Mga Batan-on Nangutana . . .

Ang Pagdaog ba Labing Bililhon?

“SA DIHA nga ako makadaog kini naandan na. Sa diha nga ako mapildi, matapos ang kinabuhi.” Ang kinabuhi dili subsob kaayong matapos alang kang Martina Navratilova, ang kampeyon sa tennis sa kababayen-an. Talagsa ra siyang mapildi. Apan sumala sa iyang giangkon, ang pagkapildi maoy masakit nga kasinatian.

“Kami gigun-ob, ug ang akong hitsura maot kaayo. Tapos sa dula ako milingkod sa kuwartong ilisanan ug mitiyabaw, sama gayod sa usa ka higanteng bata nga milingkod didto nga mitiyabaw. Dili ko gustong mapildi, ug bug-os dili ko gustong tan-awong maot sa paghimo niana.” Segurado gayod, bisan sa mga adlaw sa iyang pag-eskuyla sa hayskul, ang pagkapildi maoy daotan alang sa habog kaayong Amerikanong magdudulag basketbol si Kareem Abdul-Jabbar. Kana ba ang imong bation sa diha nga mapildi ka?

Nganong Makaguol ang Pagkapildi?

Nganong ang pagkapildi makapakurat sa hilabihan alang sa daghan kanato? Apil sa ubang mga butang, kita gipatuo nga ang pagdaog mao ang labing hinungdanon. Ang pagkaikaduha o ikatulo o pagsalmot lamang nagkahulogang ikaw napildi! Sumala sa ginaingon sa kanhi amateur sa sakir sa Alemanya: “Ang kapildihan kadaghanan maoy espirituhanong ‘pagminatay,’ nga mosangpot sa mapintasong pagsaway.”

Nagaingon ang beteranong magsusulat bahin sa dula si Leonard Koppett diha sa iyang librong Sports Illusion, Sports Reality: “Ang modaog-lamang nga kaisipan mahimong makaylapon. . . . Kini makadaot nga impluwensiya sa atong kultura tungod kay kini dili realistiko (aduna lamay usa ka numero uno) ug tungod kay kini nagapakabos kanato kay nagatamay sa daghan kaayong laing maayong kinaiya: kahanas, kaisog, dedikasyon, kamasilakon, makapatagbawng paningkamot, kauswagan, madungganong kahimoan.” Oo, ang ubang maayong hiyas ikapasundayag nga wala gayod ang pagkamananaog. Nan ang pagkapildi angay bang mahimong emosyonal nga kasakit? “Ang pagpamenos sa tanang mga prinsipyo ngadto sa kon kaha modaog o dili maoy paglimite-sa-kaugalingon ug binuang,” mao ang pagsabot niana ni Koppett.

Ang pagpit-os nga modaog, ug pagkalipay sa mga dula kon ikaw modaog lamang, kadaghanan mosugod sa balay—tungod sa mga ginikanan. Usahay ilang tinguhaon ang katagbawan pinaagi sa mga kahimoan sa ilang mga anak. Nga dili tinuyo, ang pila ka ginikanan mohatag sa impresyong ang ilang dungog mameligro kaayo kon dili makadaog ang ilang mga anak. Ang pagpit-os ipadapat usab sa kahimtang sa eskuylahan. Sa paghisgot sa iyang coach sa eskuylahan, si Abdul-Jabbar nag-ingon: “Diha ang pagaatubangong masakit niyang pagsaway kon may hapit makapildi kanamo. Ang pagkapildi nahimong imposible, ug ang basketbol dili na makalingaw . . . [Siya] nagtudlo pinaagi sa malumo nga pagpahiubos. lyang gihagit ang imong garbo, kay nasayod nga ang pinakagrabeng butang mahitabo ngadto sa usa ka tin-edyer mao ang tan-awong dili maayo atubangan sa mga batan-on.”—Italiko amoa.

