Pagsimba sa Kagikan—Kon Nganong Nagapadayon Kini

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Aprika del Sur

“ANG kasadpang buhilaman,” misulat ang Protestanteng misyonero si Willoughby balik sa 1928, “igo na untang makatapos sa pagsimba sa kagikan ingong buhing relihiyon.” Apan, sukwahi sa panagna, ang pagsimba sa kagikan nagapadayon sa Aprika. Daghan ang nagakinabuhi sa kahadlok sa patayng mga kagikan. Ug kon motakboy ang mga sakit, daghan gihapon ang mokonsulta sa mga diwatahan ug mga tambalan sa paglaom nga ang mga espiritu sa kagikan sa mga pasyente makaayo kanila.

Nan, nganong nagapadayon ang pagsimba sa kagikan bisan pa sa panlimbasog sa Kakristiyanohan sa pagwala niana? Matikdi ang gipamulong sa Encyclopædia Britannica: “Ang pagsimba sa kagikan adunay katugbang sa Kristohanong mga pagtuo sa patay ug sa mga santo.” Kining maong “mga katugbang” maoy tungod sa pagtuo sa Kakristiyanohan sa pagkadili mamatay sa kalag. Nan, kataw-anan, nakadugang ang mga misyonero sa Kakristiyanohan sa paglig-on sa Aprikanong pagtuo nga makatabang ug makadaot ang patayng mga kagikan. Miingon si Dr. Ngubane sa librong Body and Mind in Zulu Medicine: “Sa kasagaran ang Kristohanong taga Zulu nga nagapuyo sa usa ka lugar sa tribo wala makakitag kalainan sa Kristohanong mga pagtuo ug mga pagtuo sa kagikan.”

Ngani ang pila ka mga diwatahan ug mga tambalan ginadawat gihapon sa mga simbahan sa Kakristiyanohan. Usa ka surbi nga gihimo ni Dr. Chavunduka sa University of Zimbabwe mibutyag nga taliwala sa 145 ka tradisyonal nga mga mananambal maoy mga Methodista, Romano Katoliko, mga Anglicano, mga Sabadista, ug mga sakop sa Dutch Reformed Church. “Ang pagkahimong sakop sa usa ka iglesya wala makasanta sa indibiduwal sa pakigbahin sa tradisyonal nga relihiyon,” siya mitapos.

Laing katarongan kon nganong milambo ang pagsimbag kagikan mao ang pagkakulang sa modernong mga doktor ug mga nars. Ubos sa usa ka doktor sa kada 5,000 ka Aprikano, ang ubang lugar makadawat lamang ug panalagsang mga pagduaw sa nagapanawng mga klinika. Apan daghan ang tradisyonal nga mga mananambal, mga diwatahan, ug mga tambalan. Busa mas masayon ang pagkakitag tambalan kay sa nabansay sa kolehiyo nga doktor.

Katingalahan, daghang pasyente natagbaw sa tambal nga ilang madawat. “Ang pagpangalagad niining mga mananambal,” misulat ang mga sikyatrista si Griffiths ug Cheetham diha sa South African Medical Journal, “nakitang epektibo sa pag-alibyo sa pisikal ug emosyonal nga kasakit, ug sumala sa panglantaw sa awtor nagapadayon sila nga nahimong dakong tuboran sa panambal sulod sa Aprikanong katilingban . . . Bisag giila sa Itom nga mga pasyente ang bili ug ang pagkaepisyente sa Kasadpanhong pagpanambal apan dili bug-os ang ilang pagdawat niini, ug daghan . . . magpakonsulta sa iSangoma [espiritista] sa dili pa moadto sa pagpatambal sa ospital aron sa ‘pagbug-os’ sa ilang pagkaayo.”

Busa midesider ang ubang mga awtoridad sa panglawas nga imbes wagtangon kining “mga mananambal,” sila magtrabaho uban kanila. Sa 1979, pananglitan, misuportar ang Katolikong Iglesya sa “Primary Health Training for Indigenous Healers Project” sa Ghana. Sa 1980, 41 ka tradisyonal nga mga mananambal ang gibansay sa Kasadpanhong mga paagi sa pagpanambal. “Kining proyektoha,” miingon ang antropologong si Dr. Warren, “nagpabanaag sa nagakabag-ong tinamdan sa lumad nga mga mananambal, nga nahimong dakong katabang sa pagpauswag sa mga kahimtang sa panglawas.”

Sa nangagi, misupak ang mga iglesya sa mga espiritista ug sa mga tambalan. Karon gibag-o nila ang ilang mga taktika. Samtang nagaduso sa modernong medikal nga paagi, nanlimbasog sila sa pagbaton sa pagpaluyo sa mga sakop sa iglesya nga nagapabilin gihapon sa mga pagtuo sa kagikan.

