Löktö I Inyöökenre An Tö Yāvē Ai ‘Örheūheu Kētö Ṙòngre Ip Töng Chūök Ai Teūchtuvö’

Ik 1979 nā Mëts nā Ān-Kartin nö eten ngam Kilīöt Iskul. In e hē e ang prötör Chëk Retföt nö instöktör cha nö el ngam Kiliöt, anga-aṅ kamëtö ngih inlēnö nö in cha. In minë yamih samyeūheu cha-a nö söömi nö chuh Irān, Môrisös, Miyanmār, Tanchaniā, Yukanta hēk Chaěr. Sā ṙēngen öp kun chōn cha-a öp tö ṙōlheuh nö teuklöng nö in öp chūökre, ngaich teūchtu nö ip tahëng chūökö. Ngaich öp töng chūök tineūchtö cha, in e cha-a nö kētö ṙòngre. Töi hangṙô cha nö vë-eny inlahenre.

Vë-eny nang ih nan tö inlahenre teungen töm kanô-en.

Mëts: I Pōlën hē e ai ik sā ök innëtö vöölt vôr. Örheūheu hē e öp yöng chu kikōnyö nö chuh el Ketolik Chörch. Meuk inlahen më tarik anga-aṅ nö tahëng nup inköptö cha nö in e, ngaich tahëng nup inlahen cha. Sön pöri anga-aṅ nö ngölōn, ōtre öp chūök ngam kanô-en. Rěh rò-angen ngaich chū-ö öich ṙatö-ellōnre töm ṙô ngam yöngre kikōnyö nö kô-en. Hěngheuh ngaich chū-ö öich havah minë tö hötṙeh līpöre öich haköp. Hěng ngam tö linguṙö uk in u, ngam tö ngö minënyi, “Sötyö Chō Anön Chīvön Kī Ōr Lē Chatā Hei.” Ööire chū-ö töm minë-eny ngam līpöre. Ik sā chu öich teūngen töm līpöre, ngaich im hē e chū-ö tö hatööm öich keuheūtlöre ṙô vë-ekūö e. Ik peūheu ngaich chū-ö ṙatö-ellōnre takô tö e nö angū-ö kanô-en.

Unôichrit ök Ĕprěl 1972 chū-ö öich pōyen haköp tö minë līpöre më Vamënyen Yāvē. Löktö in u chū-ö teūngen tö sanapṙô nuk töng sitih intöönö elkuilōnre. Sā inlahen ök mi-inyiha chū-ö tö lōnre ik inchōḵṙô Yēsū ök chamöh ök töpōiṙai tasëhe. Ik sā ò ngaich nö teūngen tö e, ngaich havahngö nuk taṙòkhöre anga-aṅ chehenre, ngaich inyih ngam töpōiṙai tasëhe. Ngatī inlahen chū-ö ik sā chu teūngen töm kanô-en ngam tö sā tö pōiṙāi tasëhe, ṙāngenre ngaich chū-ö öich haköp el ngam univörsitī hēk kē ngam la-en tòktöt, sā ṙēngen mahavahngen u chū-ö, ngaich inyih ngam “töpōiṙāi tasëhe”. (Mët. 13:45, 46) Ik 10 Tisempör 1972 ngaich öich kē ngam vinôkö.

Elhôi ngam töhěng samyeūheu inrē minā yöng chu hēk töm kahëm chu kikōnyö nö haköp ngaich kē ngam vinôkö. Rultenre ngaich chū-ö öich keuheūttö ṙētakre öich löklōn Yāvē, ik Chulāi 1973. Pōyen hē e më prötör sistör el ngam māṅ ih tö ngöt nö im la-en painīör. In cha ang sistör Ān-Kartin. Tövayö tinrīken anga-aṅ hēk tö hanangenlōn takô tö Yāvē. Hangenlōn ngaich āi tö höö. Ngaich ik 1975 āi hapīhö. Fën samyeūheu rò-òten āi la-evṙen i Suvītön el ngam panam Istrōmsönt. Tövai angū-ö nö kamngö hēk pōyen më tarik in e tö hōḵ nö hang ṙô ngam Paipöl.

