Ang Iglesya Katolika sa Espanya—Nganong Anaa sa Krisis?

“Gipugas nila ang hangin, maani nila ang alimpulos.”—Oseas 8:7, “The Jerusalem Bible.”

NIADTONG Mayo 20, 1939, sa simbahan sa Santa Bárbara, Madrid, gipresentar ni Heneral Franco ang iyang espada sa kadaogan ngadto kang Arsobispo Gomá, ang obispo sa Espanya. Ang kasundalohan ug ang simbahan naghiusa sa pagsaulog sa kadaogan nga gibatbat sa papa ingong “ang gitinguhang Katolikong kadaogan.” Ang guerra sibil natapos na, ug dayag namasibas na ang bag-ong banagbanag sa Katsilang Katolisismo.

Ang madaogong iglesya nakadawat ug dagkong mga hinabang sa Estado, sa kontrol sa edukasyon, ug sa dagko kaayong mga gahom sa pagsensura ibabaw sa bisan unsa nga dili makatabang sa nasodnong Katolisismo. Apan ang malamposong militaryo-relihiyosong krusada nakapugas usab sa mga binhi sa pag-us-os sa iglesya.

Sa panan-aw sa daghang Espanyol, ang iglesya nadahig sa mga kabangisan sa madaogon nga kasundalohan. Tinuod, sa bag-o pang tapos-gubat nga katuigan, ang kinabag-an sa populasyon nanambong pag Misa. Aron makabatog trabaho o moasenso, maalamon ang pagkahimong maayong Katoliko. Apan ang tinuod nga pagtuo gipalambo ba sa armadong gahom ug sa politikanhong pagpiit?

Kap-atan ka tuig sa ulahi, ang sunodsunod nga krisis nagtubag sa maong pangutana.

Krisis sa Pagtuo: Sa pagka 1988 mga 3 ra sa 10 ka tawo sa Espanya ang regular nga nagtuman sa Katolikong relihiyon, ug ang kadaghanang tawo nag-isip sa ilang kaugalingon nga “dili kaayo relihiyoso kay sa napulo ka tuig nga miagi.” Ang usa ka surbi, nga gihimo alang sa El Globo, usa ka Katsilang senemanang mantalaan, nagpakita nga bisan pag ang kinabag-ang Espanyol nagtuog Diyos, walay katunga nila ang kombinsido nga adunay kinabuhi luyo sa kamatayon. Labing katingad-an sa tanan mao ang kaplag nga abot ug 10 porsiento niadtong nag-isip nga sila nagatuman nga mga Katoliko miingon nga sila dili motuo sa usa ka personal nga Diyos.

Krisis sa Pagpari ug sa Relihiyosong mga Orden: Ang Espanya niadto tigpadalag mga pari ngadto sa upat ka suok sa kalibotan. Katloan ka tuig nga miagi, 9,000 ang giordinahan kada tuig. Karon, kanang gidaghanon mius-os ngadto sa usa ka libo, ug daghang dagkong seminaryo ang walay sulod. Ingong sangpotanan, ang aberids nga edad sa Katsilang mga pari nagataas​—16 porsiento karon maoy kapin sa 70 ka tuig sa edad, samtang 3 porsiento lamang ang ubos sa 30.

Krisis sa Suportar nga Salapi: Ang bag-ong Katsilang batakang-balaod nagabulag sa Simbahan ug Estado. Sa nangagi, ang dagkong mga hinabang sa Estado awtomatikong gihatag sa Iglesya Katolika. Ang presenteng gobyerno nagpailaila sa usa ka bag-ong sistema diin ang gamayng porsiento sa buhis sa kada tawo igahin kaha ngadto sa simbahan o sa angayang sosyal nga kawsa, depende sa gusto sa tigbayad sa buhis. Katingad-an, 1 lang sa matag 3 ka Katsilang tigbayad sa buhis ang gusto nga ang simbahan ang magdawat sa iyang kuwarta. Kadto usa ka sagpa sa Katolikong mga awtoridad, kinsa nagbanabana nga halos doble sa maong gidaghanon ang mogahin sa maong “relihiyosong buhis” ngadto sa simbahan. Nagkahulogan kini nga ang simbahan nga makatindog sa kaugalingon halayo pa.

