Migraine​—Unsay Imong Mahimo Niana?

Si Joyce, nga usa ka bibong empleyada, nagtan-aw sa papeles nga iyang gikuptan. Sa kalit lang, mihanap ang iyang panan-aw. Dayon, nakakita siyag nagkidlapkidlap nga mga tulbok sa kahayag, nga nahimong nag-ekis-ekis nga mga linya ug katingad-ang mga disenyo. Sulod sa pipila ka minutos, halos wala nay makita si Joyce. Kay nakaamgo siya nga misugmat na usab ang iyang sakit, siya mitomar dayog tambal.

SI Joyce dunay migraine, usa ka kondisyon nga lahi gayod sa ordinaryong labad sa ulo. Pananglitan, dili sama sa popanagsang paglabad sa ulo, ang migraine magsugmat-sugmat. Dugang pa, kini grabe kaayo mao nga ang duna niini dili na makahimo sa iyang adlaw-adlawng buluhaton.

Unsay simtomas sa migraine? Ang kasakit mag-uylap-uylap ug mahimong mag-apektar sa usa lang ka bahin sa ulo. Ang nag-antos niini mahimong mobatig pagkakasukaon ug dili makaagwantag kahayag. Ang pag-atake niini mahimong dangtag pipila ka oras o pipila ka adlaw.

Bisan tuod ang kadaghanang tawo dunay popanagsang paglabad sa ulo gumikan sa tensiyon, 1 lamang sa 10 ka tawo ang dunay migraine. Mas daghang babaye ang naapektahan kay sa mga lalaki. Ang pipila ka kaso sa migraine mas grabe kay sa uban, apan ang kadaghanang nag-antos niini dili makatrabahog pipila ka adlaw matag tuig. Kini makaapektar sa kinitaan ug sa relasyon sa pamilya ug sa uban. Busa, ang World Health Organization naglista niini ingong usa sa 20 ka pangunang hinungdan sa pagkainutil.

Sa dili pa moatake ang migraine, dunay pipila nga makasinatig simtomas sama sa pagpamugnaw sa kamot, kakapoy, kagutom, o pagkasapoton. Dayon, sa dihang magsugod na ang paglabad sa ulo, ang usa tingali malipong, maghadyong ang dalunggan, morag tuslok-tuslokog dagom, magdoble ang panan-aw, monguhal ang sinultihan, o maluya.

Ang hinungdan sa migraine wala pa masabti sa bug-os, apan gituohan nga kini maoy abnormalidad sa sistema sa nerbiyos nga nag-apektar sa kaugatan diha sa ulo. Ang nag-uylap-uylap nga kasakit lagmit gipahinabo sa pag-agi sa dugo sa apektadong kaugatan. Ang magasing Emergency Medicine nag-ingon: “Ang mga pasyente nga dunay migraine nakapanunod ug sensitibo kaayong sistema sa nerbiyos, nga maapektohan sa daghang kahimtang, sama sa kakulag tulog, isog nga baho, pagbiyahe, pagpaltag kaon, tensiyon, ug kausaban sa hormone.” Ang mga tawo nga nag-antos sa migraine hayan makasinati usab ug irritable bowel syndrome, anxiety attack, ug depresyon.

Sa Unsang Paagi Mapugngan ang Pag-atake sa Migraine?

Dili nimo mausab ang sistema sa nerbiyos nga imong napanunod. Apan mahimong mapugngan nimo ang pag-atake sa migraine. Pinaagi sa paghupot ug talaan, nasayran sa uban kon unsang mga pagkaona o kahimtanga ang makapasugmat niana.

Sa matag indibiduwal, lainlain ang hinungdan sa pagsugmat niana. Nadiskobrehan ni Lorraine nga moatake ang iyang migraine panahon sa iyang binulang sakit. “Kon hapit na kong reglahon,” matod niya, “ang sobrang kahago, kainit, kabugnaw, kabanha, ug bisan ang halang nga pagkaon makapasugmat sa migraine. Busa, niining mga panahona maningkamot ko nga dili mahago ug mahimong makasaranganon.” Si Joyce, kinsa nag-antos sa migraine sulod sa kapig 60 ka tuig, nag-ingon: “Akong nakaplagan nga ang kahil, pinya, ug pula nga bino makapasugmat dayon sa migraine, busa maglikay ko ana.”

