Mga Kinahanglanon sa Pagpasuso sa Inahan

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA NIGERIA

Kon ikaw, sama sa daghang inahan, nakahukom sa pagpasuso sa imong bata, gipili nimo ang paggamit sa usa ka tagana nga mahigugmaong gihimo sa Maglalalang sa katawhan. Ang gatas nga ipatungha sa imong lawas magtagana sa hustong mga sustansiya nga gikinahanglan sa imong bata, nga nagapakusog sa mahimsog nga pagtubo ug pag-ugmad. Makatabang usab kini sa pagpanalipod sa imong bata batok sa kasagarang mga sakit. May maayong katarongan nga ang WHO (World Health Organization) nag-ingon: “[Ang gatas sa inahan] mao ang kinamaayohang pagkaon nga mabatonan sa usa ka bata. Ang tanang kapuli, lakip ang gatas sa baka, tinimpla nga pinulbos nga gatas, ug mga linugaw nga lugas, ubos ug kalidad.”

Ang pagpasuso makahatag usab ug mga kaayohan kanimo. Walay mga bibiron nga hugasan o pabokalan ug dili na moadto sa kosina sa tungang gabii aron sa pagtimpla ug gatas sa imong bata. Ang pagpasuso makaayo usab kanimo sa pisikal, sanglit makatabang kini kanimo sa pag-us-os sa timbang nga nadugang nimo panahon sa pagsabak ug makatabang nga mahibalik ang imong matris sa normal nga gidak-on niini. Ug ang mga pagtuon nagsugyot nga ang mga babaye nga nagpasuso sa ilang mga anak gamay rag posibilidad nga makanser sa suso.

“Halos tanang inahan makapasuso sa ilang bata,” nagapasalig ang United Nations Children’s Fund. Busa lagmit usab nga ikaw makapasuso. Hinunoa, madiskobrehan nimo nga ang pagpasuso dili sama ka sayon sa imong gidahom, ilabina kon ikaw mosulay sa pagbuhat niana sa unang higayon. Tungod kini kay ang pagpasuso, bisan tuod natural, dili kinaiyanhon; kini usa ka katakos nga kinahanglang makat-onan nimo. Makaplagan nimo tingali nga nagkinahanglan ikaw ug ang imong bata ug daghang adlaw o pipila ka semana pa gani aron sa pagtukod ug usa ka haruhay ug makalingaw nga rutina.

Sa Dili pa Mogawas ang Bata

Kon wala ka molampos sa pagpasuso ug bata kaniadto, pakigsulti sa mga inahan nga nakapasuso na. Makatabang sila kanimo sa paglikay o pagbuntog sa mga suliran. Makatabang usab sila sa pagtukod sa imong pagsalig diha sa imong katakos sa pagpasuso sa imong bata sa epektibong paagi.

Sa panahon sa pagsabak ug human niana, hinungdanon nga aduna kay igong pahulay. Dugang pa, tinoa nga mokaon ka ug igong pagkaon. Ang Breastfeeding, usa ka publikasyon sa WHO, nag-ingon: “Ang dili-maayong pagkaon una pa o panahon sa pagsabak mahimong maoy makaingon sa dili maayong pagtubo sa bata diha sa matris. Mahimong magpasabot usab kini nga ang inahan dili makapondo ug igong tambok nga makapatunghag igong gatas sa ulahi. Busa kinahanglang ang inahan, sa tibuok yugto sa pagsabak ug pagpasuso, mokaon ug balanseng pagkaon nga naglakip sa nagkalainlaing mga pagkaon.”

Ang pag-atiman sa suso hinungdanon usab. Panahon sa kataposang mga bulan sa pagsabak, hugasi ang imong mga suso sa dihang maligo, apan ayawg saboni. Ang mga glandula sa areola (ang itomon nga bahin palibot sa mga atngal) mopagawas ug kontra-kagaw nga padanglog nga makapaumog kanunay sa atngal ug manalipod batok sa impeksiyon. Ang sabon makapauga sa mga atngal ug makawagtang o makaneyutralisar sa padanglog. Kon ang imong mga suso maughan o mangatol, basin gusto nimong hidhiran ug makapahupay nga krema o losyon. Apan likayi ang paghidhid niana diha sa mga atngal o sa areola.