Kinsay Responsable?

Nan, nganong epektibo man ang pagpanambal sa tradisyonal nga mga mananambal nga Aprikano? Sa walay duhaduha ang pipila sa mga dahondahon nga giresita makaayo. Lain pa, tingali nalangkit usab ang hunahuna sa pagkaayo. Apan bisan pa, ang ubang mga sakit nga nakapalibog sa Kasadpanhong siyensiya sa medisina daw maayo man sa tambal sa mga diwatahan ug sa mga tambalan! Ang mga dahondahon ba lamang ang nakaayo? Dili. Nan, posible bang ang mga patay ang mitabang sa mga buhi?

Dili, sumala sa Katolikong misyonero sa medisina si Dr. Kohler. Miingon siya nga ang mga kalihokan sa Aprikanong mga diwatahan maoy mga palakaw sa “alistong mga mangingilad o mga kulangkulang.” Sa pagkatinuod, daghan sa Kakristiyanohan maulaw sa paghunahuna sa pagdawat sa paglungtad sa dimakita, labaw-tawhanong mga gahom.

Apan, ang pagtuo niining mga gahoma dili sayon nga isalikway. Pananglitan, diha sa seminar nga gihimo sa pila ka tuig nga milabay sa University of Edinburgh, Scotland, bahin sa temang “Pamarang ug Panambal,” si Propesor Jahoda miingon: “Ang kadaghanan sa mga estudyante nga akong gitudloan didto intelihente kaayong mga tawo . . . Nakurat ako sa kamatuoran nga ang kadaghanan kanila daw may dakong pagtuo sa paglungtad sa daghang dagkong mga katingalahan diin isalikway gilayon sa ilang mga isigkaingon niining nasora.”

‘Tinuod kahang adunay dagkong mga katingalahan sa pagsimba sa kagikan?’ natingala ang pila. Ang Bibliya tin-awg nagatubag: “Kay ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan ang mga minatay dili mahibalo sa bisan unsa.” (Ecclesiastes 9:5) Inigkamatay sa tawo, “ang iyang espiritu mogula, siya mobalik sa yuta; ug nianang adlawa ang iyang mga hunahuna mahanaw.” (Salmo 146:4) Walay kalag nga dili mamatay ang makaayo o magpahadlok sa mga buhi. Kay ang Bibliya klarong nagpakita nga “ang kalag nga makasala​—kini mamatay.” (Ezekiel 18:​4; Roma 3:​23) Nan, kinsay nagpatungha sa mga katingalahan nga nalangkit sa pagsimba sa kagikan? Ang daotang espirituhanong mga linalang (mga demonyo) nga gipangunahan ni Satanas nga Yawa! (Pinadayag 12:​9, 12) Sa dayag, ang mga demonyong mga sumusunod ni Satanas malipay sa pagpahisalaag sa mga tawo pinaagi sa pagpopakaaron-ingnon ang namatayng mga kagikan.​—Itandi sa 1 Samuel 28:​7-19.

Tinuod, ang mga klerigo sa Kakristiyanohan lig-ong nagalimod sa paglungtad sa mga demonyo. Apan si Jesu-Kristo mismo nakaatubang kang Satanas nga Yawa. (Lucas 4:​1-13) Ang Bibliya nagsugilon pa gani sa iyang pagpagawas sa daotang mga espiritu gawas sa gidemonyohang mga biktima. (Lucas 4:​33-37; 8:​27-33; 9:​37-42) Busa ang mga pagsimba sa kagikan sa walay pagkamatikod nagapaluyo sa dakong kaaway sa tawo​—si Satanas!

Nakagawas sa Kahadlok sa Patay

Pinaagi sa pagpahibalo niining mga tawhana sa mga kamatuoran sa Bibliya, ang mga Saksi ni Jehova nakatabang sa pagpagawas sa daghang Aprikano sa pagkahadlok ug sa pagsimba sa patay. Dili kini masayon. Misugod sa pagtuo sa Bibliya ang 19-anyos nga lalaking ginganlag Thembukwazi. Sa nahibalo nga daotan ang pagsimba sa kagikan, midumili siya sa pagpasalamat sa iyang patayng kagikan diha sa rituwal sa pamilya. Nasuko ang iyang pamilya nga sa ulahi mipahawa siya sa balay. Sa pagkatinuod, ang pamilya nga nagpasaka kaniya gihulga nga patyon! Apan, si Thembukwazi nagpadayon sa pagtuon sa Bibliya ug sa 1979 gibawtismohan ingong usa sa mga Saksi ni Jehova.

