Asup Haköplö Hī Mihôiṅ Im Pròfěsī Yāköp—Part 1

1-2. Asuh ök inlahen Yāköp urēhěkūö kinpaha ò, ngaich kūö yòh? (Ngëichkö ngam nyat.)

NGAICH nö 17 samyeūheu rò-òten ngam tö chiplö tarik Yāvē ang Yāköp nö in më mikūönöre nö iyöng Aikup. (Ran. 47:28) In e anga-aṅ nö meukkūö ngam hanangenlōnre kūönre ang Yôsěf, ngaich holtö ṙanamlōnre anga-aṅ nö in më mikūönöre nö iyöng in e. Köiny takô ngaich hē e ang Yāköp, akahakūö anga-aṅ töre nö ngaich min nö kapah, lökten anga-aṅ nö havëten më kūönre nö ṙòkhöre pò ò nö hòṅ mā-angṙô re nö vë-ekūö cha.—Ran. 49:28.

² Yěn ngaich misī nö köiny takô ngam kui ngam mikūönö in nuk urěh ṙētak, ngaich urēhěkūö kinpahare anga-aṅ nö kētö minë tötṙanāngen inlēnö nö in ngam mikūönöre. (Isa. 38:1) Lohten inrē anga-aṅ nö vë-eny nang cha töp ngamëichkö ngam mikūönö cha min, yēḵ ò min ngaich nö kapah.

3. Kūö yòh nuk nö tötṙanāngen misī ṙô Yāköp nö in yik kūön ò? (Ranehlö 49:1, 2)

³ Vë-evkūö Ranehlö 49:1, 2. Rö-ö misī ang Yāköp nöng hòṅ halēn yik mikūönöre nö havëten cha. Pön tö hěngtak inrē misī anga-aṅ nö pròfět ngam Tēv Yāvē, ngaich hòṅ löktö in ò ṙô hē e ang Yāvē nö vënyö inlahen nup yamih min ṙētak nup tö lökngöre tī min tö ngam mikūönö cha.

4. Asuh ök pròfěsī vahënyö Yāköp urēhěkūö kinpaha ò ngaich kūö yòh ayī-ö hòṅ chumkūöṙen tö e? (Ngëichken ngam Pòks “Mikūönö Yāköp.”)

⁴ In ngih ātiköl in min öi mikahtökūöre töp ṙô Yāköp urēhěkūö kinpaha ò nö in yik tö fët tak kūön ò hē Rūpön, Sīmōn, Lēvī hēk Yūta inrē. Ngaich ip yamih ātiköl min ayī-ö öi mikahtökūöre töp ṙô ò nö in yik tö hëvhöre tak kūönre. Mikahtökūöre inrē min ayī-ö tö Yāköp nöng rö-ö nöng kakkö inlahen më kūönre, pön vënyö ngam pròfěsī inrē anga-aṅ inlahen yip michaplö cha min unôichngrit cha. Löktö in cha nö vīlöre ngam panam Israel. Yē hī öi chumkūöṙen töm histrī ngam panam Israel, ngaich akaha elmat min ayī-ö tö inlahen taneungtökūö minë pròfěsī Yāköp. Löktö in e inrē min ayī-ö öi teūngen töp tötṙanāngen haköplöre hēk akahakūö inrē tö inlahen re yěi hòṅ haṙamlōn ngam Yöngre Yāvē.

RŪPÖN

5. Asuh ök uvöh lohten maheukkö Rūpön nö in ök Yöngre?

⁵ Urěh hē e ang Yāköp nö vë-ekūö Rūpön, ngöṙô anga-aṅ nö in ò, ‘Më-eṅ man lanòh öm kūön chu.’ (Ran. 49:3) Lanòh ang Rūpön lökten ò lohten nö ngöṙô lōn tö ò min nö pōyen taneūngen tö minë michööḵ-ö ngam yöngre. Ngöṙô lōn lohten inrē anga-aṅ tö ò min nö anga-aṅ kui ngam mikūönö cha yē ngam yöng ò ngaich min nö kapah, ngatī minlēḵken inrē min yip kūön ò unôichrit ò.