Ang mga doktor kanhi nagrekomendar nga “pagahion” sa mga inahan ang ilang mga atngal panahon sa pagsabak pinaagi sa daklit nga paghapyod niini. Bisan tuod nga kini gihunahunang mosanta sa pagngutngot sa atngal samtang nagapatutoy, ang mga pagtuon nagpakita nga ang maong mga ehersisyo dili makatabang. Ang pagngutngot sagad moresulta gumikan sa dili-hustong pagkapahimutang sa nagatutoy nga bata diha sa suso.

Ang gidak-on ug porma sa suso dili mao ang mga hinungdan sa malamposong pagpatutoy, apan ang usa ka bata dili makasupsop sa usa ka pasuk o hapla nga atngal. Mahimo nimong sulayan ang imong kaugalingon pinaagi sa hinayng pagpislit sa ubos sa matag atngal ginamit ang imong kumagko ug tudlo aron sa pagtino kon ang mga atngal nagtuybo. Kon wala, pangonsulta sa imong doktor. Basin mosugyot siya nga gamiton ang usa ka breast shell, usa ka yanong himan nga isul-ob panahon sa pagsabak o sa panahon sa pagpasuso. Ang mga shell sagad magpaarang-arang sa porma sa hapla o pasuk nga mga atngal.

Mga Adlaw Human sa Pagpanganak

Maayo nga imo dayong sugdan pagpasuso ang imong bata sulod sa usa ka oras human sa pagpanganak. Ang pipila tingali maghunahuna nga human gilayon sa tanang paghago sa pagpanganak, ang inahan ug bata parehong kapoy na kaayo nga maghangop pa. Apan kasagaran ang inahan mapalagsik sa maong higayon, ug ang bata, tapos sa pipila ka minutos nga pagpasibo sa kinabuhi gawas sa tagoangkan, mahinamong mangita sa kahupayan sa suso.

Ang bag-ong mga inahan makatagana sa ilang bag-ong natawong bata ug dalagon o tin-aw nga substansiya nga gitawag ug colostrum. Kining “likidong bulawan” maayo kaayo alang sa bata. Kini adunay mga sangkap nga moaway sa makadaot nga kagaw. Kini usab tugob sa protena ug menos sa asukar ug tambok, nga naghimo nianang labing maayong pagkaon panahon sa unang pipila ka adlaw sa kinabuhi. Gawas lang kon adunay pipila ka medikal nga suliran, ang bata dili magkinahanglan ug ubang pagkaon o ilimnon. Ang dugang nga pagpasuso sa bibiron makawala sa gana sa usa ka bata sa pagtutoy sa inahan, sanglit diyutay rang paningkamot ang gikinahanglan sa pagsupsop gikan sa bibiron.

Ang mga inahan kasagarang mosugod sa pagpatunghag gatas nga walay colostrum gikan sa duha ngadto sa lima ka adlaw human sa pagpanganak. Ang pagkusog sa pag-agos sa dugo ngadto sa mga suso niining panahona lagmit magpadako sa suso ug magpahumok niini. Kini normal. Ang pagpasuso sagad makapahupay sa dili maayong pamati. Apan, usahay ang midako nga mga suso makapahapla sa mga atngal. Sanglit makapalisod kini sa bata sa pagtutoy, kinahanglan tingaling pagulaon nimo ang gatas nga kinamot. Mahimo nimo kini pinaagi sa paggamit sa duha ka kamot sa pagmasahe sa matag suso, nga magsugod sa punoan ug mopataas paingon sa atngal.

Dili nimo masukod kon unsa ka daghang gatas ang matutoy sa imong bata gikan sa suso, apan ayawg kabalaka​—ang imong lawas nasangkapan aron makatagana sa tanang gikinahanglan sa bata, bisan pag ang bata maoy kaluha! Kon magsige kag pasuso, mas daghang gatas ang imong ikapatungha. Mao kini usa ka katarongan kon nganong dili nimo dugangan ang gatas sa suso ug ubang ilimnon diha sa bibiron, sama sa tinimpla nga pinulbos nga gatas o gatas sa baka. Kon buhaton nimo kini, diyutay ra ang tutoyon sa imong bata gikan kanimo. Kini, sa baylo, magkahulogan nga mas diyutayng gatas ang imong ikapatungha.