Kasamtangan, mopatim-awng ang gobyerno magpadayon nga nagpanuko sa pagtabang sa simbahan sa abot ug $120 milyon sa usa ka tuig. Dili tanang Katoliko ang nalipay niining kahimtanga. Ang usa ka Katsilang teologo, si Casiano Floristán, mipunting nga “ang usa ka simbahan nga dili magdawat ug igong mga amot gikan sa mga matinuohon mahimong wala makabatog mga matinuohon o dili usa ka simbahan.”

Krisis sa Pagkamasinugtanon: Ang maong krisis nagaapektar sa mga pari ug mga parokyano. Ang batan-ong mga pari ug mga teologo kasagarang mabalak-on sa sosyal inay sa relihiyosong mga isyu. Ang ilang “progresibong” mga kiling mahasupak sa konserbatibong Katsilang herarkiya ug sa Batikano usab. Mahulagwayon mao si José Sánchez Luque, usa ka pari nga taga-Málaga, kinsa mibati nga “wala mabatoni sa Iglesya ang monopoliya sa kamatuoran” ug kini angay “magpasinati sa mga lungsoranon, apan dili modominar.”

Daghang Katsilang mga Katoliko ang samag hunahuna​—ugaling lang un-tersiya sa Katsilang mga Katoliko ang malangkobong mouyon sa ginasulti sa papa. Ug ang Katsilang kaobispohan labi pang wala kaangayi. Sa mga Katolikong giinterbiyo sa usa ka bag-ong surbi, un-kuwarto mipatin-aw nga “walay labot” sa mga obispo, samtang 18 porsiento miingon nga dili sila makasabot kanila.

“Ikaduhang Pag-ebanghelyo”

Atubangan sa maong makahadlok nga kahimtang, ang Katsilang mga obispo nagpatik niadtong 1985 sa talagsaong sunodsunod nga pag-angkon. Apil sa ubang mga butang, ilang giadmitar:

Giila usab sa mga obispo nga ang nasod nagkahimong dugang ug dugang hilig sa sekular nga mga butang, o dili matinagdanon sa relihiyon. Gisugyot nila ang “ikaduhang pag-ebanghelyo” sa Espanya. Pipila ra, hinunoa, ang namati sa ilang awhag. Duha ka Katolikong babaye nga namalaybalay nasorpresa. Gigugol nila ang mas daghang panahon sa pagpatin-aw ngadto sa mga tagbalay nga sila dili mga Saksi ni Jehova kay sa gigugol nila sa pagpahayag sa ilang Katolikong mensahe.

Kini dili katingad-an, kay gigugol sa mga Saksi ni Jehova ang kapin sa 18 milyong oras sa miaging tuig sa pagduaw sa mga balay sa katawhan sa Espanya diha sa tinuod tibuok-nasod nga pag-ebanghelyo. Ang tanang Saksi​—sama sa unang-siglong mga Kristohanon​—gibating obligado nga “buhaton ang buluhaton sa usa ka ebanghelista.” (2 Timoteo 4:​5, Revised Standard Version, Katolikong Edisyon) Ug bisan pag ilang makaplagan ang kaylap nga kadili-matinagdanon bahin sa simbahan, ang ebanghelyo, o maayong balita mahitungod sa Gingharian sa Diyos, nga ilang ginapasa gipamatian sa daghan.

Usa ka tigulang nga lalaki nga ilang nahibalag mao si Benito. Sa pagsilaob sa guerra sibil, siya didto sa dapit nga gikontrolar sa militaryong mga rebelde. Napugos siya sa pagsulod nga sundalo, apan sa iyang kasingkasing gibati niyang daotan ang pagbakyaw ug mga hinagiban. Midumili siya sa pagdawat nga kadto usa ka “balaang gubat.” Inay patyon ang iyang isigkatawo, gituyo niya ang pagpusil sa iyang kaugalingon sa kamot aron siya dili sarang makakablit sa gato.

