Titxhamuselo to gwitisa
1. I mani Bhabhilona wa hombe?
Hi ti zivisa kutxani ti to Bhabhilona wa Hombe a emela wukhongeli wa makuhu? (Mtuletelo 17:5) Alakanya ngu tiya:
A maneka hamafuni kotshe. Bhiblia yi womba to ene a khalahatshile txitimwi ka “matiko ni mabutho a vathu.” Ene wa ‘fuma vafumeli va mafu.’—Mtuletelo 17:15, 18.
Kha emeli politika hambi wuxavisi. Eto hi ti ziva nguko “vafumeli va mafu,” ni “vaxavisi” kha va na mbi loviswa nayo.—Mtuletelo 18:9, 15.
A hambanisa vathu ni Txizimu. Ene a dhanwa ku digelegele nguko a thumisana ni mifumo kasi ku e mana male ni sivhuno simwani. (Mtuletelo 17:1, 2) A kanganyisa vathu hamafuni kotshe. Ni ku a ni mnandu ngu kufa ka vathu vavangi.—Mtuletelo 18:23, 24.
2. Ngu yihi mbimo ayi a ndi no humelela ngu yona Mesiya?
Wuprofeti wa 69 wa mavhiki wa hi vhuna kuziva mbimo yi Mesiya a ndi no humelela ngu yona.—Lera Dhaniyeli 9:25.
Ma khatile mbimo yihi mavhiki a 69? Ma khatile ngu dilembe da 455 A.E.C. Ngu dilembe donedo mfumeli Nehemiya a hokile Jerusalema kasi ku ta aketa didhoropa.—Dhaniyeli 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.
Ma tekile mbimo muni 69 wa mavhiki? Ka wuprofeti wumwani wa mu ka Bhiblia, ditshiku di emela dilembe dimwedo. (Mitengo 14:34; Ezekhiyele 4:6) Se divhiki dimwedo di emela 7 wa malembe. Se ka wuprofeti wuwa 69 wa mavhiki ma emela 483 wa malembe (i ku 69 wa mavhiki x 7 wa masiku).
Ma gumile mbimo yihi 69 wa mavhiki? Hi txi bala 483 wa malembe hi txi khukhela ka 455 A.E.C. hi hoka ka dilembe da 29 C.E.a Dilembe diya ngu di Jesu a nga bhabhatiswa ngu dona ni kuva Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
3. Mathumelo a malwati aya ti lavako kuthumiswa mnoha
Ku ni tinzila ta mathumelo aha vadhokodhela va nga thumisako mnoha wa mlwati mbimo yi va mthumako. Kambe mamwani a mathumelo oneyo kha ma amukeleki ka Makristu. O fana ni kuningela mnoha ti to wu thelwa ka m’thu mmwani, mwendo kuxayisa mnoha wa mlwati ti to wu ta thumiswa ka operasawu.—Dhewuteronome 15:23.
Hambi keto, ku ni mathumelo aya hi nga ma tumelako. O fana ni kumaha ma analzi a mnoha, kubasiswa ka mnoha ngu mtxhini (hemodiálise), ku hehukiswa mnoha (hemodiluição) kuwuseta maselula (recuperação intraoperatória de células) mwendo kuthumisa mtxhini wo vhuneta kuthuma ka mbilu ni maphaphu. Mkristu mmwani ni mmwani a fanete ku ti mahela txisungo txa ti mnoha wakwe a lavako wu thumisiswa tona, ko thumwa, ka ma analzi mwendo ka operasawu. Mathumelo awa ma nga hambana ngu kuya ngu dhotori mmwani ni mmwani. Se Mkristu a si se maha txisungo txa nzila ayi a no thumwa ngu yona, a fanete kuziva to mnoha wakwe wu na thumisiswa kutxani. Alakanyisisa ngu siwotiso asi si londiselako:
Ngako mnoha wangu wu txo humiswa hahanze ka mmidi wa mina. Ina livhalo langu li na ni tumelela ti to ni teka mnoha wule i ngadi wangu, mwendo li na lava to ni wu “theketa hamafuni”?—Dhewuteronome 12:23, 24.
