Mga Batan-on Nangutana . . .

Seksuwal nga Panghasi—Sa Unsang Paagi Mapanalipdan Nako ang Akong Kaugalingon?

SI Anita maoy usa ka bibohong 16-anyos nga mapahiyomon kanunay. Apan, nagmug-ot siya sa gibatbat niya ang dili pa dugayng mga hitabo sa iyang tunghaan. “Gikorner ako sa usa ka popular kaayong batan-ong lalaki diha sa pasilyo ug misugod sa dili-angay nga paghikaphikap kanako,” siya nahinumdom. “Nahimo niya kini sa daghang babaye​—sila nakaangay sa iyang mga pagtagad, apan ako wala! Wala mosaler ang minatarong nga paghangyo kaniya sa pagkuha sa iyang kamot. Wala siya magtuo nga ako wala magtiaw.”

Ang problema ni Anita kasagaran. Ang seksuwal nga panghasi dayag nga komon sa panahon sa Bibliya. (Itandi ang Ruth 2:​8, 9, 15.) Ug makakurat ang kakaylap niini karong adlawa. “Ang pipila ka lalaki sa trabahoan mikomentog malaw-ay bahin sa akong lawas,” matud sa usa ka tin-edyer nga babaye. Apan kasagaran ang panghasi molapas pa sa mga pulong. “Ang pipila misulay sa paghikap o pagbira kanako,” siya midugang. Usa ka tin-edyer nga babayeng ginganlag René miingon sa Pagmata!: “Ang panghasi misamot ka grabe diha sa trabahoan nga tungod niana ako napugos sa pag-undang sa trabaho.”

Usa ka surbi ning bag-o pa nagtaho nga 81 porsiento sa mga estudyante sa mga 8 ngadto sa 11 nga grado miingon nga sila seksuwal nga gihasi labing menos makausa. “Tali kanila,” mitaho ang U.S.News & World Report, “65 porsiento sa mga babaye ug 42 porsiento sa mga lalaki miingon nga sila gihikap, gibira o gikusi sa seksuwal nga paagi.” Oo, ang mga lalaki ug mga babaye maoy mga target. Sama sa giingon sa ginikanan sa usa ka tin-edyer nga lalaki: “Ako nakurat sa pagkaagresibo sa mga dalagita sa tunghaan sa akong anak nga lalaki. Sa mga 12 pa ang iyang edad, may motawag kanunay namo sa telepono, mga imbitasyon sa pagpakigdeyt, malaw-ayng mga pasumbingay​—uban pa.”

Dali ra kaayo nga ibale-wala kining makapikal nga batasan. Usa ka batan-on miingon: “Usahay buhaton kini sa tiniaw nga paagi.” Apan dili kini usa ka tiaw alang sa mga Kristohanon! Sila nahibalo nga ang seksuwal nga panghasi kasagaran maoy usa ka pagsulay sa pagdani sa usa ngadto sa seksuwal nga imoralidad, usa ka butang nga gihukman ni Jehova nga Diyos. (1 Corinto 6:​9, 10) Dugang pa, ang Pulong sa Diyos nagsugo nga ang batan-ong mga babaye angay tratahon “uban sa bug-os nga kaputli.” (1 Timoteo 5:2) Kini nagdili usab sa “law-ayng pagpanistis.” (Efeso 5:​3, 4) Busa dili tugotan sa Kristohanong mga batan-on ang seksuwal nga pagpanghasi! Ang pangutana mao, Unsaon nimo pagpanalipod ang imong kaugalingon nga mahimong target niini? Atong hisgotan ang bahin sa mga lakang sa pagsumpo.

Mga Paagi sa Pagsanta sa Pagpanghasi

Ugmara ang reputasyon sa Kristohanong paggawi. “Palamdaga ang inyong kahayag atubangan sa mga tawo,” nagtambag si Jesus. (Mateo 5:16) Ang pagpaambit sa imong ginatuohan uban sa mga kauban sa tunghaan ug mga kauban sa trabaho maoy usa ka paagi sa pagbuhat niana. Kon ikaw mailhan ingong usa nga adunay lalom nga pagtuo ug hataas nga mga sukdanan sa pamatasan, lagmit dili ka kaayo mahimong target sa panghasi.