Kap-atan ka tuig sa ulahi, siya ug ang iyang asawa misugod sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Nalipay si Benito sa pagkahibalo nga ang Diyos mismo nagaawhag sa iyang katawhan nga “salsalon ang ilang mga espada nga mga punta sa daro,” ingon sa giawhag kaniya sa iyang konsensiya nga buhaton sa daghang katuigan nga miagi. (Isaias 2:4) Bisan pa sa dili maayong panglawas, sa wala madugay siya nagbuhat na usab sa buluhaton sa usa ka ebanghelista.

“Usa ka Nindot nga Bula”

Si Gloria usa ka Katoliko nga nagdawat sa pagsimba sa Diyos sa kaugalingon niyang paagi. Sa daghang katuigan gideboto niya ang iyang kinabuhi sa simbahan ingong usa ka misyonaryong madre sa Venezuela. Apan nawad-an siyag kasibot sa dihang siya wala makakitag mga tubag sa iyang mga pangutana mahitungod sa mga doktrina sa simbahan, sama sa Imaculada Concepcion ni Maria, purgatoryo, ug sa Trinidad.

Sa dihang nangayo siyag mga katin-awan, siya kanunay sultihan nga kana misteryo. ‘Nganong gihimo man sa Diyos nga lisod kaayong hisabtan ang mga butang?’ gisukna niya ang iyang kaugalingon. Sa usa ka okasyon siya gipasidan-an nga kon nagpuyo pa siya panahon sa Inkwisisyon, siya gisunog na unta. ‘Ug lagmit tinuod kana,’ siya naghunahuna.

Tungod sa maong mga tubag, siya nagmaduhaduhaon sa dihang giduaw siya sa mga Saksi ni Jehova. Apan sa nakaamgo siya nga ang tanang gitudlo nila gipamatud-an sa Kasulatan, nga siya sa kataposan nakasabot sa mensahe sa Diyos alang sa katawhan, siya nalipay sa tuman. Siya karon nagagahin sa kadaghanan sa iyang panahon sa pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos.

“Karon, kon palandongon ko ang tanang relihiyosong seremonyas sa Iglesya Katolika,” matud ni Gloria, “akong ikatandi kini sa nindot nga bula, nga nag-idlak sa daghang kolor, apan walay sulod​—kon mosulay ka sa pagsusi sa dugang, kini mahanaw lamang.”

Si Benito, Gloria, ug kaliboang Saksi ni Jehova sama kanila sa Espanya, nakakaplag ug tinuod espirituwal nga kahupayan pinaagi sa pagdangop sa walay-sambog nga katubigan sa kamatuoran nga anaa sa Balaang Kasulatan. Ang maong kahupayan wala niadtong mahuyang Iberianhong institusyon, ang Katsilang iglesya​—nga tugob kaayo sa tradisyon apan kabos kaayo sa espirituwal nga unod, nga gamhanan kaayo sa daghang kasiglohan apan karon inutil sa paghupay sa pagkadi-matinagdanon sa iyang nagkagamay nga panon.

Si Jesu-Kristo kas-a miingon, nga nagtumong sa panginahanglan sa pag-ila ug paglikay sa relihiyosong sayop: “Pagbantay kamo sa mini nga mga propeta nga moanha kaninyo nga nagpakaaron-ingnong mga karnero apan sa kahiladman manunukob nga mga lobo. Inyo silang maila pinaagi sa ilang mga bunga. . . . Sublion ko, inyo silang maila pinaagi sa ilang mga bunga.”​—Mateo 7:15-20, JB.

Itugyan namo sa magbabasa ang paghukom sa iyang kaugalingon sa mga bunga sa Katsilang Katolisismo.

[Footnote]

[Blurb sa panid 12]

Katolikong mga obispo miawhag sa ikaduhang pag-ebanghelyo sa Espanya. Pipila ra ang namati sa ilang awhag

[Hulagway sa panid 9]

3 lamang sa 10 ka Espanyol ang regular nagasimba

[Hulagway sa panid 10]

Ang Simbahan sa Sagrada Familia sa Barcelona wala gihapon mahuman tapos sa usa ka gatos ka tuig nga pagtukod ug pagpangayog mga amot

[Credit Line]

Letrato: Godo-Foto