Ang Dakong Isyu—Unsa ba Kini?

UNSA ang dakong isyu nga giatubang sa matag usa kanato? Mao ba ang dagat nga nagtubo ug di-matagnang panahon tungod sa pagkainit sa tibuok nga yuta? Mao ba ang pagkahurot sa hut-ong sa ozone, nga mosangko sa peligrosong pagkaladlad sa makadaot nga ultraviolet rays sa adlaw? Mao ba ang pagsobra sa populasyon, nga makapagrabe sa ubang tibuok-kalibotang mga problema, sama sa kakabos ug krimen? O mao ba ang umaabot nga kalaglagan sa dimaihap nga minilyon diha sa usa ka nukleyar nga gubat, nga si bisan kinsa nga maluwas sa katalagman sa kadugayan mamatay gihapon tungod sa pag-antos sa katugnaw, sa kagutmanan, o sa radyasyon?

Human sa paghisgot niini nila ug sa ubang mga isyu, niadtong 1989 ang magasing Scientific American mihinapos: “Ang posibilidad sa nukleyar nga gubat pihong naghawas sa kinagrabehang posibleng kapeligrohan sa . . . pagpadayon sa kinabuhi.” Nan, ang nukleyar nga gubat mao ba ang dakong isyu nga giatubang nato?

Ang Dakong Isyu

Tungod sa kausaban sa politikanhong situwasyon sukad sa 1989, mopatim-aw nga posibleng dili mahitabo ang nukleyar nga gubat. Ugaling lang, samtang anaay nukleyar nga mga armas, kana grabeng kapeligrohan sa katawhan. Bisan pa niana, ang impormasyon diha sa 1990 Britannica Book of the Year mipunting sa laing hinungdanong butang. Sumala sa maong basahon, kapin sa 230 ka milyon sa mga molupyo sa yuta maoy mga ateyista. Gipakita sa ubang tinubdan nga ang dugang minilyon naimpluwensiyahan sa Sidlakanhong mga pilosopiya nga motugot sa pagtuo nga walay Maglalalang. Dugang pa, bisan tuod ginatos ka milyon ang nagtuo sa usa ka Maglalalang, magkalain kaayo ang ilang mga ideya bahin kaniya. Ug sa daghang kaso, ang ilang mga lihok nagdalag dakong pakaulaw diha sa Usa nga giangkon nilang ginasimba.​—2 Pedro 2:1, 2.

Kon nagalungtad ang Diyos​—ug siya tinuod gayong nagalungtad​—nan tinong ang dakong isyu karong adlawa naglangkit gayod kaniya. Nganong gilalang niya ang katawhan? Unsay atong tulubagon ngadto kaniya? Unsay iyang pagsanong ngadto sa pagdaot sa tawo sa yuta? Ug unsaon niya pagtubag ang hagit nga gipasabot sa pagdumili sa daghan sa pagtuo kaniya o pagpasakop sa iyang kabubut-on? Sa pagkamatuod, ang dakong isyu nga giatubang sa matag usa kanato mao kon kaha atong dawaton o isalikway ang pagkasoberano sa Diyos, “kansang ngalan mao lamang si JEHOVA.”​—Salmo 83:18, King James Version.

Ang Sinugdanan sa Uniberso

Hinuon, niadtong dili motuo sa Diyos, ang atong responsabilidad ngadto kaniya maoy dili usa ka isyu. Apan si bisan kinsa nga motan-aw sa desinyo ug katahom sa atong yutan-ong pinuy-anan mapugos sa pagdawat nga aduna gayoy usa ka dakong Tigdesinyo. Tinuod nga sa pagsulay sa pagpatin-aw sa kinaiyanhong mga kahibulongan alirong nato, ang kadaghanang siyentipiko magpahigawas sa Diyos. Pananglitan, daghan moingon nga ang uniberso nakaabot sa gidak-on niini karon gikan sa usa ka gamitoyng tumbok nga gamay pa kaayo kay sa ulo sa dinagom, nga ang tanan nahitabong “kinaiyanhon,” nga sulagma, nga wala magkinahanglan sa usa ka Maglalalang. Bisan pa niana, tapos sa pagpatin-aw sa usa ka popular bag-ong teoriya bahin sa kon sa unsang paagi nagsugod ang uniberso, ang pisiko nga si Hanbury Brown, diha sa iyang librong The Wisdom of Science, miadmitir: “Alang sa kadaghanang tawo, sa akong panaghap, kana mopatim-aw nga sama sa gimaomao nga lansis kay sa usa ka katin-awan.” Si Propesor Brown mihinapos nga “ang sinugdan ug katuyoan sa kalibotan” maoy “dagkong mga misteryo” nga daw dili masulbad sa siyen­siya.

