U nga yi etetelisa kutxani divalelo ya Jehovha?

1-2. a) Nga txihi txiemo ti nga karatako kudivalela m’thu? b) Ngu tihi ati Denise a nga maha?

TA KUKARATELA kudivalela vamwani? Wungi wathu ta hi karatela, ngutu-ngutu ngaku m’thu a di wombile mwendo kumaha ati ti hi henyisako. Kambe ti nga koteka kumaha txo kari kasi ku hi si veketeli txiviti hi tshumela hi divalela. Ngu txikombiso, wona ati ti nga humelela mwanathu wa txisikati Denise.a Ene a sikoti kudivalela ngu nzila yo xamatisa ngutu. Ngu 2017, Denise ni mwaya wakwe va tsute ve ya pfuxela Mzinda wa Hamafuni kotshe wa Tifakazi ta Jehovha awu wu nga ti ngadi kona kutulwa. Mbimo yi va nga txi tshumela mtini, motorixta mmwani a lekile nzila yakwe, e ta txhayisa mmovha wa va Denise. Ene a tsivate ka phango yoneyo. Mbimo yi a nga phaphama, a woni ti to vanana vakwe va di dawisilwe ngutu ni ku mwamna wakwe Brian a di fite. A txi khumbula ati ti nga maheka, Denise a womba tiya: “Ni pandisekile ngutu ni kujujeka msungo.” A tshumete e tumbula ti to motorixta wule kha maha asidhenti yile ngu phazamo. Se a mahile mkombelo ka Jehovha ti to e mninga kurula.

² Motorixta a vhaletwe jele nguku a nga daya m’thu ka asidhenti yile. Ngaku tribhunali yi do ko tumbula ti to a ni mnando, a di na simama e zumba jele. Tribhunali yi gete Denise ti to malembe aya wamwamna wule a di no gemelwa ona, ma di na dhependerwa ngu ti Denise a di no tiwomba. Denise a womba tiya: “Ani ni pfite nga silonda sangu si to tulwa si thelwa sawuti nguku ti lavile ni khumbula ati ti nga maheka ka ditshiku dile da asidhenti.” Msana ka mavhikinyana, Denise ti lavile e ti lulamisela kasi ku ya womba-womba ni wamwamna wu a nga di txhayisile mmovha wakwe. Ngu tihi ati Denise a nga tiwomba? Denise a kombete juwiji ti to e divalela wamwamna wule.b Mbimo yi Denise a nga gwita kuwombawomba, juwiji a to khata kudila. Ene a wombile tiya: “Ni ni 25 wa malembe ni txi thuma kota juwiji ka tribhunali yiya, kambe ni khali ku tiwona to nga tiya. Kha ni khali kuwona maxaka ya wu a nga fa me kombela ti to m’dayi e divalelwa. Kha ni khali kuwona lirando lo nga tiya lo divalela m’thu wu a nga maha mhaka yo thisa ngutu.”

3. Nji txani txi nga vhuna Denise ku e divalela wamwamna wule a nga txhayisa mmovha wakwe?

³ Nji txani txi nga vhuna Denise ku e divalela wamwamna wule? Ngu alakanyisisa ngu divalelo ya Jehovha. (Mika 7:18) Ngako hi txi kombisa kubonga nzila yi Jehovha a divalelako ngu yona, eto ti na hi kuzeta ku hi divalela vamwani.

4. Jehovha a lava ti to hi maha txani? (Vaefesu 4:32)

⁴ Jehovha a lava ti to hi divalela vamwani nga ti ene a hi divalelisako tona. (Lera Vaefesu 4:32.) Jehovha a emela ti to hi divalela avale va hi onhelako. (Mas. 86:5; Luka 17:4) Ka gondo yiya, hi na wona timhaka tiraru ati ti nga hi vhunako kuengetela nzila yi hi nga divalelako ngu yona vamwani.

