Ang Kusina Mahimong Makalingaw

“GAWAS sa kusina!” Daghang gigutom nga bata napahimangnoan niana samtang nagtinguhang makatilaw unta sa panihapon. Hinuon, inay pagawson sila, ang mga ginikanan aduna maayong katarongan sa pagdapit sa ilang mga anak nga mosulod sa kusina. Ngano man kana? Tungod kay ang kusina, sa pagkatinuod, maoy usa ka makalingawng klasehanan.

Ang kusina maoy dapit diin ang mga bata makaugmad sa kamamugnaon ug mga kahanas sa pagsulbad sa suliran, usa ka dapit diin makakat-on sila sa pag-alagad sa uban ug pagtrabaho ingong bahin sa usa ka tem, usa ka dapit diin kinaiyanhong mahitabo ang makahuloganong mga kabildohay nga makatandog sa kasingkasing, usa ka dapit diin ang dulot gituohan nga mga sukdanan mahilomong ikasilsil. Oo, diha sa puno nga mga aparador ug mga hunos ug sa mga estante sa matag kusina anaa ang daghang bililhong mga leksiyon​—andam nga mabuhi pag-usab duyog sa pagluto sa sunod nga pagkaon.

Niining panahon sa teknolohiya ug impormasyon, nganong gamiton ang kusina ingong usa ka dapit sa pagbansay sa mga anak? Ang tubag maoy panahon. Giila sa daghang ginikanan nga wala gayoy kapuli ang paggugol ug panahon kauban sa ilang mga anak​—nga daghan kaayo niana!a Ang suliran maoy kon diin pangitaon kana. Ang pipila ka awtoridad nag-awhag sa mga ginikanan nga isipon ang naandang mga buluhaton sa balay ingong kahigayonan sa pagbuhatbuhat kauban sa ilang mga anak ug pag-edukar kanila. Kini nahiuyon sa usa ka sugo nga gihatag sa Diyos ngadto sa mga ginikanan sa karaang nasod sa Israel: “Kining mga pulonga nga akong ginasugo kaninyo karong adlawa kinahanglang maanaa sa inyong kasingkasing; ug kinahanglang isilsil mo kini sa imong anak nga lalaki ug magasulti bahin niini sa dihang magalingkod kamo sa inyong balay ug sa dihang magalakaw kamo sa dalan ug sa inyong paghigda ug sa inyong pagbangon.”​—Deuteronomio 6:6, 7.

Tungod kay kita regular nga mogugol man gayod ug panahon sa kusina, mopatim-aw nga kini dayag maoy dapit alang sa giambitang pamilyahanong kalihokan. Ug lahi sa espesyal nga mga pag-awting, nga kasagarang kinahanglang magpaabot hangtod nga kita adunay panahon, kusog, o kuwarta aron maeskedyul kini, ang maayong mga gana sa pagkaon dili maoktaba. Gawas pa, ang kusina adunay kinaiyanhong pandani sa mga bata. Kon buot sabton, hain pa sila mabansay sa mainampingong paggamit sa mga kutsilyo ug paggamit sa ubang mga galamiton? Ang mga bata nga nagkalingaw makahimog panagsang kagubot! Apan, unsang mga leksiyon ang ikahatag sa kusina?

Pagkakat-on Diha sa “Klasehanan” sa Kusina

Si Louise Smith​—nga nailhan sa iyang kuwatro-anyos nga mga estudyante ingong Ginang sa Tinapayng Gingerbread​—mipahayag niini nga gipasukad sa 17 anyos nga kasinatian sa pagtudlog pangluto ngadto sa mga bata: “Ang pagkaon maoy talagsaong gamit sa pagpanudlo tungod kay kini maoy butang nga hisabtan sa tanang bata. Ang ilang mga sentido sa panimaho, panilaw, ug paghikap kusog kaayo sa linghod nga mga panuigon nga bug-os silang malangkit. Ug makatudlo ka bahin sa letra ug silaba, matematika, ug mga kahanas sa pagsulbad sa problema pinaagi sa pagkaon.” Ang pagbubo, pagdukdok, pagpanit, pag-ayag, pagkutaw, ug pagpigis motabang sa mga bata sa pag-ugmad sa pakamot nga kahanas ug sa mata-kamot nga pagpatakdo. Ang pagpinig (pagbutang sa pasas ug mga liso sa separadong mga tumpok) ug paghipos nga magsunod (paghipos sa mga tasang igsusukod) magtudlog mga konsepto nga magsilbing mga paninugdang butang aron makakat-on ug matematika. Ang pagsunod sa mga instruksiyon sa usa ka resipe maoy ehersisyo sa paggamit ug mga numero, mga panukod, tayming, lohika, ug pinulongan. Ug ang usa dili mangahas pagsulod sa makuti ug punog-kapeligrohang kalibotan sa kusina nga dili makakat-on bahin sa pagkaluwas, responsabilidad, personal nga organisasyon, ug panaghunglos.