Gipasundayag sa mga siyentipiko nga ang materya ug enerhiya suod nalangkit ug ang materya makombertir nga enerhiya ug ang enerhiya ngadto sa materya. Sumala sa makita diha sa nukleyar nga mga pagpabuto, ang diyutay nga materya naghawas sa dako kaayong enerhiya. Nan, diin ba maggikan ang tanang enerhiya nga gihawasan sa 100,000 ka milyong bituon diha sa atong galaksiya, ingon man ang kapin sa 1,000 ka milyong galaksiya nga maoy naglangkob sa makitang uniberso?

Ang Bibliya nagaingon: “Iyahat ang inyong mga mata ug tan-awa. Kinsa ang naglalang niining mga butanga? Kini mao ang Usa nga nagpatungha kanila nga tinagdaghan, ngatanan sila iyang ginatawag gani sa ngalan. Tungod sa kadagaya sa dinamikong kusog, nga siya kusganon usab sa gahom, walay mausa kanila ang nakulang.” Kinsa ba kana Siya? Ang Bibliya nagatala sa tubag: “Ako mao si Jehova. Kana mao ang akong ngalan; ug ang akong kaugalingong himaya dili nako igahatag sa uban.”​—Isaias 40:26; 42:5, 8.

Ang pangagpas nga ang yuta uban sa ubang bahin sa uniberso nagsugod sa sulagmang paagi magtibang sa himaya nga nahiangay sa Maglalalang, si Jehova nga Diyos. (Pinadayag 4:11) Magwagtang usab kini sa lig-ong motibo sa paglihok nga kasaligan may kalabotan sa yuta. Kon makaamgo ang mga tawo nga sila may tulubagon sa Diyos tungod sa ilang ginabuhat sa iyang kalalangan, lagmit sila mas magmabinantayon kon bahin sa polusyon, pagkadaot sa hut-ong sa ozone, ug sa pagkainit sa yuta.

Ang Sinugdanan sa Kinabuhi

Tagda usab ang pangutana: Sa unsang paagi nagsugod ang kinabuhi? Ang mga tawo gitudloan nga ang kinabuhi mitungha nga walay paghilabot sa Diyos. Apan supak kini sa establisado na kaayong siyentipikanhong prinsipyo. Sa usa ka panahon gituohan nga ang mga batod naggikan sa tai sa baka, ang mga ulod gikan sa nabaklag nga unod, ug ang mga minyat gikan sa lapok. Bisan sa kataposang siglo, ang mga siyentipiko nagtudlo nga ang mga microorganismo naggikan sa waykinabuhing materya. Apan ang mga ideya nga sama niini gipanghimakak ni Redi, Pasteur, ug sa ubang siyentipiko. Ang The World Book Encyclopedia (1990 edisyon) nag-ingon: “Human sa mga eksperimento ni Pasteur, ang kadaghanang biologo nagdawat sa ideya nga ang tanang kinabuhi nagagikan sa naglungtad nga kinabuhi.”

Bisan pa niana, ang mga siyentipiko nangagpas nga lahi ang mga butang sa karaang panahon. Sila nag-ingon nga ang unang usag-selulang mga organismo mitunghang sulagma gikan sa waykinabuhing sinagol nga ilang gitawag nga sabaw sa karaang panahon, nga nasudlan sa mga kemikal nga gikinahanglan sa kinabuhi. “Ang sulagma, ug sulagma lamang, ang naghimo nianang tanan, gikan sa sabaw sa karaang panahon ngadto sa tawo,” mipahayag si Christian de Duve diha sa A Guided Tour of the Living Cell.