Ān-Kartin: Ik sā ngam yöng chu kikōnyö nöng hòṅ keuheūten nö haköp nö el ngam univörsitī i Istòkhōm, hē e anga-aṅ nö teūngen töm kanô-en. Ṙömöng lūöi höiny chumngëtö ṙēḵti chū-ö ik hē e. Sön pöri ngam yöng chu kikōnyö nö kumten chu yěn chuh el mīting hēk kumten chu yěn ahānga. Öt ööire ngam yöng chu kikānö tö e hēk örheūheu anga-aṅ nö chöhnyö vanaichö më Vamënyen Yāvē. Unôichngöre pöri anga-aṅ inrē nö haköp ngam kanô-en ngaich kē ngam vinôkö. Kē ngam vinôkö inrē ngaich chū-ö ik sā chu 13 samyeūheu ṙēḵti, rultenre ngaich chū-ö öich painīör ik sā chu öich 16 samyeūheu ṙēḵti. La-evṙen ngaich chū-ö öich chuh im panam Ūmaō ngam tö lōnu tö ma-ahangköm tölöök inhānga. Unôichrit e hēk chū-ö öich kētöre im la-en ispēsöl painīör.

Unôichrit inpīhö āi Mëts, pōyen vahë-eny nang āi tö tarik töm kanô-en. Hěng tak ngam in cha ṙālö kikānö, Mīvör öp minë-eny ò. Ṙāngen ngam la-enre anga-aṅ nö i ispōts ngaich kētöre nö im la-en painīör. Holṙenre cha-a tö kahëm chu kikānö nö painīör. Havëka ngaich cha-a nö chuh el ngam kilīöt iskul ik 1984. Ṙònghöichṙen nap töngamuh nö la-evṙen töm misönörī nö i Ikvatōr.

Pōyen nun minë panam chūök nā an la-evṙen töm misönörī, sitih inlahen na-a an hang ngam inlēnöre tö ngö “öp chūök meh öm teūchtuvö in e man örheūheu kētö ṙòngre”?

Mëts: Ṙōlheuh āi harīki chūök ai teūichtu, töngö manah tö āi söömi in minë tahëng kamngö ai la-evṙen. Pītnyöre pöri āi “köptī töm ṙěh rööntö” ai in Yēsū tö ngö manah pītnyöre ai asīnken ò, möthē ai sā ò īnu töm inyāichngö. (Kòl. 2:6, 7) Tö sā ai, öt lōnu tö më prötör sistör nö sā inlahen öp kuilōn ai la-evṙen. Pītnyöre pöri ai mikahtökūöre töp inlahen cha nö im panamre, tö sā ai öi kalahkenre ngëichkö nup mufē cha, sitih inlahen cha-a yěn la-evṙen hēk asuh nup lāinyngen cha nö ngatī inlahen. Yöölen ai ik sā ai ngatī inlahen. Akahngenre āi ai sā inlahen öp chōn tö teūchtu nö i taseūheu öp töhëm mak. Lökten āi höng ṙamlōn inup töng chūökre ai söömi la-evṙen.—Sal. 1:2, 3.

Ān-Kartin: Yěn teūchtu öp kun chōn nö tahëngö chūök ngaich urööṙen anga-aṅ nö hòṅ teūngen tö tavūöi, ngaich möl min nö sīöp. Örheūheu an Yāvē nö sā inlahen tavūöi nö chö-önyten hī nö la-evṙen. (Sal. 84:11) Löktö in më prötör sistör hī anga-aṅ nö kē-ěkūö hī töm hanangenlōnre ngam tö sā inlahen yanangö tavūöi. Sā inlahen yik prötör sistör aṅ el ök töng kun kun māṅ i Tehrān im panam Irān nö kirööngen tī nö meukṙen ih. Ik sā ai meuk inlahen cha ngaich fēken yik tarik ai imat ngam Paipöl yik tö akahka nö mameukṙen holre. Lōnu hē e ai töre höng i Irān ai la-evṙen. Asökiröön pöri hē e ngaich ngam la-en më Vamënyen Yāvē nö in e ik Chulāi 1980, ngaich tölöṙô ihö öi kiröönngöre im tö 48 kanta öi ṙāngen ngam panam.

Unôichrit e ngaich āi söömi chuh im panam Chaěr ngam mi-i Afrikā ngam tö Kòngō invëkö ngaich töngamuh. Ik sā chu öich hang inlahen ai chuh Afrikā ai la-evṙen, ngaich peuiny chū-ö pöich vöö tö nup pēch in e hēk nup töpōyen invah inrē. Nët tak pöri minā tö akaha hol āi tö marò-òten nö la-evṙen nö in e, ngöṙô cha, “Töng öt hěngheuh nan an chuh Afrikā. Kalahngöre nan an chuh in e. Kò-òren an meuk kumchikṙenre min an in e!” Kô-en ngaich ai ngatī inlahen! Kirööngen hanangenlōn më prötör sistör aṅ in e tö ai. Hayīölngenre hē e chū-ö ik sā ngam la-en hī nö asökiröön nö in e hēk tölöṙô ai kiröönngöre töm panam Chaěr. Pöich ngöṙô hē e öich vë-ekūö, Yāvē plīs ui söömi töm ai chuh tahëng panam ai la-evṙen höng hòṅ iyöng ihih an ngaich.

