Kon Nganong ang mga Iglesya Nagpakahilom
NIADTONG Disyembre 8, 1993, si Dr. Franklin Littell sa Baylor University nagpakigpulong sa United States Holocaust Memorial Museum bahin sa usa ka samokan “tino nga kamatuoran.” Unsa man kadto?
Ang kamatuoran, matud ni Littell, mao nga “sayis milyones ka Hudiyo ang gitumong ug sistematikong gipamatay diha sa sentro sa Kakristiyanohan, sa bawtismadong mga Romano Katoliko, mga Protestante, ug Sidlakang Ortodokso nga wala gayod sawaya, ni ipalagpot.” Usa ka tingog, hinunoa, ang nagpadayon sa pagbutyag sa pagkalangkit sa mga klero sa rehimen ni Hitler. Ug ang tingog, sumala sa nakita na nato, mao ang sa mga Saksi ni Jehova.
Si Hitler maoy usa ka bawtismadong Romano Katoliko, sama sa kadaghanang lider sa iyang kagamhanan. Nganong sila wala man ipalagpot? Nganong wala sawaya sa Iglesya Katolika ang mga kalisang nga gihimo niining mga tawhana? Nganong ang mga relihiyong Protestante nagpakahilom usab?
Tinuod bang nagpabiling walay timik ang mga iglesya? May pamatuod ba nga sila misuportar sa mga paningkamot ni Hitler sa gubat?
Ang Bahin sa Iglesya Katolika
Ang Katolikong historyano nga si E. I. Watkin misulat: “Masakit man nga dawaton, kita dili makalimod o makasalikway tungod sa sayop nga pagtultol o dili-tinuod nga pagkamaunongon sa kamatuoran sa kasaysayan nga ang mga Obispo misuportar kanunay sa tanang mga gubat nga gisangka sa kagamhanan sa ilang nasod. . . . Kon bahin sa makiggubaton nga nasyonalismo ang mga obispo nahimong mga tigpamaba ni Cesar.”
Sa dihang miingon si Watkin nga ang mga obispo sa Iglesya Katolika “misuportar sa tanang mga gubat nga gisangka sa kagamhanan sa ilang nasod,” iyang gilakip ang agresibong mga gubat nga gisangka ni Hitler. Ingong Romano Katolikong propesor sa kasaysayan sa Vienna University, si Friedrich Heer, miadmiter: “Sa dili ikalimod nga mga kamatuoran sa kasaysayang Aleman, ang Krus ug ang swastika labi pang nagkasuod sa usag usa, hangtod gimantala sa swastika ang mensahe sa kadaogan gikan sa mga torre sa mga katedral sa Alemanya, ang swastikang mga bandera mitungha sa mga altar ug ang Katoliko ug Protestanteng mga teologo, mga pastor, mga magsisimba ug mga estadista mahinangpong nakig-abin kang Hitler.”
Bug-os nga gisuportahan sa mga lider sa Iglesya Katolika ang mga gubat ni Hitler nga sa ingon ang Romano Katolikong propesor nga si Gordon Zahn misulat: “Ang Katolikong Aleman nga nagasalig sa mga lider sa iyang relihiyon alang sa espirituwal nga paggiya ug pagtultol may kalabotan sa pagserbisyo sa mga gubat ni Hitler nakadawat ug samang mga tubag nga iyang madawat gikan sa magmamando mismo sa Nazi.”
Dokumentado ni Propesor Heer ang kamatuoran nga masinugtanong gisunod sa mga Katoliko ang pagtultol sa mga lider sa ilang iglesya. Siya miingon: “Sa halos katloan ug duha ka milyong Katolikong Aleman—diin napulog lima ug katunga ka milyon niini mga lalaki—pito lamang [ka indibiduwal] ang walay panaganang mibalibad sa pagserbisyo sa militar. Unom niini maoy mga Austriano.” Ang dugang pang bag-ong mga ebidensiya nagpakita nga dihay pipila ka Katoliko, maingon man pipila ka Protestante, nga mibarog batok sa Estadong Nazi tungod sa relihiyosong mga pagtuo. Gibayran pa kini sa pipila sa ilang mga kinabuhi, samtang sa samang higayon gibudhian sa ilang espirituwal nga mga lider ang ilang mga sakop aron makakuhag bentaha sa Third Reich.
Kinsa pa ang Nagpakahilom, Kinsa ang Wala
Sama sa nahisgotan na sa ibabaw, gilakip ni Propesor Heer ang Protestanteng mga lider nga uban niadtong “mahinangpong nakig-abin kang Hitler.” Tinuod ba kini?