KHATALA NGU MATIPFELO AKO

5. Ngu kuya ngu Mavingu 12:18, hi nga tipfisa kutxani ngaku m’thu a txi hi khuvekisa?

⁵ Ti nga maha hi tipfa hi di khuvekile ngutu ngu mhaka ya ti m’thu a nga tiwomba mwendo ku timaha, ngutu-ngutu i di mngana wathu wa hombe mwendo dixaka dathu. (Mas. 55:12-14) Mbimo yimwani, kupanda aku hi ku pfako, ku nga fana ni kutholwa ngu mesa. (Lera Mavingu 12:18.) Ti nga maha hi zama kusisa matipfelo athu, hi maha nga kha ka maheka txilo. Se hi txo maha eto, ti fana ni ku hi di thotwe ngu mesa, hi gwita hi yi leka ka txilonda. Nguha kufanako, kha ha fanela kusisa matipfelo athu nga kha ka maheka txilo.

6. Ku nga maheka txani ngako m’thu a txi hi khuvekisa?

⁶ Ngako m’thu a txi hi khuvekisa, ti nga maha hi henya. Bhiblia yi womba to ti tolovelekile ku m’thu e henya. Kambe yi tshumela yi hi gela ti to kha ha fanela kufumwa ngu kuhenya. (Mas. 4:4; Vaef. 4:26) Ngu kutxani? Nguku matipfelo athu ma nga tisa wuyelo ya yinene mwendo yo biha. Kuhenya kha ku nga ni wuyelo ya yinene. (Jak. 1:20) Kuhenya ko ti mahekela, kambe kusimama u di henyile wo ti sawulela.

7. Ngu yahi matipfelo ya hi nga vako nawo ngaku m’thu a txi hi henyisa?

⁷ Ngaku m’thu a txi hi ñola ngu nzila yo biha hi nga thuka hi pandiseka. Ngu txikombiso, mwanathu mmwani wa txisikati a dhanwako ku i Ann a womba tiya: “Mbimo yi ni nga ti ngadi mwanana, tate wa wangu a lekile mame e txhadha ni txikhonje txangu. Ni ti pfite ni di tshotshilwe. Msana kova va di vile ni vanana ni ti pfite ni di vhaletilwe. Ni txi tipfa ni si lawi.” Mwanathu Georgette a womba ati a nga ti pfisa tona mbimo yi mwamna wakwe a nga maha wugango, a khene: “Ni pandisekile ngutu! Nguku hi kute hi di vangana ni ku hi thumile kumweko kota vanyaphandule.” Mmwani mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Naomi a womba tiya: “Ni si khali ku ti pimisa ti to mwamna wangu a nga ni khuvekisa. Mbimo yi a nga tumela ti to atxi zumbela kuxalela pornografiya ni kutshumela e ni sisela ni ti pfite ni singa wa txilo ni ku va ni di xengilwe.”

8. a) Ngu kutxani hi di fanete kudivalela vamwani? b) Ngu yihi wuyelo yi hi yi manaku ngu kudivalela vamwani? (Wona dikwadru adi di ku “Hi nga maha txani ngako vamwani va txi hi henyisa?”)

⁸ Athu hi nge sikoti kutsivela vamwani kuwomba mwendo kumaha a ti ti nga hi henyisaku, kambe hi nga sikota ku kontrolara a ti hi xamulisaku tona. Ka makhambi a mangi, ta tinene ngu divalela. Ngu kutxani? Nguku athu ha m’dhunda Jehovha, se ene a lava ti to hi divalela vamwani. Ngaku hi txi simama hi di henyile hi si divaleli vamwani, hi nga onha dihanyo dathu ni ku ti nga hi karatela kumaha sisungo sa sinene. (Mav. 14:17, 29, 30) Wona txikombiso txa mwanathu Christine. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni nga henya mwendo kukhuvekiswa, ta ni karatela kuseka, kudya, kuotela ni ku kontralara matipfelo angu. Eto ta gwesa a ti ni ñolisaku tona mwamna wangu ni wungana wu ni ku nawo ni vamwani.”

9. Ngu kutxani hi sa fanela kuveketela txiviti?

⁹ Hambi i di ti to m’thu wu a nga hi henyisa kha kombeli divalelo, athu hi nga maha txo kari kasi kuhungula sikarato si a nga hi vangela. Ngu nzila muni? Georgette wu hi nga bhula ngu ngene makhatoni a womba tiya: “Kha ta hehuka, kambe ngu kutsimbila ka mbimo ni sikoti kuthavisa txiviti txi ni nga di natxo ngu mwamna wangu, ni ku kota wuyelo ni pfite kurula ka hombe.” Ngako hi si veketeli txiviti, hi na vayilela ku va vathu vo karata, i ku ti ti nga gwesako nzila yi hi ñolako ngu yona vamwani. Phela kwambi veketela txiviti ho ti vhuna hipune nguku hi na simama hi di tsakile. (Mav. 11:17) Se ngako u si se tiemisela kudivalela ko?

