Kon Kanus-a Sugdan ug Unsa ka Daghan ang Isulti

DAGHANG mabuot nga mga ginikanan daw naghunahuna nga ang edukasyon bahin sa sekso maatiman sa panahon sa makauulaw nga panagsultihay bahin sa kamatuoran sa sekso ug sa pagpanganak diha sa diyes-minutos nga paglakaw sa kakahoyan uban sa ilang 13-anyos nga anak. Apan sa kasagaran dili lamang diyutay kaayo kondili ulahi na kaayo kini. Komun sa usa ka mahigugmaong ginikanan ang pagkomento: “Hapit tanang butang nga gusto nakong isulti kanila, daw nahibalo na sila.”

Aduna bay mas maayong paagi sa pagtudlo kanila niining hinungdanong mga butang? Kon mao, kanus-a magsugod ang mga ginikanan, ug unsay ilang mahimo ug isulti?

Sa maalamon, halos sukad sa pagkatawo sa bata, angay magsugod ka na sa pagtukod ug pundasyon aron itudlo kining importanteng instruksiyon. Kon magsugod ka nga bata pa sila, ikaw makahatag diha sa kalmado, ginagmay nga impormasyon nga daling masabtan sumala sa katakos sa imong anak sa pagbaton ug kaayohan.

Samtang kaligoan sa mga ginikanan ang ilang gagmayng mga anak, sila mahimong motudlo kanila sa mga bahin sa ilang lawas: “Kini ang imong dughan . . . imong tiyan . . . imong tuhod.” Nganong molukso man gikan sa tiyan ngadto sa tuhod? Ang anaa ba sa tunga makauulaw? O pribado ba lang kini? Siyempre, dili nato gamiton ang bastos nga mga pulong alang niining pribadong mga bahin. Apan nganong dili moingon sa yano “kinatawo sa lalaki” o “kinatawo sa babaye”? Kini usab maoy bahin sa kalalangan nga gitawag sa Diyos nga “maayo kaayo.”​—Genesis 1:31; 1 Corinto 12:21-24.

Sa ulahi, tingali kon makita sa bata ang pag-ilis sa lampin, mahimong ugdang nimong isulti nga ang mga batang lalaki ug babaye adunay iyaiyang kinatawo. Imong hinay nga ipatin-aw nga personal kining mga butanga. Hisgotan lamang kini diha sa pamilya, dili sa ubang mga bata o sa ubang mga tawo sa gawas sa pamilya.

Sa ingon, imong ikasaysay ang daghang butang sa dili pa kini makauulaw, magsugod ug sayo ug nagaabante sa unahan samtang ang katakos sa pagsabot sa bata modako.

Pagpatin-aw Bahin sa Pagpanganak

Sa dihang mag-tres ngadto sa magsingko anyos ang edad sa bata,a hayan ang bata mosugod sa pagkahibulong bahin sa pagpanganak ug tingalig mangutana: “Diin man gikan ang mga bata?” Ikaw yanong makatubag: “Ikaw nagdako diha sa usa ka mainit, luwas nga dapit sa sulod ni mama.” Tingali makatagbaw kini sa pagkakaron. Sa ulahi tingalig ang bata mangutana: “Sa unsang paagi makagula ang bata?” Ikaw mahimong motubag: “Ang Diyos naghimo ug linain nga puerto nga gawasan sa bata.” Ang interes sa bata makadiyut ra, busa ang labing maayong mga tubag maoy yano ug direkta. Ihatag ang gikinahanglang impormasyon nga ginagmay sa usa ka higayon, isaysay ang uban sa ulahi.

Kon alisto ang mga ginikanan, sila makakitag daghang higayon sa pagtudlo. Kon talianak ang usa ka suod nga paryente, ang inahan mahimong moingon: “Si Tiya Susan hapit nang manganak​—ingon ako niana kadakoa sa pila ka semana sa wala ka pa matawo.” Ang gipaabot nga pagkatawo sa usa ka bata nga lalaki o babaye makahatag ug daghang kulbahinam ug malipayong mga bulan sa edukasyon.