Dili daling masayran kon unsay makapasugmat sa migraine kay sagad magkombinar ang pipila ka hinungdan sa pag-atake niana. Pananglitan, dunay panahon nga mokaon kag tsokolate nga wala ray epekto, apan sa laing higayon makapasugmat kini sa migraine, tingali kay nakombinar kini sa lain pang hinungdan.

Bisan pag dili nimo maila o malikayan kon unsay makapasugmat sa imong migraine, dunay laing mga paagi nga mamenosan ang pagsugmat niana. Ang mga eksperto nagsugyot nga makatabang ang regular nga eskedyul sa pagkatulog. Miingon usab sila nga kon gusto nimong matulog ug dugay sa hinapos sa semana, maayo nga mobangon ka gihapon sa naandang oras, magtikawtikaw una sulod sa pipila ka minutos, ug dayon matulog ug balik. Ang sobrang caffeine makapasugmat sa migraine, busa limitahe ang imong kaugalingon sa duha ka tasang kape o duha ka basong cola kada adlaw. Sanglit ang kagutom makapasugmat man sa migraine, ayaw pagpaltag kaon. Ang stress, nga sagad makapasugmat sa migraine, dili malikayan, apan makapangita kag paagi nga morelaks, tingali pinaagi sa pag-adyas sa imong eskedyul, pagbasa sa Bibliya, o pagpaminaw sa mananoy nga honi.

Unsay Makatambal sa Migraine?

Dunay daghang paagi nga matambalan ang migraine.a Pananglitan, ang pagkatulog maoy usa sa labing epektibong tambal. Ang dili-kinahanglag reseta nga mga painkiller mahimong makaalibyo sa nag-antos niana ug sa ingon makatulog siya.

Niadtong 1993, ang triptan, nga usa ka bag-ong matang sa gireseta nga tambal, mabatonan na alang niining sakita. Ang The Medical Journal of Australia nagtawag niini nga “dakong kauswagan sa pagpanambal,” ug midugang: “Ang paggamit sa triptan . . . para sa migraine ug sa kanunayng paglabad sa ulo sama ka hinungdanon sa pagkadiskobre sa penicillin alang sa bakteryal nga impeksiyon!”

Ang migraine dili makamatay. Busa dili sama sa tambal sa mga impeksiyon, ang tambal sa migraine dili makaluwas ug kinabuhi. Bisan pa niana, ang triptan nakahatag ug dakong kahupayan sa pipila nga nag-antos sa migraine sulod sa daghang katuigan. Ang mga pasyente kinahanglan gihapong mohimog mga kausaban sa mga kalihokan nga nahisgotan na, apan ang pipila sa nag-antos sa migraine nagtawag sa triptan ingong miracle drug.

Bisan pa niana, ang tanang tambal adunay bentaha ug disbentaha. Unsay disbentaha sa triptan? Una, ang usa ka tabletas sa triptan samag kantidad sa pagkaon diha sa mahalon nga restawran, busa sagad nga tomaron lamang kini kon grabe na ang migraine. Dugang pa, ang triptan dili epektibo sa tanan, ug tungod sa suliran sa panglawas ang uban dili pwedeng motomar niini. Bisag wala pay nahibaloan nga tambal sa pisikal nga kondisyon nga napanunod niadtong dunay migraine, ang Emergency Medicine nanghinapos: “Sanglit mabatonan na ang bag-o ug mas epektibong mga tambal alang sa migraine, walay katarongan nga padayong mag-antos ang naapektohan niini.”

[Footnote]

[Hulagway sa panid 23]

Pinaagi sa paghupot ug talaan, nasayran sa uban kon unsang mga pagkaona o kahimtanga ang makapasugmat sa migraine

[Hulagway sa panid 23]

Ang pagpaminaw sa mananoy nga honi makapamenos sa stress, nga sagad makapasugmat sa migraine

[Hulagway sa panid 23]

Ang migraine maoy napanunod, makapaluyang sakit nga sagad matambalan sa mga doktor