6. Sitih inlāhen ök Rūpön nö löhlötī tö ngam minā-aṅre nö lanòh nö kūön ök Yöngre? (Ranehlö 49:3, 4)

⁶ Löhlötī pöri ngaich ang Rūpön tök minā-aṅre nö lanòh nö kūön ök Yöngre. (1 Kin. 5:1) Nö sitih inlahen? Kē-ěkūö ök pihöre Yāköp hē e ang Rēchöl tök mahalanṙen re ang Pilha, hòṅ ò nö kē-an nö pihöre, asěhken Pilha pöri ang Rūpön, ngaich angū-ö ngaich ngih inlahen ò nö löhlötī tö ngam minā-aṅre nö lanòh ök yöngre. (Ran. 35:19, 22) Kūö yòh anga-aṅ nö ngatī inlahen? Pön lōnu lohten hē e ang Rūpön tö Yāköp nö kunyaha elmat tö ök töngtöl pihöre ang Pilhah, ngaich hangenlōn tö ngam raneh pihöre Leah ngam yöng Rūpön. Lohten inrē hē e ang Rūpön nöng hòṅ hateungngö ngam tötlöng kuilōnre nö asěhken Pilha. Pòrô pöri nö öptöng yòh lāinyngen e, sön nā Yāköp nā Yāvē nö kiröngen miṙivlōn tö ngih inlahen ò.—Vë-evkūö Ranehlö 49:3, 4.

7. Sitih inlahen ök Rūpön hēk tö yik mikūönö ò? (Ngëichkö ngam pòks ngam “Pròfěsī Yāköp Urēhěkūö Kinpaha Ò.”)

⁷ Ngöṙô ang Yāköp nö in Rūpön, ‘Hö-ö man min īnu tö kinëtö chööngö.’ Kô-en ngaich nö teungtakūö ngam ṙô ò, nö ötrēhěn ngaich nö hěngtak rācha, kūönṙô hēk pròfět nö lamöknyö in ngam mikūönö Rūpön. Hö-ö pöri ang Yāköp nöng ṙāngen ngam kūönre Rūpön, pön kē-ěkūö ò inrē nö in nuk michööḵ-ö re. Unôichngöre ngaich nö vīlöre ngam miyööngö Israel nö löktö in ngam mikūönö Rūpön. (Yôs. 12:6) Rö-ö ök Rūpön pön pōyen vanaichköre inlahen, ṙōlheuh pöri anga-aṅ nö hameuktö nuk tövai tinrīkenre hēk akahakūö ayī-ö tö ò nö öt hēk nö asěha nö i tahëng.—Ran. 37:20-22; 42:37.

8. Asuh öp haköplö hī öi lökten im inlahen Rūpön?

⁸ Asuh öp haköplö hī? Hòṅ ṙap nup tötlöng ayī-ö elkuilōnre hēk vë-ekūö ellōnre inrē tö hī min öi öt kēken ngam la-en insěha. Yē hī öi halō-oikūö öi i nup tötlöng la-en ngaich hòṅ afītöre ayī-ö öi ngëichkö mūfē Yāvē, ngëichkö mūfē yip aṅ patīre hēk yip tahëng inrē hol hī, nöng un höng haṙivlōn min cha-a tö hī yěi kēken nup tötlöng la-en. Hòṅ köplōn inrē ayī-ö tö ngòh ‘tarik tameūich, ngaich höng anga-aṅ min mahamūl ṙòng nup taneūichre.’ (Kal. 6:7) Hěng ön inrē ngam haköplö hī öi in ngam inlahen Rūpön, ngam inlahen Yāvē nö tö aheūkölōn anga-aṅ nö Tēv. Rö-ö pöri anga-aṅ nö laklen hī tö minë tötlöng ṙòng minë vanaichköre inlahen hī. Yē hī pöri öi havöötö ellōnre öi in ò ngaich la-evṙen tö nup tölöök la-en, ngaich aṙēlen hī anga-aṅ hěnghöre hakòlô hī inrē.

