BACA

[Heb., ba·khaʼʹ].

Ang tanom nga may hinungdanong papel sa pagpakig-away ni David sa mga Filistehanon didto sa “ubos nga patag sa Repaim.” (2Sa 5:22-25; 1Cr 14:13-16) Ang bugtong laing paghisgot sa tanom maoy sa Salmo 84:6: “Nga nagtadlas sa ubos nga patag sa mga kahoykahoy nga baca, gihimo nila kini nga usa ka tubod.” Kini mahimong nagtumong sa samang “ubos nga patag sa Repaim” diin didto nahitabo ang pagpakig-away ni David ug nga kini nga patag gituohan nga nahimutang sa HK sa Jerusalem.

Ang Hebreohanong pulong nga gigamit dinhi naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “hilak.” (Itandi ang Gen 21:16.) Busa kini daw magpaila sa usa ka tanom, kahoykahoy, o kahoy nga magpagulag mga tinulo sa tagok o tingali samag gatas nga duga. Dili matino kon unsa gayod kining tanoma; ang ngalang baca maoy katumbas lamang nga espeling sa Hebreohanong pulong. Walay dayag nga pasukaranan ang rabbinikong panglantaw nga naglangkit niini sa kahoyng mulberi (sama sa paghubad usab niini diha sa KJ). Sanglit ang mga kahoyng balsamo (nga may ubay-ubayng pamilya usab sa lainlaing kahoy) magpagulag tagok o salong, kini gisugyot usab sa daghang eskolar. Ang usa ka kahoyng balsamo sa pamilyang alamo (Populus euphratica) maoy girekomendar sa pipila ka eksperto nga nagtuon sa mga tanom, ilabina tungod kay daling maukay ang mga dahon niini sa bisan unsang huyohoy sa hangin, ug kini magpatunghag kinanaas. Ugaling, ang Bibliya wala magpaila kon sa unsang paagi napatungha ang “dahunog sa pagmartsa” (kon pinaagi ba sa mga dahon, sa mga sanga, o sa pipila ka ubang bahin sa tanom) ug ang gihisgotan lamang nga kini nahitabo didto “sa tumoy” sa mga tanom. Kini mahimong kinanaas lamang nga nagsilbing usa ka ilhanan, o ingon sa gituohan sa pipila, kini lagmit nga usa ka kabanha nga may igoigong gikusgon nga gipatungha sa naghaguros nga hangin nga nagpatigbabaw o gani kaamgid sa dinahunog sa nagmartsang kasundalohan.​—2Sa 5:24; 1Cr 14:15.