inyööngö min tö Yēsū yěn hayöng min anga-aṅ ngaich sitih inlahen tinrīken min ayī-ö. Kô-en ök Yēsū nö möḵlö tök Rāchā Sòlòmön. Töthet inrē ang Sòlòmön ngaich ṙōlheuh inrē nö vaichköreṙen lökten yip tarik ngam Tēv nö kihngen. Töhet pöri ang Yēsū öt hěngheuh angā-a nö vaichköreṙen. (Lūk. 1:32; Hep. 4:14, 15) In e ang Yēsū nö hameuktöre nö öt hěngö tökööl hēk öt kihngen inrē min më tö hayöngkaṙen tö ò. Kô-en ang Yēsū nö töt insā-avö nö Rāchā. w22.12 pěch 11 përa 9-10

Yěi akahalōn min tö öp invah kumteū nö ip kamngö chūök hī, ngaich hòṅ sitih inlahen ayī-ö? Hòṅ hang minë inlēnöre ayī-ö kahëtö më òfisör. Tö sā hī öi hòṅ söich kuntīre, havai ròvatre tö höö, vītö māskūöre hēk yěi akahngenre öi īnu tö minë simtöm ngam invah ngaich hòṅ ṙūöhöngre ayī-ö tö yip tahëng. Yēḵ hī min öi ngatī inlahen öi chumkūöṙen töre, ngaich hameuktö minlēḵṙen re min ayī-ö tö ngam nômö kahëtö ngam Tēv. In në tö ngatī in lohten ṙung, öi hang ṙô yip holre aṅ chīṙö patī hī nö vënyö nup ṙô hēk niūs nup töng ötkô-en. Ngaich ötkô ayī-ö öi höng ṙatö-ellōnre öi in nup ṙô cha. Hòṅ chumkūöṙen pöri tö minë inlēnö kahëtö më mahayöng hēk më tòktör më tö lööngö tī nö hayööken hī. (Inch. 14:15) Pò më Yōm La-en tö më mupākö òfis prötör nö ma-anyre nö chöh minë minkahtölōn, ngaich möl cha-a nö vë-eny nang hī hēk kētö inlēnö hī inrē nö el minë mīting hēk yēḵ hī öi ahānga. Yēḵ hī min öi hang në inlēnö, ngaich yöölen min ayī-ö, yöölen tī inrē tö yip tahëng. Ngaich lohten min nö löktö in e yip tarik ip kamngö hī, nö milēḵṙen tö yip Vamënyen Yāvē.—1 Pīt. 2:12. w23.02 pěch 23 përa 11-12

Hē yik Israel misī nö teung nö im panam kinlēḵngô, ngaich marôvat nuk chūök cha nö iyöng tö höö. Mihôiṅ öre cha-a nöng lööṙen nö vaichngö tö më hol maneukre më tö marôvat chūök tö cha. Öt halöngten cha pöri ang Yāvē nö ngatī. Lökten anga-aṅ nö kētö chööngö nö hōten cha nö hēṙu nö hamūlöre nö hěng kang chūök el töhěng samyeūheu nö haköp Ṙô ngam Tēv. (Chöö. 31:10-12; Nah. 8:2, 8, 18) Asehkūöre, töp töhěngtak Israel yěn chuh Yērusalem, ngaich lohten min anga-aṅ nö meukkūö yip tö lāku ṙôken holmaneukre tö tahëngö löktö. Ngaich pōyen ṙanamlōn lohten anga-aṅ nö meukkūö cha! Unôichrit u hēk yik Kristīön nö vīlö nuk māṅ, ṙōlkangen minë ëlô cha. Ōt in cha tökòlô, ōt yik yāich, ōt yik töpōihöl nö haköp ōt yik tö kūönhöl. Ṙòkhöre pöri cha-a nö köp nö hēngòng ellōn nö ha-öiny ngam Tēv. Öt ṙākenre cha-a nö hamūlöre tö yik tahëng holmaneukre, ngaich lökten in u cha-a nö yöölen nö akaha elnang tö minë tö kūichi ṙô aṅmat ngam Paipöl.—Inl. 2:42; 8:30, 31. w23.02 pěch 3 përa 7

Kilēḵngôre ang Yāvē nö kē-ěkūö hī min tö ngam “tö-örheūheu aṅ nômö” yēḵ hī öi hang minë chööngö ò. (Rōm. 6:23) Kūö ò nö kirööngen hanangenlōn tö hī. Öt lōnu inrē anga-aṅ tö hī öi haköhngenre tö ò. Yēḵ hī öi fēkö ngih kinlēḵngô Yāvē, ngaich ṙūöhölre hēk min ngam hanangenlōn hī ò. Yē hī min köplōn tö ngam kinlēḵngô Yāvē nö kē-ěkūö hī tö ngam nômö tö-örheūheu aṅ, ngaich mihôiṅ min ayī-ö holtö nganötöre lā-al nup kanihngen hēk nup ötlinëken hī inrē. Pòrô yip tarik nö hòṅ fëlngen hī, sön ayī-ö öt ṙāngenre i linöökölōn Yāvē. Pöi ṙatö-ellōnre tö Yāvē min nö ha-aṅlen yip tarik re tö chiplö nö löklōn ò ngaich örheūheu min cha-a nö aṅ. (Yôh. 5:28, 29; 1 Kòr. 15:55-58; Hep. 2:15) Vënyu nang in tö ngam Paipöl tö Yāvē nö töt rahehluvö töt manāngenvö. Anga-aṅ inrē kamëtö nômö hī, lökten öi mihôiṅ ṙātö-ellōnre tö ò min nö kē-ěkūö hī tö ngam nômö tö-örheūheu aṅ. (Sal. 36:9) Sā kinūichngö e nö imat ngam Paipöl tö Yāvē nö töt ranehluvö, töt manāngenvö inrē.—Ps. 90:2; 102:12, 24, 27. w22.12 pěch 2 përa 1-3

Löklōn Yāvē in lökten yěn yih minë kanihngen nö in hī, ngaich öt pingangkūö ayī-ö. Pön ngatī kinūchngö angū-ö nö imat ngam Paipöl, “lökten i kanihngen, öi kuhēthötre im pūlngö ngam Tēv.” (Inl. 14:22) Akahakūö in inrē tö minë kanihngen hī min nö keuheūt, yēḵ hī min öi teunghöt el öp tufömngöre panam. Pön “öt ōtngöre min inrē ngam kinpaha, ötrēhĕn min miṙivlōn nö umuh, öt pineūnyu, öt chanöku nö hēkngöre.” (Inm. 21:4) Hö-ö an ngam Tēv nö asökngöröön nup kanihngen. Yěn yih pöri anū-ö nö in hī, ngaich kētö kumlēḵ hī anga-aṅ öi la-al u. Chumkūöṙen tö ṙô Pôl nö in yik Kristīön aṅ Rōm. Urěh anga-aṅ nö vënyö nuk kanihngen cha tö yik hol ò. Ngö ṙô anga-aṅ: “Mötlö in tö tömihôiṅ in u nö ṙòkhöre lökten in Ò ngam tö hāngen tö hī.” (Rōm. 8:36-37) In e mikahkūö ayī-ö tö Yāvē nö hayööken hī el ṙētak kanihngen hòṅ hī öi mihôiṅ. w23.01 pěch 14 përa 1-2