Si Hemingway ug ang Pasistang Saludo
Niadtong 1938 ang bantogang manunulat si Ernest Hemingway napikal sa duha ka letrato. Ang usa nagpakita sa naglinyang patayng mga bata sa Barcelona, Espanya, nga namatay sa mga bomba nga gihulog sa mga sundalo ni Franco sa Katsilang Guerra Sibil (1936-39). Sa pagkamatuod, niadtong higayona, sa 875 nga namatay, 118 mga bata. Nahibulong si Hemingway kon kinsay naghatag sa mando sa pagbomba sa mga sibilyan.
Si Hemingway sa dugang naglagot tungod sa usa ka balita gikan sa New York Herald Tribune nga nag-ingon nga sa New York, si Patrick Cardinal Hayes nag-ampo alang sa kadaogan sa kasundalohan ni Heneral Franco sa Espanya. Apan unsa ang ikaduhang letrato nga nakapalagot sa manunulat?
Kadto usa ka letrato sa Katsilang mga opisyal sa kasundalohan ug sa klero atubangan sa katedral sa Santiago de Compostela, sa amihanang Espanya, nga nagsaludar samtang ang mga sundalo miaging nagmartsa. Unsay nakapapikal kaayo bahin niana? Misulat si Hemingway: “Nailhan ko si Heneral Aranda ug si Heneral Davila . . . ug nailhan ko ang saludo nga ilang gihimo. Kini ang saludo sa daang regular Katsilang kasundalohan. Ang wala nako mailhi mao ang saludong gihimo sa Obispo sa Lugo, sa Arsobispo sa Santiago, sa Canon sa Santiago, ug sa Obispo sa Madrid. Ang ila bang gihimo mao ang pasistang saludo? Kadto ba ang saludo sa mga Nazi ug sa Italyanong mga pasista?” Tino nga kadto mao!
Ang hulagway sa mga batang gipatay sa mga bomba nga gihulog sa mga Katoliko ug ang Katolikong mga obispo nga mihimo sa Nazi-Pasistang saludo nakapalibog kang Hemingway. Tingali siya nasayod nga ang Katsilang Katolikong klero nagbendisyon sa guerra sibil sa Espanya ingong usa ka balaang krusada. Kapig 500,000 ka Katsila nawad-an sa ilang kinabuhi sa maong away tungod sa ideolohiya, nga nagsilbi usab nga pagbansay ni Hitler alang sa Gubat sa Kalibotan II.
Unsa ba ang gisulat ni Santiago, ang igsoon ni Jesus sa inahan? “Oh kamong mga dili matinuohon, wala ba kamo mahibalo nga ang paghigugma sa kalibotan maoy pagpakig-away sa Diyos? Ang usa ka tawo matiman-an nga kaaway sa Diyos kon mopalabi siya nga mahimong higala sa kalibotan.” Ang klero sa Kakristiyanohan, nga may pila ka eksepsion, nakig-anib sa kanunay sa politikanhon ug militaryong mga magmamando sa kalibotan.—Santiago 4:4, The New American Bible, Saint Joseph Edition.
[Picture Credit Line sa panid 31]
A. G. E. Fotostock