Ugmara ang Luwas nga mga Batasan sa Pagmaneho

LUWAS, maampingon, maayog pulso, mapanagan-on, sobra ka mapanagan-on, pakalitkalit, kuyaw—kining tanan nagabatbat sa mga drayber. Hain niana ang mapadapat kanimo? Kadaghanang drayber mag-isip tingaling sila luwas ug maampingong mga drayber, apan ang mga pasahero ug ubang tiggamit sa karsada mahimong dili kaayo makadayeg.

Usa ka kinahanglanon sa pagmaneho sa luwas nga paagi mao ang sakyanang angayan sa karsada o dili guba.

Ang Imo Bang Sakyanan Angayan sa Karsada?

Ang pila ka nasod nagasusing regular sa mekanikal nga kondisyon sa mga sakyanan. Ang mga resulta kasagarang makapatingala. Pananglitan, sa Pransiya ang bag-ong pagsusi sa singko-anyos nga mga sakyanan nagpadayag nga 73 porsiento maoy arang-arang, dili maayo, o peligrosog kondisyon.

Aron matabangan ka sa pagsusi sa imong kaugalingong sakyanan, imong hikaplagang puslanon nga sundon ang usa ka rutina sama gayod sa pagsunod sa usa ka rutina sa mga abyador sa kompaniyag ayroplano sa pagtinong ang tanan andam na sa paglupad. Ang gisugyot nga pagsusi gipakita sa panid 8.

Uban sa sakyanang angayan sa karsada, nga may tukmang insurance ug dinawat sa balaod, imong gikinahanglan ang balidong lisensiya sa pagdrayb. Sa pagbaton niini, kinahanglang mokuha kag eksamin. Ikaw kaha makapasar kun mahagbong?

Ang Eksamin sa Pagdrayb

Ang kadaghanang nagtuon nga mga drayber nagaisip sa eksamin sa pagdrayb nga usa ka luksohan. Kini tinong usa ka dakong ulohan sa estoryahay sa ilang taliwala. Ang mga eksamin nagkadaiya gikan sa nasod ngadto sa nasod.

Sa Pransiya, sama sa diha sa daghang ubang nasod, ang mga nagtuon sa pagdrayb mokuhag eksamin sa pagdrayb sa duha ka bahin, sa praktis ug sa teoriya. Sa Alemanya, ang pagbansay nagaapil sa first-aid nga instruksiyon kon unsay buhaton kon may aksidente. Dugang pa, ang mga awtoridad didto nagapahamtang sa legal labing menos usa ka oras ug tungang praktis sa pagdrayb sa gabii ingon man kapin sa duha ka oras nga pagdrayb sa deretsong karsada (freeway). Kon makapasar sa eksamin ang nagtuon, iyang madawat ang gipanid-ang lisensiya nga balido sa duha ka tuig. Kon kining panahona molabay nga walay mahitabo, ihatag ang permanenteng lisensiya.

Ang Hapon nagainsistir sa 30 hangtod 60 oras praktikal nga instruksiyon gikan sa kuwalipikadong mga instruktor sa pagdrayb, nga sundan sa tulog-bahin nga eksamin: medikal (para sa panan-aw, pagkadili-makailag kolor, pandungog), pagdrayb (alang sa praktikal nga kahanas), ug sinulat (bahin sa mga lagda sa trapiko).

Sumala sa The Times sa London, “tungod sa mapig-otong Britanikong eksamin sa pagdrayb nangapakyas ang ginatos ka sukong Amerikanong [molupyo] dinhi.” Tungod sa 51-porsientong proporsiyon sa mahagbong (itandi sa 15 porsiento sa T.B.A.), kini giisip nga “usa sa labing mapig-oton sa kalibotan.”

Ang mga kalainan mosaylo sa mga teknikalidad. Si Ben Yoshida, kinsa nagadumalag usa ka tunghaan sa pagdrayb sa New York, nagpatuo: “Sa Tokyo, ang usa ka inspektor nagasulay sa [mga drayber] gikan sa punto de vista kon unsa ka maayo silang makamaneho sa teknikal nga paagi, apan sa Tinipong Bansa, siya nagasulay sa pagtan-aw kon unsa ka luwas silang makamaneho.”

Bisan kon unsa man ang mga kalainan, ang tanang drayber kinahanglang maningkamot sa pagmaneho sa luwas nga paagi. Sa unsang paagi ilang mahimo kini?