Anaa ang timailhan sa sakit nga modaog bisag unsay mahitabo—GARBO. Walay buot ipasundayag sa atubangan sa uban o pabationg ubos kay sila mapildi. Ang tinuod mao nga kon manghambog bahin sa pagkadaog o maguol bahin sa pagkapildi, ikaw MAOY ubos nga tawo. Ngano man? Kay ingong mananaog ikaw mapakyas sa pagtahod sa dignidad ug pagtamod-sa-kaugalingon sa napildi. Ang Bibliya nagapasiugda niining kapeligrohana sa pag-ingon: “Apan karon kamo magarbohon sa inyong mga pagpangandak. Ang ingon nga pagpagarbo maoy daotan.” Ingong naguol nga napildi, imong gihatagag hinobrang bili ang usa ka handurawan—ang handurawan nga ang mga dula mao ang tinuod nga kinabuhi sa diha nga, sa pagkamatuod, sila maoy kadiyut nga “kakawangan.” Ang makinaadmanong Haring Solomon misulat: “Ako mismo nakakita sa tanang pagbudlay ug tanang kahanas sa buluhaton, nga kini nagkahulogan sa pag-indigay sa usag usa; kini usab maoy kakawangan ug paggukod sa hangin.” Hinumdomi, ang imong tinuod nga bili ingon nga tawo wala mag-agad sa pila ka gutling o gutlo sa pagdula!—Santiago 4:16; Ecclesiastes 4:4.

Unsay Gikinahanglan Aron Mahimong Mananaog?

“Kon ang mga dula makapuol . . . aduna ing deperensiya,” matud sa magsusulat si James Michener. Kanang pahayaga motultol kanato ngadto sa laing bahin sa pagdaog bisan unsay mahitabo nga pilosopiya. Unsa kana? Ang bug-os nga pagpahinungod.

Sa pag-ilustrar: Si Arthur Ashe, ang kanhi kampeyon sa tennis, misulat: “Posible ang pagkuha sa siete- o otso-anyos nga batang babaye ug, pinaagi sa ekspertong pagtudlo ug sa mga 5,000 ka oras nga praktis ug bangga, lagmit magpatungha sa usa sa kinalab-awng-50 nga magdudula sa siete o otso anyos. Dangtag mga 8,000 oras aron ang usa ka batang lalaki may susamang kahanas.” Matikding bisan tapos sa 5,000 o 8,000 ka oras nga pagbansay ug pakigbangga, walay garantiya nga mapatungha ang Numero 1 nga magdudula. Ang “lagmit” lamang mapatungha mao ang usa sa 50 ka hawod nga magdudula.

Unsa ang kapeligrohan alang sa Kristohanon niining matanga sa dedikasyon? Ang mga numero ni Ashe nagahawas sa tulo ka oras matag adlaw, lima ka adlaw matag semana, sa pagdulag tennis. Unsang ubang bililhong intereses ang madaot sa pagkab-ot niining gidak-on sa dedikasyon sa tennis? Pila ang panahong mahibilin alang sa normal kinatibuk-an nga edukasyon? Pila ang panahon alang sa labi pang hinungdanong kauswagang espirituhanon? Pila ang mahanaw nga makapalig-ong pakig-uban sa pamilya? Kini sila dili kay walay-bili nga mga pangutana alang sa mga batan-on. Ang pagkabatan-on maoy panahon sa diha nga ipahimutang ang mga patukoranan sa kinaiya, pagkatawo ug espirituhanon—o mapasagdan.

Ang usa ka bag-ong artikulo sa magasing Teen nag-ilustrar sa mga sakripisyo nga kinahanglang himoon sa dedikadong mga magdudulag gymnastics. Kini maoy kabahin sa tulo ka tin-edyer, nga naglaom sa pagsalmot sa Olympics nga si Mary Lou, Dianne ug Julianne. Giunsa nila pagkab-ot ang ilang kalamposan? “Gibatbat kana ni Mary Lou ingong ‘pagkadedikado sa kabug-osan.’” Sila nagbansay unom ka oras sa usa ka adlaw ingon man misagnunot sa buluhaton sa eskuylahan ug sa biyahe alang sa pakigbangga.

