Usa ka Bag-ong Paglantaw sa Tab-ang nga Tubig

Gikan sa Louisiana World Exposition

GIKAN sa Mayo 12 hangtod Nobyembre 11 duolag pito ka milyong tawo ang nakasubay sa mga pangpang sa Subang Mississippi sa siyudad sa New Orleans, sa Tinipong Bansa. Ang siyudad, nga nailhang dapit-natawhan sa musikang jazz, nagtugtog ug laing tono sa miaging tuig samtang kini ang miabiabi sa Louisiana World Exposition, nga nahimutang sa 84-akre (34-ektarya) nga puwesto. Ang tema sa eksposisyon, “Ang Kalibotan sa mga Suba: Ang Tab-ang nga Tubig Ingong Tinubdan sa Kinabuhi,” miagos latas sa mga eksibit gikan sa 25 ka nasod. Ang Eksposisyon misentro sa pagtagad sa tibuok-kalibotang bili sa dakong suplay sa tab-ang nga tubig ug sa mga sulirang nalangkit sa pagmentenar niana.

Alang sa mga bisitang lagmit dili magtagad sa abiyo sa tab-ang nga tubig, adunay daghang makapatingalang kamatuoran sa pagbag-o nianang hunahunaa. Pananglitan, nasayod ka ba nga:

○ 100,000 ka galonga tubig ang gamiton sa paggamag usa ka kotse?

○ 267 ka galon ang gamiton sa paggamag usa ka librang asukar?

○ 300 ka galon ang gamiton sa pagpatunghag usa ka librang sentitikong goma?

○ 280 ka galon ang gamiton sa paggamag usa ka edisyon sa mantalaan sa Dominggo?

Daghang nasyonal nga mga eksibit ang nagpasundayag sa bahin sa tubig sa pagmugna sa katahom sa ilang yuta. Sa pagkamatuod, ang matag nasod may mga letrato sa pagpasundayag sa matahom gayong mga dapit sa bahin nila sa yuta. Ug kadaghanan niana nalangkit sa mga suba o mga lanaw. Sa ingon ang usa ka komentaryo nagtumong sa tubig ingong “ang eskultor sa atong palibot, ang magbabalak sa atong kamingawan.”

Paglantaw sa mga Eksibit

AUSTRALIA: Usa ka tigpamaba miingon, “Bisag ang Australia nagadawat ug menos nga ulan kay sa ubang gipuy-ang kontinente, ang tinuod nga mensahe mao ang kon unsay nakab-ot sa Australia pinaagi sa tubig nga nabatonan niini.” Ingong pananglitan, ang Snowy Mountains Scheme sa habagatan-silangang bahin nianang kontinenteha gitawag “labing dakong proyekto sa inhenyeria sa Australia.” Kini usa sa kinadak-an sa mga proyekto sa irigasyon ug koryente sa kalibotan, nga mokabat ug 25 anyos sa pagtukod. Kini nagaapil sa duolag 100 milya (160 km) nga tunil, 80 milya (130 km) nga taytayan-agianan sa tubig, 16 ka paambakan, ug 9 ka planta sa koryente.

CANADA: Lahi sa Australia, ang Canada walay kanihit sa tubig. Apan ang eksibit sa Canada nagpunting sa bag-o pa ug nagatubong suliran sa asidong ulan, nga nagapatay sa tanang kinabuhi diha sa daghang lanaw ubay sa utlanan sa U.S. Gibatbat kini nga “labing seryosong suliran sa silinganan nga giatubang sa industriyalisadong kalibotan karong adlawa.”

TSINA: Ang mga Insek nagpasundayag sa mga libro nga gipatik sa ika-12ng siglo nga naghisgot sa mga teoriya bahin sa pagkontrolar sa baha, pagtukod sa mga kanal, mga paambakan ug mga dike​—uban ang mga letrato sa pipila nianang mga estruktura nga gigamit gihapon karong adlawa.

HAPON: Ang tema sa pabilyon sa Hapon maoy “Papel sa Tubig sa Paghatag Kaayohan ug Pagpameligro sa Kinabuhi sa Tawo.” Kadto mibatbat sa pagdaot sa baha sa Hapon ingon man sa bag-ong teknolohiya sa pagpauswag ug pagkontrolar sa mga suba.

Ang Eksposisyon nagbilin sa usa nga may labawng kaamgohan sa atong pagsalig sa tab-ang nga tubig. Ug kining tulo ka mosunod nga impresyon magpabilin sa hunahuna: Ang tubig kinahanglanon sa kinabuhi, ug ang Maglalalang sa pagkamanggihatagon ug kadagaya nagtagana niini. Ang katubigan sa yuta matahom gayod. Ug ang mga suliran sa tubig sa linangkob maoy ginama sa tawo tungod sa iyang kahakog o kawalay-kabangkaagan. Alang sa mga tawong nagahunahuna, ang Eksposisyon tinuod gayong bag-ong paglantaw sa tab-ang nga tubig.—Tinampo.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 23]

Tanghaga sa Tubigb

P: Ang labing ulanong dapit sa kalibotan anaa sa Tinipong Bansa. Diin ba kana?

A. Mount Rainier, Washington

B. Rains County, Texas

C. Mount Waialeale, Hawaii

D. Mount Wetmore, North Dakota

T: Mount Waialeale, nga nagaaberids ug 471 pulgadac sa natibuok nga tubig sa usa ka tuig.

P: Sa tanang tubig sa yuta, unsa ka daghan ang anaa sa dagway sa likidong tab-ang nga tubig?

A. 06 porsiento

B. 2.2 porsiento

C. 49 porsiento

D. Surender ako!

T: 0.6 porsiento lamang, nga hikaplagan sa mga suba, lanaw, ibabaw-sa-yutang tubig, ug ilalom-sa-yutang tubig. Ang mga yelo sa tumoy sa bukid ug mga dagkong yelo maoy 2.2 porsiento ug ang tubig sa dagat 97.2 porsiento.

P: Kon ang tanang umog sa atmospera matagak sa yuta ingong ulan, unsa unya ang sukod niana?

A. Usa ka pulgada

B. Usa ka tiild

C. Usa ka gatos ka tiil

D. Igo nga kasaloman

T: Ang mga 3,100 kubikong milya (12,900 cu km) nga umog sa atmospera makatabon sa yuta sa usa ka pulgadang tubig.

P: Ang mga tanom mohatag kaumog (moisture) sa hangin sa paaging gitawag transpiration. Unsa ka daghang tubig ang ipatungha sa usa ka akreng mais matag adlaw pinaagi sa transpiration?

A. 30-40 galon

B. 300-400 galon

C. 3,000-4,000 galon

D. Wala, kini mopatungha lamag sirup sa mais

T: Kini mopatunghag 3,000-4,000 galon sa usa ka adlaw sa panahon sa tingtanom. Sa tinuig, ang dakong kahoyng oak mopatunghag abot sa 40,000 galong tubig sa usa ka tuig pinaagig transpiration.

P: Sa pagtaganag igong koryente sa tipikal nga balay sa 24 oras, unsa ka daghang tubig ang kinahanglang moambak 42 ka tiil pinaagi sa idroelektrik nga planta?

A. 1,700,000 galon

B. 3,200,000 galon

C. 5,700,000 galon

D. Igo aron magtulo ang atop

T: Ang tipikal Amerikanhong balay mogamit ug 24 kilowatt-hours nga koryente sa usa ka adlaw, ug kinahanglan ang 3,200,000 galong tubig nga magaambak ug 42 tiil sa pagpatunghag 24 kilowatt-hours.

[Mga footnote]