Usa ka Inglesa, nga mikuha sa iyang eksamin sa pagdrayb sa nag-edad ug 50 anyos ug nakapasar, nakadiskobreng mapuslanon ang pag-andam pinaagi sa pagtuon pag-ayo sa Highway Code sa Britanya.a Apan sama sa ubang kahanas, iyang nadiskobrehang labaw ang gikinahanglan kay sa pagtuon sa usa ka basahon.

Kinahanglanon ang praktis. Kon ikaw bag-ong drayber, pagtuon sa pagdrayb sa luwas nga paagi sa lainlaing mga kondisyon. Pananglitan, kon mausab ang klima, ang kondisyon sa ibabaw sa karsada mausab. Bisan pag tingali nagtalithi lamang, ang hawid sa mga ligid sa imong sakyanan dili sama ka epektibo sama sa diha sa mala nga karsada. Busa, ang mas hinayng mga dagan duyog sa labawng kaamgohan sa mga kapeligrohan sa karsada kinahanglanon. Ang kusog nga ulan mopatunghag dugang mga suliran, sama sa dihang ang pinisik nga mapatuasik sa luyo sa mga sakyanan makababag sa imong klarong pagtan-aw sa unahan. Oo, mahimong anad sa nagkalainlaing kondisyon sa klima ug ipasibo niana ang imong pagmaneho.

Tingali dili ka kuwalipikadong mekaniko. Ngani, “walay usa sa lima ka motorista ang nahibalo sa mga presyon sa mga ligid sa iyang kotse o sa mga sal-ang sa pagpaserbisyo,” nag-angkon ang Daily Mail sa London, nga nagdugang: “Walay usa sa tulo ang nagabasag usa ka giyang basahon ug halos tanan malibog sa modernong mga makina.” Komosta ka man?

Bisan tuod dili kinahanglang mahibaloan ang tanang makuting mekanikal nga detalye sa mga sakyanan karong adlawa, makatabang ang pagkahibalo sa mga pasukaranan. Kini makapaarang nimo sa pag-ugmad sa simpatiya sa kotse.

Pauswaga ang Imong Teknik

Ang pagkapasar sa imong eksamin sa pagdrayb mohatag nimog maayong pagbati, sa pagbati sa kahimoan. Apan unsa man unya? Itugot ba nimong mokunhod ang imong mga sukdanan? “Kadaghanan tapos makapasar sa eksamin, daghang drayber mahimong danghag,” nagpahayag ang usa ka instruktor sa pagdrayb. Siya nagahatag niining tambaga: “Sayra ang imong mga limitasyon ug ang mga limitasyon sa sakyanan sa nagkadaiyang mga kondisyon. Hangtod kini imong hisayran, ikaw lagmit maaksidente.” Usa ka drayber miuyon: “Kon magmaneho ako sa paagi sa akong pagdrayb sa unang pila ka semana tapos makapasar sa akong eksamin, ako mahimong luwas nga drayber.” Ngano man? Siya miangkon: “Ako labaw nga mamahala karon.”

Sa pagkapasar sa imong eksamin, ipasundayag nga ikaw sa panguna luwas nga drayber. Aron mahimong maayong drayber, karon ikaw kinahanglang mopadayon sa pagpauswag sa imong pagmaneho. Tinong mapauswag nimo ang imong kahanas duyog sa eksperyensiya ug pagtagad sa teknik sa imong pagdrayb.

Magmaalisto pa sa posibleng mga kapeligrohan. “Ang kawalay pagdahom ug kaamgohan kon unsay nagakahitabo sa atubangan, sa likod ug sa palibot sa imong kotse mao ang pangunang sayop sa mga drayber karong adlawa,” nagpahayag ang Britanikong tig-eksamin sa pagdrayb sa kapolisan, si Alex Miller. Sulayi ang pagdahom sa wala dahoma. Ang pagkat-on sa ‘pagbasa sa karsada’ makatabang.—Tan-awa ang kahon niining panira.

Tinamdan Nalangkit sa Pagkaluwas

“Ang gawi,” sumala sa tig-eksamin sa pagdrayb si Miller, “mao ang labing hinungdanong butang.” Ang usa ka drayber nga may kasinatiang 30 anyos, sa Aprika ug Uropa, naghatag niining pagbanabana: “Ang pagmaneho maoy butang maylabot sa kinaiya. Ang mga kinaiya sa pagdrayb sa usa ka tawo nagabanaag sa paagi sa iyang pagtratar sa uban sa adlaw-adlawng kinabuhi.”

Ang usa ka Canadianong drayber nagsentro sa pagtagad sa bili sa matarong nga tinamdan, nga misulat: “Kon ang lisensiya sa pagdrayb isipong ‘pribilehiyo’ inay ‘katungod,’ ang kalagdaan sa pamatasan sa trapiko makapauswag ug dako sa atong pagkaluwas sa kadalanan.”

