Himamata ang Tapir

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Brazil

Tingali wala ka pa makakita ug tapir, kay kining malumong mananap makita lamang sa hilit nga mga lugar sa Sentral ug sa Habagatang Amerika ug sa amihanang bahin sa Asia. Ang halos samag gidak-on sa asno, apan tungod kay mubo kini ug mga tiil, morag baboy kining tan-awon. Ang nati gihubit sa usa ka zoologo nga kini kaamgid sa “binugkosang mga watermelon nga adunay mga tiil.”

Ang mga tapir moabot sa gitas-ong 1.8 ka metros ngadto sa 2.4 ka metros ug ang gihabugon nga 0.8 ka metros nga mosobra lang ug diyutay sa 0.9 ka metros, ug sila may gibug-atong 230 ka kilogramos ngadto sa 290 ka kilogramos. Ang ilang tambok nga mga lawas adunay baga nga liog ug mubog ikog. Gagmay ang mga mata ug hanap ang ilang panan-aw. Ang simod nagtaas nga maorag mubo malihok-lihok nga trompa nga gamiton kon magpangaon-kaon ang mga tapir. “Sa tanang dagkong mga mananap sa kalibotan,” nag-ingon ang The International Wildlife Encyclopedia, “sila tingali ang pinakawalay depensa nga mananap.”

Sa kasagaran, ang hadlokang mananap magpabilin sa labing baga nga bahin sa lasang, busa naglikay sa posibleng mga kaaway, sama sa jaguar o tigre. Kon kupogan sa jaguar ang tapir, ang tapir ginaingon nga mokaratil ug dagan sa baga nga kasiutan sa lasang. Busa ang jaguar dili makasulod sa kasagbotan sa lasang. Tungod sa baga nga panit niini, nga dali rang maayo, ang tapir sa katibuk-an dili dali nga masamdan.

Ang mga tapir magpuyo gayod duol sa suba o linaw, ug ang kadaghanan sa ilang panahon igugol sa paglangoy ug sa pagtimpasaw sa tubig ug sa paglunang sa lapok. Kini makapapresko kanila gikan sa kainit ug nagapanalipod kanila batok sa makapikal nga mga insekto nga komun sa mga tropiko. Bisan pa sa ilang bug-at nga lawas, sila makahimo, kon gikinahanglan, sa pagdagan nga makusog. Ang ilang kusgan tigson nga lawas uban sa mubong liog maayo kaayong pagkaangay sa ilang palibot, nga makahimo kanila sa pagsulod nga masayon sa baga nga talamnon sa lasang.

Ang tulo ka espisye sa tapir​—Baird’s, Brazilian, ug bukid​—makita sa Habagatan ug Sentral Amerika, samtang ang Malayan nga tapir nanimuyo sa Habagatan-sidlakang Asia. Ang mga fossil nga nakit-an sa Uropa, sa Tsina, ug sa Tinipong Bansa nagpamatuod nga sa usa ka higayon ang mga tapir bahin sa tibuok kalibotan.

Ang mga tapir sa katibuk-an dili kaayo makihugoyhugoyon nga mananap. Mag-inusara silang magpuyo o paris-paris, ug kapin sa tulo kanila talagsa rang makita nga magkaipon gawas diha sa mga zoo. Bisan didto sila dili kaayo magpakabana sa usa ug usa. Mga talamnon ang ilang ginakaon. Sila gusto kaayog asin ug mobiyahe ug lagyong mga distansiya aron makatilaw ug asin. Kining mga mananap sa gabii mabuhi hangtod sa 30 ka tuig.

Ang mga tapir magpasanay sa bisan unsang panahon, ug tinagsa nga matawo ang nati human sa mga 13 ka bulan nga pagmabdos. Ang nati nga mga tapir adunay kolor nga pulahong pagkakape nga panit nga may kabang ug pinabuyon nga badlis nga dalag ug puti, nga naghatag ug maayong pagtakoban sa dulomon nga kahayag sa tropikal nga mga lasang. Kini nga kolora kasagarang mawala sa hapit nang matapos ang unang tuig; sunod niana ang Malayan nga tapir itom ug kolor nga dunay lapad nga puting badlis palibot sa kilid niini, samtang ang taga Habagatang Amerika nga mga tapir may kolor nga dulom nga pagkaabo o kape.

Nameligrong Mapuo

Ang mga tapir gipangayam sa tawo alang sa pagkaon, sa kasagaran sa gabii sa dihang ang mga mananap pinakaaktibo. Usahay isabwag ang asin aron madani ang mananap. Human sa pagtilap sa asin, ang tapir mopaingon sa kinadul-ang sapa. Aron sayon kining targeton, pasulawan ug kahayag sa mga mangangayam ang mga mata niini, temporaryong magpabuta niini.

Ang karne, nga wala kaayoy tambok, ginabarbekiyo ug ginaingon nga lami. Ang lig-on, gahi nga panit bililhon usab; kini himoon nga mga latigo, laso, ug mga busal. Usahay ang mga Indian sa Brazil nagbuhi ug mga tapir.

Tungod kay gipangayam sila sa tawo alang sa pagkaon o sa dula, ug ilabina tungod kay iyang gipamutol ang ilang ginapuy-ang lasang, ang mga tapir nagkadiyutay sa daghang mga lugar nga diin sila daghan niadto. Busa, ang bukid, ang Baird’s, ug Malayan nga mga tapir nalista na karon ingong nameligrong mga espisye.

Bisag nagkagamay ang higayon sa tawo sa pagkakita ug tapir sa lasang, nganong dili seguradohon sa pagtan-aw ug usa sa sunod higayong moduaw ka ug zoo?