Dili pagakalimtan ang bili sa pagkat-on sa pagluto. Kasagaran nga ang mga bata nga mosugod pinaagi sa pagtabang sa kusina makaarang sa paglutog enterong mga pagkaon inigkatin-edyer na nila. Kinsa ba ang puliking ginikanan nga dili mahinangop usahay niana? Dugang pa, ang pagpangluto mobulig sa mga batan-on sa pag-ugmad sa pagsalig ug kamatagbawon-sa-kaugalingon​—mga hiyas nga makahatag kanilag kaayohan sa dihang sa ulahi sila moabaga ug mga responsabilidad sa hamtong, kon kaha magminyo sila o magpabiling tagsaanon.​—Itandi ang 1 Timoteo 6:6.

Si Lee, kinsa nagpabiling tagsaanon hangtod sa bag-o pa siyang nagtrayenta, nahinumdom: “Gisugdan ako pagbansay sa akong inahan sa pangunang mga buluhaton sa kusina sa dihang sayis anyos ako. Sa sinugdan, interesado lamang ako sa paglutog cookies, mga keyk, ug ubang mga hinam-is. Apan sa pag-edad kog nuybe, ako nakahimo na sa pagplano ug paglutog enterong pagkaon alang sa among pamilya, ug regular ko kanang gibuhat. Sa ulahi, ingong usa ka hamtong nga tagsaanon, akong nadiskobrehan nga ang pagkahibalo kon unsaon pagbuhat sa lainlaing mga buluhaton sa panimalay, lakip ang pagluto, mas nakapasayon sa kinabuhi. Ug ako makaingon gayod nga kini nakatabang sa pagpahimulos ko karon sa malamposong kaminyoon.”

Makalingaw ang Pagluto!

Sa unsang paagi ang usa ka ginikanan makakitag panahon sa pagbansay sa mga bata diha sa kusina? Usa ka inahan nagsugyot sa pag-eskedyul ug panahon sa dihang adunay diyutay rang makapalinga. Kon daghan kag anak, basin buot nimong motrabaho kauban sa usa ka bata sa usa ka panahon sa dihang magsugod pa sila pagkakat-on bahin sa kusina. Aron mahimo kini, pilia ang panahon nga ang ubang mga bata motagpilaw o atua sa tunghaan. Planoha nga mogugol ug mas dakong panahon kay sa dihang ikaw ray magluto. Ug maandam nga malingaw sa kusina!

Alang sa imong unang sesyon, mahimong papilion nimo ang imong anak sa butang nga gusto niyang kaonon. Pangitag usa ka yanong resipe nga magpatunghag daling mga resulta. Tinoa nga maglakip kini sa mga buluhaton nga malamposon niyang matapos. Aron mapugngan nga ang imong anak mahimong dili-mahimutang ug laayan, ipapangita niyang abante ang pipila sa gikinahanglang mga sangkap sa pagluto ug mga galamiton. Mahimo pa ganing sa dili bug-os imong andamon daan ang pipila sa mga sangkap aron ang sesyon dili madugay kaayo ug hago.

Basaha sa bug-os ang resipe uban sa imong anak, nga ipakita kaniya kon unsaon paghimo ang matag usa sa mga buluhaton. Hatagi ang imong anak sa iyang kaugalingong luna diha sa kusina​—tingali usa ka hunos nga adunay duha ka panaksan ug pipila ka gamit​—ug hatagi siyag apron. Inay pasul-obon ang batang lalaki ug apron sa babaye, mahimong patahian mo siya nianang iya sa lalaking kusinero. Sukad gayod sa sinugdan, ipasiugda ang kahinungdanon sa pagkaluwas ug pagbutang ug makataronganong mga lagda alang sa kusina.​—Tan-awa ang kahon nga nag-ulohang “Ang Unang Leksiyon​—Pagkaluwas,” panid 18.

Labaw sa tanan, sulayi nga himoon kining makalingaw. Ayaw lamag palantawa kanimo ang imong anak; pahinawa siya sa iyang mga kamot, ug himoang mapuliki siya sa aktuwal nga pagluto sa pagkaon. Hatagi siyag higayon nga siya makausisa, makaeksperimento, ug makapangutana. Ug sa dihang ang usa ka potahe dili molampos sa hingpit, ayawg kabalaka. Kon ang imong anak maoy nagluto niana mismo, lagmit nga iya gihapon nang kaonon!

Pamilyahanong Panag-uban

Sa walay duhaduha, ang labing dagkong mga kaayohan nga magagikan sa kusina naglangkit sa panaghiusa ug mga prinsipyo sa pamilya. Tingali imong napanid-ang sa pipila ka panimalay karong adlawa, ang mga membro sa pamilya sa kapuliki mag-iyahay ug buhat sa ilang separadong mga kalihokan nga walay daghang tinuod nga pagpakigkontak sa usag usa. Ubos nianang mga kahimtanga, ang panimalay tingali mahimong labaw lamang ug diyutay sa usa ka hunonganang dapit, usa ka tubilanang estasyon. Sa kasukwahi, ang pamilyang magkauban sa pagluto lagmit kaayong magkauban sa pagpangaon ug pagpanghinlo. Kining mga kalihokana magtagana kanilag regular nga mga higayon sa pagpakigkomunikar, pagsanong, ug pagkontak sa usag usa. “Akong nabatonan ang pipila sa akong labing maayong mga pagpakighisgot uban sa akong mga batang lalaki samtang nagtindog sa lababo sa kusina,” nahinumdom ang usa ka inahan. Ug si Hermann, usa ka Kristohanong amahan, midugang: “Gituyo namo nga dili magbaton ug makinang tighugas sa plato sulod sa daghang tuig, aron ang mga plato mahugasan ug matrapohan pinaagig kamot. Ang among mga anak lalaki naasayn sa pagtrapo, nga nagturnohay. Kadto ang labing maayong panahon alang sa dili-pormal nga estoryahay.”