“Kon ang pagkaluwas maoy tinamdan sa hunahuna,” nagpahayag ang basahon sa pagdrayb sa Britanikong Departamento sa Transportasyon, “nan ang pagpaubos maoy usa sa pangunang mga sangkap niini.” Alang sa daghan, kini magkahulogan sa kausaban sa gawi. Posible ba kana? Oo. Kini naglangkit sa pagkamahunahunaon sa uban, sa pagkadili hakog. Maayo kaayo ang pagpahayag niini sa bulawanong lagda sa Bibliya: “Busa, ang tanang butang buot mong buhaton kanimo sa mga tawo, buhata usab ang sama kanila.”—Mateo 7:12.

Apan sa unsang paagi kini molampos sa praktis? “Kon madaot ang buut diha sa karsada, lisod kaayo ang pag-ugmad sa maayong mga hiyas,” nagpahayag ang usa ka drayber sa Inglaterra. Pihong mouyon ka. Kusog ang tinguha sa pagbalos. “Bisan pa niana, gamiton ko ang mga cassette sa musika sa pagtabang kanako. Katingalahan ang makahupay nga epekto.”—Tan-awa ang kahon sa panid 9.

“Paningkamoti pag-ayo nga pugngan ang mga pagbati sa kapikal,” mao ang tambag sa usa ka eksperyensiadong Hapones nga drayber. “Kon mapikal ka sa usa ka hinungdan, paglaylay o pag-awit.”

Ayaw pagdahom ug hinobra gikan sa uban. Ang mga estadistika sa aksidente tin-awng nagapasidaan sa kapeligrohan gikan sa kuyawng mga drayber. Ihukom sa hugot ang pagmanehong depensibo, o sumala sa pagpahayag niana sa usa ka drayber: “Pagmaneho nga daw ang tanan nga uban sa karsada maoy lagmit nga kapeligrohan.”

Ilha, usab, nga ikaw makatuon gikan sa uban. Analisaha ang kalidad sa ilang pagdrayb.—Tan-awa ang kahon niining panira.

“Walay daghang mahiko sa pagkahimong Hawod nga Drayber,” nagpatuo si Jim Kenzie, sa pagsulat sa The Toronto Star. “Ang imong gikinahanglan lamang mao ang diyutayng kahibalo, diyutayng sentido komun, [ug] diyutayng konsiderasyon sa laing tawo.” Bisan kon ikaw bag-ong drayber o hanas nga drayber, hinumdoming ang karsada dili mao ang dapit sa pagpahambog, sa pagkawalay-pailob, o sa kahakog.

Pinaagi sa pag-ugmad sa ‘simpatiya sa kotse,’ pinaagi sa ‘pagbasa sa karsada,’ pinaagi sa pagbug-os sa hunahuna ug pagdahom, ingon man pag-ugmad ug mapaubsanong tinamdan, ikaw molampos sa pagmaneho—sa luwas nga paagi!

[Mga footnote]

[Kahon/Mga Letrato sa panid 8]

Ang Imong Sakyanan Angayan ba sa Karsada?

Mga butang imong susihon sa matag biyahe:

Salaming panagang sa hangin ug mga bentana: Hinlo ba? Wala bay lungag ang sagang sa hangin? Maayo bag kondisyon ang mga sulab sa wiper?

Mga suga, mga suga sa preno, ug mga signal sa pagliko: Dili ba daot?

Mga ligid: May lalom bang mga hiwa o mga liki, gisi, burot, o ubang kadaot?

Mga preno: Tapos dayon sa pagpaandar, susiha kon maayo ba ang mga preno.

Pinanahong pagsusi sumala sa manual

sa tag-iya:

Makina: Ang lebel sa gasolina molabaw ba sa linyang “ADD”? Ayaw paawasa.

Radiator (kon duna): Igo ba ang kataas sa lebel sa pagpabugnaw? May igo bang panalipod batok sa yelo?

Mga ligid: Husto ba ang presyon sa hangin, giladmon sa kanalkanal sa ligid, ug pareho ba ang hilis?

Bateriya: Ang lebel sa pluwido husto ba sa matag selula? Ayaw paawasa.