“Ang eksakto-sa-bulan normal nga mga bata halos dili ingon ka walay mahimo panahon sa pagkahimugso ingon sa gihunahuna ug sila makaorganisar sa ilang kaugalingong pagkaon nga mohaom kanila ug sa mga lawas sa ilang mga inahan, kon tugotan lamang sila sa ubang mga tawo sa pagbuhat niana,” misulat si Gabrielle Palmer diha sa The Politics of Breastfeeding. Ang nagagiyang prinsipyo mao kanang sa suplay ug panginahanglan​—sa dihang ang imong bata mangayog pagkaon (kasagaran pinaagi sa paghilak), ikaw mopatutoy. Sa sinugdan, gutomon ang bata kada duha o tulo ka oras. Kinahanglang tugotan nimo ang imong bata sa pagtutoy sa duha ka suso matag panahon nga ikaw magpatutoy. Ang kadaghanang bata makahuman sa pagtutoy sulod sa 20 hangtod sa 40 minutos, bisan tuod ang ubang bata gustong magdugay sa pagtutoy, nga maghunong-hunong. Ang maong hinayang motutoy nga mga bata lagmit motutoy sulod sa 60 minutos. Kasagaran, ang imong bata mabusog kon siya motutoy labing menos walo ka beses sulod sa 24 oras, kon madungog nimo siyang nagatulon samtang nagatutoy, ug kon siya adunay walo o daghan pang basa nga mga lampin kada adlaw human sa ikalima ka adlaw.

Ang labing hinungdanong kahanas nga kinahanglang tun-an pag-ayo sa pagpasuso maoy kon unsaon nimo pagkugos ang bata sa hustong paagi diha sa suso. Ang dili-maayong pagposisyon sa bata moresulta nga dili makasuso ug igong gatas ang imong bata. Ang pipila ka bata modumili pa gani sa pagtutoy.

Ang dili maayong pagposisyon sa bata mahimong moresulta sa laing kasagarang suliran: nangliki o nagngutngot nga mga atngal. Ang Breastfeeding Source Book nag-ingon: “Ang nagngutngot nga mga atngal gipahinabo sa daghang hinungdan, apan ang usa nga hinungdanon maoy kon unsa ka maayo ang ‘pagtutoy sa bata,’ ug kana sa baylo nag-agad sa igoigong gilapdon diha sa kon giunsa pagposisyon ang iyang ulo diha sa suso. Alang sa hustong pagposisyon sa bata, ang imong bata kinahanglang duol sa suso, nga ang iyang ulo anaa sa hustong posisyon (wala maghangad, magduko o magtakilid), ug tungod gayod sa atngal aron nga dili niya kini bitaron sa usa ka daplin.”

Alang sa maayong resulta, ang mga ngabil sa masuso kinahanglang magasupsop pag-ayo sa suso, labing menos tulo ka sentimetro sa ubos sa atngal. Mahibaloan nimong husto ang pagkaposisyon sa bata kon ang tibuok lawas sa imong bata nag-atubang kanimo, kon siya mohimog dugayng pagsupsop, kon siya relaks ug malipayon, ug kon dili ka sakitan sa atngal.

Kon Kanus-a Maglutas

Human sa unang pipila ka semana, ikaw ug ang imong bata makasinati na pag-ayo sa usag usa ug lagmit nakatukod na ug hamugaway ug makalingawng rutina. Sa mosunod nga upat hangtod sa unom ka bulan, ang imong bata dili magkinahanglan ug pagkaon o ilimnon gawas sa gatas sa inahan. Human nianang panahona kinahanglang inanay nimong ipakaon ang ubang mga pagkaon, sama sa dinugmok nga mga utanon, mga fiber, o mga prutas. Hinunoa, hangtod ang imong bata mag-edad ug siyam o napulo ka bulan, ang iyang pangunang pagkaon mao gihapon ang imong gatas; busa maayo gayod nga patutoyon ang bata sa dili pa hatagan ug gahing mga pagkaon.