Bantayi ang imong pamisti ug pamostura. Sa panahon sa Bibliya ang pila ka bisti nagpaila sa usa ka babaye ingong imoral. (Itandi ang Proverbio 7:​10.) Ingon man usab karon, ang makapukaw sa seksong mga estilo maghimo kanimong popular uban sa imong mga higala, apan kini mahimong mohatag ug sayop nga mensahe. Mahimong imong makaplagan ang imong kaugalingon nga nagpangdanig sayop nga matang sa pagtagad gikan sa kaatbang nga sekso. Ang samang problema mahimong motungha kon ang usa ka dalagita magmek-ap sa paagi nga tan-awon siyang hamtong na. Ang tambag sa Bibliya mao nga imong ‘dayandayanan ang imong kaugalingon sa mahapsay nga sinina, uban ang kaligdong ug pagkamabuot sa hunahuna.’​—1 Timoteo 2:9.

Piliag maayo ang imong mga kauban. (Proverbio 13:20) Bisan pa, hukman ka sa mga tawo sumala sa imong mga kauban. Ug kon ang imong mga higala nailhan nga nagpunayg hisgot bahin sa kaatbang nga sekso, ang mga tawo makabatog sayop nga panghunahuna bahin kanimo.​—Itandi ang Genesis 34:​1, 2.

Likayi ang pagbirigbirig. Tinuod nga dili sayop ang pagkahimong mahigalaon, apan ang pagtutok ug paghikap dali nga masaypan sa kaatbang nga sekso. Dili kinahanglang manghikap ang usa aron mapadayon ang panagsultihay. Batasana ang Bulawanong Lagda ug tagda ang kaatbang nga sekso sama sa buot nimong ipatagad kanimo​—sa kaugdang ug uban ang pagtahod. (Mateo 7:12) Ayaw pagsulay sa pagdani sa pagtagad sa kaatbang nga sekso agig kalingawan lamang. Ang pagbuhat niana dili lamang kay dili maluloton ug makahatag pag sayop nga impresyon kondili peligroso. “Makahimo ba ang usa ka tawo sa pagbutang ug kalayo diha sa iyang sabakan ug ang iyang mga sapot dili masunog?” nangutana ang Bibliya sa Proverbio 6:27.

Kon Ikaw Biktimahon

Siyempre, bisan kon ang pipila ka kausaban sa imong bisti, pamostura, o paggawi angay na, ang uban walay katungod sa paghikap kanimo o maghimog malaw-ayng mga pasumbingay kanimo. Ug bisan ang pipila ka batan-on nga dalayegon ang panagway ug pamatasan nabiktima. Unsay imong buhaton kon kini mahitabo kanimo? Aniay pipila ka sugyot.

Hugot nga modumili. Nahibaloan na kaayo nga ang ubang mga tawo moingong dili sa seksuwal nga mga pangamoral samtang ang tinuod sila gusto niana. Busa ang mga manghasi magtuo nga ang taphawng dili nagpasabot nga oo​—o labing menos mahimo ra—​hangtod makombinsir nimo sila nga dili gayod. Ang tambag ni Jesus nga himoang dili ang imong dili praktikal kaayo niining bahina. (Mateo 5:37) Ayawg agik-ik o pag-inigat. Ayawg itugot usab nga ang lihok sa imong lawas, tingog, o ekspresyon sa panagway mosukwahi sa imong mga pulong.

Ipadayag ang kasuko. Ang mga tawo nga agresibo sa sekso sagad motan-aw sa pagkadili-andam sa ilang mga biktima sa pagsukol. Apan, sa panahon sa Bibliya ang mga babayeng Israelinhon gihatagan ug katungod, sa pagkatinuod obligasyon, sa pagsukol sa seksuwal nga pag-atake. (Deuteronomio 22:​23, 24) Mao man usab karon, dili angay bation sa usa ka Kristohanon nga ang dili-angayng paghikap o paghapohap dili seryoso. Kini maoy sayop, usa ka pag-atake sa imong dignidad ingong usa ka tawo ug ingong usa ka Kristohanon. Dili nimo angay kining dawaton nga walay pagsukol! “Kasilagi kon unsa ang tuman-kadaotan” nagtambag ang Bibliya!​—Roma 12:9.

Usa ka epektibong paagi sa pagsanta sa dili maayong paggawi mao ang pagpasundayag sa kasuko ug sa pagpakaulaw sa imong manghahasi; basin ug mohunong siya. Hinumdomi ang eksperyensiya ni Anita, nga gihisgotan sa sinugdan. Wala mosaler ang matinahorong paghangyo sa nanghasi kaniya sa paghunong sa paghikap kaniya. Miingon si Anita kanamo: “Napugos ako sa pagpakaulaw kaniya atubangan sa iyang mga higala pinaagi sa pagsinggit kaniya sa DILI paghikap nga ingon niana!” Ang resulta? “Gikataw-an siya sa tanan niyang mga higala. Nalain siya makadiyut, apan sa milabay ang pipila ka adlaw, nangayo siyag pasaylo sa iyang nahimo ug sa ulahi depensahan na ako kon adunay mosulay sa pagsamok kanako.”