[Kahon sa panid 9]

Gilinga

Ang mga radyo sa sakyanan ug mga cassette rekorder nagahatag sa bag-ong balita ug musika. Makapalinga ba kana sa hunahuna sa mga drayber? Nagkalain ang mga opinyon. Ang pila ka drayber nagaangkon nga sila makabug-os sa pagtagad nga maayo bisan kon unsa ang sibya. Ang uban mopalabi sa paglimite sa paggamit niana sa paluyong musika dihang magamaneho sa guot nga trapiko. Kini nahiuyon sa pasidaan sa manual nga Driving: “Ang seryosong pagpamati makaapektar sa imong konsentrasyon.” Nan, komosta ang paggamit sa mga telepono sa sakyanan? Kini nagatambag: “Hunong sa dili pa mohimo o modawat sa usa ka pagtawag.”

[Mga footnote]

Ang mga drayber sa Britanya gitambagan sa paggamit lamag “handsfree” nga set dihang magamaneho ug sa panahon lamang nga ang paggamit niana dili makapalinga sa ilang pagtagad gikan sa karsada.

Basaha ang Karsada

[Kahon sa panid 10]

Sa serye sa mga pulyetong gidesinyo aron tabangan ang mga nagtuon ug ang kuwalipikadong mga drayber, ang RoSPA (Royal Society for the Prevention of Accidents) sa Britanya nagaila una sa gikapital nga salapi diha sa industriya sa sakyanan aron magama ang mga sakyanang nakakab-ot sa labawng mga sukdanan sa pagkaluwas. Apan kini nagapahinumdom sa mga drayber nga “ang kotse luwas lamang kon luwas ang drayber nga nagakupot sa manibela.” Kini nagasugyot nga ang tanang drayber ‘magbasa sa karsada.’ Sa unsang paagi mahimo kini? Unsay nalangkit?

1. Pangitag sayong mga timaan sa mga situwasyon sa karsada ug trapiko. Sa kadaghanang panahon, ang drayber angay motan-aw sa unahan, nga mangitag impormasyon nga makapaigmat niya sa posibleng mga kapeligrohan. Bisan pa niana, siya magbantay kon unsay nagakahitabo sa kilid sa karsada.

2. Panid-i ang dapit, klima, oras, ug ubang tiggamit sa karsada. Kon diin ka, sa lungsod o sa kabanikanhan, angay mag-impluwensiya sa imong pagmaneho. Ang basa, may-yelo, o lagmit-magkaniyebeng mga karsada mas peligroso. Ang pat-ak-pat-ak nga gabon peligroso ilabina. Ang kusog nga hangin mahimong maghuyop nimo pagawas sa imong lugar sa trapiko. Ang kasulaw, gikan kaha sa adlaw o sa nagsingabot nga mga suga sa pangunahan sa kotse, basin makapabuta kanimong temporaryo o labing menos magkunhod ug dako sa imong panan-aw. Ang panahon sa bakasyon magdalag daghang dili-eksperyensiadong mga tigmaneho sa karsada. Pagbantay sa mga naglakat ug sa mga hayop. Matikdi ang mga landong nga magpasidaan kanimo sa mga naglakat nga nagatabok sa karsada sa atubangan sa bus nga imong unhan.

3. Tagnaa sa unsang paagi ang imong mapanid-an mag-apektar sa imong pagmaneho. Hukmi pag-ayo kon unsaon sa pagsagubang niini, ug padayon sa pagmaneho latas sa mga situwasyon sa luwas nga paagi.

“Kini nga teknik,” miangkon ang RoSPA, “kanunay gigamit sa ekspertong mga drayber. . . . Kini angay magpauswag sa imong sukdanan sa pagmaneho.” Dugang pa, “kini nasayrang makatabang sa pagkunhod sa posibilidad sa mga aksidente.”

[Kahon sa panid 11]

Mga Sugyot Gikan sa mga Eksperto

Magmagarbohon sa paghatag sa imong mga pasahero sa haruhay, hapsay nga pagsakay.

Isipa ang pagdrayb ingong kahanas nga pagahingpiton.

Seguroang ang imong sakyanan anaa sa labing maayong kondisyon.

Tan-aw sa layo ug sa dili kaayo layo, ingon man sa duol.

Sil-inga ang mga salamin alang sa nagakahitabo sa luyo ug sa kilid sa imong sakyanan.

Pagbantay sa “blind spot” sa imong panan-aw.

Sa dili pa moliko o mobalhin sa dalan, susiha ang salamin ug ihatag ang signal sa igong panahon.

Kon kinahanglan, ibalikid ang lawas aron sa pagsusi una usbon ang direksiyon inay mosalig lamang sa mga salamin.

Magmapailobon. Magkalmado.

Ang luwas nga pagdrayb nagkahulogan sa pagsunod sa mga balaod sa trapiko.

[Letrato sa panid 7]

Ang eksamin sa pagdrayb magatino nga ikaw magmaneho sa luwas nga paagi