Ang usa ka babayeng ginganlag Alphina naglisod usab sa paggawas sa matuotuohong pagsimba. Gitudloan siya sa ministro sa Nazarene Church sa Hammarsdale, Aprika del Sur, sa espiritismo. Gidapit siya sa pagpuyo sa usa sa iyang mga balay, siya misaad nga hatagan siya ug “tagsaong gasa” sa iyang mga kagikan kon mosugot siya. Iyang gidawat ang imbitasyon, apan sa ulahi dihay mga problema. “Gisugdan ako sa grabeng pag-atake sa daotang mga espiritu,” nanumdom si Alphina. “Mangurog ang akong tibuok nga lawas ug bation ko nga daw gisisi ang akong mga kaunoran sa usa ka mahait sa instrumento.” Apan, sa ulahi iyang nadawat ang “gasa”​—mga gahom sa “milagrosong pagpangayo”! Ugaling, nagpadayon ang pag-atake sa mga demonyo, ug sa milabay ang upat ka tuig siya mibulag sa iglesya nga nangawad-ag kasibot.

Sa ulahi nahibalag siya sa usa sa mga Saksi ni Jehova, ug gisugdan siya sa pagtuon sa Bibliya. “Natin-awan ako nga kadtong akong gituohang akong mga kagikan maoy mga daotang espiritu diay. Busa human nga gisunog ko ang mga butang may labot sa demonismo,” siya miingon, “nakalingkawas ako gikan sa daotang mga espiritu.”​—Buhat 19:​18-20.

Gitalikdan sa Tambalan ang Pagsimba sa Kagikan

Ang batan-ong Simon miuswag gikan sa pagkaespiritista ngadto sa pagkatambalan. “Gidid-an ba sa Bibliya ang tawo nga mahimong espiritista o tambalan?” iyang gipangutana ang iyang ig-agawng si Joyce, nga usa sa mga Saksi ni Jehova. “Oo,” mitubag siya, nga gipakitaan ug teksto sa Bibliya diha sa Deuteronomio 18:​10-12, diin nagaingon: “Dili hikaplagan uban kanimo ang bisan kinsa nga magpaagi sa iyang anak nga lalaki kun anak nga babaye sa kalayo, usa nga diwatahan, usa nga nagahimog salamangka o nagapan-awg tilimad-on kun magwiwili, kun barangan, kun magpakigtambag sa mga espiritista o kun propesyonal nga mananag-an kun magpangutana sa mga patay. Kay dulumtanan alang kang Jehova ang bisan kinsa nga nagabuhat niining mga butanga, ug tungod niining mga dulumtanan gisalikway sila ni Jehova nga imong Diyos sa imong atubangan.”

Sa kasagaran kadtong mibati nga nakadawat sila ug “panawag” nga mahimong tambalan nangahadlok nga ang paghunong sa ilang kalaki makamatay. Apan napukaw ang kaikag ni Simon ug miuyon siya sa pakigtuon sa Bibliya sa regular.

“Sa unang mga pagtuon,” miasoy si Joyce, “usahay atakehon siya sa demonyo. Makita nako ang iyang tibuok lawas nga mosugod sa pagpangurog. Moampo dayon ako matag atake ug mobulag ang demonyo. Tungod nining mga pag-atake, midesider ako sa pagtuon kang Simon sa pulyetong Unseen Spirits​—Do They Help Us? or Do They Harm Us?a Gibuksan usab nako ang pagtuon sa pag-ampo, mihangyo kang Jehova sa pagtabang kanamo aron dili kami samokon sa mga demonyo. Wala gayoy mibaldang demonyo sa among pagtuon sa Bibliya pag-usab.”​—Mateo 6:​9, 13.

Sa ulahi, napalihok si Simon sa paghunong sa iyang trabaho ingong tambalan, gilabay ang tanang mga butang may labot sa pamarang ngadto sa suba. “Kining butanga giisip nga peligroso sa Aprikanong katilingban,” miasoy si Joyce, “ug nabalaka ang amahan ni Simon. Iyang gisugilon kining butanga ngadto sa tambalan nga nagbansay kang Simon. Kining tawhana miingon nga patyon si Simon sa iyang mga kagikan tungod sa iyang pagsupak kanila.”

Apan buhi gihapon si Simon! Sa pagkatinuod, sa 1983 gibawtismohan si Simon ingong usa sa mga Saksi ni Jehova. “Malipayon ako nga gitabangan ako ni Jehova sa pagbulag sa pagsimba sa mga demonyo,” miingon si Simon.

Maingon man sa libolibo pang nakagawas gikan sa kahadlok sa patayng mga kagikan!

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 24]

Ang mga pagtulon-an sa Kakristiyanohan nakapalig-on sa pagsimba sa kagikan taliwala sa mga Aprikano

[Blurb sa panid 25]

Ang mga Saksi ni Jehova nakatabang sa mga tawo sa pagsabot nga ang patay sa pagkatinuod walay hunahuna