SĪMŌN NGAICH LĒVĪ

9. Kūö yòh ök misī Yāköp nö öt ṙamlōn nö in nā Sīmōn nā Lēvī? (Ranehlö 49:5-7)

⁹ Vë-evkūö Ranehlö 49:5-7. Vë-ekūö nā Sīmōn nā Lēvī hēk ang Yāköp. Lökten in minë ṙô ò ayī-ö öi akahakūö tö ò misī nö öt ṙamlōn nö in cha. Urēhěkūö tö ṙōl samyeūheu ök aṅ Kanā-an tarik ang Sikem nö ötlēken ök kūön Yāköp ang Tainā, angū-ö hē e lāinyngen yik taṙòkhöre kūön Yāköp nö angëḵ. Öt ṙap ngam tanāinyöre pöri nā Sīmōn nā Lēvī. Lökten ngaich cha-a nö vī ök töhěng inlahenre. Tölṙô Sikem hēk tö yik tarik alaha ò cha-a nö tunyīnyi, hòṅ cha nö vī ngam lanāmö nö ihôi höö tö ngam mikūönö Yāköp. Hō-en ngam ṙô cha ngaich ang Sikem hēk tö yik tarik alaha ò, ngam töng ötkô-en. Lökten ngaich cha-a nö ṙòkhöre nö tunyīnyi. Ik sā cha ngaich nö halööinyöre tö chanöököre, ngaich hē e ngaich nā Sīmōn nā Lēvī nö ‘kö kē sanëtre ngaich yih nö im panam nöng öt akahtuṙen ngaich fëlngö yik kikōnyö nö ṙòkhöre.’—Ran. 34:25-29.

10. Sitih inlahen öng nö teungtakūö ngam Pròfěsī vahënyö Yāköp inlahen nā Sīmōn nā Lēvī? (Ngëichkö ngam pòks ngam “Pròfěsī Yāköp Urēhěkūö Kinpaha Ò.”)

¹⁰ Yīhi tanānyö ang Yāköp nö meuk inlahen minā tö nët tak kūönre nö fëlngö yik tö pōyen tarik. Ngöṙô anga-aṅ tö cha min nö pirati hēk pitöhöi chūök nö im panam Israel. Teungtakūö ngaich ngih Pròfěsī unôichrit tö 200 samyeūheu. Ik sā yik Israel ngaich nö chuh im panam kinlēḵngô, ngaich kē-ěvkūö ngam miyööngö Sīmōn tö minë tö kun kun kamngö tö kökö tahëngö chūök nö im panam Yūta. (Yôs. 19:1) Ngaich kē-ěvkūö ngam miyööngö Lēvī tö minë tö 48 ṙôken elpanam minë tö parāti chūök nö im panam Israel.—Yôs. 21:41.

11. Asuh nuk tövai la-en kahëken yik miyööngö nā Sīmōn nā Lēvī?

¹¹ Hö-ö yik misī michöplö nā Sīmōn nā nö sā inlahen cha nö vaichköre inlahen. Kētö hinòlṙen ngam tökô-en vinë-ekūötēv misī yik miyööngö Lēvī. Ik sā Yāvē misī nö kē-ěkūö Môsös tö nuk chööngö nö ikui ök rôngö Sinai ngaich hē e yik tarik töpōyen nö vë-ekūö ök kun nuā. Hö-ö pöri yik Lēvī nö ngatī inlahen pön holṙen Môsös cha-a nö fëlngen yik vamë-ekūö ök kun nuā. (Man. 32:26-29) Unôichngöre ngaich ang Yāvē nö katöllö ngam miyööngö Lēvī ngaich kē-ěkūö cha inrē töm tökiröng la-en cha nö kūönṙô nö i Israel. (Man. 40:12-15; Kin. 3:11, 12) Ngatī inlahen yik inrē miyööngö Sīmōn nö sā minë kuilōn ngam Tēv nö la-evṙen. Holṙen yik miyööngö Yūta inrē cha-a nö ha-ōngen yik aṅ Kanā-an nö ṙa-ang im kinlēḵngô panam.—Kam. 1:3, 17.