Oo, ang panahong imong gugolon diha sa kusina uban sa imong mga anak​—sa sunodsunod nga semana, sa tuigtuig​—motaganag pasikaranan nga niana maugmad ang espirituwal nga mga prinsipyo ug diyosnong mga hiyas. Maoy sulod nianang relaks nga mga gutlo sa panag-uban nga ang kinasingkasing nga mga kabildohay tali sa ginikanan ug anak kinaiyanhong motungha ug nga ang impluwensiya sa panig-ingnan sa usa ka ginikanan sa hilom makaapektar sa kasingkasing sa bata. Ang maong pagbansay makahatag ug kaayohan sa usa ka bata sulod sa tibuok nga kinabuhi, kay ang Proverbio 22:6 nag-ingon: “Bansaya ang usa ka bata sumala sa dalan nga alang kaniya; bisan pag siya matigulang siya dili mopahilayo niana.”

Busa kon ingong ginikanan ikaw nagapangitag mga paagi aron magugol ang mas daghang panahon uban sa imong mga anak, nganong dili sila dapiton sa pagtabang kanimo sa paglutog keyk o sa bug-os nga usa ka kan-anan? Basin imong hidiskobrehang ang pagbuhat kauban nila diha sa kusina maoy usa ka paagi sa pagpakaon ug sa pagpalambo sa inyong pamilya.

[Footnote]

[Kahon sa panid 18]

Ang Unang Leksiyon—Pagkaluwas

Mahimong Mahunahunaon Bahin sa Pagkaluwas

• Sa seryoso apan dili-makapahadlok nga paagi, isaysay ang mga kapeligrohan sa pagbuhat diha sa kusina, nga sama sa imong pagsaysay sa mga kapeligrohan sa trapiko diha sa daghag-sakyanang dalan. Ihatag ang maayong panig-ingnan.

• Himoang adunay magdumala nga hamtong sa dihang ang mga bata nagabuhat diha sa kusina. Ayaw tugti ang bata sa paggamit sa bisan unsang galamiton o kasangkapan, ilabina ang dekoryente, hangtod nga siya makagamit niana sa luwas nga paagi.

• Hupting hapsay ang imong kusina. Trapohi ang mga nayabo ug hiposi dayon ang nagkatag nga mga butang. Ang mga binuhing hayop ug ubang mga butang nga makapalinga angayng ipagawas sa kusina samtang kamo nagluto.

Panalipdi ang mga Tudlo

• Ang dekoryenteng mga igbabatil, mga blender, ug mga food processor angayng gamiton lamang kon may nagdumalang usa ka hamtong. Tinoa nga ang kasangkapan gipatay ug wala mapansak sa dili pa ang imong anak magbutang ug usa ka gamit diha sa panaksan.

• Magbaton kanunay ug hait nga mga kutsilyo, sanglit ang amol nga kutsilyo nagkinahanglan ug dakong kusog ug busa lagmit nga modigyas.

• Sa dihang ang imong anak nagtuon paggamit ug kutsilyo, ipasunod kaniya kining mga lakanga: (1) punita ang kutsilyo pinaagi sa puloan niini, (2) ibutang ang kutsilyo sa pagkaon, (3) ibutang ang laing kamot sa likod sa kutsilyo, ug (4) iduot aron mahiwa ang pagkaon.

• Gamita ang tadtaran. Aron mapugngan ang utanon nga magdigyasdigyas samtang gipaningkamotan sa imong bata ang paghiwa niana, tungaa una kana paghiwa ug idapat ang lapad nga bahin sa tadtaran.

Magbantay nga Mapaso

• Sa tanang panahon palonga ang kusinilya ug mga dayal sa hurnohan kon wala gamita. Ipahilayo sa kusinilya ang mga trapo sa plato, mga libro sa pangluto, ug mga hanig sa kaldero.

• Ipatunong sa sentro sa kusinilya ang mga kuptanan sa mga kaldero, diin kana dili daling madumbol ug mayabo.

• Kon imong patrabahoon ang imong bata sa dapit sa kusinilya, seguroa nga siya nagtindog sa gahi ug lig-ong dapit.

• Ayaw punita ang init nga butang gawas kon nasayod ka na kon diin nimo kana ibutang. Tinoa nga ang uban sa kusina nasayod nga ikaw nagdalag init nga butang, ilabina kon ikaw moagi sa ilang luyo.