Sa ulahi ang bata tingali mahibulong: “Sa unsang paagi mitungha ang bata?” Ang yanong tubag mao: “Usa ka binhi nga gikan sa amahan magkatagbo sa itlog sa inahan ug ang bata mosugod sa pagtubo, sama sa usa ka liso sa yuta nga motubo ngadto sa usa ka bulak o kahoy.” Laing higayon ang bata tingali mangutana: “Sa unsang paagi ang binhi ni papa nakasulod kang mama?” Ikaw mahimong moingon, sa matinahuron: “Nahibalo ka kon unsa ang pagkagama sa lalaki. Siya dunay kinatawo. Ang inahan adunay puerto sa iyang lawas nga sudlan sa kinatawo sa lalaki, ug ang binhi matanom. Gihimo kita sa Diyos niining paagiha aron ang mga bata motubo diha sa usa ka maanindot, mainit nga dapit hangtod nga may igo silang gidak-on aron mabuhi sa ilang kaugalingon. Unya matawo ang matahom bag-ong bata!” Imong isaysay kini uban sa espiritu sa kahibulong sa katingalahang paagi sa pagkahikay sa Diyos niining mga butanga.b

Ayaw itugot nga dili matubag ang mga pangutana nga may kaulaw: “Sultihan ra ti ka inigkadako na nimo.” Kini mopasamot lang sa pagkamausisaon sa bata ug tingalig mopukaw kanila sa pagpangitag impormasyon gikan sa dili-maayong mga tuboran sa laing dapit. Ang bata nga may igong edad na nga makapangutana may igong edad sa pagdawat ug yano ug matinahuron nga tubag. Ang dili paghatag ug tubag mopaluya sa imong mga anak sa pagpangayo pa kanimo ug impormasyon.

Unsa ka Sayo?

Daghang ginikanan mobati nga ang ilang mga anak kinahanglan adunay paninugdang pagsabot niining mga butanga labing menos sa dili pa sila moeskuyla, diin sila makadungog ug dili-hustong impormasyon gikan sa ubang kabataan.

Usa ka apohan misaysay: “Wala akoy gipangutana, apan sa nag-sayis anyos na ako, mihukom ang akong amahan nga panahon na sa pagpatin-aw kon diin gikan ang mga bata. Siya miingon nga ang panag-usa sa sekso sa usa ka lalaki ug sa usa ka babaye nga mopatunghag usa ka bata maoy sama ka natural sa pagkaon, apan ang Diyos nag-ingon nga kini maoy alang lamang sa mga tawong kasal. Busa, kinahanglan dunay inahan ug amahan sa paghigugma sa bata ug sa pag-atiman niana.” Kini nga apohan midugang: “Ang katin-awan nga iyang gihatag kanako tukma gayod sa panahon. Nakakita na akog mga sayis anyos nga nangatawa sa malaw-ay nga mga hulagway nga ilang gidrowing nga wala ako makasabot.”

Siyempre, ang maong mga pagpatin-aw kinahanglang ipadayag, dili ingong usa ka butang nga ikaulaw, kondili usa ka butang nga pribado. Mahimong imong soblion nga sekreto kini sa pamilya nga dili gayod isulti sa ubang mga bata o sa mga tawo sa gawas sa pamilya. Kon mosipyat ang imong bata niining bahina, ikaw malumong makaingon: “Shhh! Hinumdomi, sekreto kana nato. Hisgotan nato kana diha lamang sa pamilya.”

Dili Makakurat

Kon ang panginahanglan alang niini nga panaghisgot makakurat sa bisan kinsa nga magbabasa, palandonga kon pila ka mabuot nga batan-ong mga ginikanan ang nagapangitag matinahurong paagi sa pagpatin-aw niining mga butanga sa ilang mga anak. Dili ba ang prangka nga mga pagpatin-aw diha sa usa ka mahigugmaong panimalay mas maayo kay sa paagi sa unang pagkakat-on niini sa kadaghanang mga ginikanan, gikan sa malaw-ay nga mga tuboran gawas sa pamilya?

Kon ikaw mamati pag-ayo ug kon imong tubagon ang mga pangutana sa simple ug matinahurong paagi, mas masayon alang sa imong mga anak ang pagduol kanimo uban sa laing mga pangutana sa modagan ang mga tuig ug ang ilang panginahanglan ug impormasyon modako.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 6]

Ang gipaabot nga pagpanganak motaganag higayon alang sa bililhong instruksiyon