Ngako mbimo yi ni thumwako ku txo humiswa mnoha wangu wu txitxwanyana wu gwita wu tshumetwa ka mmidi wangu. Ina kha li na mbi peka livhalo langu?
4. Kuhambana ka va va nga tekana
Bhiblia yi kuzeta ava va nga tekana ku va si hambani. Yona yi tiveka hakubasani ti to ngako va txi hambana kha va fanela kutxhadha ni m’thu mmwani. (1 Vakorinto 7:10, 11) Hambi keto ku ni sivangelo asi si nga maha Makristu mamwani me hambana.
Kulamba kuxayisa mwaya: Ngako mwamna a txi lamba kuxayisa mwaya aha ko wu za wu pwata so ti xayisa ngu sona.—1 Timoti 5:8.
Kupekwa ngu nzila ya tshofu: Ngako mwamna mwendo msikati a txi va ka txiemo txo wutomi wakwe wuva haphangoni.—Vagalatiya 5:19-21.
Wuxaka wa m’thu ni Jehovha wu di ha phangoni: Ngako mwamna mwendo msikati a txi tsimbiswa kukhozela Jehovha.—Mithumo 5:29.
5. Maferiyadhu ni mibuso
Makristu kha ma pateki ka maferiyadhu aya ma si tsakisiko Jehovha. Hambi keto ku nga maneka siemo asi ti lavako ti to Mkristu e thumisa livhalo lakwe ali li nga gondiswa ngu Bhiblia ti to e maha txisungo txa ti a nga ti mahako. Wona sikombiso so kari.
Ngako m’thu a txi ku navelela khisimusi ya yinene. U nga mxamula u txi: “Na bonga.” Ngako a txi lava kuziva ti to ngukutxani u si mahi khisimusi mwendo kutsakela maferiyadhu mamwani u nga mtxhamusela.
Ngako mwamna mwendo msikati awu i singako Fakazi ya Jehovha e kuramba ti to mi ya dya sakudya kumweko ni maxaka ngu feriyadhu yo kari. Ngako livhalo lako li txi kutumelela kutsula, u nga gela msikati wako mwendo mwamna wako ti to ngako va txi beta mikhuva ayi yi si tumelelaniko ni Bhiblia khu na mbi pateka.
Ngako patrawu wako a txi kuninga prezenti ya kuguma ka dilembe. Ina ti ngava ti di bihile ku yi amukela? Ti nga ya ngu siemo. Ina patrawu wa wena a teka prezenti yoneyo kota txienge txa kuguma ka dilembe mwendo a yi wona i di nzila yo kubonga ngu mthumo wako?
Ngako u txo ningwa prezenti ngu ditshiku sa khisimusi. M’thu a nga kuninga prezenti e kugela tiya: “Na tiziva ti to khu pateki ka mibuso yo fana ni yiya, kambe ni lava kukuninga siya.” Ti nga maha m’thu eneyo a txo kombisa wunene dwe. Hambi keto nda tinene kualakanyisisa ngu tiya: ‘Ina kha njo lava kuduka likholo langu mwendo ku ni maha ni pateka ka makhisimusi?’ Msana kova u di alalakanyisisile ngu mhaka yiya, ti lumba awe kumaha txisungo txa ti to wa tumela kuamukela prezenti mwendo ahim-him. Ka sotshe sisungo sathu, hi lava kusala hi di ni livhalo lo basa ni kuthembeka ka Jehovha.—Mithumo 23:1.