Daghang Protestante ang nangiswid sa pagkalangkit niini sa pagpabiling walay timik sa panahon sa agresibong mga gubat ni Hitler. Pananglitan, 11 ka dagkong mga klerigo ang nagtigom niadtong Oktubre 1945 aron maghimo sa gitawag nga Stuttgart nga pag-admiter sa pagkasad-an. Sila miingon: “Among giakusar ang among kaugalingon tungod sa pagkakulag dugang kaisog sa pagpadayag sa among mga pagtuo, dugang pagkamatinumanon sa pagbungat sa among mga pag-ampo, dugang pagkamalipayon sa pagpahayag sa among pagtuo, ug dugang pagkamasiboton sa pagpakita sa among gugma.”
Ang History of Christianity ni Paul Johnson nag-ingon: “Sa 17,000 ka Ebanghelikong pastor, walay kalim-an ang nagsilbi sa taas nga sentensiya sa pagkabilanggo [tungod sa dili pagsuportar sa rehimen sa Nazi] sa bisan unsang panahon.” Gitandi ang maong mga pastor uban sa mga Saksi ni Jehova, si Johnson misulat: “Ang labing maisog mao ang mga Saksi ni Jehova, kinsa nagpadayag sa ilang bug-os nga pagsupak sa doktrina sukad pa sa sinugdan ug nag-antos tungod niini. Sila midumili sa bisan unsang pakigkooperar sa estado sa Nazi.”
Balik niadtong 1939, ang tuig nga gisugdan ang Gubat sa Kalibotan II, gikutlo sa Consolation si T. Bruppacher, usa ka ministrong Protestante, nga nag-ingon: “Samtang ang mga tawo nga nagtawag sa ilang kaugalingon nga mga Kristohanon wala makapasar sa pagsulay kon siya ba Kristohanon o dili, kining dili iladong mga saksi ni Jehova, ingong Kristohanong mga sinakit, naghupot sa dili-matarog nga pagsupak batok sa pagdaot sa konsensiya ug sa paganong idolatriya. Angay dawaton sa umaabot nga historyano nga dili ang dagkong mga relihiyon, kondili kining gipasipalahan ug gibiaybiay nga mga tawo, mao ang unang mibarog batok sa kapungot sa demonyong Nazi . . . Sila nagdumili sa pagsimba kang Hitler ug sa Swastika.”
Sa samang paagi, si Martin Niemoeller, usa ka lider sa relihiyong Protestante nga nabanlod mismo sa kampo konsentrasyon sa Nazi, sa ulahi miadmiter: ‘Mahinumdoman gayod nga ang Kristohanong mga relihiyon, sa tanang panahon, nagtugot kanunay sa pagbendisyon sa gubat, sa kasundalohan, ug sa mga armas ug sila nag-ampo sa dili gayod Kristohanong paagi sa paglaglag sa ilang kaaway.’ Siya miadmiter: “Kining tanan maoy atong sayop ug sayop sa atong mga amahan, apan dili gayod sayop sa Diyos.”
Dayon si Niemoeller midugang: “Ug hunahunaa lang nga kita nga mga Kristohanon karon maulaw sa gitawag nga sekta sa seryosong mga eskolar sa Bibliya [mga Saksi ni Jehova], kinsa sa ginatos ug linibo nabalhog sa mga kampo konsentrasyon ug nangamatay tungod kay sila midumili sa pagserbisyo sa gubat ug midumili sa pagposil ug mga tawo.”
Si Susannah Heschel, usa ka propesor sa Judaic studies, nakakaplag ug mga dokumento sa iglesya nga nagpamatuod nga ang mga klerong Lutherano andam, oo matinguhaon, sa pagsuportar kang Hitler. Siya miingon nga sila nangayo sa pribilehiyo sa pagpasundayag sa swastika diha sa ilang mga simbahan. Ang kadaghanan sa mga klerigo wala pugsa nga mahimong mga kakunsabo, nagpakita ang iyang panukiduki, apan madasigong mga tigpaluyo ni Hitler ug sa iyang Aryanong mga mithi.
Sa dihang maghatag ug pakigpulong, si Heschel pangutan-on kanunay sa mga membro sa relihiyon, “Unsa ang angay unta namong himoon?”
“Kamo angay unta nga mahimong sama sa mga Saksi ni Jehova,” siya mitubag.
Kon Nganong Nagpakahilom Sila
Ang katarongan nga nagpakahilom ang mga iglesya nahimong matin-aw. Tungod kay gisalikway sa mga klero sa Kakristiyanohan ug sa ilang mga panon ang mga pagtulon-an sa Bibliya baylo sa pagsuportar sa politikanhon nga estado. Niadtong 1933 ang Iglesya Romana Katolika naghimog kasabotan uban sa mga Nazi. Ang Romano Katolikong kardinal nga si Faulhaber misulat kang Hitler: “Kini nga pakiglamano sa Papado . . . maoy usa ka hamiling buhat sa dili-masukod nga panalangin. . . . Hinaot ampingan sa Diyos ang Kansilyer sa Reich [si Hitler].”