Kon dili mosaler ang mga pulong, lakaw na lang​—o kaha dagan—​palayo gikan sa atake. Ug kon dili posible ang pag-ikyas, ikaw may katungod sa paggamit ug bisan unsa nga gikinahanglan aron masanta ang seksuwal nga panghasi. Usa ka Kristohanong dalagita prangkang miingon niining paagiha: “Sa dihang misulay sa pagbira kanako ang usa ka bayong, gisumbag ko siya kutob sa akong mahimo, ug midagan ako!” Siyempre, kini wala magpasabot nga ang nanghasi dili mosulay pag-usab. Busa lagmit nga ikaw nagkinahanglan ug tabang.

Isulti sa uban. “Kana ang gihimo ko sa kataposan,” miadmiter ang 16-anyos nga si Adrienne. “Ako nangayog tambag sa akong mga ginikanan bahin sa situwasyon dihang usa ka batan-ong lalaki nga gituohan kong usa ka maayong higala dili gayod mohunong sa paghasi kanako. Sa dihang ako mitutol, misamot hinuon siya sa paghasi kanako, nga daw usa kini ka dula.” Ang mga ginikanan ni Adrienne may praktikal nga tambag nga nakatabang kaniya sa malamposong pagsagubang sa suliran.

Ang imong mga ginikanan makatabang usab kanimo sa pagdumala sa bisan unsang emosyonal nga kakulian nga mosangpot tungod sa pagkahimong biktima, sama sa kaulawan, kahadlok, o panglipaghong. Sila makapasalig kanimo nga ang pag-atake dili imong sayop. Basin mohimo usab silag mga lakang sa pagtabang sa pagpanalipod kanimo sa umaabot.

Pananglitan, basin mohukom sila nga maayong ipahibalo ang suliran sa imong magtutudlo o sa mga opisyal sa tunghaan. Daghang tunghaan sa Tinipong Bansa seryosong motagad sa mga reklamo ug adunay tin-aw kaayong mga polisa sa pagdumala sa seksuwal nga panghasi taliwala sa mga estudyante.

Tinuod, dili tanang opisyal sa tunghaan ang mabination. “Sa akong tunghaan,” matud sa 14-anyos nga si Earlisha, “usahay ang mga magtutudlo mamalikas ug molihok nga grabe pa kay sa mga batan-on. Maglibog ka kon asa modangop alang sa tabang.” Nan, dili ikahibulong nga sa dihang siya misumbong nga gihasi, siya giakusar nga sobra ka sensitibo. Apan, si Earlisha wala mosurender. Iyang naipon ang laing unom ka dalagita nga gikusi ug gihikap sa samang lalaki. “Gikinahanglan ang unom kanamo sa pagkombinsir sa prinsipal nga aduna gayoy tinuod nga suliran,” matud niya. Sa kataposan, napahunong niya ang dili maayong pamatasan.

Dangop sa Diyos alang sa pagpaluyo. Kon ang pagkanaa sa tunghaan mohatag usahay ug pagbati nga daw nalaang sa langob sa mga liyon, hinumdomi nga gipanalipdan ni Jehova nga Diyos si Daniel sa literal nga langob sa mga liyon. (Daniel 6:​16-22) Si Jehova makatabang usab kanimo. Siya nakasabot sa mga kalisod nga imong ginaatubang sa tunghaan. Ug kon ang kahimtang mosamot, makasangpit ka kaniya ug tabang​—sa makusog kon gikinahanglan! Ayawg kahadlok o kaulaw nga mailhan ingong alagad sa matuod nga Diyos. Ang Bibliya nagsaad sa matinumanong mga alagad ni Jehova: “Siya nagabantay sa mga kalag sa iyang mga maunongon; gikan sa mga kamot sa mga daotan siya magaluwas kanila.”​—Salmo 97:10.

Kini dili makagarantiya nga may moabot nga milagrosong kaikyasan. Kinahanglang buhaton nimo kutob sa imong mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon. Sunda ang mga prinsipyo sa Bibliya. Magmaligdong sa imong pagpanulti ug panagway. Pag-amping sa pagpakiglabot sa kaatbang nga sekso. Sa pagbuhat niana, dako kag mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon gikan sa panghasi.

[Hulagway sa panid 18]

Ayaw pagpanuko sa pagsanta sa mga dili-angay nga pagbirigbirig; himoa ang imong dili nga dili!