Ang Hunahuna sa Bibliya

Kapintas Nganha sa mga Mananap—Sayop ba Kini?

DIHA sa usa ka dapit sa esports sa Sentral Amerika, ang tanang mata nagtutok ngadto sa duha ka igbubulang nga manok, ang usa pula, ang lain ugis. Nanagsuliyaw ang mga tawo samtang gilabok pag-ayo sa pula nga igbubulang, nga gitarian ug samag-labaha-ka-hait nga bulang, ang usa nga ugis. Gipunit sa reperi ang duha ka manok. Ang ugis nagluyloy, patay na, ug nagtulo ang dugo. Natapos na ang bulang.

Sa habagatang bahin sa Pilipinas, duha ka laking kabayo ang gipaaway. Ang mga tumatan-aw nagtan-aw sa makalilisang nga talan-awon samtang ang mga kabayo nakaagom ug mga pinahitan sa mga dalunggan, liog, simod, ug sa ubang mga bahin sa lawas. Bisag parehas tingali nga mobiya sa dulaan nga buhi, labing menos nga usa kanila tingali ang mapiang o mabuta o makaagom ug mga samad nga sa ngadtongadto mopahinabog kamatayon.

Duha ka iro sa Rusya ang nagbugno. Sa mubong panahon, nga nalukat ang mga mata, nagisi ang mga dalunggan, naglakawlakaw kini nga piang ang mga tiil, nag-agas ang dugo gikan sa nalahap nga unod.

Sulod sa kasiglohan ang tawo nagpaaway sa mga mananap para sa kalingawan, nga sugal ang kasagarang panukmod. Gidugang sa listahan mao ang mga bugno sa toro, mga pagpangayam sa irong ihalas, ug bisan pagpaaway sa lawa. Dugang pa, daghang mananap ang nakasinatig pag-antos sa ngalan sa siyensiya. Labot pa, dili maihap ang gidaghanon sa mga hayop nga nag-antos tungod sa pagpasagad sa mga tag-iya niini, tinuyo man o dili.

Sa pipila ka kayutaan, dunay mga balaod nga nagkontrolar sa pagtratar sa mga mananap ug nagdili sa mapintas nga mga buhat. Balik pa niadtong 1641, ang Massachusetts Bay Colony nagmugna sa “Ang Hugpong sa mga Kagawasan,” nga nag-ingon: “Walay tawo nga maghimog pagpanglupig o kapintasan nganha sa bisan unsang mananap nga kasagarang gihuptan aron gamiton sa tawo.” Sukad niadto, giduso ang pamalaod ug gimugna ang mga kapunongan aron magbantay batok sa kapintas nganha sa mga mananap.

Sa gihapon, ang daghan nga nagpasiugda sa kalingawan sa pagbugnoay nga gihisgotan sa ibabaw wala maglantaw sa ilang kaugalingon ingong mga tagbuhat sa kapintas nganha sa mga hayop. Ang pipila nag-angkong nagmahal sa mga hayop nga walay-kaluoy nilang gipaantos o gipatay. Ang mga mahigugmaon sa bulang nag-angkon nga ang ilang mga manok mas taas pag kinabuhi kay sa aberids nga manok nga gibuhi aron ihawon ug isud-an​—pagkadili-makapahupay!

Nganong Sayop ang Kapintas?

Ang Diyos nagtugot kanato nga makapahimulos gikan sa mga mananap. Ang mga prinsipyo sa Bibliya nagtugot kanato sa pagpatayg mga mananap aron sa pagtaganag pagkaon ug besti o sa pagpanalipod kanato gikan sa kadaot. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Hinunoa, ang kinabuhi sagrado alang sa Diyos. Ang atong paggahom ibabaw sa mga mananap kinahanglang himoon sa timbang nga paagi nga nagpakitag pagtahod sa kinabuhi. Ang Bibliya naghisgot sa negatibong paagi sa usa ka tawong ginganlag Nimrod, nga tin-awng nagpatayg mga mananap ug lagmit usab mga tawo tungod lamang sa gidulot niini nga kaukyab.​—Genesis 10:9.