Unsa ka dugay nga ipadayon nimo ang pagpasuso? Dugaydugay kutob sa maarangan, nagrekomendar ang WHO. Daghang inahan ang padayong magpatutoy hangtod sa ikaduhang tuig, nga mas nabalaka sa kaayohan sa ilang mga bata inay sa edad sa bata. Ang librong Mothering Your Nursing Toddler nag-ingon: “Sayon ra makit-an ang panginahanglan sa atong mga anak alang sa padayong pagtutoy​—ang ilang kalipay sa pagtutoy ug ang ilang kaguol kon kana ihikaw. Ang yano apan lig-ong katarongan nga ipadayon ang pagpatutoy mao ang pagpahimuot sa bata.”

Pamatuod sa Usa ka Mahigugmaong Maglalalang

Samtang nagapasuso ka sa imong bata, tingali sa lawom na nga kagabhion sa dihang ang ubang membro sa pamilya natulog na, palandonga ang Maglalalang niining maong kahikayan. Bisan pag wala nimo masabti ang malisod pisikal nga mga proseso nga nagpahimo nianang posible, ang pagkakahibulongan sa pagpasuso motabang kanimo sa pagsabot sa kaalam ug gugma sa atong Maglalalang.

Hunahunaa kini​—walay laing mas maayong pagkaon alang sa mga bata kay sa gatas sa inahan. Kini bug-os nga nagtagana sa mga panginahanglan sa bata sa pagkaon ug ilimnon sulod sa unang mga bulan sa kinabuhi. Sa samang panahon, kini usa ka katingalahang tambal nga nagapanalipod batok sa sakit. Kini luwas, hinlo, wala magkinahanglag pagtimpla, ug walay bayad. Kini mabatonan bisag asa, ug ang paggama niini mokusog samtang nagatubo ang masuso.

Ug hunahunaa ang kamatuoran nga ang pagpasuso maoy makapalipayng kasinatian alang sa inahan ug bata. Ang pagpakaon, ang binaba ug panit-sa-panit nga pakigkontak, ug ang pisikal nga kainit sa pagpasuso tanan motabang sa pag-ugmad ug usa ka lig-on nga bugkos sa gugma ug kasuod tali sa inahan ug anak.

Sa pagkatinuod, ang Maglalalang niining kahibulongang kahikayan kinahanglan gayong dayegon. Sa walay duhaduha ipalanog nimo ang mga pulong ni salmistang David, kinsa misulat: “Pagadayegon ko ikaw [Jehova] tungod kay sa makalilisang nga paagi ako kahibulongang gibuhat. Kahibulongan ang imong mga buhat.”​—Salmo 139:14.

[Kahon sa panid 12]

Mga Bana, Magmapaluyohon

• Pahibaloa ang imong asawa nga ikaw miuyon sa pagpasuso. Pasaligi ug mabinationg paluyohi siya.

• Tabangi ang imong asawa nga makakaon ug balanseng pagkaon panahon sa pagsabak ug samtang nagapasuso sa bata.

• Tinoa nga siya may igong pahulay. Ang usa ka hago nga babaye lagmit maglisod sa pagpatungha ug igong gatas. Makatabang ka ba sa pagpamenos sa iyang mga palas-anon pinaagi sa pag-atiman sa ubang mga bata o sa pagtabang sa mga buluhaton sa balay?

• Kon ang imong asawa haruhay ug malipayon, mas maayo ang pag-agos sa iyang gatas. Himoa siyang malipayon kutob sa imong maarangan. Pamati sa iyang mga suliran, ug tabangi nga masulbad kana.

[Kahon sa panid 13]

Suso Kontra Bibiron

“Ang gatas sa inahan mas sustansiyado, mas limpiyo, magpaimyun sa mga bata batok sa kasagarang mga sakit, ug magpakunhod sa riyesgo sa inahan nga makanser sa suso ug matris. Ang tinimpla nga pinulbos nga gatas, gawas nga mahal, sagad timplahan ug sobra ka daghang hugaw nga tubig ug ipatutoy sa mga bata gikan sa wala kapabokali nga mga bibiron. Diha sa kabos nga mga komunidad, ang kalainan hinungdanon kaayo nga ang gibanabana nga 1 ka milyong bata mahimong maluwas matag tuig kon ang mga inahan sa kalibotan mibalik pa sa bug-os nga pagpasuso sulod sa unang upat hangtod sa unom ka bulan.”​—The State of the World’s Children 1993, usa ka publikasyon sa United Nations Children’s Fund.