Asuh nup taneūngen nā inkòlô asā rò-òten samyeūheu nā löklōn Yāvē?

Mëts: Kūö ngam la-en misönörī ai teūngen tö tö-akaha holre. Pōyen ṙētak ai hanôl më tö tahëngö panam hēk tö tahëngö tinrīkngen misönörī. Rīkre minë kamngö chūök ai pōyen kahë istötī tö më tarik. Hēṙu ai kö hěngtak ai 20 ṙôken kahë istötī. Öt heuveū ṙô ai vënyö ṙôken ngam ṙanamölōnre ik hē e. Öthō ai vaichngö töm hanangenlōn hēk mineukṙenre tö më prötör sistör aṅ Afrikā. Ik sā ai chöhken minë māṅ i Tanchaniā, ngaich pōyen tī tö ‘nup kanô-òṅre cha-a’ nö kē-ěkūö ai. (2 Kòr. 8:3) Yěi asöklen ngam Vòksvekön Kòmpī vënre ai la taseū patī cha, ngaich chumkūöṙen cha-a tö ai ui hakten tö yò-òv chehen. Hěng ngam töt ṙanāngen nö in ai hē e el harap ngam “istōri taim” tö ṙô ai. Hē e āi kakkö inlahen nup kahëkenre la-en im sakāmö, hěnghöre ha-öinyö Yāvē inrē kūö ò nö chumkūöken tö ai irò-òten ngam sakāmö.

Ān-Kartin: Ṙamlōn ai pöi ṙētakvö ai hanòl më prötör sistör töpōyen pumnamö. Pōyen inrē minë ëlô haköp ai, tö sā ngam Farsī, Frenych, Lukantā hēk Suvahilī. Hēk pōyen inrē minë mikahkūö ai tinrīkngen më tarik ikūö minë panam. Teūngten ai vītö më tö pōyen tarik nö mahaköp nö in Yēsū. Teūngen ai tö më töpōyen tö akaha holre hēk ‘keunhökūö höö öi holṙenre’ öi löklōn Yāvē. —Sef. 3:9.

Pōyen minë maheuk ai töt insā-av vanāyö vahīkūö kuntī Yāvē. Yěi söömi misī ai chu in nup tahëng kamngö ai la-evṙen, ngaich ngö ṙô lōn ai tö Yāvē nö kāitö ai ngaich holröön ò ai kiröön. Angū-ö lāinyngen ai heuveū-en tö nup la-en nup töt lohten nö heuneū-en ai yěi höng kahngenre.

Asuh nup kanihngen ikūö nā ngaich sitih inlahen nā-a an la-al u?

Mëts: Pōyen hē e minë invah ai tö sā ngam Mölěriā. Ngaich höng rötten minë inlahen Ān nö ṙōlheuh nö sörchörīrö. Fēkö nap yöngre inrē hē e ai pò cha ngaich nö ṙēḵtivö. Ṙamlōn pöri ai tö ngam kahëm chu kikōnyö hēk tö më holmaneuk Ān-Katrin pön chumkūöṙen tö cha. Īnu cha-a töm manööyö hēk holtö ṙanamlōnre cha-a hēk hanangenlōnre nö meukṙen cha. (1 Tim. 5:4) Hēṙu pöri ai höng haṙivlōn. Ngölōn āi, iyöng in cha öre ai ai meukṙen cha.

Ān-Kartin: Ik sā ai hē e i Chaěr ai la-evṙen ik 1983, ngaich vahav chū-ö töm invah Kòlra. Ik sā Mëts nö hameukten chu nö im tòktör ngaich ngöṙô anga-aṅ, “Vai ön min ngam inlahen nā yěn kiröönngöre töngamuh an ṙāngö ngih panam.” Ik tahëng sakāmö ngaich ai yôklö el ngam karkō plēn pön höng anga-aṅ hē e kumteū nö chōng in e. Kiteūngöre ngaich ai chu Suvītön.

Mëts: Ngölōn ai tö ngih nöng manā-aṅ nö inlahen ai min ai misönörī, lökten ai peuiny. Ngölōn hē e öp tòktör tö ngam invah Ān min nö öt lööken, hireūt hireūtkenre pöri anga-aṅ nö lööken. Unôichrit töhěng samyeūheu ngaich ai havan chuh Chaěr. Ngaich in ngih ṙētakre ai chuh el ngam tö kun kun māṅ ngam ṙamô ëlô Suvahilī im panam Lupumpasī.