Apan adunay bili nga pagabayran. “Alang sa tutulo, ang labing lisod nga bili mao ang pagbiya sa ilang mga balay una pa sa edad 15, aron mabansay uban sa coach kansang katakos sa pagbansay maoy maayo nga igo sa pagduso kanila ngadto sa ilang natagong-kagahom.” Si Julianne mibiya sa balay sa edad 13 aron sa pagpangandam alang sa 1980 Olympics. Kadtong tanan nakawang lamang—ang Tinipong Bansa miboykot sa Moscow nga Dula.

Tingali ang labi pang timbang nga tinamdan mao ang iya sa nobelistang si James Michener: “Ang mga dula angay nga makalingaw sa misalmot. Kana sila angay maghatag kahupayan sa mga kabug-at sa pagbati, kabuhong sa kasadya samtang magpadayon ang dula . . . Kon ang dula makapuol, o mahimong hiwi nga panag-indig, o yanong pangomersiyo, may deperensiya. . . . Kon ang dula dili makalingaw, kini labing menos nawad-an sa katunga sa pagkamakataronganon niini.”

“Kini Maoy Dula. Isipa Kanunay nga Kana Dula”

Kanang yanong tambag gilitok ni Jack Nicklaus tapos makahuman nga ikaduha sa bag-ong bangga sa golf. Ang mga dula angay mahimong kalingawan ug lulinghayaw—usa ka palabay-sa-panahon, “usa ka dula.” Ang mga dula dili kinabuhi ug ang kinabuhi dili mga dula. Bisan ang hawod nga propesyonal nga magdudula nagaatubang usahay nianang kamatuorana. Si Jerry Kramer, kanhi magdudulag potbol sa U.S., misulat: “Ako kadaghanan mahibulong kon diin nagapaingon ang akong kinabuhi, ug kon unsa ang akong katuyoan dinhi sa yuta gawas sa pagdula sa binuang nga mga dula [potbol] nga akong ginadula kada Dominggo. Akong gibati nga adunay labaw pa sa kinabuhi kay niana.”

Nagtuo ka ba nga adunay labaw sa kinabuhi kay sa yanong pagdulag mga dula? Tinong si Kristo ug ang mga apostol nagtuo. Kana ang hinungdan si apostol Pablo, kinsa nahibalo pag-ayo mahitungod sa mga bangga sa mga dula sa karaang Gresya, nakasulat: “Kay ang lawasnong pagbansay mapuslanon ug diyutay; apan ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon alang sa tanang butang, kay kini adunay saad sa kinabuhi karon ug nianang umaabot.”—1 Timoteo 4:8.

Maalamon ang pagsulay, sulod sa makataronganong mga kinutbanan, nga huptan ang kahimsog. Apan sa kadugayan ang diyosnong pagkamahinalaron labaw nga hinungdanon kay sa lawasnong pagbansay. Ang pagdaog sa Kristohanong lumba labi pang bililhon kay sa pagpaningkamot sa pagdaog sa bisan unsang matang sa bangga sa mga dula. Ang kadaogan sa mga dula maoy masaaron apan makapahiubos diay—himaya karon, estadistika ugma. Apan hinumdomi, ang kalamposan sa diyosnong pagkamahinalaron “adunay saad sa kinabuhi karon ug nianang umaabot”—ang kinabuhing walay kataposan ilalom sa Gingharian sa Diyos.—1 Timoteo 6:19.

[Letrato sa panid 14]

Dili ba nimo gustong mapildi? Ngano?

[Letrato sa panid 15]

Ang mga dula mahimong makalingaw nga kalingawan sa diha nga wad-on ang mapintas nga panag-indig