12. Asuh öp haköplö hī öi in nā Sīmōn nā Lēvī?

¹² Asuh öp haköplö hī? Ötkô in öi kē-ělkūö alahare öi kē nup fësla yěi īnu töm tanāinyö. Kô-en in ṙung öi tainy yēḵ hī öi ötlēḵkaṙen hēk yē yip hōl hi inrē hanangenlōn hī nö ötlēḵkaṙen. (Sal. 4:4) Köpölōn pöri tö Yāvē min nö öt ṙamölōn nö in hī yěi ötlēkôre tö elnang öp tarik öp töt lamëḵken hī hēk yěi ötlēḵken ò inrē tökūö tanānyöre. (Yāk. 1:20) Hòṅ örheūheu ayī-ö öi hang minë lökngörit chööngö aṅ mat ngam Paipöl yěn pòrô yip holmaneuk hī hēk aṅ el kahôiṙen inrē nö öt lēḵken hī. Yěi īnu töm tanāinyö ngaich ötkô ayī-ö öi kēken nup la-en nup tö mihôiṅ min nö kihngen tī tö yip hol hī. (Rōm. 12:17, 19; 1 Pīt. 3:9) Pi-a lohten nap yöng meh nö kamëken nup la-en töt ööi ngam Tēv, mihôiṅ pöri më-eṅ öm haṙamlōn Yāvē öm um asīnken cha. Pòrô öp töng sitih chūök inruklö meh öt löktu min ang Yāvē nö öt hayööken meh öm lööngö kahëken tö la-en hēk kētö raneushö meh inrē min anga-aṅ.

YŪTA

13. Asuh nuk uvöh afēkö Yūta ik sā ök yöng ò nö vë-ekūö ò?

¹³ Vë-ekūö Yūta hēk ang Yāköp. Lohten ang Yūta nö vöö nö hang ṙô ngam yöngre nö vë-eny inlahen yik mëm ò, kūö ò inrē nö kēken tökiröng fālen. Holṙen yik mëm re hē e anga-aṅ nö keunngen nuk chehen yik tarik aṅ panam Sikem. (Ran. 34:27) Holṙen yik mëmre inrē anga-aṅ nö inyihngen Yôsěf, ngaich miyôiny aṅ nö in ök yöngre tö inlahen e. (Ran. 37:31-33) Unôichngöre hēk anga-aṅ nö asěhken ök kan kūönre Tamār, pön ngölōn tö ò nö mi-inyihköre.—Ran. 38:15-18.

14. Asuh ök ṙô Yāköp nö in Yūta hēk asuh nuk misī tövai la-en kahëken Yūta? (Ranehlö 49:8, 9)

¹⁴ Ngam mufē Yūta tö inlahen tī ngam yöng ò tö ò, ngaich hö-ö angū-ö nö ngatī. Pön höng kētö nuk inkòlô ò anga-aṅ nö löktö i ṙô ngam Tēv hēk eu nuk la-en ò inrē. (Vë-evkūö Ranehlö 49:8, 9.) Asuh nuk rih hē e tövai la-en Yūta? Chumkūöṙen anga-aṅ nö meukṙen ngam tö köinyö ṙēḵti yöngre ang Yāköp hēk kirööngen hanangenlōn inrē anga-aṅ tök manāngö kahëmre ang Penyamin.—Ran. 44:18, 30-34.

15. Asuh nuk inkòlô taneūngen Yūta?

¹⁵ Vënyen Yūta ang Yāköp tö ò min nöng anga-aṅ tövilöng nö mahachōkūö cha nö in më kūön ò. Öt ilööṙen pöri nö teungtakūö ngih tökilēḵ-eyö. Lohten angū-ö nö unôichrit tö 200 samyeūheu nö teungtakūö ik sā yik Israel misī nö lök el ök tönyalnyi nö chuh im kinlēḵngô panam. Ngaich urēhěkūö cha ngam miyööngö Yūta nö mahachō-kūö cha. (Kin. 10:14) Unôichrit tö ṙōl samyeūheu inlahen e, ik sā yik tarik aṅ Kanā-aṅ nö hòṅ ha-ōnyu nö ṙā-ang im Panam Kinlēḵngô, ngaich urěhlen ngam miyööngö Yūta ang Yāvē nö la-al cha. (Kam. 1:1, 2) Unôichngöre inrē ang Tāvit nö kayônyu nöng löknyö in ngih miyööngö Yūta, ngaich anga-aṅ ramneh nö tövīlöng nö rācha. Ōtre pöri nuk pròfěsī Yāköp tö unôichngöre nö teungtakuö.

16. Sitih inlahen taneungtakūö öng ngam pròfěsī im Ranehlö 49:10? (Ngëichkö ngam pòks ngam “Pròfěsī Yāköp Urēhěkūö Kinpāha Ò.”)