Ān-Kartin: Ik sā ai i Lupumpasī ngaich akahalōn chū-ö töre öich puyōsö, haṙivlōn pöri chū-ö pön kapah öp kūön chu urēhěkūö kinyônyöre tö chu. Hö-ö an hē e afēkö inlahenre ai hòṅ kūönu, ik sā ò pöri nö kapah ngaich haṙivlōn takô chū-ö. Sā töng kapah hē e ngam alaha chu tö kūö ngam miṙivlōn chu. Im hē e pöri ang Yāvē nö kētö inkòlô chu ngam töng öt maheūkkö chu. Hönglö āi teūngen tö më tö pōyen kahë istötire, öt rēhěn ai ik urěh ai ngatī ṙôken kahë istötī. El ngam töhěng samyeūheu nö ṙūöhölre ṙôken më pöplisör el ngam māṅ, urěh sin cha-a nöng 35 ṙôken 70 ṙôken ngaich cha-a hēk më yamihtökūö nö el mīting nöng tö 40 ṙôken sin cha-a 220 ṙôken ngaich cha-a. Sānlen takô ngaich ai im la-en inhānga hēk kinë-e istötī. Kô-en angū-ö ngih nö lamöktö in Yāvē nö inkòlô nö mahareuskö alaha ai. Hēṙu āi fēkö inlahen ök tö kun kun kūönre hēk kakkö inlahen ò. Hökkö öp ṙētak tī Yāvē pöri ai nö lë-en ngam miṙivlōn ai min.

Mëts: Hěngheuh ngaich ang Ān nö öt kalē-en hēk ilööṙen nö lara. Hēk finënö istēch chū-ö hē e öich vahav töm Kolōn Kensöör. Lökten hē e nö kiröng ngam òprēsön chu. Ngaich chin pöri töngamuh öich lööken hēk holtö ṙanamlōnre inrē ang Ān töngamuh nö löklōn Yāvē.

Hö-ö pöri ai höng ai hē e tö ngatī kanihngen pön pōyen hē e më prötör sistör ai lama-al nup kanihngenre. Ik sā ngam finëlhanga hē e i Yukanta ik 1994, ngaich chöhken më rīkre ai holre el minë patī chūök cha nö hanyatlöng. Meuk ṙôken ngam ṙinatö-ellōn cha ai, sitih inlahen inrē cha-a nö holtö manööyöre nö la-al minë kanihngenre hēk pòrô cha-a nö kihngen sön nö meukṙen yip tahëng. Ṙūöhlöre ṙinatö-ellōn ngaich ai tö Yāvē nö chumkūöṙen tö më tarikre pòrô nö öp tö yòh ṙôken kanihngen cha.—Sal. 55:22.

Ān-Kartin: Hěng hēk ngam kanihngen ai ik 2007. Ik sā ai yihtökūö im kinëtö ngam mupākö òfis i Yukanta. Ngaich chuh im panam ai Nërōpi im kinheūtenre ai eten ngam prōkrām. Lohten īhö öi 25 tumtak ṙôken öi prötör sistör el ngam bus rīkre më in ih töla-evṙen nö el Pētěl hēk misönörī. Urēhěkūö ih pöri hòṅ teung i Kenya ngaich pala-aiṙen ihö. Löktökūö ih ngam töhěng nòng lôri nö sōngngö ngam bus ih, kapah ngaich ngam traivör ih hēk kapah inrē më tö taneūi tak prötör sistör ih. Unôichngöre ngam töhěng tak sistör nö chuh el aṅspu ngaich in e nö ṙā-ang nômöre. Kapahare in öi hökkö öp ṙētak hē hī min hēk meuk vë prötör sistör re.—Yōp 14:13-15.

Hireūtkenre ön nö lööken ngam vah chu tö kūö ök pinlāngen ih, sön pöri chū-ö, Mëts hēk tö yik tahëng inrē prötör sistör nö ṙömöng haṙivlōn nö fēkö ök pinlāngen ih. Öt yihī inròhò chū-ö el hatööm lökten öich choholre ngaich höng ūichhaka. Sā tö hòṅ yih ngam hāt ëtek chu. Yih ngam vanöörö chu inrē. Hē e pöri ai peuinyökūö Yāvē öich vë-ekūötēv hēk fēkö nup ööilōnre miröökö. Lökten in e ai teūngen tö inreuskö alahare. Yöölen inrē ai ik sā ai kē inyöökenre in më tòktör. Möl an töngamuh ai kuchiken ṙamölōn, ngaich vë-elkui yip tahëng ai in Yāvē yip tö sā kanihngen ai.