KUWONISANA NI MATIPFELO AKO

10. Ngu kutxani ti txi lava mbimo kasiku hi kota kudivalela m’thu wu a nga hi henyisa? (Wona ni mfota.)

¹⁰ U nga maha txani kasiku u si zumbi u di henyile mwendo kuveketela txiviti? Ngu txikombiso, ngaku m’thu a txo ti dayisa ti nga teka mbimo kasiku txilonda txi hola. Nguha kufanaku, ti nga lava mbimo kasiku hi boxa txiviti ti to hi sikota kudivalela m’thu wu a nga hi henyisa.—Ekl. 3:3; 1 Pedro 1:22.

11. Txikombiso txa Ann txi hi gondisa txani mayelano ni mkombelo?

¹¹ Maha mkombelo ti to Jehovha e kuvhuna u va m’thu wo divalela.c Ann a wu hi nga bhula ngu ngene a txhamusela nzila yi mkombelo wu nga m’vhuna ngu yona. Ene a womba tiya: “Ni kombete Jehovha ku e divalela hotshetu hamwayani ngu mhaka ya ti hi nga tiwomba mwendo ku timaha. Ngu msana, ni bhalete dipasi tate wangu ni msikati wakwe ni va gela ti to ni di va divalete ngu totshe ti va nga di ti mahile.” Ann a womba ti to kha ta nga m’hehukela kumaha toneto, a khene: “Ni ni themba ya ti to ngu kuva ni di etetete kudivalela ka Jehovha, tate wangu ni msikati wakwe, va na gonda mayelano ni Jehovha.”

12. Ngu kutxani hi di fanete kuthemba Jehovha i singa matipfelo athu? (Mavingu 3:5, 6)

¹² Themba Jehovha i singa matipfelo ako. (Lera Mavingu 3:5, 6.) Mbimo yotshe Jehovha wa ti ziva ati i ku ta tinene kwathu. (Isaya 55:8, 9) Ni ku kha na mbi thuka e hi kombela kumaha ati ti nga onhako wuxaka wathu nayo hambi ni wa vamwani. Se ngaku a txi hi gela ti to hi divalela, hi nga tsaniseka ti to eto i nava tatinene kwathu. (Mas. 40:4; Isaya 48:17, 18) Ngu didhawa dimwani, ngaku hi txi themba matipfelo athu, ti nga hi karatela kuva vo divalela. (Mav. 14:12; Jer. 17:9) Naomi, awu hi nga womba-womba ngu ngene a womba tiya: “Makhatoni, ni txi tipfa ni di txivangelo txo pfala txo ni si m’divaleli mwamna wangu ngu mhaka ya ku a nga di xalete pornografiya. Ni txi thava ti to a nga tshumela e ni pfisa kupanda mwendo ku e divala ti to a ti nga ni moxa. Ni txi ti gela ti to, Jehovha wa ma pfisisa matipfelo angu. Kambe ni gwitile ni pfisisa ti to, ku va Jehovha atxi ma pfisisa matipfelo angu kha ti wombi ti to wa tumelelana nawo. Jehovha wa ma pfisisa matipfelo angu ni ku wa tiziva ti to ti teka mbimo kasiku ni ti divala, hambiketo a lava ti to ni va wo divalela.”d

VANA NI MATIPFELO A MANENE

13. Ngu kuya ngu Varoma 12:18-21, ngu tihi ti hi fanelako kumaha?

¹³ Ngako hi txi divalela awu a nga hi henyisa, kha hi lavi kutshumela hi womba-womba ngu ti ti nga maheka, kambe hi lava kumaha totshe ati hi nga ti kotako kasi kusimama hi va ni kurula ni m’thu eneyo. Txikongomelo txathu ngu maha kurula ni vanathu. (Mat. 5:23, 24) Athu hi lava kutxitxa kuhenya ngu wumbilu ni kutxitxa txiviti ngu divalelo. (Lera Varoma 12:18-21; 1 Pedro 3:9) Nji txani atxi txi no hi vhuna ku hi maha toneto?