Misulti si Jesus bahin sa pagtagad sa Diyos alang sa mga mananap niining mga pulonga: “Ang lima ka goriyon ginabaligya sa duha ka sinsilyong gamayg bili, dili ba? Bisan pa niana walay usa kanila nga mahikalimtan atubangan sa Diyos.” (Lucas 12:6) Maingon man usab, sa dihang nag-usab sa iyang hunahuna nga laglagon ang usa ka siyudad nga nalukop sa mga magbubuhat ug pagkadaotan nga naghinulsol, ang Diyos mismo nag-ingon: “Dili ba ako angayan nga maluoy sa Nineve ang bantogang siyudad, diin nanagpuyo ang kapin sa usa ka gatos ug kaluhaan ka libo ka tawo . . . , gawas pa sa daghang binuhi nga kahayopan?” (Jonas 4:11) Dayag, wala niya isipa ang mga mananap ingong mga butang lamang, nga igalabay sumala sa pagbuot.

Sa dihang naghatag ug kasugoan sa mga Israelinhon, ang Diyos nagtudlo kanilag hustong pag-atiman sa mga kahayopan. Iyang gimandoan sila sa pag-uli sa nahisalaag nga hayop ngadto sa tag-iya niini ug sa pagtabang sa mga hayop nga gilisdan. (Exodo 23:4, 5) Ang kahayopan gidahom nga makapahimulos sa Igpapahulay, sama sa mga tawo. (Exodo 23:12) Dihay mga balaod nga nagtudlo sa hustong pagtratar sa kahayopan sa umahan. (Deuteronomio 22:10; 25:4) Dayag, ang mga hayop angayng atimanon ug bantayan, dili pahimuslan.

Ang Proverbio 12:10 tin-awng nagpahayag sa tinamdan sa Diyos: “Ang matarong nahingawa sa kalag sa iyang binuhi nga hayop, apan ang mga kaluoy sa mga daotan maoy kabangis.” Ang usa ka komentaryo sa Bibliya naghubad niining bersikuloha ingon sa mosunod: “Ang kalulot sa matarong nga tawo moabot bisan ngadto sa dili makasulting mga mananap, apan ang daotang tawo mabangis, bisan kon naghunahuna siya sa iyang kaugalingon nga labing malumo.”​—Believer’s Bible Commentary, ni William MacDonald.

Ang matarong nga tawo nagtratar sa mga hayop uban ang kalulot ug nagtinguha sa paghibalo sa mga panginahanglan niini. Ang daotang tawo tingalig binabang magpahayag ug pagbati alang sa mga hayop, apan ang iyang “mga kaluoy,” bisan sa labing maayong mga kahimtang, maoy sa pagkatinuod kabangis. Ang iyang mga buhat nagpaila sa hakog nga motibong iyang gihunahuna. Pagkatinuod niini alang niadtong magpabugno sa usa ka mananap batok sa lain sa paglaom nga makadaog ug salapi!

Kahupayan Alang sa mga Mananap

Tinuod, ang orihinal nga katuyoan sa Diyos mao nga ang tawo “magbuot sa mga isda sa dagat ug sa nagalupad nga mga linalang sa mga langit ug sa matag buhing linalang nga nagalihok diha sa yuta.” (Genesis 1:28) Ang kapintas nganha sa mga mananap walay dapit niana nga katuyoan. Ang walay-kaluoy nga pagtratar sa mga mananap dili magpadayon hangtod sa hangtod. Aduna kitay katarongan sa pagtuo nga pahunongon sa Diyos ang tanang wala kinahanglanang pag-antos. Apan sa unsang paagi?

Siya nagsaad nga wagtangon ang daotan ug mapintas nga mga tawo. (Proverbio 2:22) Bahin sa mga mananap, ang Oseas 2:18 nag-ingon: “Magahimo gayod ako ug usa ka pakigtugon nianang adlawa maylabot sa ihalas nga mananap sa kapatagan ug sa nagalupad nga linalang sa mga langit ug sa nagakamang nga butang sa yuta, . . . ug pahigdaon ko sila sa kasegurohan.” Pagkaanindot nga magkinabuhi sa maong panahon, nga ang malinawong mga kahimtang mapahimuslan dili lamang sa matarong nga katawhan kondili sa mga mananap usab!

[Hulagway sa panid 26]

“Bullfight in a Village,” ni Francisco Goya