Oo, ang Iglesya Katolika ug ang ubang mga iglesya usab nahimong mga katabang sa daotang kagamhanan ni Hitler. Bisan tuod miingon si Jesu-Kristo nga ang iyang tinuod nga mga sumusunod “dili bahin sa kalibotan,” ang mga iglesya ug ang mga membro sa ilang parokya nahimong dakong bahin sa kalibotan ni Hitler. (Juan 17:16) Tungod niini, wala nila ibutyag ang makalilisang nga mga butang nga nahimo sa mga Nazi batok sa mga tawo diha sa ilang mga kampo sa kamatayon.
Tinuod, dihay pipila ka maisog nga mga indibiduwal nga gikan sa Katoliko, Protestante, ug uban pang mga relihiyon nga mibarog batok sa estado sa Nazi. Apan bisan pag gibayran kini sa ilang mga kinabuhi, ang ilang espirituwal nga mga lider, nga nag-angkong nag-alagad sa Diyos, nag-alagad ingong mga tawotawo sa Third Reich.
Hinunoa, adunay usa ka tingog nga walay hunong nga nagbutyag. Bisan tuod, sa katibuk-an, gipalabay sa mga palumagian sa balita nga ang mga iglesya may dakong bahin sa drama sa Nazi, gibati sa mga Saksi ni Jehova nga kinahanglan nilang iyagyag ang pagkamabudhion ug pagkasalingkapaw sa mga klero, uban sa mga detalye sa ilang tago nga mga kasabotan. Sa mga panid sa mag-uuna niining magasina maingon man sa uban pang mga publikasyon sa tibuok nga katuigan sa 1930 ug 1940, sila nagpatik ug kusganong mga pagsaway sa relihiyosong mga organisasyon nga nahimong mga katabang sa Nazismo.
Pag-ila sa Matuod nga mga Sumusunod ni Kristo
Ang mga Saksi ni Jehova lahi gayod kaayo sa mga relihiyon sa kalibotan. Sanglit dili bahin sa kalibotan, sila dili makigbahin sa mga gubat sa mga nasod. Agig pagsunod sa mga sugo sa Diyos, ‘ilang gihimo ang ilang mga espada nga mga punta sa daro.’ (Isaias 2:4) Oo, agig pagsunod sa mga sugo ni Kristo, sila naghigugmaay sa usag usa. (Juan 13:35) Kini nagkahulogan nga sila dili makiggubat ug motuyo sa pagsakit sa usag usa.
Kon bahin sa pag-ila sa matuod nga mga magsisimba sa Diyos, ang Bibliya tin-aw kaayo sa pag-ingon: “Ang mga anak sa Diyos ug ang mga anak sa Yawa tataw pinaagi niining butanga: Ang matag usa nga wala magapadayon sa pagbuhat sa pagkamatarong wala magagikan sa Diyos, ni siya nga wala maghigugma sa iyang igsoon. Kay mao kini ang mensahe nga inyong nadungog sukad pa sa sinugdan, nga kita kinahanglang magbaton ug gugma sa usag usa; dili sama kang Cain, kinsa naggikan sa tuman-kadaotang usa ug mipatay sa iyang igsoon.”—1 Juan 3:10-12.
Oo, gipakita sa kasaysayan nga ang mga Saksi ni Jehova kanunay nga nagpakitag gugma sa ilang isigkatawo, bisan atubangan sa grabe nga kalisod. Sa dihang nakiggubat si Hitler sa tibuok Uropa, ang mga Saksi mibarog nga malig-on atubangan sa mapintas nga mga paningkamot sa mga Nazi sa pagpugos kanila sa pagduyog sa pagpatuyang sa pagpamatay. Maayong pagkasumaryo ni Propesor Christine King kining butanga: “Ang mga Saksi ni Jehova misulti. Sila misulti sukad pa sa sinugdan. Sila nagkausa sa pagsulti. Ug sila misulti nga may dakong kaisog, nga may mensahe alang kanatong tanan.”
Hangtod kining kalibotana mahimong luwas ilalom sa mahigugmaong pagmando sa kagamhanan ni Jehova ug nga wala nay gubat ug pagkadaotan, ang mga Saksi ni Jehova magpadayon sa pagsulti. Basta kabubut-on pa sa Soberanong Ginoong Jehova, iyagyag niining magasina ang mga kadaotan niining satanikong kalibotan ug imantala ang bugtong tinuod nga paglaom sa katawhan, ang Gingharian sa Diyos.—Mateo 6:9, 10.
[Mga hulagway sa panid 13]
Ang mantalaan sa T.B. nagpamatuod sa pagsuportar sa iglesya sa Nazismo
New York Post, Agosto 27, 1940, Blue Final Edition, panid 15
The New York Times, Disyembre 7, 1941, Late City Edition, panid 33
The New York Times, Septiyembre 25, 1939, Late City Edition, panid 6
[Hulagway sa panid 15]
Dili sama sa mga iglesya, ang mga Saksi ni Jehova misulti batok sa Nazismo