14. Ngu yihi mizamo ayi hi fanelako ku yi maha ni ku ngu kutxani?

¹⁴ Jehovha a wona ati i ku ta tinene ka vathu. Se nathu hi fanete kuetetela Jehovha ngu kuwona tifanelo ta tatinene ta wu a nga hi onhela. (2 Mak. 16:9; Mas. 130:3) Ngako hi txi lavetela tifanelo ta tinene ka vathu hi na ti mana, se kumaheka ati ti fanako ngako hi txi lavetela tiphazamo tawe. Ngako hi txi zama kuwona tifanelo ta tinene ka vathu ti na hi hehukela kuva divalela. Ngu txikombiso, mwanathu Jarrod a womba tiya: “Ani ta ni hehukela kudivalela mwanathu ngako ni txi fananisa ati a nga ni henyisa ngu tona, ni tifanelo takwe ta tinene ati ni ti dhundako.”

15. Ngu kutxani i di ta lisima kugela m’thu ti to hi m’divalete?

¹⁵ Mhaka yimwani ya lisima ayi hi fanelako ku yi maha ngu gela wu a nga hi onhela to hi m’divalete. Ngu kutxani? Wona ti Naomi awu hi nga bhula ngu ngene a ti wombako: “Mwamna wangu a ni wotisile tiya, ‘Ina u ni divalete?’ Mbimo yi ni nga txi lava kuwomba to ‘ina,’ ni kangamile ni tandeka kuwombawomba. Ni pfisisile ti to ni si se m’divalela mwamna wangu ti txi huma mbiluni. Ngu kutsimbila ka mbimo, ni sikoti ku m’divalela.’ Mbimo yi ni nga divalela mwamna wangu ene a dite. Ene a mani kurula mbimo yi ni nga m’gela to ni m’divalete, ni ku nani ni pfite kurula ka hombe. Msana keto, ni tshumete ni mthemba mwamna wangu ni kutshumela hi va vangana va hombe.”

16. Ngu tihi ati u nga ti gonda mayelano ni kudivalela?

¹⁶ Jehovha a lava ti to hi va vathu vo divalela. (Vakl. 3:13) Hambiketo, ti nga maha ti hi karatela kudivalela vamwani. Kambe hi nga sikota kudivalela ngako hi txo tumela ti to hi henyile kambe hi si veketeli txiviti. Ngako hi txi maha eto hi na sikota ku va ni kurula.—Wona dikwadro adi di ku “Tinzila tiraru ati ti nga hi vhunako kudivalela.”

ALAKANYISISA NGU WUYELO AYI YI KUHO NGAKO U TXI DIVALELA VAMWANI

17. Ngu yihi wuyelo ayi hi yi manako ngaku hi txi divalela vamwani?

¹⁷ Athu hi ni sivangelo so tala so divalela. Txo khata, ngako hi txi divalela, hi etetela ni kutsakisa Tate wathu wa wumbilu, Jehovha. (Luka 6:36) Txa wumbidi, hi kombisa kubonga ngu nzila ya lirando ayi Jehovha a hi divalelako ngu yona. (Mat. 6:12) Txa wuraru, hi nava ni dihanyo da dinene ni kuva ni wungana wo tsana ni vamwani.

18-19. Ku nga maheka txani ngaku hi txi divalela vamwani?

¹⁸ Ngako hi txi divalela vamwani, hi nga mana makatekwa o tala. Ngu txikombiso, wona ati ti nga humelela Denise awu hi nga womba-womba ngu ngene. Ene a si ti zivi ti to wamwamna wule a nga di mahile phangu a di ni makungu o ti daya msana ko thethiswa. Ene a gwesekile ngutu ngu mhaka ya kudivalelwa ngu Denise, aha a nga za e maha txisungo txo khata kugonda Bhiblia ni Tifakazi ta Jehovha.

¹⁹ Hi nga pimisa ti to kudivalela m’thu i mhaka yo karata ngutu. Kambe kudivalela ku nga tisa wuyelo ya yinene. (Mat. 5:7) Ngu toneto, hotshethu ti lava hi maha totshe ati hi nga ti kotako kasiku hi etetela divalelo ya Jehovha.