6. Malwati aya ma ndakelanako
Hi nga maha txani ngako hi di ni malwati aya ma ndakelanako? Aku hi dhundako vathu, hi maha totshe ati hi nga ti kotako kasi ku hi si va tshapelisi malwati ka vamwani. Hi maha toneto hambi hi si tsaniseki ti to hi nawo mwendo kha hi nga nawo malwati onewo o ndakelana. Hi maha toneto nguko Bhiblia yi khene: “U na randa muakelani nga ti u ti randisako tona awe upune.”—Varoma 13:8-10.
M’thu awu a ku ni malwati o ndakelana a nga tikombisisa kutxani ti to wa va dhunda vamwani? Ngu kuvayilela kulosa vamwani ngu ku va ñola dianza, ku va brasara mwendo ku va bhejara. Kha fanela kusola vamwani ngako va si mrambi ti to eya mitini kwawe ngu kulava ku tivhikela. Ngako m’thu awu a ku ni malwati aya ma ndakelanako a si seya kubhabhatiswani a fanete kugela mtshanganisi wa mmidi wa madhota, kasi ku kumahwa malulamiselo o vhikela ava va yako kubhabhatiswani ka wukhalo wonewo. Ngako u si tsaniseki ti to u nawo malwati aya ma ndakelanako, u txi lava kukhata kunamorara ti lava ngu kutiemisela ka wena u ya maha ma analizi a mnoha. U txi maha eto, u kombisa ti to wa khatala ngu vamwani nguko “kha kulaveki ti to mmwani ni mmwani a txi khatalela si i ku sakwe dwe, aniko mmwani ni mmwani a na khatalele ni sa vamwani.”—Vafilipiya 2:4.
7. Timhaka ta mabhindu ni ta mlayo
Hi nga vayilela sikarato so tala ngako totshe ati hi pfanako tona mayelano ni timale ni mabhindu hi txi maha ngu ku ti bhala, hambi i di ti to hi maha ni Mkristu kulothi. (Jeremiya 32:9-12) Hambiketo mbimo yimwani Makristu ma tshuka me va ni mawonelo o hambana ka ta timale ni timhaka timwani. I di eto va fanete kukuluveta ve lulamisa timhaka ngu kudikha va di vokha.
Se hi nga si lulamisisa kutxani sikarato sa hombe so fana ni kukanganyiswa male mwendo kulumbetwa? (Lera Matewu 18:15-17.) Jesu a hi kombile timhaka tiraru ati hi fanelako ku timaha:
Zamani kululamisa mhaka mokha mi si pati vamwani.—Wona vhersikulo 15.
Ngako ti si lungi u nga kombela mwanathu mmweyo mwendo vambidi dibanzani u tsula navo.—Wona vhersikulo 16.
Ngako mhaka yi txi simama yi si lungi, ngu kona koko u nga yi hokisako ka madhota.—Wona vhersikulo 17.
Ngu mtolovelo kha ha fanela kumangala vanathu wukomani nguko vathu va nga womba-womba kubiha ngu ditina da Jehovha ni dibanza. (1 Vakorinto 6:1-8) Hambiketo ku ni siemo so kari asi si lavako kululamiswa wukomani. Ngu txikombiso: Kumaha dhivhorsio, to i mani a nga zumbako ni vanana, ku va xayisa, male ya petxeni, kuwa ka empreza ni ta vadyi va thomba. Mkristu awu a yako wukomani e ya lulamisa timhaka to fana ni eto ngu nzila yo dikha, kha ndaki mlayo wa Bhiblia.
Ani i di mnando wa hombe wo fana ni kupfinya, kupfinya vanana, kuxanisa m’thu ngu ku mpeka, kupa mwendo kudaya? I di toneto, Mkristu awu a mangalako ka maphoyisa kha ndaki mlayo wa Bhiblia.
a Kukhukhela ngu 455 A.E.C. kala 1 A.E.C. i 454 wa malembe. Kukhukhela ngu 1 A.E.C. kala 1 E.C. dilembe dimwedo (kha ku na dilembe da wu zero). Se kukhukhela ka 1 E.C. kala 29 E.C. i 28 wa malembe. Se mtengo wotshe i 483 wa malembe.