¹⁶ Vënyö inlahen ngam rācha ang Yāköp ngam tö-örheūheu min nö hayöng ngam lamöknyö in ngam mikūönö Yūta. (Vë-evkūö Ranehlö 49:10.) Yēsū an ngam rācha ngam tö kaheukö tö Yāköp nö Siloh. Ngö ṙô ök ih töhěng tak ma-ahānga nö vë-eny inlahen Yēsū, “Kē-ěkūö ò min ngam Tēv Yāvē tö ngam anūichö minā-aṅ ök yöng ò Tāvit.” (Lūk. 1:32, 33) Hěnghöre kaheukö inrē ang Yēsū nö ‘layön ngam miyöngö Yūta’ nö imat ngam Paipöl.—Inm. 5:5.

17. Hòṅ sitih inlahen mat öi yěi ngëichken yip holre, ngaich asuh öp haköplö hī in Yāvē i inlahen e?

¹⁷ Asuh öp haköplö hī? Pōyen nuk misī vanaichköre inlahen Yūta sön pöri ang Yāvē nö kētö inkòlô ò. Ngöṙô lōn lohten yik mëm Yūta asuh öp vöh maheūk Yāvē nö in ò. Öp töng yòh pöri lāinyngen e. Ngëichkö nuk tövai pöri ang Yāvē tinrīken Yūta lökten anga-aṅ nö kētö inkòlô ò. Sitih inlahen öi mihôiṅ ayī-ö asīnken Yāvē? Yěi meuk öp tö hěng tak prötör hēk sistör nö teūngen tö nup töṙōlkangen la-enre ngaich lohten min ayī-ö höng ngëichken nup vanāchö ò. Hòṅ köpölōn pöri ayī-ö tö Yāvē nö ngëichkö nup tövai tinrīken cha hēk ṙamölōn inrē nö in cha. Ngaich hòṅ ngatī inrē ayī-ö öi asīnken Yāvē öi höng ngëichkö nup tövai tinrīken yip hōlre.

18. Kūö yòh öi hòṅ īnu tö ngam manööyö?

¹⁸ Hěng ön inrē ngam haköplö hī öi in Yūta tö hī hòṅ īnu tö ngam manööyö. Tö örheūheu ang Yāvē nö lööngö ṙētak tī nö hateungngö minë kinlēḵngôre. Sā ò nö kilēḵngôre misī tö ngam michaplö Yūta min nö vilöng nö mahachōkūö yik tarik aṅ Israel, öt ilööṙen pöri angū-ö nö ngati inlahen. Pön ōtre yik mu-urēhěkūö cha misī tövilöng nö mahachōkūö tö Yāvē, tö sā Môsös ngam lamöknyö im miyööngö Lēvī. Yôsuā ngam lamöknyö im miyööngö Ifrēm hēk tö ngam rācha ang Sôl nö lamknyö im miyööngö Penyamin. Ngaich holṙen vē tö vīlöng misī nö mahachōkūö ngam miyööngö Yūta. Ta-a chěi töi holṙen më mahachōkūö re ing töngamuh më tö katöllöng tö Yāvē.—Hep. 6:12.

19. Asuh öp haköplö hī i inlahen Yāvē öi lökten im Pròfěsī Yāköp?

¹⁹ Pōyen nun mine tövai haköplö hī, öi lökten in minë pròfěsī Yāköp urēhěkūö kinpaha ò. Tö sā ngih tö ‘ngam Tēv nö öt sā mat tarik nö ngëicha.’ (1 Sa. 16:7) Īnu an Yāvē tö ngam manööyö hēk ma-aṙē-ěl inrē. Liplö takô pöri anga-aṅ nö meuk minë tötlöng la-en. Ötrēhěn pöri anga-aṅ nö meūkken më tarik re min nö öt hēngö vanāchö. Yēḵ yip kamëken tökiröng fālen pöri nö holtö ellōre nö halööktitre, ngaich kēken nup tölöök la-en ngaich öthō min ang Yāvē nö öt aṙēlen cha hēk kē-ěkūö cha inrē tö inkòlô. Ip yamih in min ātiköl hēk öi mikahtökūöre töp ṙô Yāköp nö in yik tö hëvhöre tit tak kūönre.