Sa paghisgot sa Diyos, ang Bibliya nagaingon: “Ikaw mao ang tinubdan sa kinabuhi.” (Salmo 36:9) Kining pahayaga tinuod nga nahauyon sa napanid-an​—nga ang kinabuhi mahimong motungha lamang gikan sa naglungtad nang kinabuhi. Ugaling, sanglit ang siyensiya karon mopalabi sa pag-isip sa usa sa labing bililhong mga gasa sa Diyos, ang kinabuhi, ingon nga butang nga nahitabo lamang, gibati sa daghang tawo nga walay tulubagon sa Diyos alang sa paagi sa ilang paggamit sa ilang mga kinabuhi. Busa, sila nagalapas sa mga balaod sa Diyos, nga manglupig sa usag usa, mangawat gikan sa usag usa, magpinatyanay sa usag usa, ug mogugol ug dakong salapi, panahon ug kamamugnaon sa pagdesinyo sa makapatayng armas nga mopatay ug molaglag uban sa makalilisang nga kahanas.

Paghusay sa Isyu

Gawas pa sa mga ateyista ug mga tawong makibag-o, ang dimaihap nga uban pa nagasalikway sa pagkasoberano sa Diyos. Daghan kaayong tawo karong adlawa nag-angkon nga nagtuo sa Diyos, ug kapin sa 1,700 ka milyon ang nagatawag sa ilang kaugalingon nga mga Kristohanon. Sa kasiglohan ang mga iglesya sa Kakristiyanohan sa dayag nagdayeg sa Diyos diha sa ilang mga serbisyo. Apan hain ba gayod magbarog ang kadaghanan nianang 1,700 milyong tawo bahin sa pagkasoberano sa Diyos?

Gipasundayag sa tinagsatagsa ka tawo ug sa mga nasod ang ilang dili pagpakabana niini pinaagi sa pagsupak sa tinong mga sugo sa Diyos. Ang mga nasod nga nag-angkong Kristohanon naghimog dili-diyosnong mga buhat nga mapintason, apil sa duha ka pinakagrabeng gubat sa kasaysayan sa tawo​—ug ang “Kristohanon” nga mga klerigo sa duha ka kiliran nagbendisyon sa maong mga gubat! Pinaagi sa maong pagkasalingkapaw, gidaot nilag maayo ang Diyos. Sumala sa giingon sa Bibliya: “Sa dayag sila nagpahayag nga nakaila sila sa Diyos, apan sila nagpahimakak kaniya pinaagi sa ilang mga binuhatan.”​—Tito 1:16.

Bisan pa niana, ang Diyos “dili makapanghimakak sa iyang kaugalingon.” (2 Timoteo 2:13) Ang panahon kinahanglang moabot sa dihang iyang sulbaron ang tanang bahin niining isyu sa pagkasoberano nga nahiuyon sa iyang napahayag mismo nga katuyoan: “Sila makaila nga ako mao si Jehova.” (Ezekiel 38:23) Apan nganong dugay kaayo niyang gibuhat kana? Sa unsang paagi ang isyu sa kataposan pagasulbaron? Ug sa unsang paagi ikaw makahimog hustong mga desisyon niining labing hinungdanong butang?

“Ang kadaghanang militaryong mga estratehista ug mga analista nagdahom nga bisan pag pila ra ka missile alang sa mga bombang nukleyar ang pabuthon, ang nukleyar nga gubat modako sa pila ka oras lang hangtod nga pabuthon ang ginatos ka missile.”​—Planet Earth, ni Jonathan Weiner

“Kita wala pay ikatulong gubat sa kalibotan, ug ang katimbang sa kalisang sa nukleyar nga missile . . . tingali nakatabang sa pagpugong niana. Apan ako dili gayod makapaneguro . . . Ang labing nakapabalaka nako karon mao ang pagkahuyang sa katimbang, ang labihan ka peligro sa kahimtang karon, ang makalilisang nga kapildihan sa lumba sa armas. Ang thermonuclear nga mga armas mahimong maglaglag sa tawhanong sibilisasyon.”​—Andrey Sakharov, amahan sa Sobyet nga bomba idrohena

“Ang pagkahugno sa awtoridad diha sa usa ka nasod nga nagbatog tinagpulo ka libong nukleyar nga armas ug kawhakawhaang mga planta sa nukleyar nga enerhiya kinahanglang maoy labing dakong kabalak-an sa tanang katawhan.”​—Dr. Henry Kissinger, kanhing sekretaryo sa estado sa U.S.

[Picture Credit Line sa panid 2]

Paluyo sa hapin: Letrato sa U.S. Naval Observatory

[Picture Credit Line sa panid 3]

Paluyo: Letrato sa U.S. Naval Observatory