Sā ṙô meh taheūi öm vë-eny inlahenre öm la-al nup kanihngenre, ngaich ngö ṙô më-eṅ taheūi tö Yāvē nö chumkūöṙen tö meh nö sā inlahen nup tö lôl nö un lakuki. Mihôiṅ öm mikahtö elnang ih tö manah ngam ṙô re?

Mëts: Ngöṙô ön ngih töhěng kahavöt im ëlô Suvahilī, Ngam tö ngö manah, ‘Sā ṙēngen kinë-e nup lôl ai nup tötngëḵ.’ Sā inlahen tī yip kamë nup lôl ṙung nö ṙēmö tī pön sōten u nö lakuk, ngatī inlahen tī inrē ang Yāvē nö holtö hanangenlōnre nö chumkūöṙen tö ai. Nup töng chūök ai söömi la-evṙen chumkūöṙen ang Yāvē tö ai. Hateungngö nup töng sitih anga-aṅ hanakten ai, hēk möttlö tī inrē nö meukṙen ai. Sā inlahen më Yōm la-en nö akahakūö tö minë kanihngen ai hēk hayööken ai ngaich lökten in e ai akahaiṙen tö Yāvē nö in ai hēk kirööngen hanangenlōn tö cha.

Ān-Kartin: Hěng ön hēk ngam ṙētak vahënyö chu inlahen Yāvē nö holtö hanangenlōnre nö chumkūöṙen tö ai. Hěngheuh chū-ö öich yīhi fūn lamöktö Suvītön, vënyu nang chū-ö töm yöngre kikōnyö nö vahavö. El aṅspu anga-aṅ nö kihngen takô. Mölerīa hē e ang Mëts hēk höng möl anga-aṅ nö lööken. Ötrēhěn ai yaha ṙôken aṅ in tö rupīöre ai kē tiköt flaitre. Lökten ngaich ai havahngö ngam kār re an. Fūnö pöri ai tö minā tö nët tak prötör sistör. Ik sā minā töhěng pamīhöre nö akahalōn töm kanihngen ai ngaich fūnken ai cha-a, ngaich ngö ṙô nö in ai tö cha nö mihôiṅ nö kētö ṙāi öp töhěng tiköt ai. Fūn hēk ngam tahëng tököinyö ṙēḵti sistör vë-enyre anga-aṅ nö hamūlkö nup tö rahëichyen rupīö nö el pòks ngam tö ngö kinūichö, “Chö-öinytö tö yip tö hòṅ lōnu.” Ngatī inlahen ang Yāvē nö hayööken ai in minë töng rahëichtakūö minit.—Hep. 13:6.

Ngaich man öm 50 samyeūheu rò-òten öm keuheūttö ṙētakre i linökölōn Yāvē, ngaich asuh nup haköplö meh?

Ān-Kartin: Ngamuh haköplö chu tö hī yěi īnu töm lanāmö hēk hayönglenre in Yāvē,’ ngaich kē-ěkūö hī anga-aṅ töm kumlēḵ hī la-al nup kanihngenre. Kô-en yē hī ṙatö-ellōnre in ò ngaich sā ṙēngen anga-aṅ lama-al nup kanihngen hī. (Isa. 30:15; 2 Kin. 20:15, 17) Nup töng chahuhu ai kamngö chūök, holtö ellōnre ai in u löklōn Yāvē. Angū-ö lāinyngen ai ngatī ṙôken inkòlô, minë töt taneūngen ai öre yěi tahëngö la-en.

Mëts: Hěng ön ngam töt ṙanāngen haköplö chu tö hī yěi el nup töng sitih kanihngen höng hòṅ ṙālen u ayī-ö in Yāvē ngaich ngëichkö inlahen tī ò nö hayööken hī. (Sal. 37:5) Kilēngôre anga-aṅ nö in ai tö ò min nö örheūheu nö chumkūöṙen tö āi ngaich kô-en anga-aṅ nö hateungngö ngam ṙô re. Pòrô an töngamuh ai ṙònghöichṙen ai la-evṙen ai el ngam Pētěl i Miyānmār, ngaich ngëichkö tī ò ai nö hateungngö ngih kinlēngôre.

Meūka an tö yip ṙālö tö hòṅ ṙūöhlö inlahenre nö i linökö lōn Yāvē, ngaich akahaiṙen min cha-a tö töt chanūhuvṙen hanangenlōn Yāvē sā mikahngen ai tö e. Ṙatö-ellōnre an tö cha min yěn hō-en ngam inyöökenre tö Yāvē, ngaich pòrô min nöng öp töng yòh chūök cha nö teūchtuvö kētö ṙòngre min cha-a.